Þjóðviljinn - 12.09.1953, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJIÍnN —- Laugardagur 12. scptember 1953
Þættir frá Rnmenííh
Einhver bezti morgunninn
okkar í Búkarest, það var
þegar við fórum á „Rúmensku
framleiðslusýeiinguna“. Hún
var í þremur megindeildum:
iðnaður, landbúnaður, fisk-
veiðar. Iðnaðardeildinni var
komið fyrir í einum skála, svo
stórum að eftir nær þrigg.ja
tíma dvöl áttum við enn hluta
hans óskoðaðan; en landbún-
aðurinn og fiskveiðarnar hluíu
að mæta afgangi að því sinni.
En því var þessi morgunn svo
góður að ekki skynjaði maður
skýrar á öðrum stað hve mik-
ill er hraði uppbyggingarinnar
í Rúmenska lýðveldinu, hve
kjör fólksins eru hugarhaldin
þeim sem semja áætlanir um
framkvæmdir í þessu landi.
Því hefur verið lýst að það
var sama og enginn iðnaður
í gömlu Rúmeníu. 1 þessu
landi, þar sem allt var ógert
fyrir átta árum, hefur grund-
völlun iðnaðarins verið hvorki
meira né minna en stærsta
verkefni fólksius og stjórnar
þess- Nú á dögum getur ekk-
ert land þrifizt fullvalda án
blómlegs iðnaðar. Örlög land-
búnaðarins í Rúmeníu eru til
dæmis nátengd þróun þunga-
iðnaðarins í landinu, á sama
hátt og olíuvinnslan útheimt-
ir sínar vélar og rafmögnun
landsins krefst flókins véla-
kosts sem auðvitað er sjálf-
sagt að smíða heima þegar um
svo umfangsmikið verk er að
ræða. Það var því lítil furða
þótt yfir dyrum iðnaðarskál-
ans gæti að lesa þessa setn-
ingu: Þungaiðnaðurinn er
grundvöllur framfara og alls
efnahagslífs í Rúmenska lýð-
veldinu.
Ef við setjum iðnaðarfram-
leiðsluna 100 árið 1938 var
hún komin niður í 55 í styrj-
aldarlok. Árið 1948 var hún
ekki komin nema upp í 85.
Það ár var iðnaðurinn þjóð-
nýttur, og næsta ár var þessi
hlutfallstala 117. Næsta ár
tók hún stórt stökk og reynd-
ist 160. Samkvæmt 5-áraáætl-
uoinni, er að mestu mun lok-
ið á 4 árum, á iðnaðarfram-
leiðslan '1955 að -verða 244
prósent meiri en 1950. Sést
glöggt af þessum tölum hve
framfarirnar eru stórstígar.
Það hefur verið samin 10-
áraáætlun um ra.forkufram-
kvæmdir, en eins og þær út-
heimta sínar vélar svo þarfn-
ast verksmiðjur líka síns raf-
magns. Þessi áætlun tekur yf-
ir árin 1951—1960. Árið 1950
framleiddu rafstöðvar í Rúm-
eníu einungis 600 þús-
und kílóvött. Árið 1955
verður rafmagnsframleiðslan
komin upp í 1-700 þús. kíló-
vött, en í lok aætlunarinnar
upp í 2.600 þúsund kilóvött.
Aðeins sáralítill hluti þessarar
litlu raforku 1950 var fenginn
með vatnsafli, en nú er íögð
aukin áherzla á vatnsvirkian-
ir. Stærsta \nrkjunin verður
svonefnd Stejar-virkjun í
Karpatafjöllum. Verður þar
gerð mikil stífla, en vatnið í
■jppistöðnnni notað til aveitu-
1
5-l
framkvæmda um 300 þúsundj
hektara lands. Stöðin munj
framleiða árlega 430 milljónirl
kilóvattstunda raforku, sem'
éinkum verður notuð í nýjum
klæða-, stál-, járn- og efnaverk'
smiðjum sem verið er að reisa.
Lífið á þessu landsvæði kemst
á annað stig. Þrátt fyrir þess-
ar framkvæmdir verður enn
árið 1960 minni raforkufram-
leiðsla á hvern manei í Rúm-
eníu en i ýmsum lacigþróuð-
um iðnaðarlöndum. Sýnir það
vel hvílíkt endemisland gamla
Rúmenía var í þessum efnum
— sem fleirum.
Við göngum inn um iðnsýu-
ingarsalinn og sjáum þar líkan J
af nýrri brennisteinsverk-jj
smiðju, annað af vítissódaverk
smiðju, mynd af vinnubrogð
um í alúminíumverksmiðju. I
því sambandi ber að minnast
þess að Rúmenía er mjög auð-
ugt land af fieiri efnum en
olíu og brúnkolum, þótt hin
útlendu auðfélög fortímans
hirtu lítt um önnur efni en ||
þessi tvö. Kann ég ekk: að jj
nefna á íslenzku heiti þessara 5
jk
efna. nema fáira einaia, enda i
f Tf
skipta þau ekki höfuðmáli i ■,
þessu sambandi. Hitt er aðal- ;*
atriði að fynr nýtingu jarð-
efna sem ekki var skeyt: um
áður hafa risið upp nýjar iðn-
greinar. Kem’ r hér ekki sízt
til greina efnaiðnaðurinn cn
framleiðsla lyija jókst til dæm
is um 126 prósent þrjú fyrstu
árin eftir þjóðnýtinguna. Ef
nefnd skulu fleiri dæmi um
nýjungar i rúmenskum iðnaði,
þá sáum við á sýningunni tahn
lækningastofu, fullbúna verk-
færum er ekki hafa verið
smíðuð fyrr í Rúmeniu. Þar
voru einnig á næstu grösum
skurðlæknkigatæki og rönt-
gentæki—allt nýsnuði í land-
inu. Einfaldari tæki eins og
símtól sáum við í nýsmíða-
deildinni; og á einum stað
var mótorhjól, einn stoltasti
gripur sýningarinnar. Ekki
man ég hver verðlaun þeir
fengu sem fyrstir fullgerðu
mótorhjól í Rúmeníu, í fyrra,
en það var þó allálitleg upp-
hæð —- fyrir utan lieiðurinn.
Á sýningunni gat að líta
stóra spennubreyta (trans-
formers) og önnur tæki er
raforkuframleiðslu heyra. Vél-
ar í hraðfrystihús stóðu þar
á miðju gólfi, ostagerðarvélar
úti við vegg — að ekki sé
minnzt á dísiltraktora, en
framleiðsla þeirra hefur meira
en tvöfaldazt síðan 1949. Á
einum stað var heil vélasam-
stæða í bómullarverksmiðju í
gangi, flóknar vélar sem ekki
hafa áður verið smíðaðar í
Rúmeníu; enda á nú bómull-
arframleiðsla að aukast stór-
lega í landinu. í fyrra hafði
hún raunar þegar aukizt um
246 prósent miðað við 1949,
og fer hér saman sem víðar
þróun iðnaðar og lamdbúnað-
ar.
Iðnaðarþróunin í Rúmenska
lýðveldinu einkennist þannig
af síauknum hraða og vax-
andi fjölbrej'tai framleiðslunn
ar. Gott dæmi um þetta hvor-
tveggja er timburiðnaðurirxn.
Skógar eru afarvíðlendir í
Rúmeníu, og fyrr á árum var
flutt út nþkið timbur — ó-
unnið. Nú hefur verið komið
upp svo stórfelldri pappírs-
gerð í landinu að hún gerir
betur en fullmægja þörfum
fólksins, 'þrátt fyrir margfalda
pappírsnotkun á víð það sem
áður var. Margt fleira er unn-
ið úr tré sem kunnugt er,
meðal annars ýmsar efnavör-
ur. Jafnframt þessum iðnaði
hefur skógarhögg aukizt, en
um leið er hafin vísindaleg
græðsla skóga á svæðum sem
áður voru makin og ber; og
er þanuig girt fyrir hættuna
af ofhöggi.
Þótt olíumannvirki færu að
mestu í rústir í stríðslok er
Nú smíða Rúmenar sjálfir allar vélar og ölj tæki
til olíiivinnslunnar. Til hægri á myndinni sést hluti
olíudælustöðvar ; til vinstri eru olíuflutningavagnar.
olíuframleiðslan nú komin
fram úr hámarki fyrirstríðs-
áramna. Nú orðið smíða Rúra-
enar sjálfir allar vélar og öll
tæki til vinnslu og hreinsun-
ar þessa dýrmæta jarðefmis,
og held ég túlkunum okkar
hafi fumdizt sýnishorn af
þessum tækjum höfuðstolt
sýningarinnar. Einmitt í sam-
bandi við oliuna hefur efna-
iðnaðurimn þróazt mjcg. Heí
ég hér í höndunum laagau
lista yfir efni sem að nokkru
eða öllu leyti eru unniri úr
olíu, en til þeirrar vinnslu
kunnu Rúmenar ekki á þeim
„góðu gömlu dögum“.
Hér er ekkert tóm til að
minnast á matvæla- né kiæða-
iðnað. Hinu komumst við Búka
restfarar að rami um að Rúm-
enar eru kunnáttumenn t.d. í
ostagerð og bera fram góðau
mat. Fólkið gengur einkar
snoturlega til fara, án alls í-
burðar þó. 1 þessum greimum
sem öðrum fer framleiðslan
dagvaxaaidi, Á þriðja fjórð-
ungi fyrra árs kom á mark-
að rösklega fjórðungi meira
magn almennra neyzluvara en
á fyrsta fjóroungi, og fói því
fjarri að það hlæðist upp í
verzlunum. Ber það vitni um
batnandi hag fólksins, enda
gerir 5-áraáætlunin ráð fyrir
því að kaupgeta alþýðunnar
verði um 80 prósent meiri í
; árslok 1855 en hún var. 1950.
Það hefur venö mikið starf
að verkmennta fólkið svo unnt
j'rði að koma þessum fram-
kvæmdum í kring. Enn þarf
stói'ar áætlamr um verknám i
sambandi við hin stærri verk-
efni framtíðarinnar. Ráð-
stjórnarríkin hafa reynzt
Rúmenska lýðveldinu mjög
hjálpleg í þessu efni sem öðr-
um: lánað verkfræðinga, véla-
meistara og kennara, gei'ið
rúmensku æskufólki kost á ó-
dýrri dvöl og námi í skólum
sínum heima. Verkfræðingar
eru nú í miklum metum í
Rúmeníu, og aðbúð iðnnema
er betri en Islendingur getur
gert sér í hugarlund. En ekki
Framhald á 8. síðu.
ÞEGAR ég lít út um gluggann
minn er venjulega stór barna-
hópur að leik á ógirtri lóð
kringum eiæsta hús. Hógurinn
hefur minnkað lítið eitt síðan
barnaskólarnir tóku til starfa,
en þó er lóðin þarna iðandi af
ungu lífi frá klukkan níu á
morgnana. Og í miðjum hópn-
um er lítið stelpuspons, á að
gizka hálfs annars árs, ramm-
lega tjóðruð .en hrókur alls
fagnaðar. Framan af hafði
hún ekkert við að vera nema
dótið sem hún bar með sér
út og moldina og illgresið á
lóðinni, ein nú hafa stærri
krakkarnir búið til sandkassa
handa henni. Þeir fóru langan
veg með fötur og poka og
báru sand í hrúgu á óræktar-
lóðinni; þetta voru ekki
stórar fötur og pokarnir
voru flestir undan vín-
arbrauðum eða kringlu og
eatust illa, en eftir nokkurra
daga þrotlaust starf var sand-
hrúgan orðin nógu stó*. Og
þá tóku þau til að afgirða
hana. Þau röðuðu steinum
Frumlegur sandkassi — Barnatímar
Falleraðír Fíladelííupostuiar
kringum hana og sléttuðu vel
og snyrtilega úr sandinum og
nú situr litla tjóðraða stelpu-
sponsið í miðjum „sandkass-
anum“ sínum með fötu og
skóflu og gerir ekki frekari
kröfur til lífsins.
ik
FYRST IBÖRN eru komin á
dagskrá er stutt j'fir í barna-
tima útvarpsins. Ég held að
allir séu sammála um ágæti
Tómstundaþáttarins fj’rir
börn sem eru orðin dálítið
stálpuð. Hins vegar hlusta all-
ir krakkar á sunnudagsbarna-
tímana og yngstu hlustend-
urnir eru vita gagnrýnislaus-
ir og gleypa alit hrátt sem
borið er fj-rir þá. Þeim mun
meirj ástæða er til að vanda
útvarpsefnið handa þeim, ,en
því miður hafa sunnudags-
bárnatimarnir oft upþ'á mjög
vafasama fræðslu að bjóða.
Síðast liðian sunnudag var til
dæmifj ftutt frásögn, sem vak-
ið hefur inikia gremju meða!
foreldra ejns og sjá má af
eftirfarandi bréfi:
FAÐIR SKRIFAR: „Mér finnst
alveg ófært að bjóða börmm-
um annað eins og það sem
Konráð Þorsteinsson flutti í
barnatíma útva.rpsins á
sunaiudaginn var, Ekki var
nóg með að maður þessi, sem
mun vera falleraður „prestur"
ur Fíladelfíusöfiiuðkium,
smjattaði á hrottasögum úr
Gamlatestamentinu, sem lauk
með því að „guð“ lét clrepa
á hryllilegan hátt óvini sína
ásanit konum |>eirra og börn-
um. Og þegar rnest gekk á af
kraftaverkum, bætti hinn fall-
eraði Fíladelfíupostuli við með
saanfær'ngarrómi: „Þetta er
nú alveg satt“. En svo bætti
hann við útskýringum á orð-
rtm biblíunnar í anda kreddu-
bókstafar safnaðar síns, til
dæmis voru börnia frædcj um
að ,,guð“ vildi halda þeim
„hrejnum" með því að baana
að borðaður væri nokkur sá,
matur, sem blóð dýra væri í.
Hvernig gengur að bjóða
börnum slátur næst veit ég
. ekki! Hitt veit ég, að ég kæri
mig ekki um að fá hrottasög-
ur úr Gamla testamentinu
þuldar í eyru barna micma
með útskýringum falleraðs
Filadelfíupostuia, og veit ég
að íleiri feður og mæður eru
sama siimis. — Faðir“,