Þjóðviljinn - 12.09.1953, Blaðsíða 5

Laugardagur 12. september 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Helmingur mannkynsins á
an kosf skólagöngu
ÁstandiS versf i núverandi og fyrr-
verandi nýlendum i Asiu og Afriku
Helmingur mannkynsins á þess engan kost að
senda börn sín í skóla, segir Fræoslu-, vísinda- og
menningarstoínun SÞ í fimmtu ársskýrslu sinni, sem
er nýkomin út.
•„Á flestöllum Kyrrahafseyj-
unum, um mestalla Asíu sunn-
an Sovétríkjanna, víðast hvar
í Afríku og víða í Suður-Am-
eríku skortir enn sk'lyrði til
almennrar barnafræðslu“, seg-
ir í skýrslunni.
Tvö eða þrjú af hundraði
barua ganga í skóla.
I sumum löndum á þessum
svæðum ganga aðeins tvö eða
þrjú börn af hundraði í skóla.
I þeim löndum Suður-Asíu,
Miðausturlanda og Kyrrahafs-
svæðisins ,sem ekki urðu sjálf-
stæð fyrir en fyrir skömmu og
þenja nú út fræðslukerfi sitt
eins hratt og með nokkru móti
er hægt ,,vex krafa almennings
um fræðslu hröðum skrefum".
Fátækt orsökin.
Viðurkennt er í skýrslunni
að „lang mesta vandamá'ið,
sem þau lönd eiga við að fást
sem eru að reyna að koma á
íhjá sér fullkominni skóla-
skyldu, eru fjármálin.
Xíi vmmr ug
rttru
•í bænum Marl-Hiils við Rín
datt ölvuðum manni í hug að
hringj,a eftir sjúkrabíl klukkan
þrjú um nótt, þegar honum tókst
ekki ,að ná í leigubifreið. Hann
sagði bílstjóra sjúkrabílsins að
hann hefði ógurlegar kvalir í
maganum og síðan sofnaði hann.
Þegar hann vaknaði eftir tólf
tám,a svefn, var honum sagt, að
spitada'æknir hefðit skorið úr
honum botnlangann til vonar og
vara.
Allur fjöldinn í þeim lönd-
um, þar sem ólæsi er yf-
irgnæfandi, framleiðir varla
nóg til að varðveita mjög
kröpp lífskjör óskert. Tekjur
þeirra nægja varla.—: og oft
nægja þær ekki — til að afla
brýnustu lífsnauðsynja svo
sem matar, fata og húsaskjóls'.
Ólieppilegt námsefni
Víða um lönd, þar sem ver-
ið er að reyna að_ koma upp
skólakerfi hefir verið tekið
upp námsefni sem „er að
miklu leyti fræðilegt og byggt
á venjum vestrænna landa. Það
er allt annað en víst að það
eigi við skilyrðin í löqdunum,
sem taka það að láni. Líkur
benda til þess að þetta ó-
raunhæfa námsefni valdi því
að margir geta ekki fylgzt með
kennslunni og yfirgefa skólana
fyrr en ætlazt er til“, segir
í skýrslu Fræðslu-, vísitida- og
menningarstofnunarinnar.
Innkaupastjóri Banda-
ríkjah^rs tók m illj óiiir í
ii m svæla
leigjeáirát
Húseigandi í Neapel á Ítalíu
situr í tugthúsinu og á :að svara
til saka fyrir að reyna að svæla
leigjendur isína út eins og mel-
rakka. Tvær konur meiddust
þegar fólk flýði húsið í ofboði
eftir , iað húseigandinn hafði
kveikt í olíubleyttum tuskum
neðst í stiganum. Vildi hann fá
fólkið út úr húsinu til að geta
hækkað leiguna.
Krefst aðstoðar
við árás á Míiea • - >;
Hægt er csð fá eyðilögð beln og
vöðva til að vaxa á ný
Meðal þeirra fyrirlestra, sem
mesta athygli vöktu á alþjóða-
þingi dýrafræðinga í Kaup-
mannahöfn í síðasta mánuði,
var frásögn A. N. Studitski
prófessors af tilraunum, sem
hann hefir gert við Moskvahá-
skóla, og kenning sú um það,
hvernig endurvöxtur eyðilagðs
líffæris á sér stað, sem hann
byggir á þeim.
Nýr vængleggur í fjögur
skipti.
Studitski prófessor segir að
þáð sé ekki rétt að hæfileik
inn til endurvaxtar líffæra
hverfi hjá æðri dýrum. Hann
hef'r tekið leggi úr fuglum,
Joseph Marlln, forseti full-
trúadeildar Bandaiíkjaþings, hef-
ir láí'ð svo um nuelt að Banda-
ríkjastjórn verði að leggja drjúg-
an skerf af mörkum til að end-
urreisa liernaftarmátt Japans.
Einnig hvattj hann t'l aukinnar
aðstoðar við Sjang Kaisék „í
hetjubarátíu hars til að bera
kyndil frelsisins aftur fram t'l
sigurs á meginlandi Kína“.
Banasiys á
flugsýiiingu
Á brezku flu'gsýningunni
Farnborough varð banaslys strax
fyrsta daginn. Flugmaður heli-
koptervélar, sem æt’.uð er til
sjúkraflutninga. marðist til toana
þegar vélin valt í lendingu. A
Farnborough-sýningunni í fyrra
biðu 30 ruanns ban,a þegar
þrýstiloftsflugvél tættist í sund-
ur á flugi.
Þrern mánuðum áður en mynd
bessi var tekin var lærleggur
inn tekinn úr liundinum sem
lmn er af. Nýr leggnr cx og
hundurinn er ekki einu sinni
lialtur. Fyrir neðan injndina af
hundinum sést lærleggurinn,
sem numinn var brott úr hon-
um
svo sem hænsnaungum, og speu
dýrum, svo sem hundum og
kanínum, þannig að einungis
vaxtarsvæ'ðin við legghöfuðin
og liðfletirnir voru skil:n eftir.
Leggirnir uxu aftur í sinni
fyrri mynd, holrúmið í væng-
leggjum kjúklinganna var til
dæmis jafnmikið og áður.
Þessa aðgerð er hægt að
endurtaka og fjarlægja nýja
beinið á sama hátt og það
fyrra, þriðji leggurinn vex á
sínum stað. Leggir hafa vax-
ið þanmg fjórum sinnum.
Endurvaxtarhæfileikinu mestur
hjá fuglum.
Tilraunir með endurvöxt
vöðva hafa sýnt að me'ðal
hryggdýranna hafa vöðvar
fugla mesta hæfileika til end
urvaxtar. Rrófessor Studitski
telur það stafa af því að ef.na-
skipti fuglanna eru örari en
annarra hryggdýra.
Tilraunir hafa sýnt það að
hægt er að nema á brott allt
að þriðjung aflvöðvans í vængj
um hænsnaunga án þess a'ð
það skerði hæfileika vöðvans
t;l að vaxa á ný í samt lag.
Eins vaxa vöðvarnir aftur þótt
miðþriðjungur þeirra sé skadd-
aður. Endurvaxtarhæfileiki
fuglanna dofnar með aldrinum,
þegar þriðjungur aflvöðva er
teki.nn úr vængjum fullorðinna
hana vex vöðvinn ekki aftur
nema á þrem eða fjórum af
hverjum tíu fuglum.
Vöðvarnir „vandir“ á að vaxa
á ný.
1 starfi sínu segist prófessor
Studitski hafa stuðzt við kenn-
ingar vísindamannsins Pavloffs
um skilyrðisbundin viðbrögð
taugakerfisins. Endurvaxtar
hæfileiki vöðva hefir örvast
Komizt hefur upp að stjórnendur innkaupastofnunar
Panclaríska hersins í Evrópu hafa kúgað fé svo milljónuciu
feróna ekipt'r út úr kaupsýslumönnum, sem þeir verzi-
uðu viö.
Ramisókn á máli þessu hef- nú eru réttarhöld byrjuð í
ir staðið í hálft annað ár og Nurnberg í Vestur-Þýzkalandi.
Fyrir réttinum er Charles E.
Wilson, sem stjórnaði mat-
vælakaupum fyrir allar sölu-
búðir bandaríska hersins í Ev-
rópu.
Keypti ekki nema mútur væru
bcði.
Fyrsta vitnið, bandaríski
kaupsýslumaðurinn Robert J.
Maclane, bar það að sér liefðí
ekki tekizt að selja vörur sín-
ar fyrr en hann féllst á það
að greiða innkaupastjóranum
og félögum ha.ns ríflega „þókn-
un“.
Anna'ð vitni, Henrik Emborg
frá Danmörku, bar að ómögu-
legt hefði verið að selja inn-
kaupastofnun hersins vörur
nema með því að múta stjórn-
endum deildarirtnar. Haun
kvaðst sjálfur hafa greitt yfir
hálfa m'lljón króna í mútur
á einu ári.
Aðal sökudólgurinn vestan
hafs.
Saksóknarinn, William D.
Canfield, kveðst álíta að a'ðal
sökudólgurinn í m'álinu sé
James Harlow, sem stjórnaði
innkaupastofnuninni þangað tií
í október í fyrra. Hann á nú.
heima í San Antonio í Texgs
og þess hefir verið farið á leit
að hann verði framseldur.
Talið er að Harlow, Wi.lson
og félagar þe'rra hafi á tvei.m
árum þegið mútur sem nema
nærri fjórum milljónum króna
af viðskiptavinum sínum.
Þrisvar hefur vængleggurinn
'erió tekinn úr þessum hana.
Alltaf hefur nýr leggur vaxið
og eins og mynd.'n sýnir hefur
fuglinn fullt vaid yfir vængn-
um með hinu þríendurnýjaða
beini.
við það að stungið hefiv verið
í þá í gegnum skinnið sjöunda
hvern dag í langan tíma áður
en þeir voru skaddaðir. Hin
skilyrðisbundnu viðbrögð frá
heilaberkinum hafa þannig að
vissu marki hlaupið i skarðið
fyrir óskilyrðisbundnu við-
brögðin, sem stjórna starfsemi
þessara líffæra, Rejnslan af
öð.rum sviðum, svo sem af því
að fá heila vöðva til að vaxa
á ný með græðingu marins
vöðvavefs, hefir orðið til jress
að sovétvísindamenn hafa sett
fram þá kenningu að viðbrögð-
in frá æðri hluta miðtauga-
kerfisins hafi nýmyndandi áhrif
á þróuti vefja, sem eru að vaxa
á ný. Einnig þj’kir það sannað
af tilraunum að það sé lífs-
starfið í heild og þá fyrst og
fremst það hve áköf efnaskipt-
in eru en ekki sérhæfi.ng vefj-
anna er ráði úrslitum um hæfi-
leika dýraneia tii endurmynd-
unar líffæra.
Þrýstiloftsknúin
helikoptervél
Að beiðni brezka birgðamála-
ráðuneytisins var hætt við að
sýn,a þrýstiloftsknúða helikopter-
flugvél á brezku flugsýnin@unni
í Farnborough. ■Öliu hefur verið
haldið leyndu um þessa vél,
nem-a því að ,hún er gasknúin og
kælikerfi o.g- gamgbúnaður mjög
nýstár.Ieg.
Próíessor A. N. Studitski að skera upp hana og taka úr þonum
nj iuj ndaðan vænglegg þanuig að nýr ,vaxi enn í staðinn.