Þjóðviljinn - 12.09.1953, Blaðsíða 7

— Laugardagur 12. september 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
íyrri hernámsárunum.
Ástandið í húsnaeðismálum
'Rcykvikinga hefur sjaldan ver-
ið alvarlegra en nú.
Mönnum er ekki aðeins
bannað að byggja yfir siig í-
búðir, nema með allra 'hæstu
leyfi Fjárhagsráðs, . sem fáir
einir verða aðnjótandi og þá
oflast sízt þeir isem mesta
■hafa þörfinia, heldur er bönk-
■um og öðrum lánastofnunum
Sérstaklega uppálagt að igæta ________ _______ _____ „ ________ _____
þess alveg sérstaklega að lána IM!||M|||l||| || Ml'~ ‘ K ' lpr’ ■JBKf %
ekki út fjármagn til íbúðar- Á' I
húsabygginga. Það er eins og jðygSjjyPf^HH^gp I
stjórnarvöldin liti það^sem w’W " _
■anna og skriffinnskunnar, knú- .....................
ið ut leyfi til íbúðarbygginga Vegna byggingabannsins og ónytjungsháttar íhaldsins í byggingamálum höfuðstaðarins verða
og hafizt handa með lítið fé ^ þr;ðja þúsund Keykvíkingar að hýrast í köldum og þægindasnauðum braggaskriflum frá
handa í milli. iMorg þessara
húsa eru árum saman í bygg-
ingu vegna þess að sá sem
fyrir byggingunni stendur fser
hvergi fé til að fullgera hana.
Þanniig er nú allmikill fjöldi
íbúða í byggingu hér í bæ, og
sjálfsiagt einnig út um land,
sem hvorki rekur eða gengur
með að gera ihæfar til íbúðar
vegna þess að fiármagn skortir
og er hvergi fáanlegt í láns-
stofmmum þjóðarinnar.
Einu 'byggingamar sem eiga
að teljast frjálsar, lað því marki
að ióðír fáist undir þær, eru _____________________________________________________________________________
hinar .svonefndu smáíljúðabvgg-
ingar. Á því sviði lókst loks aifftW) ■ v|g|j
að riúía skarð í rammgerða
rnúra byggingabannsins, og
var þó ekki iátið undan fyrr en Á sama tíma og íslendingum er bannað að bygg ja og ailar le'ðir lokaðar til öflunar nauðsynlegs
1 ulikreppt var að stjómarvöld- lánssfjár rísa vandaðar íbúðir bandaríska hernámsliðsins suður á Keflvíkurflugvelli.
unura.
Síðan hafa stjómarflokkarnir,
og þá ekki sízt Sjálfstæðis-
flokkurinn, látið svo sem þarna
væri í uppsiglingu það fyrir-
komuiag- , íbúðahúsabygginga,
sem sérstaklega bæri .að hlynna
að, einmitt í smáíbúðahúsun-
um fengi framtak og dugnaður
einstakiinganna nauðsynleigt
sviigrúm og væri því skyít að
veita þeim allan möguleigan
stuðning af hálfu ríkisvalds-
Hvað laður útvegun láns-
fjár fil smáíhúðahúsanria?
ms.
Hér skal ekki út i það farið
.að ræða hvort það fyrirkomu-
lag er sérstaklega hagkvœmt
eða til fyrirmyndar að dreifa
nýbygginigum í Reykjavík út
um holt og móa, með öllum
þeim erfiðleikum og tilkostnaði
sem því fyigir fyrr og síðar
fyrir einstaklingana og bæjar-
félaigið. Mun flestum sýnast
skynsamlegra að reisa íbúðir
hraðvaxandi bæjar í myndar-
legum og hagkvæmum sam-
jbýlisihúsum. Verður vart um
það efast að slíkar byggingar
yrðu . iangtum ódýrari fyrir
bæjiaríélagið og á ýmsan hátt
hagkvæmari fyrir fólkið sem
við þær á að búa.
Hitt er hinsvegar athyglisvert
hvernig sjórnarf’.okkarnir hafa
i raun ibúið að smáíbúðahús-
unum, þessu óskabarni sínu
sem þe,:r itelja vera, 'a. m. k.
•þeigar þeir þurfa að lofa það
einstaka „frjálslyndi“ að leyfa
nokkrum ihundruðum a’.þýðu-
rnanna að verja síðkvöildum
cg helgidögum til staría að
. byggingu slíkra íbúða.
I fyrra sýndi Alþingi þá
„rausn“ að heimila ríkisstjórn-
inni ®ð verja 4 miiij. kr. sem
lánsfé til smáíbúða um land
allt. >Urðu aðeins örfáir þeirra,
er sóttu, lánanna •aðnjótandi,
eins og nærri má geta þegar
tipphæðin er höfð i huga.
Lánsfé þessu var úthlutað
af tveimur gæðingum stjórnar-
'flokkannai, IHannesi Pálssyni,
frá Undirfelli, og Riagnari Lár-
ussyni, fátækrafulltrúa íhalds-
ins. Vafalaust var það engin
itilviljun að 'úthlutunin var fal-
in einmitt þessum mönnum,
en báðir sklpuðu þeir þá for-
mannsssæti í flokksfélögum
stjórnarflokkanna í höfuðstaðn-
•um.
Þeir sem hafa átt þess
nokkum kost að kynna sér
starfsaðferðir þessara tveiggja
manna við úthlutun lánsfjáirins
eru ekki í neinum eía um
hvers vegma einmift þeir voru
valdir tii þessa starfs. Þeim
var ætlað það hlutverk að noíi
lánsúthlutunina í þágu þröngra
flokkspó'litískra hagsmuna
•stjórnarflokkanna, en snið-
ganga þær reglur sem gilda
á'ttu um úHhluftunilna. Þessu
hiutverki hafa þeir 'gegnt
þannig að dómi yfirboðara
sinn.a, að þeim var einnig falin
úthlutunin í ár.
Vegma a 1 þiinglis kcsn: n'gan na
sáu stjómarflokkamir sér ek-ki
■annað fært en ákveða á síð-
asta þingi mun hærri iánsheim-
ild til smáíbúðanna en 1952,
enda sýniiegt af áhuga manna
fyrir byggingunum 'að svipuð
upphæð hefði horfið eins cg
dropi í hafið og hrokkið enn
skemmra en þá. Var því sam-
þykkt 16 mil’j. kr. lántöku-
heimild fyrir ríkisstjómina i
þess.u skyni. Áttu nú stjómar-
'blöðin, og þá ekki sízt Morg-
unblaðið, varla nógu sterk og
áhrifamikil lýsingarorð til að
sanna áhuga flokka sinna fyr-
ir smáibúðabyggingunum O'g
skilninig þeirra á nauðsyn þess
•að tryggja þeim sem í bygging-
'arnar höfðu ráðist nauðsyn’egt
■lánsfé.
í kosningunum var þessari
■umhyggju ríkisstjómarinnar
fyrir smáíbúðabyggjendum ó-
spart hampað af málsvörum
hennar og frambjóðendum
stjórnarflokkanna um allt
land.
Upphaf’.ega var umsóknar-
frestur um lánin ákveðinn til
ágústloka. Munu þá hafa leg-
ið fyrir hundruð umsókna sem
enga úrlausn eða afgreiðslu
höfðu fengið. ŒCom með þessu
greinilega í Jjós skilningsleysi
ríkisstjómarinnar á þeirri
mikiu nauðsyn, sem á því var
fyrir fó'.kið sem í byggir-gunum
stóð, að geta 'hagnýtt bezta
ibyggingatíma ársins, hás’umar-
ið. til þess ,að koma húsum
sínum seni lemgst áleiois.
Þegar nær kosnir.gimum dró
v.ar svo gripið til þess ráðs
að auglýsa að nýiu, og þá
tilkynnt, að umsóknir þyrftu
'helzt að berast fyrir 15 júní,
þ. e. tæpum hálfum mánuði
áður en kosningarnar áttu að
fara frarn.
I~r aivrg fuúlvíst að meu
þr ssari breytingu á umsóknar-
frestinum var að því stefnt að
hægara yrði en e’J.a fyrir
h’aup.atíkur r( jórnarflokkanr.ia
að nota fjárþörf beirra sem
voru að bj'iggja flckkum sín-
um til framdráttar í kosn’nga-
haráttunni, Voru þeir og ó-
sparir á loforð um lán þar sem
þeir 'gátu því við ko-mið.
Nokkrum h’.uta lánsupphæð-
arinmar v,ar úthlutað í júlí og
enn hvíldi sami huliðshjúpur-
inn yfir reiglum úthlutunar-
nefndar og áður. Munu þess
fjölmörg dæmi að gengið hafi
verið með öilu fram hjá urn-
sækjendum sem óumdeilanleg-
an ,rétt höfðu fil iánsúthlutun-
■ar samkvæmt gildandi fyrir-
mælum og miög brýnia þörf
fyrir aðstoð.
Hit't er jafnvíst, .að i ýmsum
tilfellum skein náðarsól þeirra
Hannesar frá Undirfelli og
Ragnars Lárussonar á ýmsa þá,
sem lítinn siðferðilcgan rétt
cg er.gan laga’egan höfðu til
lánsúthlutunar. Þykir þeim,
sem einga úrlausn hafa fengið,
næsta einkennilegt að vera
settir hjá á sama tíma og öðr-
um eru veitt lán, sem einnig
hafa orðið aðnjótandi hag-
kvæmra byggingarlána eftir
öðrum leiðum t. d. úr lifeyris-
sjóðum hins opinbera.
Það sem er þó enn vitaverð-
ara er það, að ekki hefur enn
vrrið úthlutað nema nokkrum
•h'ú'a þeirrar upphæðar sem
sa nþykkt var að verja t:l smá-
í’oúðéiána á siðasta A’.þingi.
Hv.'ur ríkisstjórnin og úthlut-
u::?.rnefndin fært það fram sér
t'i afcölrunar að ekki hafi. enn
•tr'-.izt að afla •al'raiv lánsupp-
h. ' ðarinnar.
Nú í septemiberbyrj.u.n, að
liSnum umsóknarfrestinum sem
se'tur vs.r í upphafi, standa
rak’ir því þannig, ;að ekki hefur
v r'ð úthlutað nem.a hluta
þeirra 16 mil’j. sem samþykkt
var að 'heimila ríkisstjórninni
að afla t;:l smáíbúðanna, og
úthiutun þess, sem látið hef-
ur verið af hendi, liggur und-
ingunum allt það fé er komizt
hefur verið 'höndum yfir, sam-
ansparaða eigin skildinga og
ián veitt af vinum og kunn-
ingjum.
Það er því full ástæða til
að spyrja ríkisstjórnina og
flokka hennar hvort við þétta
eigi að sitja. Er það meining
ríkrsstjórnar íhalds og Frani-
sóknar að skjóta sér undan
því að útvega Það fé sem Al-
þingi heimilaði til smáíbúða-
bygginga? Eiga þetta að verða
efndir loforðanna um stuðning-
inn við Þessa tilraun fjö|-
niargra a þýðumanna til þess
að koma upp yfir sig sóma-
samlegri íbúð?-
Þessi spurning er nú ofar-
le-ga í hu'ga margra, sem trúðu
á yfirlýsingar stjómarflokk-
anna um stuðning hins opin-
bera við þetta 'bjiggingafyrir-
komulag, sem fjöldi fólks hef-
ur neyðst til að tileinka sér,' af
þeirri einföldu ástæðu að það
virtist vera eina færa leiðin
til að- brjóta nokkurt skarð
í múra byggmgabannsins, haft-
anna og skriffinnskunnar.
Og þessi spurning er ekki
sízt knýjandj nú hér i Reykja-
vík þegar svo er ástatt, að
um það leyti sem vetur genigur
í garð er fyrirsjáanlegt .fuM-
komið öngþveitisástand í hús-
næðismálunum og var þó vart
á það ibætandi.
Ofan á húsnæðisneyðina,
sem fyrir er, bætist það, að
fjölda fólks hefur verið sagt
upp ábúðum sínum miðað við
1. október. Flest þetta fólk
stendur úrræðalaust uppi, hef-
ur 'hvergi von um þak yfir
höfuð sitt og sinna.
Þeg.ar svo er komið er það
beinlínis skylda hins opinbera
að 'greiða á allan hugsanlegan
hátt fyrir því, að aílt það
íbúðarhúsnæð.i sem ' í hj'gigingu
cr verði sem allra fyrst ítoúð-
larhæft. Það er glæpsamlegt
skeytingarleysi eð.a annað verra
undir núverandj kringumstæð-
um að ieita ekki allra úrræða
til að 'greiða úr lánaþörf þess-
ara ihúsbygginga og annarra.
Verði það ekki gert foíður
sár neyð og vandræði stærri
fjölda en vera þyrfti þegar
vænta má að vetrarhörkumar
berji að dyrum.
Lánsupphæðina til sináíhúð-
anna verðar að útvega tafar-
laust. Og ríkisstjórninri: ber að
tryggja að lánunum verði út-
hlutað í sainræmi við settar
regfi-ur en ekki samkvæmt ó-
hafandi klíkusjónarmiðum og
einkaliagsmunum síjómar-
flokkarna.
Jafnframt verður að tryggja
nauðsyn egt lár-sfé til annarra
íbúðabygginga sem eru stöðv-
aðar vegna Uinsfjá rbanr sins.
Cig það á að aflétta 'bygg-
ingabanninu, höftunum og
hinni sligandi skrifinnsku. Það
á ekki að líta á það sem glæp
að reisa íbúð.'r yfi,r ísiendinga
á íslandi.
Krafizt finn ára
íp -
Sænski skipstjórinn Lorentzon,
sem setið hefur mánuðum saman
í tyrknesku fangelsi ákærður um
að hafa átt sök á árekstri, sem
kostaði um 90 tyrkneska sjó-
menn lífið, var í gær toks leidd-
ir þungrf og rökstuddri gagn-j'ur fyrir rétt í Ankara. Ákær-
rýni. andinn krafðist fimm ára fang-
Á siama tíma biða hundruð( elsis, og taldi skipstjóranum það
smáíbúðahúsa hálfbyggð og allt | m- a- til saka, að hann hefði
í fullkoiTVnni óvissu um hvort leitað á náðir sænska sendiráðs-
tekst að 'gera þau íbúðarhæf. ins og gagnrýnt aðúnaðinn í
Fjöldi manna hefur fest í bygg- fangelsinu.