Þjóðviljinn - 23.10.1953, Page 11

Föstudagur 23. oSctóber 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (11
ílöll sumarlandsms““
yr
Framh. at 7. síðu.
höfuðbólið Skarð, því má ekki
gleyma. Kristinn bóndi er
hreppstjóri, póst-, síma- og úti-
bússtjóri. Hann fer með okkur
oni Skarðsstöð og selur okkur
rikling og reyktóbak meðan
Elinborg frú sýður egg og mai-
ar á könnuna. Skarðsfólk er
rikasta fólk í heimi, a. m. k. að
langri, stórbrotinni ættarsögu,
eyjum og fugli — kannski að
löndum og lausu fé, en vis.su-
lega að gestrisni og elskuleg-
heitum.
Sama ætt hefur búið hér irá
því á elleftu öld — máske frá
byrjun og hefur ætið komið
mjög við sögu. Hugstæðust
verður þó Ólöf ríka er húsmóð-
ir var hér á Skarði á fimm-
tándu öld. Enskir drápu bónda
hennar Björn Þorleifsson. (Hafa
sennilega verið þeirra tíma
landhelgisbrjótar). En hún
mælti þá hin frægu orð —
Eigi skal gráta Björn bónda,
heldur safna liði. — Lét hún
síðan smala saman Englending-
um vestur um alla íirði og færa
að Skarði, og hafði Þá að þræl-
um, þann vetur. Má enn sjá
mannvirki þeirra í tröðum og
túngörðum. Búa lét hún þá á
koti ofan túnsins og heitir þar
síðan að Manheimi. Um vorið
eftir lét hún færa þá alla út
fyrir landamörk Skarðs, bg
höggva alla á eihum stokki —
þar heitir síðan Öxarhóll, og lá
öxin þar lengi siðan. Eigi þótti
henni hefnd þessi nógu stór, þvi
er.hún hafði. lokið dauðastríði.'
sínii í hárri elli og andi hennar
varð frjáls í förum, æsti hún
veður stór og sjóa á Atlants-
hafi og stefndi þeim að strönd
fjandmanna sinna, tók þá af
fjöida . bæja og sjávarþorpa á
ströndum Englands, er veður
þetta siðan enn við hana kennt
i annálum — Ólafarbylur. Þá
var enn móður og hetjulund í
iandi voru hinu kalda. Ólöf
gaf Skarðskirkju altaristöflu
þá hina fögru, sem enn prýðir
stafn guðshúss þessa. En
Skarðskirkja er vel rík af forn-
um merkismunum, sem vert er
að sjá, en eigi vildi ég gista
kirkju þá að næturþeli.
Ungir knálegir sveinar vaxa
enn upp .af hinum forna, sterka
meiðl á Skarði og vonandi
kyndir móðir saga eld hug-
rekkis og þrautseigju í brjóst-
um þeirra svo enn megj um
langan aldur skapast þar ætt-
arsagan stór og merk, til íyrir-
mýndar linum borgariýði. —
Við Ijúkum nú þessu ferða-
flakki og snúum okkur að vinn-
unni aftur. Hægt og seigt
þumlungast demantseggjar jarð
bqrsins gegnum blágrýtisbelti
og basaltlög, borinn er iio.ur
innan og í kjarna þeim er hann
skilar, upp má lesa fróðlegá
sögu jarðmyndunar, stanzlaust
rennur skolvatnið upp úr hoi-
unni, það hefur oinnig sína
sögu að segja, því þó litur
þess sé lengst af skolgrár á
hann sín tilbrigðí eftir jarðlagi
því, sem i’arið er gegnum. og
loksins, loksins breytist litur
þess okkur í vil. Rautt, bark-
arlitt, svart. Það ' er" 'storlmað "
• bióð hins löngu dána skógar,
sem grófst hér i fyrnsku undir
glóandi hrauni, brann undir
Íþióttic
blágrýtisþaki. Við höfurn fund-
ið iík hinna suðrænu tága sem
á Míósentíma hófu hér aldin-
þungar krónur móti sói. Hlynur,
bæki, túlipanviður, eik og fura,
hundruð blómstrandi jurta
sulgu dögg og sólarveigar í
skjóli þeirra, en - ofar flugu
skrautlitir fuglar milli greina
og loft var þungt af angan,
kvikt af söng og vængj.ablaki.
Máske hefur Þá hinn loðni for-
faðir okkar gætt sér á aldinum,
öruggur hátt i grein, þó rándýr
læddust um í spor hjartar og
dádýrs.
Okkur er þetta dýrmætur sig-
•ur. I dag eru timar hins járn-
kaida raunsæis, surtarbrandur
gegn skrúðgrænum skógi. Al-
drei þessu vant hefur það fund-
izt, sem ieitað var, og j tilefni
þess bjóðum við þér heim
í. „Höll sumarlandsins“. Þar
malla konur okkar krásir 'við
frumstæð skilyrði. Þétta er eld-
hús, dagstofa og svefnhús í
senn, gjörið svo vel, hér stend-
ur kabyssan glóandi á gólfinU
miðju og sýður á katli. En
hvað er að siá? Hafið þið unga1
barn með í ferðinni? Já, har.n
er á fyrsta árinu, þau tóku
hann með Guðmundur og kon-
an hans Ingibiörg, hann heitir
höfuð þeirra, og þess vegna
skáldanafni. <Guðmundur Jngi
— og gott var að hann var hér,
því sumarið sparaði sól og ,yl,
hann bætti það upp allt. Það
sem h.ann er að tala nú.na
er ' jeppamál, þvf hann á’ sihri
bíl og verður kannske bilstjóri
seinna eins og afi.
Þær eru sællegar frúrmr
víst um það, og una sér vel, og
hvað ýitum við um öll þeirra
æfintýr, meðan við gættum’ ei
annars en geltandi véla og gróf
um okkur í jörð niður — um
eitt hafa þær ekki getað þagað
og ber mér þá engin skvlda til
þess heldur.
Einn dag sáu þær rauðan
jeppa koma utan yfjr á, Þar
fóru höfðingjar héraðsirjs,
sýslumaður i Dölum og hrepp-
stjórinn á Skárði; Þeir óku
léttan og hugsuðu um ábyrgð
síns embættis. En viti menn.
þegar kom áð afleggj.aranum.
sem lá að bormannahöllinni,
neitar hinn innbomi jeppi að
halda lengra, kannski hefúr hug
Ur hans girijzt að kynnast að-
komujeppa þeim er heirna stóð
við skúrinn. vær; . slíkt s.kiljarw
legt, víst er Um það að hánri
þverneitaði að haida lengra.
Hófu þá valdsmenri yíirheyrsl-
ur, hverju slíkt mætti yalde
og féngu það loks út úr troginu
að hann gerðist nú þyrsfu'r
• mjög og heimtaði bíldrykk þann
,er berisín. kal'ast. Kvað hanri
það fást.myndi hjá þeim , að-
komnu, og rain'n 'v.iljúgt ■ heitn
í traðir. Eigi kann ég frá þýi
að greina hv.að millj ...fór ý.fir-
valdanna og kvenna várra, en
bílarnir skáluðu í berisíni'.
Hreppstjóra á.ttum við gott að
gjalda, og sýslumaður hefúr.að
nokkru líf þeirra sér í hendi
er á bækur skrifa Ijóð eða við
listir fást, hitt kunnum við
"Guðmtrridur að brjóta héilánn
um, hvorir1 e&foif 'ser upp' berir
sínleysið, yíirvöldin eða ■ jcpp-
inn þeirra.
Framhald af 8. síðu.
þyi'.iktin sem sambandsráðsfund-
ur U.M.F.Í. gerði aæði fram að
ganga, þar er eindreg'ð brýnt
til viðkomandi aðila að fyrir-
bygg'ja samneyti æskulýðsins
við herliðið, jafnt um íþróttir
sem önnur atriði. Ég dreg í
efa að hann hafi hreyft orði
gegn þessari tillögu, á sam-
bandsráðsfundi U.M.F.I. Hafi
Þorsteian verið einlægur í mál-
flutningi sínum á þkigi Í.S.I. í
sumar, hvers vegna lætur hann
ekki sömu einlægni koma fram
á sambandsráðsfundi U.M.F.Í.
Getur verið að íþróttafulltrúi
ríkis'ns leil'.u tveim skjöldum í
svo mikilvægu máli. Öðrum til
að hafa hyíli Reykjavíkurfé-
laganna og grunur leikur á að
hann hafi átt þátt í rökstuddu
dagskránni áður ea málið kom
t:l umræðu á Ársþiagi I.S.Í.
og hinum til að hafa vinfengi
Ungmennafélaganna óskert.
Vera má að ástæðan liggi ann-
arstaðar, og að hann hafi ein-
hverja afsökun fyrir þessum
stöðugu sinnask:ptum.
Hvað gerir sambandsráð Í.S.l.
sem situr fund um helgina?
Á morgun kemur sambands-
ráð I.S.I. saman til fundar. Að
mínu viti er það þjóðleg sam-
koma sem fjaliar um þjóðleg
mál ? Þorir sú samkoma að taka
afstöðu svipaða og sambands-
ráðsfundur U.M.F.I., gerði eða
'verður fundurinn íþróttafundur
og eklkert ahnað. Mun funduii’
þessi slá nokkru föstu um það
hvort íþróttahreyfingin sé
þjóðleg hreyfiág eða aðeins í-
þróttahreyfing! Má vænta þess
að fundurinn samþj'kki ,,að
fullrar varúðar beri að gæta í
samskiptum íþróttafélaga við
varn^rliðið og því ekki æskilegt
að íþróttafélögin sækist eftir
slíkum samskiptum“ ?
Við sjáum hvað setur.
Framsöguræða Einars Olgeirssonar
fer héðan mánudaginn 26. þ.m.
til. Vestur- og-, Norðurlands.
Viðkomustaðir:
'Patreksfjörður,
Isáfjorður,
Siglufjcrður,
■ . Akureyi.i,
Húsavík,
H.F. EIMSKIPAFÉLAG
ÍSLANDS.
Framhald af 4. síðu.
gömlu herbúðirnar í Reykjavík.
í staðinn fyrir að útrýma þeim
heiLsuspillandi íbúðum, var auk
inn mannfjöldinn í þeim. Það
þótti ægilegt 1946, að það
skyldu vera 1300 manns í
Reykjavík í bröggunum gömlu
í herbúðupum. Árið 1952 var
þessi fjöld; kominn upp í 2400.
Þetta voru afleiðingarnar af
því að lögin höfðu raunveru-
lega verið felld úr gildi, fólkið
ekkj aðeins látið vera í þeim
heils-uspillandi ibúðum, :em fyr-
ir voru, heldur fleira íólki hol-
að niður í heilsuspilland; íbúðir
heldur en áður höfðu verið
þar. O.g harðast kom þetta nið-
ur á þeim sem sizt máttu v;ð
því. Barnafjöldinn í gömlu
braggaíbúðunum. i Reykjavík
1946 hafði verið 511. Hann var
1950 kominn upp í 976.
Ég vil taka það fram, að
ég álít að bað hefði verið
hægt að útrýma þessum
heilsuspillandi íbúðum á þeim
fjórum árum, sem liðu írá
1946 til 1950—51, svo framar-
lega sem þessi löggjöf hefði
verið látin ver.a í gildi og
svo framarlega sem þessu
hefði verið framfylgt. Það er
auðséð, að það er hægt að
byggja af fullum krafti, þegar
verið er að by.ggja yfir ame-
ríska hermenn suður á Kefla-
víkurflugyelli. ög þá eru sett
öll nýtizku t'ækní j gang til
þess að gera það. En^ef það á
að byggja , yfir íslenzk börri,
þá er það bannað. V;ð höfum
ekki aðeins á Hyerju einasta
þlngi, sósíalistar, lagtf fram
breytingartillögu við bráða-
birgðabreytinguna á nokkrum
lögum, það er að segja til
þess að reyna að fella þetta
frestunarákvæði úr gildi. Við
höfum líka í hvert skipti í
sambandi við meðferð fjárlag-
anna lagt íram tillögur um að
veita fé á fjárlög.unum til þess
að koma lögunum þannig í
gíldi. Það hefur líka alltaf
verið drepið. Þess vegna er
svo komið, að ástandið nú er
orðið verra heldur en það hef-
ur verið um langan tima fyrr
hjá okkur.
Ég veit, að sumir af fjár-
málamönnum þessarar hv.
deildar muni segja, að við höf-
um ekki peninga til að gera
þetta. Það er ekki rétt. Það
er ekki á því, sem það hefur
strandað. Meira að segja ein-
staklingar hafa verið til í að
leggja fram fé til Þess að
byggja hér i Reykjavík. Þs:m
hefur Verið bannað það. Þeir
hafa komizt í gegnum nálar-
auga fjárhagsráðs cg fengið
leyfi til að bypgja, bá hefur rík-
isstjórnin ripið i taumana iil
þess að hindra bá í því. Svona
er það viðkvæmt mál að við-
halda húsnæðis’.eysinu i Reykja-
vík, að ríkisstjórn'n gr'pur í
taumana svo framar’ega sem
hún er hrædd um að meira
að segja fjárhagsráð hafi látið
undan kröíum almennings og
tilboðum einstaklinga um að
byggja. Það er auðséð að það
eru aðrir hlutir, sem þarna
eru að vcrki, hvort tilgangur-
inn er að reka byggingar-
verkamennina hér í Reykjavík
suður á Keflavíkurflugvöll til
þess að láta þá byggja yfir
Kanann o.g banna þeim að
þyggja hér í Reykjavik, eða
hvort tilgangurinn er ,að
reyna að skapa .atvinnuléysi
hérna í Reykjavík með þvi að
hindra að menn hefðu at-
vinnu við byggingar, eða hvort
tilgangurinn er að koma húsa-
leigunni upp í það okur, sem
nú er á henni og gera þannig
þeim, sem braska i húsnæðinu,
mög.ulegt að græða sem mest.
Hver tilgangurinn,, sem kann
að vera með þessu, er hann
jafnósvífinp, sérstaklega af
hálfu þeirr,a manna, sem varla
opna sin-n munn án þess að
tala um frjálst framtak ein-
staklingsins. En það er ekki;
aðeins, að einstaklingar marg-
ir rnuni vera reiðubúnir til
að byggja, cf.þeir hefðu fullt
frelsi til þess, það er heldur
engin afsökun fyrir því af
hálfu hins opinbera, ríkisins og
bankanna, að láta ekk; þeim
einstaklingum, sem ekki hafa
efni á því að byggja sjálfir
meiri aðstoð til þess heldur en
gert hefur verið.
TIL SÖLU:
Einbýlishús við Álfhóls-
veg, e:nbýlishús í Skerjafirði,
sinbýlishús á Teigunum, 5
herbergja íbúð í timburhúsi
i Vesturbænum. Tvær
þríggja herbergja íbúðir í
Vesturbænum í slkiptum fyrir
Ira til 5 herbergja íbúð í
Hlíðahverfi. E:nbýiishús í
Kleppsholti í skiptum fyrir
4ra til 5 herbergja íbúð í
bænum. — Höfum til sölu
aokkur ríkistryggð skulda-
bréf.
Sala & Samningar,
Sölvhóisgötu 14, sími 6916
Viðtalstími ki. 5-7 daglega
T I L

LÍGGUR LEIÐIN
Svsmspréf i málaraiðn
Þeir málarameistarar, ssm ætla aó láta nema
sína ganga undir sveinspróf í haust, sendi um-
sókn ásamt skilríkjum til formanns pi’ófneí'ndaxy11
Sáémiiíidá^’SijíurSS^iÍár;' MiStuni '24,' ’fyi'ií hóv.'
n. k.
Prófnefndin.
r —-
%
I