Þjóðviljinn - 04.11.1953, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 4. nóvember 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
I morgunsárinu
Laugardagurinn áttundi ágúst
rann upp eins og aðrir hátíð-
i'sdagar í þessari hvítu og fal-
legu borg. •
Brennandi sólarhitinn sleikti
steinlögð strætin og séð frá*
svölum 'gistihússins virtust íagn
aðarlætin byrjuð úti í borginni.
Yfir Dambovitzu bárust ómar
jrá kirkjuklukkum, sem hringdu
til morguntíða, en í nálægu
hliðarstræti heyrðist undur-
mjúkur fiðluleikur, — það var
Zígauninn eftir Sarasat. —
Brúnir spörvarnir trítluðu á
gangstéttunum eins og litlar
mýs, en græn trén bærðust
ekki í ferskum morgninum.
Hvarvena sást iðandi mann-
fjöldinn af margvíslegum þjóð-
ernum. Hvítar, svartar, gular og
brúnar þjóðir, sem • blönduðu
geði, sínu við íbúa borgarinnar.
Lífsgleðin skein út úr hverju
andliti og hin sterka vitund um
mikilvægi mótsins hélt sömu
spennunni í loftinu sem áður.
Þanng sameinaðist gleðin og al-
varan í þessari alþjóðlegu borg
æskunnar í baráttunni fyrir
friðnum. En það var ekki til
setunnar boðið fremur en endra-
nær.
Niðri á skrifstofunni beið
skipulögð dagskráin og þrátt
fyrir freistingar þriggja söng-
skemmtana safnaðist saman
-stór hópur um morguninn, sem
stóð til boða að skoða ullar-*
verksmiðju í einu af úthverfum
borgarinnar.
Þannig kvnntumst við Textile
Gravitu.
Frækinn
leiðsögumaður
Eins og venja var áður en
lagt var upp' í slíka.r íerðir,
þá skipaði fararstjórnin íslenzk-
an leiðsögumann, sem hafði
náið samstarf við rúmenska
túlkinn og var þá gjarnan
valinn maður með einhverja
tungumálakunnáttu. Svo giftu-
samlega tókst til í þetta skiptið,
að við fengum margfróðan
mann að nafni Magnús Valde-
marsson, cg verður sú lýsing,
sem við fengum á verksmiðj-
unni og aðbúnaði verkafólks
að mestu leyti gegnum þennan
merkismann.
Við lögðum af sláð í tveim- '
ur stórum vögnum af rússneskri
gerð og var þegar hafinn upp
söngur og glaðværð. Snaggara-
legur, þýzkur túlkur að nafni
Kurt, ásamt dökkhærðri ensku-
mælandi stúlku frá Botozani,
voru skipuð af hálfu Rúmen-
anna og var þegar orðið gott
samstarf milli Magnúsar og
þeirra. Er mönnum ennþá ijúft
að minnast, hve þessi fíni, hátt-
prúði verzlunarmaður gat tek-
ið rösklega undir þýzkan bylt-
ingarsöng, þar sem hann sat við
hliðina á Kurt brosandi út und-
ir eyru. Eftir tuttugu mínútna
ökuferð vorum við komin á
áfangastað.
Textile Gravitu
Húsakynni verksmiðjunnar
eru mjög myndarleg að ytra út-
liti, ljósar steinbyggingar, sem
mynda þrjár aðskildar álmbygg-
ingar og hreinlegt umhverfið
með laufguðum trjám gáfu allt
annað til kynna en þama ynni
verksmiðja fullum gangi allan
sólarhringinn. Við stukkum út
BCKAREST
Heimsókn í Textile Gravitn
úr bíiunum og söfnuðum okk-
ur saman í hóp og gengum inn í
fyrstu álmuna með Magnús og
túlkana í fararbroddi. Við geng-
um fyrst inn í forstofu, þar sem
nokkrir rúmenskir verkamenn
tóku hlýlega á móti okkur og
heilsuðu okkur með friðar-
kveðjum.
• Þá var okkur boðið inn í stór-
an bjartan sal, sem reyndist
vera menningarsalur verksmiðj-
unnar. Þar kom til móts við
okkur framkvæmdastjórinn,
myndarleg, roskin kona, sem
bauð okkur hjai'tanlega velkom-
in og allt til reiðu, sem við
hefðum áhuga á að kynnast.
Þar varð Magnús okkar fyrir
svörum og má þar segja, að
þar birtist okkur ósvikin stima-
mýkt islenzkra heildsala. — Að
þessum móttökum ‘loknum hófst
könnunarferðin um verksmiðj-
una.
Barnaherbergi
verksmiðjunnar
Við skoðuðum fyrst þá álm-
una, sem við komum inn í og
héldum nú út úr menningar-
salnum inn í barnaherbergi
verksmiðjunnar. Þarna reynd-
ust vera tvær bjartar stofur
með útgöngu j lítinn garð' og
voru öll leikskiiyrði miðuð við
ungbörn. Fjölbreytni allra leik-
fanga virtist vera mjög mikil og
hreinlæti ríkt.i þarna á háu stigi.
Sérmenntaðar barnfóstrur hafa
alla umsjón með bömunum
meðan mæður þeirra vinna
störf sín inni í verksmiðjunni
og ailt er þetta þeim að kostn-
aðarlausu. Það kvað vera bjart
yfir þessum mæðrum, þegar
þær líta á börnin sín eftir
morgunverðinn, hamingjusöm,
spriklandi og kát, Lausar við
áhyggjur sínar meðan á vinn-
unni stendur. — Uti í garðinum
sáum við tvær fóstrur hampa
hvítvoðungum í sólskininu og
eins og álltaf í þessari ferð, þá
snart okkur hið barnslega sak-
leysi þessara litlu, brúnu Rú-
mena og við fögnuðum i hjarta
okkar þeirri gæfusömu fram-
tíð að hljóta uppeldi sitt við
skilyrði hinnar sósíölsku sið-
fágunar. — Þarna voru svart-
hærðir snáðar að leik og
þreyttu byggingarlist sína í
sandinum.
Lítil stúlka stóð þarna
skammt frá og hélt á tusku-
brúðu og mændi með brúnum
augum sínum á heildsalann okk
ar, sem nú var farinn að baða
út höndum i skýringum sínum
frá túlkinum. Og þá er það sem
merkilegur atburður skeður og
sýnir hvem:g þessi fuiltrúi ís-
lenzkra heildsala gat orðið
snortinn af umhverfinu. — Allt
í einu snýr hann sér að okkur
með þessum líka forkláraða
svip, ræskir sig og segir. —
„Heldurðu nð væri munur,
ef íslenzkar einstæðar mæður
hefðu svona aðbúnað.“
Svona er hægt að gleyma
Morgunblaðinu í útlöndum.
Efnarannsóknarstof-
ur verksmiðjunnar
Nú er ferð.'nni haldið áfram
og næsf skoðuðum við efna-
rannsóknarstofur verksmiðjunn-
ar.
lampa, sem sýndu fullkominn
ljósaútbúnað og úti í einu hom-
inu sat hjúkrunarkona við skrif-
borð og vann að skýrslugerð.
Þessi elskulega stúlka stóð
upp og kom brosandi á móti
okkur og enn hiýnaði heildsal-
anum okkar um hjartaræturn-
ar. Einn læknir fylgir slysa-
stofunni og tvær hjúkrunarkon-
ur, sem ætíð eru til taks, þegar
slys ber að höndum.
íslendingar og Nígeríumenn í Búkarest. Myndin er tekin
á vináttufundi er landar efndu til.
Þær reyndust vera þrjár og
sama hreinlætið og birtan ríkti
þar á öllum svlðum. — Þessar
rannsóknarstoíur skiptust nið-
ur í eina aða’stofu og tvær
minni og voru hárfín efnafræði-
áhöld í þeim öllum, auk þess
var einnig í annarri minni stof-
unni símaborð og afgreiðsia til
hentugra útréttinga. -— Þarna
voru vissulega skilyrði, til þess
að vinna vísinda'egar athugan-
ir og voru flestir el'nafræðing-
.arnir konur, elskulegar og al-
úðlegar enda hýrnaði enn yfir
Magnúsi.
Þarna voru borð fyrir athug-
anir á litagerðum. — V'ð feng-
um að horfa í ýmsar gerðir af
smásjám, sem notaðar voru til
athugunar á þræðinum. sem
verksmiðjan framleiddi. Þarna
voru tæki, sem mældu teygjan-
Jeika þráðarins eða jafnvel ull-
ardúks'ns fu’Iofins. — Oll voru
þessi tæki hárfín og nákvæm
og ættuð frá Leipzig í Þýzka-
'landi og Sviss.
Slysastofa
verksmiðjunnar
Enn héldum v ð ferðinni á-
fram og næst lá fyrir okkur að
skoða slysastoiu verksmiðjunn-
,ar. Þetta var stórt herbergi með
fremur litlum gluggum í sam-
ræmi við þarfir slíkrar st-ofu.
Þarna inni voru stórir glerskáp-"
ar fullir af nýtízku handlækn-
ingaáhöldum og á gólfinu stóðu
drifhvít sjúkrarúm á hjólum.
Uppi í loftinu gat að líta stóra
Eftir frásögn þessarar hjúkr-
unarkonu að dæma eru slys
fremur íátíð cg aðalstarf þessa
hjúkrunarliðs beinist inn á eft-
irlit með heilbrigðisástandi
verksmiðjufólksins.
Al't er þetta verksmiðjufólk-
inu að kostnaðarlausu.
Böð
verksmiðjufólksins
Nú er ferðinni haldið áfram
niður á neðstu hæð þessarar
álmu og ’gaíst okkur nú kostur
að sjá baðherbergi verksmiðju-
fólksins. Þetta er langur salur,
’skiptur niður um miðjuna í
marga smáklefa, þar sem í
hverjum klefa er útbúnaður
. fyrir steypiböð. Þeir sem baða
sig ganga út í salinn, til sitt
hvorrar handar, þar sem þeir
þurrka sig og geyma föt sín.
Þarna niðri voru pípulagninga-
menn að vinna að bættum út-
búnaði klefanna, þegar við geng
um um. Hvergi kom skýrar
Ijcs en í þessum stóra baðsal
sú mikla áherzla, sem lögð er á
allt hreinlæti og þriínað í að-
búnaði verksmiðjufólksins.
Skrifstofa í scsíalskri
verksmiðju
Áður en við gengum út úr
þessari fyrstu álmu verksmiðj-
unnar, kom ég inn á skrifstofu
framkvæmda.stjórans, sem hafði
yfir sér nokkuð annan blæ en
við eigum að venjast í skrif-
staðinn fyrir peningaskápinn,
vínflöskurnar ög þessa kæfandi
tilhugsun um ágóðann á kostn-
að hins vinnandi manns, kom
ég inn í hlýlega 'skrifstofu
þessarar elskulegu konu, þar
sem síg.'ldar bókmenntir stóðu
í hillunum og gamalt eikar-
skrifborðið út við giuggann,
þakið blómum.
Andrúmsloft:ð undirstrikaði
þann skilning, að bæta yrði sem
bezt aðbúnað verksmiðjufciks-
ins á öllum sviðum og hefja
það upp á menningarstig sós-
íalismans.
Kembisalur
verksmið j unjiar
Eftir að hafa lokið könnunar-
ferð okkar um fyrstu álmtma,
gengum við út í stóran bak-
’garð, sem þessar þrjár álmur.
verksmiðjunnar mynda. Þama
var mjög þokka'-egt um að lit-
ast, grænir grasblettir og blóm
öðru megin í garðinum upp
Við fyrstu álmuna. Mótssöhgv-
amir hljómuðu frá útvarpshá-
tölurum í sólskininu. Þessi verk-
'smiðja er raunar hluti af stórri
verksmiðjusamstæðu, þar sem
hún framkvæmir ullarþvottinn,
þurrkun og kembingu, þá er
önnur verksmiðja, sem fram-
kvæmir spuna ullarþráðarins og
vefnað úr framleiðslunni. Þessi
verksmiðjusamstæða var byggð-
fyrir fjórum árum og er eitt af
fyrstu skrcfunum í fimm ára á-
ætluninni.
Við gengum nú inn í aðra
áimuna, sem reyndist aðallega
geysistór verksmiðjusalur, þar
sem ul-lin gekk í gegnum stórar
kembivélasamstæður. Því mið-
ur tvístraðist hópurinn nokkuð,
um salinn og varð ég þannig
viðskila við Magnús og þýzka
túlkinn, en var það lánsamur
að fá enska túlkinn í lið með
mér og öðrum félaga. Það vakti
sannarlega, óskiptan áhuga okk-
ar að fylgjast með, hvernig
þurrkuð, hvítþvcgin ullin gekk
í gegnum hverja vélasamstæð-
una eftir aðra, hvernig þráður-
inn mjókkaði þangað til hann
var fubgerður.
Grófari kembivé’arnar voru
rússneskar að uppruna, en þær
íínni ítalskar >að gerð. Vélahlut-
.ar hættulegir öryggi starfsfóiks-.
ans virtust vel varðir 'hlifum.
og grindum og loftræstingin
góð i salnum. Allsstaðar ríkti
■hreinlæti og góð skipulagning,
að bví er ég kunni bezt skil á.
L'fsglaðar, sólbrenndar verk-
smiðjustúlkur veittu þessum út-
lendlngum norðan af hjara ver-
>aldar óskipta athygli. Ég átti
tal við nokkrar Þeirra með
Iijálp enska túlksins cg spurðii
sérstak'ega eftír launakjörum.
Lítil, svarthærð stúlka við rúss-
neska vélasamstæðu hafði 550
lei á mánuði, og það var ekki
að sjá >af glaðværðinni, sem
skein úr glettnislegum augun-
um, að hún tilheyrði fátækra-
lýð Morgunbtaðsins. Hún spurði
mig, hvort miklð væri af ame-
rískum hermönnum á íslandi
og hvort þeir færu ekki bráð-
um helm til sín. Það sagðist ég
vona, og þá hió lrún og sagði
da da.
Þeldökk sigaunastúlka vann
við íta'lska vélasamstæðu. —
Hún hafði 700 lei á mánuði. Yf-
ir’eitt reyndist kaup þessa’-a
stúlkna frá 550 lei upp í 900
lei á mánuði. —
Guðgeir Magnússon