Þjóðviljinn - 17.01.1954, Síða 7

Sunnudagur 17. janúar 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (T
Sjómaður skrifar um bátadeiluna:
leriarmenn gefa tafarlausf gengíð
Litli maðurinn er varð stór
Þar sem aeilan um fiskverð-
ið hefur staoið á þriðju viku,
án þess að gengið hafi verið
að kröfum bátasjómanna um
hækkað fislcverð, væri ekki úr
vegi að athuga, hvað það er,
sem bátasjómenn fara fram á
og hvers vegna.
1 desember 1939 var ikaup
Dagsbrúnarverkamanns kr.
1.45 á klst., slægður þorskur
með haus var þá 15 aurar pr.
kg. I dag er kaup Dagsbrún-
arverkamanns kr. 14.60, en
fiskveroið kr. '1.05. Iiaup sjó-
manns, sem tekur hlut af afl-
byggist auðvitað á magni og
verðmæti aflans. Hverjum
skyldi detta í hug að lífsaf-
koma Dagsbrúnarverkamanns
sé of góð af þessu kaupi í
dag? En ef bátasjómauns-
ikaupið væri sambærilegt, þá
þyrfti fiskverðið að vera kr.
1.51 pr. kg. Sjá má glöggt af
þessu hve mjög kröfum sjó-
manna um kr. 1.30 fiskverð,
er í hóf stillt, og má glogglega
sjá, að. ekki hafa forustumenn
'sjómannasamtakanna hugsað
Hermann Stefánsson, mennta-
skólakennari á Akureyri, er
fimmtugur í dag. Hann hefur
llan.ga hríð verið leikfimi- og í-
þróttakennari við skólann. Mun
'skíðaiþróttin löngum hafa verið
honum hugarhöldnust íþrótt, og
inr.an þeirrar greinar sv.'gið.
Beztu svigmenn landsins komu
tvm árabil frá Akureyri, og munu
þeir ekki sízt hafa átt Her-
manni frama sinn að þakka.
Hefur Hermann langan fíma
verið ein stæltust driffjöður
hverskonar íþróttamála í höfuð-
stað Norðurlands — en víðar hef-
ur hann borið niður. Hann var
starfandj leikari hjá Leikfélagi
Akureyrar um árabil, og en.nþá
hefur hann einhverja beztu
röddina í karlakórnum Geysi.
Hefur hann oft flutt einsöngs-
ilög með þeim mæta kór. Eða svo
vitnað sé í dálítinn ræðumann
'sem stóð talandi í fertug'saímæi:
á Hótel Norðurlandi fyrir rétt-
um fiu árum: Hermann Stefáns-
■scn e'r ekki aðeins listamaður
í íþróttum, heldur einnig íþrótta-
maður í listum.
Öll þau ár sem ég var í Mennta
-skólanum á Akureyri var leik-
fimihúsið þar í lamasessi, og
reyndist ógerlegt að afla fjár
til að koma því í nothæft ástand.
Af þeim sökum fór leikf'mi-
kennsla þar út um víðan völl
þessi ár. Off var íþróttakennslan
ekki falin í öðru en göngu í
•góðu veðrl En þar að auki lét
Hermann okkur synda, sparka
'bolta, fara á skíð'. Hinsvegar
hneigðist sú bekksögn, sem ég
tilheyfði,; mjög til andlegheita
og bókaramenntar; sumir okkar
toáru litla virðingu fyrlr sport-
iddíótum er við ncfndum svo.
Og . þótt Hermann Stefánsson
virðlst ekki seintekinn maður,
var raunin sú að okkur fannst
sér að ,,klofrífa“ sig við að ná
því, sem þeir hafa látið hlunn-
fara félagsmenn sína um á
undanföraum árum nieð verði
því, sem þeir fara fram á, og
sannast þar máltækið: „Veldur
hver á heldur". Þegar hið svo
kallaða ábyrgðarverð var fellt
niður, en hið dásamlega
pennastriksbátagjaldeyris.
fyrirkomulag tekið upp, var
það afsaikað með þvi, að út-
gerðarkostnaður hefði aukizt
svo að útgerðin fengi eigi und-
ir risið. Nú taka skipverjar að
hálfu leyti þátt í útgerð báts-
ins, að unðanskildum veiðar-
færum og bátatryggingargjöld
um. Maður skyldi nú ætla að
allur útgerðarkostaaðurinn
hefði hæikkað, en það virðist
svo sem að sjómenn hafi ekki
átt að berga hækkaðan út-
gcrðarkostnnð. Minmsta tkosti
hafa þeir eklci fengið og fá
ekki hið hækkaða verð, sem
fæsf með bátagjaldeyrinum. og
ekki nóg með það, heldur er
hinn skýlausi réttur þeirra. til
við aldrei hafa þekkt hann fyrr
en eftir tveggja daga vist í Út-
garði, er við vorum í 6. bekk.
Mun hata tekizt að safna nær
öllum bekknum þangað upp eftir
til að renna sér á skíðum, njóta
góða loftsins, una við tafl og
leiki fjarri ryki bólcar og stræt-
is. Eg man eiginlega ekkert sér-
stakt úr þessari dvöl nema b'lse-
inn yfir henni. Hitt man ég að
Á morgun verður til grafar
borinn Benjam.’in Á. Eggertsson,
sem andaðist á Elliheimilinu
Grund 10, þ. m. eftir áratuga
erfiða sjúkdómslegu
Benjamín var fæddur á B:Id-
hóli á' Skógarströnd 24. sept.
1893. Foreldrar hans höfðu ekki
búsforráð og ólst hann því upp
hjá vandalausu fólki, lengst af|
á Skiphyl í Hraunhreppi í Mýra-
sýslu, eða frá því hann va’- á
öðru ári þar til hann var 22 ára.
Frá Skiphyl fluttist hann þ'
Hafnarfjarðar, og stundaði þar
mmm
■geðþótta þeim hluta aflans, er
þeim ber samningslegur rétt-
ur til, af þeim tekina og feng-
inn útgerðamöanum í hendur
til þess að þeir geti hirf sína
15-20 aura pr. lcg. af þeirra
hluta.
Er nú að furða þótt sjómenn
vilji fá sinn hluta að einhverju
leyti réttan? Er að furða þótt
þeir krefjist yfirmats þegar
þorski’.cílóið, sem þeir eignast
með vinsau sinni í þágu útgerð-
ar, sem þeir hafa þó engan
umráðarétf yfir, er metið 15—
20% lægra en kílóið, sem út-
gerðarmaðurinn með útgerð
bátsins eignast ?
Nú hefur í fáum orðum ver-
ið gerð grein fyrir ástæðun-
um fyrir kröíunni rpn hækkað
fiskverð. Við skulum athuga
samningaumleitanirnar, sem
fram hafa farið og þaan
hundavaðshátt, sem á þeim
hefur verið hafður af hálfu
útgciðarmanna.
Ein aðalkrafa okkar sjó-
manna er að fá að sitja við
er vlð komum heim varð olckur
tíðrætt um það hvílíkur ágætis-
maður Hermann Stefánsson væri,
er maður kæmist i færi við
hann: skemmtilegur og frjáls,
greiður til hjálpar og fræðslu.
Nú eru bráðum liðin tíu ár; og
einhvernveginn er mér eng’nn
kennari v'-ð Menntaskólann á Ak-
ureyri hugstæð.ari en einmitt
Hermann Stefánsson. Því hlýtur
að valda persónuleiki manns-
ins, hið innra giidi hans Eg
sendi honum fimmtugum hug-
heilar kveðjur — vöskum manni,
glöðum fé’aga og góðum dreng.
ýmsa vinnu, en sjómennska á
togurum var hans aðalstarf með-
an heilsa hans leyfði.
Benjamín kvæntist árið 1920
Steinunni Sveinbjarnardóttur
mikilli ágætis- og ráðdeildar-
konu, sem reyndist lionum sannur
vinur öll hans erfiðu sjúlcdóms-
ár, og reyndi eftir mætti að gera
honum lífið léttará og draga ur
þjáningnm hans allt fram á sið-
ustu stund, Þau eignúðust tvær
dætur, sem báðar eru giftar, önn-
ur er búsett í Reykjavík, en hin
er bússtit um stundarsakir í
Bandaríkjunum.
Þegar ég kynntist Benjamin
fyrst 1018 rérum við báðir á sama
skipi i Grindavík, þá var hann
ungt’r og hraustur og líf:ð brost!
við honum. Hann var fríður sýn-
um, stór og karlmannlegur,
rammur að afli og srsar í öl’-
um hreyfingum, hann iaðaði a'.;a
að sér með ljúfmannlegri fram-
komu bæði við unga og gamla.
Framgangsmáti hans var því ail-
ur þannig, að hann vakti á sér
sérstaka athygii. Hann var sjaif-
kjörinn foringi í sjómannahópn-
um þessa vertíð, enda samheldn-
in sv’o góð að alllr voru sem
einn maður Hann var góður fé-
Framhald & IX. aiðu
CIíABLIN. Æví hans og starf.
Eftlr P. Cotes og T. Niklaus.
188 blaðsíður með mörgum
myndum. 2. bókaflokkur Máls
og menniiigar. ---------- Magnús
Kjartausson þýddi.
í...... ★
Það lögðust margir lilutii
á eitt um að gera snilling-
inn Chaplin; elcki aðeins upp
eldi og fyrsta umhverfi í
listbrautinni, lieldur einnig hiti
nýja kvikmyndatækni og um-
komuleysi fátæks manns í
vélvæddum og hörkufullum
heimi, Árangur Chaplins í list
hans grundvallast á því t
hann . tók til túlkunar ver
leik síns tíma. Sú öld se
við lifum hefur lagt margr
maaninn í rústir: þeir skilc
ekki sannleik hennar, fuar
ekki tilgang her.aar, sáu •& '"
út yfir grimmlega dægurb?
áttu hennar. En Chaplin f
á aðra lund: hann tók n
fundaa tækni aldarinuar
þjónustu sína og fyllti ha'
list sera grundvailast á hr
nákvæmum og innsýnum ski’
ingi á veruleik, þrá og draur
áhrifamesta mannsin; í sa."
tíma hans: litla mr.ansins
þjóofélaginu. Hann klæc1
þennan mann fcstu gerv
hafði hann jafnan sjálfu.
sér líkan, tók liann frá v<
inni og betlinu og leiddi har
út á þjóðveginn, lét hann bí '
hvern ósigurinn á fætur öð'
um en standa þó ævinlega <
bugnðan að lc'kum. Hitt er af'
ur galdurinn í list þessa eir
staika mains hvern'a rið ö'
skynjum okkar eigi .i verulei'
í augum þessa auðnulaus'
flækings, sjáum okkar cigb'
líf í örlögum hans, þrá okk
ar í draumi Iians — hvernir
hann lætur ckkur skynja all
an töturleik nútímans i þröng-
um jalcka sínum og bættum
pokabuxum. En á sama hátt
og slys Chaplias eru ckkar
eigin óhöpp þannig er óbug-
anleikur hans einnig okkar
styrkur. Fyrir þessa almann-
legu skírskojpn er Chaplin
löngu einn lrærasti vinur okk-
ar allra, dýrasti listamaður
kvikmyndasögunnar, Ijóskast-
ari yfir okkar öld; að lokum
sjálfskipaður boðberi mannúð-
ar og miskunnsemi gegn vopn-
um og grimmd.
Það er eitt dæmið um út-
kjállcaskapinn í íslenzkri bóka-
útgáfu að okkur hefur aidrei
verið sagt neitt af þessum
manni— þar til í haust að
Mál og menning hafði frásögn
af ævi og verki Chaplins í
kjörbókaflokki sínum. Fyrsta
sinn fékk íslenzkur almenn-
ingur samfellda lýsing á lífi
og starfi meistaraas. Það er
skáldleg bók, reist á stað-
reyndum.
Bókinni er skipt í tvo meg-
inlcafla er nefnast Ævi Chap-
lins og Starf Chaplins. Rek-
ur fyrri hlutinn ævi lista-
mannsins frá vöggu í fátælkr
legri íbúð í Lcadon, yfir götur
og ræsi fátækrahverfis, um
munaðarleysingjahæli, gegn-
um örbirgð og sult, inn á
fyrstu leiksviðin, yfir haf til
annarrar álfu, gegnum nýja
örðugleika — til hárrar snilld-
ar og heimsfrægðar. Fátt í
þessari frásögn vissum við
áður, og það er lögð nokkur
áherzla á að sýaa manninn
©kki einungis að verki heldur
einnig bak við þau: einstak-
linginn Charies Chaplin. —
Margt í list hans og lífi skýr-
ist af þessari frásögn, enda
mundi það tilgangur bókar-
innar.
Síðari kaflinn, sem að
nokkru hlýtur að vera endur-
tökning hins fyrri, lýsir enn
frekar nokkrum myadum
Chaplins, og gefin er sam-
felldari mynd af hugmyndum
listamannsins. Eftir það kem-
ur Bókarauki A þar sem tald-
ar eru aliar myndir Chaplins
’rá 1914-1947, og efni nckk-
■rra þeirra lýst. Er þar fólg-
r,i mikill fróðleikur, og sést
’ar vei hve stórvirkur og frjór
nyndahöfundur Chaplin hefur
rerið. Að lokum er Bókar-
uki B: Úr ritum Cliarlesar
Ihaplins, nieðal annars hin
-unna loikaræða úr Einræðis-
herranum.
Höfundar íir hafa náð því
narkmiði sinu að gera les-
mdann stórnm fróðari eftir
’n áður um lif og starf hins
-nikla listámanns. ■ En ekki
•>arf að ræða um gildi þess að
'ræðast um sannarleg stór-
men.ai. Á sau a hátt þarf elcki
sramar að fjölyrða um gildi
þessarar bókar. Eftir er að-
eias að þakka það framtaik
sem birtist, í útgáfu hennar.
Charles Chaplin er einn
þeirra xnanna sem hafa stækk-
að öld sína, um leið og hann
brá yfir hana ljósi s.iilldar
sinnar, gerði hana fegurri
með mannhygð sinni: hjarta-
hreinni boðun lífs og friðar.
B.B.
Framhald á 11. sífiu
Fimmtuqur í dag:
mesntaskélakennari á ákaseyri
Bjarni Benedikísson.
Beiiiamin Á. iggertsson
MmnmgarctfS