Þjóðviljinn - 11.02.1954, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 11. febrúar 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (T

Enginn staður, sem byggir alla afkomu á eigin
framleiðslu, hefur veitt jafn almenna og vel
launaða atvinnu og Neskaupstaður s.l. ár
Árið 1&53 var í flestum höf-
uðatriðum gott ár. Sumarveðr-
átta var mjög góð og allur
gróður meiri en flest ár önnur.
Sjávarafli var í meðallagi, þó
■ að fiskveiði við Austurland
vœri rýrari en oft áður.
Eins og jafnan áður er það
sjávarútvegurinn og; störf' Í
þ4gu hans, sem ráðið hafa
úrslitum um afkomu okkar
Norðfirðinga á hinu liðna ári.
Atvinnumálin
Skal nú gerð stutt grein ^
fyrir því markverðasta, sem
é árinu hefur gerzt í atvinnu-
málum okkar og lítilsháttar
samanburður gerður við aðra.
Eins og áður hefur togara-
útgerðin reynzt gildasti þátt-
urinn í atvinnumálum bæjar-
ins. Hún hefur fært mllljónir
króna í atvinnutekjur í bæ-
inn jöfnum höndum til þeirra
sem á sjónum hafa unnið og
til þeirra sem starfað hafa í
þógu hennar vrið landvinnu.
í>að er vissulega erfitt að
sjá hvernig bæjarbúar hefðu
komizt af án togaranna, svo
gífurlega stóran þátt, sem þeir
hafa á þessu ári átt í atvinnu-
lífi Neskaupstaðar.
í ársbyrjun 1953 hófust hér
■ byrjunarframkvæmdir að
nýrri atvinnugrein á vegum
•' togaraútgerðarinnar. Þá kom
hingað allmikið af timbri i
fiskhjalla og var strax hafizt
handa um að reisa fisktrönur
til herzlu á fiski.
Skreiðarframleiðslan hefur
skapað mikla atvinnu í bæn-
um og síaukið möguleika tog-
aranna til að sigla heim með
aflann, jafnvel þó að veiði-
svæðið væri allfjarri heima-
höfn.
Snemma á árinu var með
öllu bannað að frysta þorsk úr
togurunum og var það vegna
sölutregðu á frosnum fiski og
allmikilla skemmda sem gerðu
Vart við sig hjá mörgum frysti-
húsum.
Bann þetta dró stórlega úr
rekstri frystihúsanna í bæn-
um, en bæði höfðu þau haft
megnið af fiskafla sínum frá
togurunum,
Þrátt fyrir þetta minnkaði
vinna ekki í landi við fisk-
afla togaranna og má skreið-
arverkuninni þakka það fyrst
' og fremst.
Á árinu var ráðizt í um-
fangsmeiri saltfiskverkun en
áður hafði þekkzt. Bæði fisk-
þurrkunarhúsin í bænum tóku
saltfisk togaranna til verkun-
ar, en auk þess tók fjöldi fólks
fisk til þvottar og þurrkunar.
Fiskverkunin hefur án efa
orðið ein drýgsta tekjulind
manna í bænum á árinu.
Karfaveiði fyrir Austur-
landi var léleg og þótti ekki
fært að stunda þá veiði svo
neinu nam. Kom það einnig
niður á rekstri frystihúsanna,
enda er hagur þeirra miklu
iélegri á þessu ári en hinu
næsta á undan.
Rekstur togaraima hefur
verið óslitinn allt árið eins og
jafnan áður. Afkoma þeirra
hefur verið betri en áður og
hefur þar munað mestu hve
mikill hluti aflans hefur verið
verkaður.
Útgerð bátaflotans hefur
gengið heldur báglega á árinu,
og engan teljandi afla hafa
stærri bátamir lagt á land
hér heima. Vetrarvertíðin gekk
misjafnlega og þó illa á öll-
um stærri bátunum. Síldveiðin
tókst illa og lakar hjá bátum
héðan en víða annarsstaðáf.
Skipti þar mestu að bátar bkk-
ar voru mjög óviðbúnir'
snurpuveiði, en reknetaveiði
reyndist lakari nú en árið:
áður. a
Haustúthald varð ekkert á
stærri bátum, en ótíð hamlaði
sjósókn smærri báta. Afli
trillubáta var sæmilegur, en
smærri línubátar öfluðu lítið.
Síldarsöltun óx nokkuð og
hefði þó orðið meiri ef afli
hefði verið sæmilegur. Vinna
Árstekjur verkamanna hafa
verið ágætar og til 'muna
hærri en árið áður. • Sjómenn
á togurunum hafa haft svipað
kaup og .áður. Bátasjómenn
hafa búið við lélegust kjör og
almennt haft lágt kaup. Verka-
konur hafa haft sæmilegt
kaup, en þó ekki eins gott og
árið áður, aðallega vegna
minnkandi frystihúsvinnu.
Bílstjórar haf#| haft sæmi-
Jega afkomu og iðnaðarmenn
einnig, en þó hafa þeir helzt
þurft að leita vinnu annars-
1 'staðar. L-
Óháett inun að fullyrða, að
• enginni’istaður annar, sem
byggir alla sina afkomu á
eigin framleiðslu, hefur vcitt
jafn almenna og jafn vel laun-
aða atvinnu og Neskaupstaður
á árinu scm er að iíða.
Þó að staðirnir við Faxaflóa
hafi veitt eins miklar og jafn-
vel meiri atvinnutekjur, þá
byggist það ekki á framleiðslu-
störfum, heldur fyrst og fremst
á aðfenginni vinnu frá erlendu
EKKERT bæjarfélag á
lslandi verður fyrir öðr-
um elns rógi og Ulmælgi
og Neskaupstaður; öU
hemámsblöðin eru í sam-
keppni um þá lðju og
Iáta slg ekki muna um að
fara með vísvitandi ó-
sannlndi. Einnig fyrir
bæjarstjómarkosningam-
ar nú hófst þessi sama
iðja, en Norðfirðingar
svömðu henni með því að
fela sósialistum eim melrl
hlutavöid í bænum með
mun meira atkvæðamagni
en 1946, þegar síðast var
koslð eftir flokkslinum.
ÞJÓÐVILJINN birtir í
dag hluta af grein sem
Lúðídk Jóepsson skrifaðl
£ Austurland um síðustu
áramót og rekur bann þar ástand og horfur í bænum*
af síldarsöltun og síldarmót-
töku hefur orðið mikil.
Önnur atvinna en sú, sem
af sjávarútvegi stafar, var
ekki mikil.
Nokkuð var byggt af íbuð-
arhúsum en tiltölulega lítil á-
hrif hefur það haft á afkornu
bæjarbúa.
Dráttarbrautin hafði mikil
verkefni allt árið í þágu út-
gerðarinnar, en þó tókst fyrir-
tækinu ekki að koma af stað
nýbyggingu á fiskibát eins og
ráðgert hafði verið. Strandaði
einvörðungu á samþykki lán-
veitenda, en vonir standa til
að úr rakni.
Þegar saman eru dreg'in að-
alatriði um atvinnu og afkomu
bæjarbúa á hinu liðna ári má
segja þetta:
Næg atvinna liefur verið svo
að segja allt árið og eins oft
komið fyrir ,að menn hafi
vantað til vinnu eins og hitt
að atvinnulaust hafi verið.
Allt árið hefur vantað sjómenn,
bæði á bátana og togarana.
herliði. Slík vinna hefur aldrei
reynzt til heilla og mun enn
reynast fallvölt þegar fram í
sækir.
Þannig hefur árið sem nú er
að líða reynzt okkur sem at-
vinnuár í nokkrum atriðum
skoðað. Við erum þó ekki á-
nægð og teljum að margt hefði
mátt betur fara og enn sé fjarri
því að vel gangi, einkum hvað
atvinnuöryggi við kemur.
Það er því rétt að svipast
nokkuð um annarsstaðar á
landinu.
Hvernig hef ur gengið
annarsstaðar ?
Okkur verður þá fyrst fyrir
að skoða bátaútveginn, sem
lakast hefur komið út hjá okk-
ur. Hvemig hefur hann geng-
ið annarsstaðar? Hefur báta-
útvegurinn almennt skilað sjó-
mönnum góðu kaupi og hefur
hann getað staðið við fjár-
hagsskuldbindingar sínar?gNei,
því fer víðsvegar fjarri. Nær
ekkert af þátaflota landsins
hefur greitt tilskildar afborg-
anir af stofnláninu nú í haust
og fjöldi báta um allt land
hefur ekki getað greitt rekst-
urslán sín. í Reykjavík og
Hafnarfirði var vétrarvertíðin
hin versta og er afkoma vél-
bátaflotans á þeim stöðum
báðum lakari en nokkru sinni
síðan á árunum fyrir stríð. í
Reykjavík hafa 'margir bátar
verið seldir nauðungarsölu og
fæklcar bátum þar stórlega.
Frá Vestfjörðum er. sömu sögu
að segja, þrátt fyrir allmikirin
opinberan stuðning við bátaút-
veginn þar. Hagur bátanna á
þessum stöðum er sízt betri
en hér, og kjör bátasjómanna
hafa ekki verið betri þar.
í Vestmannaeyjum gerðu all-
margir bátar góða vertíð en
þó er þess að minnast að
þar var um % hluti. báta-
flotans, eða um 30 bátar, með
lægri afla en sem svarar kaup-
tryggingu háseta. Hér annars-
staðar £ Austurlandi hefur
bátum gengið misjafnlega,
nokkrum illa en tveimur bát-
um allvel.
Því miður er sú saga almenn
að hlutur bátasjómanna er rýr
og minni en kauphlutur ýmsra
annarra atvinnustétta. Togur-
um okkar hefur gengið heldur
vel á árinu og er óhætt að full-
yrða, að þeír eru í hópi betri
skipa með afkomu.
Með því er þó ekki sagt, að
þeir hafi góðan hagnað, þvi
árið er almennt talið óliag-
stætt í rekstri togara. Verð-
lækkun á saltfiski veldur þar
mestu og stöðvun margra
skipa í 2—3 mánuði í sumar
af óvissu um sölu aflans.
Grænlandsveiðar voru litlar
og minnkuðu stórlega frá ár-
inu áður.
í júnímánuði lágu um 35
skip og biðu álcvörðunar um
hvað gera skyldi. Okkar skip
hættu aldrei veiðum nerna
eins og venjulega meðan
hreinsun og viðgerð fór fram.
Á árinu misstu Vestmanna-
eyingar vald á togarautgerð
sinni og voru neyddir til að
selja burt úr bænum annan
togara sinn. Stjórnin var
einnig tekin af Sig'.firðingum á
sínum tögurum, og liún fengin
í hendur stjórn Síldarverk-
smiðja rikisins, sem að mestu
er skipuð mönnum utan kaúp-
staðarins. Rikissjóður Jagði
með útgcrðinni í hendur hinn-
ar nýju stjórnar á fimmtu
mill.ión króna. Sérstök bráða-
birgðalög voru sett til fjárstuðn
ings við togaraútgerðina á
Seyðisfirði, sem mjög stó; I
höllum fæti. Nú liggja fyrir
upplýsingar um, að almennt
hefur hagur togaraútgerðarinn-
ar versnað á árinu.
Hagur okkar útgerðar hefur
þó ekki versnað, heldur frem-
ur batnað, en þrátt fyrir það
er fjárhagur hennar m.jög
þröngur og má finna það í
ýmsum greinum.
Hagur frystihúsanná hér
hefur eðlilega þrengzt i ár,
vegna mfnnkandi reksturs og
mun hagur þeirra vera lélegri
en frystihúsanna á Suðurlandi,
sem yfirleitt hafa hagnazt vel.
Tekjur verkafólks og fjár-
hagsleg afkoma verður að telj-
ast góð hér samanborið við
staði úti á landi, en þó ekki
eins góð og við Faxaflóa þar
sem mest hefur gætt atvinnu
af völdum hernámsins.
Augljóst er hverjum, sem
kynnir sér það, að tekjur
flestra verkamanna hér í bæ
hafa verið miklu meiri en
verkamánna annarsstaðar á
Austurlandi.
Samanburður á atvinnu hér
og annarsstaðar og afkomu at-
vinnufyrirtækja er því okkur
ekki í óhag, nema síður sé,
þegar frá eru taldir staðirnir
sem fljóta í hernaðarvinnu.
Hvað er framundan?
En hvað er framundan?
Hvers er að vænta af nýja
árinu, sem nú hefur göngu
sína? Þvi er erfitt að svara,
og vist er um það að enginn
getur sagt þar neitt um með
fullri vissu.
Sá sem á alla afkomu sina
undir bátaútvegi, togararekstri
og vinnu við sjávaraíla, hann
veit ekki fyrirfram hvort at-
vinna verður mikil og afla-
fengur góður, eða hvort ár-
ferði verður óhagstætt. En sá
sem á góðan bátaflota, góða
togara, hraðfrystihús og önn-
ur slík framleiðslutæki, hann
hefur mikið í sínum höndum
og mikla möguleika til þess
að skapa sér næga og góða af-
komu.
Við Norðfirðingar eigum
þessi tæki í ríkara mæli en
flestir aðrir og við munum
vissulega beita þeim til hins
ýtrasta til atvinnuauka fyrir í-
búana hér. Staða okkar í byrj-
un hins nýja árs er góð. Við
höfum fulla ástæðu til að
vona hið bezta og búa okkur
undir mikið. Verði árferði
sæmilega hagstætt til fram-
leiðslu og fiskveiða og sölu
sjávarafurða, þá ættum við
að bjarga okkur vel.
Trú á framtíðir;a '
Nokkuð hefur borið á því að
einn og einn úr hópi okkar
Norðíirðinga sýni á sér upp-
gjafarmerki og vilji haida snð-
ur í dýrðina við Faxaflóa.
Sérstaklega hefur Jress orðið
vart þegar eitthvað hefur á
Framhald á 11. siðu. )