Þjóðviljinn - 14.03.1954, Blaðsíða 10

Þjóðviljinn - 14.03.1954, Blaðsíða 10
10) — ÞJÓÐVILJINN — Surmudagur 14. marz 1954 ss» | Sélma Lagerlöf: KARLOTTA LÖWENSKÖLD 44. í hana. Snöggt eins og ránfugl greip hún handfylli af hinum vel greiddu lokkum, lyfti skærunum, sem hún hélt á í hendinni og klippti þá af. Þetta ver ekki undirbúið verk. Um leið og þetta var búið og gert reis hún á fætur og var dálítið vandræða- leg á svip yfir gerðum sínum. Hin konan rak upp ang- ■ istaróp af skelfingu og reiði. Þetta var hið versta sem ' hægt var aö gera henni. Lokkarnir vom hennar mesta prýði. Þeir voru hið eina fallega sem hún átti til. Hún gat ekki sýnt sig innanum fólk fyrr en þeir voru vaxn- ir að nýju. Hún rak aftur upp reiði- og angistaróp. í eldhúsinu, sem var næsta herbergi við, var svo mik- ill hávaði og glamur í pottum og sleifum að enginn heyrði neitt. Ofurstafrúin og sonur hennar sem sátu úti í garðinum höfðu ekki heyrt neitt heldur. Enginn kom til hjálpar. — Já, hvað varstu að vilja hingað? sagði Karlotta. Ég þegi vegna Karls-Artur, en þú heldur þó ekki að ég : sé svo vitlaus, að ég skilji ekki að það ert þú sem átt upptökin að þessu öllu. Um leið gekk hún til dyra og opnaði þær upp á gátt. — Farðu nú, sagði hún. 1 Um leið klippti hún með skærunum út í loftið og það var nóg til þess að Thea Sundler þaut út. Prófastsfrúin lokaði lúunni varlega aftur. Svo skellti hún saman lófunum og skellihló. — Hamingjan góða, sagði hún. Gott var að ég lá á gægjum. Nú getur karlinn minn fengið eitthvað að hlæja að. En urn leiö varð hún alvarleg. — Blessað bamið, tautaði hún. Þarna hefur hún setið og látið okkur öll hugsa illa um hana. Nei, við verðum að binda endi á þetta. Andartaki síðar læddist prófastsfrúin upp stigann upp á loftið. Eins og þjófur á nóttu læddist hún gegnum herbergin og inn í herbergi Karlottu út við austur- gaflinn. Hún leit tæpast í kringum sig í herberginu, heldur gekk rakleitt aö ofninum. Þar fann hún nokkrar rifnar og samankuðlaðar pappírsarkir. — Guð fyrirgefi mér, sagöi hún. Hann veit, að þetta er í fyrsta skipti á ævinni sem ég les annarra bréf í leyfisleysi. i Hún tók bréfmiðana með sér inn í svefnherbergið sitt, leitaði að gleraugunum sínum og las síðan bréfin. — Já, ójá, sagði hún þegar lestrinum var lokið. Þetta er rétta bréfiö. Þetta datt mér í hug. Hún gekk niður stigann með bréfið í hendinni í þeim tilgangi að sýna ofurstafrúnni það. En þegar hún kom út fyrir dyrnar sá hún gest sinn sitja hjá syni sínum á bekk fyrir utan útbygginguna. Hún haliaði sér svo undurblíðlega að honum. Og hvílík umhyggja og inni- leikur var í augnaráöi hennar þegar hún horföi á hann! Prófastsfrúin nam staðar. „Hvernig í ósköpunum á ég að lesa þetta fyrir hana?“ hugsaði hún. Hún hætti við að fara út, gekk í staðinn inn til Forsíusar. — Hér færðu lesningu, karl minn sæll, sagði hún og breiddi úr bréfinu fyrir framan hann. Ég fann þetta í ofni Karlottu. Ætlunin hefur verið að brenna það til ösku, en blessað barnið hefur gleymt aö kveikja í því. Lestu það. Þú hefur gott af því. Gamli maöurinn sá að konan leit öðru vísi og betur út en undanfarna hryggðardaga. Hún gerði sjálfsagt ráð fyrir að þetta bréf hefði góð áhrif á hana. Einmitt það, sagöi hann, þegar hann hafði lokið lestrinum. Þannig hefur þetta gengið til. En hvers vegna hefur hún ekki sent þetta bréf? — Ja, sá sem vissi það! sagði prófastsfrúin. En ég fór með það niður til að sýna Beötu það, en hvað heldurðu, — þegar ég kom út á tröppur og sá hvernig hún sat og tilbað soninn með augunum, þá fannst mér réttara að sýna þér það fyrst. Prófasturinn reis áfætúr og leit út um gluggann á ofurstafrúna. — Já, þaö er nú svo, sagði harm og kinkaði kolli. Sjáðu til, Gína mín. Karlotta gat ekki sent þessari móð- ur svona bréf. Þess vegna fleygöi hún því í ofninn. Hún gat ekki borið hönd fyrir höfuð sér. Og við getmn ekki gert neitt í þessu máli heldur. Þau andvörpuðu vegna þess að þau sá enga leið til þess að þvo Karlottu í augum heimsins, en í hjarta sínu fundu þau til ólýsanlegs léttis. Þegar þau hittu gest sinn við matborðið voru þau í sínu bezta skapi. Þótt undarlegt megi virðast, hafði svipuð breyting átt sér stað hjá ofurstafrúnni. Hún hafði ekki eins mikið fyrir því að vera glöð og ræðin eins og mn morgunimr. Það var eins og hún hefði öðlazt nýtt líf. Prófastsfrúin var að brjóta heilann um hvort Thea Sundler hefði valdið þessari breytingu. Og það var nokk- uð til í því, þótt það væri ekki á þann veg sem hún hugði. Ofurstafrúin hafði setið hjá Karli-Artur á bekknum fyrir framan útbygginguna, þegar frú Sundler kom hlaupandi út úr húsinu, flýði eins og dúfa sem hafði komizt í kast við fálka. — Hvaö gengur að Theu vinkonu þinni? sagði ofursta- frúin. Sjáöu, hún hleypur og heldur hendimii um kinn- ina. í öllum bænum, Karl-Artur, hlauptu til hennar og reyndu að ná henni við hhðið. Það er kannski býflugna- hópur á eftir henni. Aðgættu hvort þú getur ekki hjálp- að henni. Karl-Artur flýtti sér að uppfylla óskir móðurinnar og endaþótt frú Sundler bandaði honmn fi'á sér í örvænt- ingu, náði hann henni við hliðið. Þegar hann kom aftur til móðurinnar var á honum hneykslunarsvipur. UXHS I’yklr þér tóniatar KÓðir? Nel, Bem betur fer, því ef mér þættu þeir góðir þá niundl ég* borða þá, og ég er á móti öliu grænmeti. Gestur: Þa5 er fluga í súpunni. Þjónn: Nei, það er ekki fluga — það er fiðrildi. Gesturinn: Mér vlröist að skammturinn héma hafl heldur minnkað upp á síðkastið. Þjómiinn: Þao er missýning. Þelr sýnast bara minni af því það er nýbúið að stækka húsakynnin héma. Fylla tíkina, sagði bílstjórinn annarshugar við þjóninn, er hann kom inn á veitinghúsið með unn- ustu sinni. Afsakið, en' ég gleymdi regnhlíf héma í gner. Hvemig regnhlíf var það? Ó, það skiptir engu máli, ég er ekki svo nákvæmur með slíkt. Þjónn: Þetta eru beztu egg sem við höfum haft 1 fjögur ár. Gestur: Eigið þið þá engin nýrri? Hœttulegir magasiúkdómar at óregiuiegum móltíðum Flestir vilja borða máltíðir sín- ar reglulega. Ekki einungis vegna þess að það er þægileg- ast þæði fyrir þann sem borðar, húsmóðurina sem framreiðir matinn og manni líður bezt. í dönsku heilbrigðisriti skrifar dr. V. Sucksdorff frá Finnlandi um þetta raál, og hann heldur því fram að reglulegar máltíðir Mynstraðir skór Mikið ber á mynstruðum efn- um í sumartískunni, ekki ein- ungis í kjóla heldur einnig í töskur og skó. Hér er mynd ’af skó með austurlenzku mynstri. Hann er úr leðri og ljómandi fallegur en ekki sérlega hentug- ur. Hvernig í ósköpunum á mað- ur að halda hreinum hvítum léð- urskóm með svörtum upphleypt- um rákum? Svona skór eru lika búnir til úr striga og þeir eru hentugri, því að þá er hægt að þvo. Líka mun vera von á rauð- um strigaskóm með grænu, svörtu eða bláu mynstri, en hæp- ið er að þeir sigri einlitu striga- skóna. hafi miklu meiri þýðingu en flestir halda og grein hans er ekki sizt athyglisverð fyrir hina fjölmörgu sem vinna vakta- vinnu eða næturvinnu. í upphafi bendir dr. Sucks- dorff á að starfsemi sú sem meltingin byggist á sé háð á- kveðnum reglum, sem myndast sumpart fyrir ytri áhrif, svo sem myrkur og birtu en einnig af matarvenjum, sem myndazt hafa á löngum tíma. Meltingin er örust um miðjan daginn Margir hafa rannsakað þessa starfsemi líkamans og hafa kom- izt að raun um að starfsemi lifrarinnar er mjög reglubund- in — gallframleiðslan er mest um hádegi og minnst um mið- nætti. Þessi reglubundna fram- leiðsla meltingarvökvanna sýnir að bezt er að neyta aðalmáltíð- ar um miðjan daginn en ekki seint á kvöldin, þegar gallfram- leiðslan sem einkum er þýðing- armikil fyrir meltingu á fitu, er lítil. Þetta er skýringin á maga- þrautum eftir þungar máltíðir sem neytt er að kvöldi. Framleiðsla magasýranna er einnig mismunandi á hinum ýmsu tímum dags, stendur í greininni. Menn hafa gengið úr skugga um að framleiðslan stend- ur algerlega í stað á næturnar hjá heilbrigðu fólki og hún er örust á þeim tíma sem fólk lief- ur gert að matartímum, enda þótt fæðunnar sé ekki lengur nejdt á þeim tímum. Þegar maginn er tómur um um miðjan dag. Þetla hefur í för með sér al- varlega hættu, einkum fyrir fólk sem er veikt fyrir magasári og með viðkvæma magaslímhúð, því ao þegar engin fæða er j maganum til að melta, vinnur hið aukna magasýrumagn á magaslímhúðinni og orsakar smámsaman bólgu í henni eða í versta tilfelli magasár. Þetta á einkum við um sár á sjálfum magasekknum. En algengari en sár í sjálfum maganum eru sár í efsta hluta þarmanna, þ.e.a.s. skeifugörninni. Ef magasýra er framleidd á næturnar t.d. vegm óheppilegra matarvenju, rangr- ar fæðu eða af öðrum orsökum. ræðst sýran gjarnan á slímhúð- ina i skeifugörninni og orsakar sár, meðan gallframleiðslan er hverfandi og gallið nær því ekki að draga úr áhrifum sýrunnar. Þetta sýnir að óreglulegar máltíðir, sem ekki eru miðaðar við reglur gallframleiðslunnar geta orsakað alvarlega sjúkdóma og sár í magaveggnum og skeifu görninni. Til þess að komast hjá magasjúkdómum er því nauð- synlegt áð matast reglulega og á ákveðnum tímum, svo að sam- ræmið milli stárfsemi lifrar og maga fari ekki út um þúfur. Forðizt mat milli mála. Skaðlegasta óreglan í sam- bandi við matarvenjur er ef- laust maturinn milli málá, kaffi. kökur og sælgæti, því aTS hann tefur fyrir tæmingu magans. Um leið kemur ruglíngur á starfsemi magans og það sem verra er — á sykurummyndun lifrarinnar. Hið fyrrnefnda orsakar auðvekl- lega magabólgur og jafnvel magasár, hið síðarnefnda getur komið af stað sykursýki hjá þeim sem næmir eru fyrir heni. Magasár átta sinnum algengara við næturvinnu. Einkum er það fólk, sem vinn- ur vaktavinnu og næturvinnu Framhald á 11. siðu. • •*<.. .s

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.