Þjóðviljinn - 02.07.1954, Side 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 2. júlí 1954
þJÓÐVIUINN |
OtgefaiuU: Samelnlngrarflokkur alþýðu — SósíallataflokkurinB.
Fréttaatjóri: Jón BJarnason.
! BHstjórar: Magnús Kjartansaon <4b.), Slgurður Guðmundsson.
Blaðamenn: Ágmundur Sigurjónssor.. fijarni Benediktsson, Gu5-
mundur Vigíússon, Magnús Torfi ólafsson.
j ▲uglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, áuglýsingar, prentsmiðja: Skólavðrðusti*
18. — Síml 7500 (3 línur).
ÁSkriftarverð kr. 20 á m&nuðl i Reykjavtk og n&grennl; kr. 17
annars staðar & landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja ÞJóðvlljans h.f.
Vegið að lýðræði og þingræði
Sigurður Bjarnason eða Valtýr Stefánsson birta í gær
ritstjórnargrein í Morgunblaðinu, aðalmálgagni Sjálf-
stæðisflokksins, og er tilgangur hennar að sanna lesend-
nm blaðsins að „hvorki lýðræði okkar né þingræöi" sé
,nægilega þroskað'. Þessari kenningu fylgja bollaleggingar
um þroskaleysi núverandi stjórnarandstöðu á þessu sviði.
Ymprar Morgunblaðið á því, að ef takast mætti að koma
rpp svolítið virðulegri andstöðu við stjórn Ólafs Thors,
Eysteins & kumpána, kæmi vel til greina að hafa hér á
'andi sama hátt og Englendingar hafa, að launa ríflega af
ríkisfé virðulegan leiðtoga hinnar virðulegu stjórnarand-
stöðu. Með því hlyti lýðræðis og þingræðisþroski íslend-
inga að verða algjör, skilst manni af leiðaranum.
En það er fjarri lagi að taka þannig á þessu máli. Hitt
er tvímælalaust vænlegra til árangurs að leita dæma úr
sögu síðustu áratuga er brugðið gætu birtu á hollustu nú-
verandi stjórnmálaflokka landsins við lýðræöi og þing-
;æði.
Hver sem kynnir sér þá sögu mun komast að raun um
að þrír núverandi stjórnmálaflokkar hafa gert sig seka
um svo stórvægileg afbrot gegn lýðræði og þingræði að
erfitt er að hugsa sér stærri brot eða skýrari sönnun þess
aö þeim er stórlega ábótavant um lýðræðis- og þingræð-
isþroska.
Eitt þeirra dæma er sú ákvörðun þingmanna þessara
jjriggja stjórnmálaflokka, Sjálfstæðisflokksins, Framsókn-
arflokksins og Alþýðuflokksins, vorið 1941, að hafa stjórn-
arskrá landsins að engu, en þá framlengdu þessii' þing-
nienn sjálfir þingmennskuumboð sitt í algeru heimildar-
j eysi og trássi við stjórnarskrá íslands og lög. Síðar kom
fram í deilum flokkanna að þeir höföu gert samsæri með
S2E um að láta þingkosningar ekki fara fram á íslandi
iyrr en að stríði loknu. Ekki tókst þó að ná tilætluðum
arangri með þes.su tilræði við stjórnarskrá landsins, vegna
osamþykkis samsærismanna, enda hefð'i þá tekizt að
valda þjóðinni stórkostlegu tjóni.
En leiðtogar og þingmenn þeirra flokka, sem svo herfi-
lega brugoust trúnaði þjóðarinnar og skyldum sínum
1941, virðast lítið hafa lært. Réttum 10 árum síðar frömdu
þessir sömu flokkar, á klíkufundum í Reykjavík, eitt
versta verk sem unnið hefur verið á íslandi, er þeir gáfu
samþykki sitt til þess aö ríkisstjórnin geröi samning um
afhendingu íslenzks lands undir herstöð stórveldis, enda
þótt slíkur samningur, gerður án samþykkis Alþingis,
væri tvímælalaust brot á ákvæðum stjórnarskrár lands-
ms. Enginn þeirra þingmanna sem á þennan hátt öfl-
uðu sér öruggs en ónotalegs sætis í íslandssögu hefur enn
skýrt frá því opinberlega hvað gerðist á þeim klíkufund-
um, en svo virðist sem menn á borð við Bjarna Benedikts-
son, Eystein Jónsson og Stefán Jóhann Stefánsson hafi
þar verið látnir hræða þingmenn með bandarískum lyga-'
sögum um yfirvofandi innrás í landið. Að vísu sáu hinir.
undrandi þingmenn fljótlega á viðbúnaði hernámsliðsins'
héi’ að enginn trúði síður en Bandaríkjastjórn á slíkar
iröllasögur. En verkið var unnið ,eitt versta verk sem
íslenzkir menn hafa nokkru sinni unniö, og það voru
þingmenn þriggja íslenzkra stjórnmálaflokka, Sjálfstæð-
isflokksins, Framsóknarflokksins og Alþýðuflokksins sem
unnu það, og munu hljóta dóm sinn fyrir þann verknað
ekki einungis af núlifandi kynslóö heldur öllum kyn-
slóðum sem þetta land munu byggja. Og ekki er til hryggi
legra dæmi um skort íslenzkra stjórnmálamanna á lýð-
ræðisþroska og þingræðisþroska en klíkufundi alþingis-
manna er pukrast í leynum með örlagamál þjóðarinnar
og ráða þeim til lykta í algeru heimildarleysi.
Þessi tvö dæmi skulu látin nægja nú, til að aðstoða
ritstjóra Morgunblaðsins og aöra lesendur Þjóðviljans í
umræðunum um lýöræðis- og þingræðisþroska íslend-
inga. Því einu skal bætt við, að eini íslenzki stjórnmála-
fiokkurinn, sem mótmælti báðum þessum tilræðum við
lýðræði og þingræði á íslandi og barðist af alefli gegn lög-
leysum Sj álfstæðisflokksins, Framsóknarflokksins og Al-
þýðuflokksins, var Sósíalistaflokkurinn. Einnig af þeirri
staðreynd gætu ritstjórarnir og- aðrir lesendur dregið á-
lyktanir, og þær lærdómsríkar.
r
Islenzka lýðveldið fíu ára
Grein úr Ausíurian di. málgagni sósíalistM á
AusturhmdU hirt 17. f úní:
í dag, 17. júní 1954, er ís-
lenzka lýðveldið 10 ára. Ára-
tugur er liðinn síðan Islend-
ingar hjuggu á siðasta hlekk-
inn, er tengdi þá stjórnarfars-
lega danska konungsríkinu.
Þar með var lokið aldagam-
alli baráttu Islendinga fyrir
endurheimt sjálfstæðis isíns
úr hendi Dana.
Við þjóðaratkvæðagreiðslu,
sem fram fór um sambands-
slitin I maí-mánuði 1944, sam-
þykkti þjóðin að heita má
eínróma, að slíta konungs-
sambandi við Dani og stofna
lýðveldi. Svo til hver einasti
atkvæðisbær maður tók þátt
í atkvæðgreiðslunni.
Sá eldmóður, sem einkenndi
lýðveldisstofnunina, entist
þjóðinni til mikilla átaka í
sókn hennar til betri lífsskil-
yrða i landinu. Sama ár og
lýðveidið var stofnað var ný-
sköpunarstjórnin mynduð að
frumkvæði Sósíalistaflokksins.
Fyrir frumkvæði þeirrar rík-
isstjórnar var hafist handa
um uppbyggingu atv;nnulífs-
ins. Ákveðin var endurnýjun
skipastóisins, verksmiðjur
byggðar til hagnýtingar sjáv-
arafians o.s.frv — Má óhikað
fullyrða að aldrei hafi aðrar
eins framfarir ver:ð hér á
landi á jafn stuttum tima og
á stjórnarárum fyrstu þing-
ræoisstjcrnar lýðveldisins.
En skjó.tt'sáus.t, blikur. á
lofti. Bandarík'n, sem fengið
höfðu íeyfi til aö hafa hernað-
arbækistöðvar í landinu gegn
ákveðnu loforði um að hverfa
með herinn úr landi þegár ó-
friðnura lyki, stóðu ekki við
það loforð. Þess í stað reyndu
þau að fá samþykki fyrir ,að
hafa hér hernaðarbækistöðvar
áfram. Fé var borið á íslend-
inga og alit gert til að þvinga
þá til að láta að vilja Banda-
ríkjanna. Og þeim tókst það
sem þau ætluðu sér. íslenzkir
valdamenn reyndust veikir
fyrir valdi dóllarans. Og að
þjóðinni forspurðri létu þeir:
Bandaríkjunum í té herstöðv-
ar í landinu, köstuðu fyrir
borð hinu ævarandi hlutleysi
og geríust beinir þátttakend-
ur i hernaðarsamtökum þeim
sem Bandaríkin stofnuðu til
og ráða yfir. Jafnframt var
svo Island fjötrað efnahags-
lega við Bandarikin og eru
Islendingar ekki frjálsir að
því hvað þeir framkvæma í
sínu eigin landi. Hinum hag-
stæðu viðskiptum við Sovét-
ríkin var hætt og það var
ekk; fyrr en Islendingar höfðu
fengið að sannreyna við-
skiptamáta hinna vestrænu
bandamanna, að stjórnarvöld-
in fengúst til að taka upp að
nýju viðskiptin við Sovétrík-
in.
I dag á 10 ára afmæli lýð-
veldisins, er ísland hersetiðj
land. Og herinn gerir sig ekki
líklegan til að hverfa úr landi.
Þvert á móti heldur hann
stöðugt áfram að búa um sig
og færa út kvíarnar. Og í
þágu herliðsins starfar mikill
fjöldi Islendinga, sem horfið,
hafa frá framleiðs’ustörfun-
um til lands og sjávar. Is-
lenzkir atvinnuvegir þurfa á
þessu vinnuafli að halda.
Mannekla stendur sjávarútveg
inum fyrir þrifum. En það
eru fleiri hliðar á þessu máli.
Allskonar spilling og upp-
lausn fylgir liersetunni og
tungu okkar og þjóðerni er
hætta búin af hennar völduin.
Enginn óv:tlaus maður
trúir því, að herseta á Is-
landi sé íslendingum nauðsyn.
Enginn érás á landið stendur
fyrir dyrum. Engir aðrir en
hin vestrænu herveldi hafa
sýnt okkur yfirgang. Allir
vita, að bækistöðvar Banda-
ríkjanna hér eru árásarstöðv-
ar tii þess ætlaðar að herja
þaðan á friésamar þjóðir
Evrópu. Hernn er hér í ó-
þökk þjóðarinnar og það er
krafa hennar, að hann hverfi
úr landi með öil sín dráps-
tæki.
A meðan her er í landinu
og hluti þess á valdi erlendr-
ar þjóoar, auk þess sem sjálf
stjómarvöld landsins eru
handbendi hins erlenda valds
getur landið ekki kallast
sjálfstætt í þess orðs réttu
merkingu. Islenzka ríkisstjórn
in er bandarísk leppstjórn og
tekur við fyrirsk’púnum frá
bandarískum stjórnarvöldum.
. Islendingar eiga því fyrir
hendi að heyja nýja sjálf-
stæðisbaráttu. Og takmark
þeirrar sjálfstæðisbaráttu á
að vera, að reka herinn úr
landi og fullt og óskorað
stjórnarfarslegt og efnahags-
legt sjálfstæði.
Islendingum er það lífsnauð-
sjm að sameinast í sjálfstæð-
isbaráttunni. Þe:r verða að
láta ágreining um önnur mál
víkja fyrir þessu mikia máli.
Þjóðin þarf að vera jafn sam-
hent í hinni nýju sjáifstæðis-
baráttu og hún var fvrir 10
árum, þegar lýðveldið var
stofnað.
Vlánaðarlaun verkamanna
' rri ^ ®
I lllffiS
(EIRÐIR hafa verið í ■ Túnis
ao úndanförnu og franska ný-
lendustjórnin herur hert aðgerðir
sínar gegn liinum varnarlausú
og kúguðu íbúuln landsins. Ný-
lega sendi franska nýlendu-
stjórnin 48 hersveitir til allra
héraða landsins. Þær tóku sér
fyrir hendur að framkvæma
strangt eftirlit með umferð á
vegum og í lofti, sendu birgðir
vopna til hinna frönsku íbúa
nýlendunnar. vélbyssur og hand-
sprengjur. Þær höfðu og eftirlit
með útgöngubanni sem sett var
á milli sólarlags og sólarupp-
rásar, gripu til róttækra aðgerða
til að greina „óþjóðholla" menn
frá hinum „hlýðnu11 og refsuðu
hverjum þeim er sannanlega
hafði haft samneyti við óæski-
legt fólk.
En aðfarir þessar hafa ein-
ungis leitt til enn harðari mót-
spjTnu nýlendubúa. Þeir berjastj
hetjulega til að bjarga lífi
margra dauðadæmdra, fyrir.
heimkomu þeirra sem dæmdirj
hafa verið í útlegð, fyrir afnámi
'nernaðaraðgerða og endurreisn
borgaralegra réttinda. Krafan
um ógildingu útlegðardóma
manna er dæmdir hafa verið af
stjórnmálaástæðum á auknu
fylgi að fagna í Túnis meðal
manna með mismunandi stjórn-
málaskoðanir. Sérstök nefnd hef-
ur krafizt að 250 leiðtogar al-
þýðu Túnis verði leyft að
hverfa heim en þeir eru í út-
legð við suðurlandamæri Túnis.
Meðal þeirra er Maurice Nizard,
ritari Kommúnistaflokksins og
Habib Bourguiba, formaður
„Néo-Destour“-flokksins, flokks
þjóðernissinna.
Hinar skörpu mótsetningar
milli hinnar fátæku og réttinda-
lausu alþýðu, er býr við. örbirgð,
ísl, kr.
og sult, og hinnar auðugu og
ríku forréttindastéttar nýlendu-
kúgaranna eykur stöðugt á ólg-
una. Hversu hinir frönsku
drottnarar landsins láta sér annt
um auð þess má marka af eftir-
farandi: Um 5 þús. Frakkar og
4 hlutafélög eiga um 800000
hektara lands meðan 50000 inn-
lendir bændur eiga einungis 3
millj. hektara. SjÓ námufélög
uku gróða sinn sem var 1.273.000
milljónir franka 1951 í 2.002.000
milljónir franka 1952. En verka-
menn þeir sem framleiddu auð-
æfi þessi liðu skort og hungur
á sama tíma. 80 af hundraði
karla og 95 af hundraði kvenna
eiga þess aldrei kost að læra
stafrófið. Einungis eitt sjúkrarúm
er fyrir hver 100 þúsund íbúa
Túnis og einn læknir fyrir
hverja 15000. Húsnæði það sem
alþýða á við að búa er óvönduð
hreysi og í fátækrahverfum borg-
anna geysa stöðugt drepsóttir,
berklar og farsóttir án þess ný-
lendustjórnin hreyfi hönd né fót
til að útrýma þeim. Algeng sjón
er þar að sjá fólk leita sér hælis
í sorphaugum og rusli.
Meðalmánaðarlaun verka-
manna eru 2000-1000 frankar
(h.u.b. 100-200 kr. ísl.) fyrir 9
stunda vinnu á dag frá 7 ár-
degis til 5 síðdegis.
,Rússctgull" til
Finnlands
Fyrir nokkrum dögum kom
gullfarmur til Helsingfors frá
Sovétríkjunum. Farmsins var
mjög vandlega gætt, enda var
liann 4500 kg og verðmæti hans
5 millj. dollara. Oullið var sent
til að jafna viðskiptareikning
Firmlands og Sovétríkjamia.