Þjóðviljinn - 02.07.1954, Blaðsíða 7

Föstudagur 2. júlí 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Tveir danskir nienn,
Kjeid 0sterling magister
og Leif Larsen verka ýðs-
félagsstarfsmaður, hafa ný-
lega ferðazt um Austur-
Þýzka’and og skýrt frá
niðurstöðum ferðar sinnar
í bók er þeir nefna: „250
spurningar og 250 svör um
austur-þýzka lýðveldið."
Grein þessi skýrir frá
he'ztu niðurstöðum þeirra
um lífskjör í Austur-Þýzka
landi.
í Austurþýzka alþýðulýðveld-
inu eru öll stærri iðnaðarfyrir-
tæki í höndum þjóðarinnar
sjálfrar. Af 4,5 millj. verkamönn
um og -konum landsins vinna
rúml. 1 milljón í 424 stærstu
þjóðnýttu fyrirtækjunum sem
hafa yfir 1000 verkamenn í
þjónustu sinni. Árið 1952 fram-
leiddu þjóðnýtt fyrirtæki og
samvinnufyrirtæki rúmlega %
heildarframleiðslu landsins.
Afrakstur atvinnuveganna
reunur til hins vinnandi fóiks
Allur sá gróði sem áður fyrr
rann til auðfélaganna og ein-
okunarhringanna, einsog t. d.
I.G. Farben, rennur nú til
verkamanna sjálfra. Ymist kem-
ur hann fram sem hækkuð laun
verkamanna eða betri þjóðfé-
lagsaðstæður og menningarum-
hverfi þeirra, í hærri ellilaunum
og tryggingum, fleiri og betri
sjúkrahúsum, skólum, leikhús-
um, kvikmyndahúsum, íþrótta-
húsum, hvíldarheimilum, orlofs-
ferðum o. m. fl. Ennfremur
gengur hluti þjóðarteknanna til
að efla iðnað, verzlun og land-
búnað landsins.
Vevksmiðjur í þágu
verkamanna
Framleiðslan er skipulögð
samkvæmt áætlunum fyrir allt
lýðveldið. Skyldur verkamanna
og stjórna verksmiðjanna eru
ákveðnar í svokölluðum „starfs-
samningi“. Fuiltrúar verkalýðs-
félaga verksmiðjanna og stjórna
þeirra semja frumvarp að þess-
um samningi. Síðan er það lagt
fvrir hinar einstöku deildir
verksrhiðjunnar, og þar ræða
verkamenn það ýtarlega. Eftir
að þeir hafa komið fram með
sínar breytingartillögur er
samningurinn endanlega sam-
þykktur á fundi allra þeirra sem
vinna við verksmiðjuna. Síðan
er hann prentaður og hver fær
sitt eintak. Stjórn verksmiðj-
unnar og verkalýðsfélagið er
skyldugt að gefa skýrslu fjórum
sinnum á ári um framkvæmd
samningsins.
Dæmi um slíkan sanming
Sem dæmi upp á slíkan
samning skal tekinn samningur-
inn fyrir árið 1953 milli verka-
manna og stjórnar vélaverk-
smiðjunnar Bergmann-Borsig í
Berlín-Wilhelmsruh. Þar er m.
a. að finna ákvæði um laun,
vinnuskilyrði og aðbúnað. Einn-
ig eru þar ákvæði um að stjórn
verksmiðjunnar skuli hjálpa
verkalýðsfélaginu á allan hátt
til að bæta framleiðsluna og út-
rýma mistökum.
Heill verkamanna gengur fyrir
Stjórnin skuldbindur sig og
að senda 20 unga verkamenn til
háskólanáms, 20 til verkfræði-
náms, 10 á aðra iðnskóla, og
5 til að læra bókfærslu og skrif-
stofuhaid. Stjórnin skal og
styðia . 29 starfsmenn verk-
smiðjunnar til að nema verk-
Lífskjör alþýðu í Áustur
Þýzkalandi
fræði, hagfræði og tæknimennt-
un ýmsa við bréfaskóla. Verk-
smiðjan skal leggja 14 milijón
þýzkra marka til vöggustofu og
ennfremur skal hún standa
straum af kostnaði við áhuga-
mannahljómsveit, kór, dans-
flokk, leikfélag og aðra menn-
ingarhópa. Orlofsferðir verka-
manna kostar verksmiðjan
einnig.
Kaupgjald
Öll vinna i lýðveldinu fellur
í átta launaflokka eftir þeim
kröfum sem vinnan gerir til
verkamannsins. Við launin
bætist ákvæðisvinnuálag, 15%,
og launaviðbót fyrir að fara
fram úr afkastalágmarki, sem
að aukning framleiðslunnar er
framkvæmd með endurbættum
framleiðsluaðferðum og nýjum
uppfinningum, en ekki með
auknu striti verkamanna.
Verkamenn þeir sem gera
uppfinningar er stuðla að betri
framleiðsluháttum, fá einka-
leyfi á uppfinningum sínum og
njóta fullra einkaleyfaréttinda.
Aðrar endurbætur á fram-
leiðsluháttum skiptast í tvo
flokka. I öðrum flokknum eru
nýjungar sem ekki teljast til
uppfinninga. í hinum eru til-
lögur um betri nýtingu þeirrar
tækni sem þegar er fyrir hendi.
Verðlaun fyrir þessar tillögur
eru reiknuð út samkvæmt því
gagni sem verksmiðjan hefur
á tvö börn. Hreinar mánaðar-
tekjur hans eru 570 mörk, þ. e.
eftir að hann hefur greitt skatt.
Þessi laun má telja meðallaun
verkamanns í Austur-Þýzka-
landi.
Af skömmtuðum matvælum
kaupir hann þetta:
Smjör .......... 3,75 kg. 15,75 m.
Smjörlíki .... 0,30 — 0,66 —
Feiti .......... 0,45 — 1,31 —
Svínaflesk •.... 2,00 — 5,40 —
Nautakjöt .... 1,50 — 3,83'"—
Pylsur ......... 1,50 — 6,22 —
Sykur ......... 6,20 — 6,88 —
Mjólk ......... 30,00 Itr. 7,80 —
Alls 47,85 mörk.
Af óskömmtuðum matvælum
keypti hann þetta:
30 brauð, 1,5 kg. hvert 2T,60 m.
húsasamstæður við
Austur-Berlín.
era hjói-
eiðakeppni á götunni.
ákveðið er í starfssamningnum.
Auk þessa má telja verðlaun
fyrir að finna nýjar vinnuað-
ferðir sem lækka framleiðslu-
kostnað.
Nú skal nefnt dæmi um þetta.
Námaverkamaður sem brýtur
kol neðanjarðar er í sjöunda
launaflokki. Hann fær 3,07
austurþýzk mörk á tímann.
Hann vinnur í ákvæðisvinnu og
ef hann uppfyllir afkastalág-
markið fær hann 15% í viðbót
eða 3,53 möfk. Fari hann fram-
úr markinu, t. d. 30% þá fær
hann 4.49 mörk á klst., fari
hann 50% framúr því íær
hann 5,30 mörk á timann.
í hinum einstöku starfssamn-
ingum eru ákvæði um verð-
laun, t. d. fyrir sparnað á hrá-
efnum, frábær gæði framleiðsl-
unnar o. þ. h. Þessi verðlaun
geta numið allt að 20 af hundr-
aði grunnlauna, (fyrir utan
viðbótina fyrir að fara fram
úr afkastalágmarkinu). Nýjar
kostnaðarsparandi vinnuaðferð-
ir eru verðlaunaðar.
Tæknin er nýtt
Vert er að taka vel eftir því
af framkvæmd tillögunnar. Fyr-
ir tillögur sem heyra undir fyrri
flokkinn geta verðlaun verið
frá 30 til 30000 austurþýzk
mörk, en í hinum siðari frá
20 til 15000 mörk. Fyrstu 10000
mörkin eru skattfrjáls.
Tveir vélfræðingar við verk-
smiðjuna „Fortschritt 1“ í
Berlin-Lichtenberg smíðuðu vél
með tveim nálum til notkunar
við framleiðslu karlmanna-
sokka. Vélin sparaði verksmiðj-
unni árlega 17619 mörk, og upp-
finningamennirnir fengu hver í
sinn hlut 1530 mörk í verðlaun.
Aukning framleiðslunnar
vegna notkunar slíkra véla hef-
ur gert stjómarvöldum Austur-
Þýzkalands kleift að fram-
kvæma 15 verðlækkanir frá því
lýðveldið var stofnað árið 1949.
Lífskjörin
Hvað fá verkamenn í Austur-
Þýzkalandi fyrir laun sín? Til
að svara þeirri spurningu skal
hér birt yfirlit yfir mánaðar-
tekjur og útgjöld ungs verka-
manns sem vinnur 'í brún-
kolanámum í Ammendorf. Hann
heitir Kurt Otto, er . giftur og
30 kg. kartöflur ..... 3,30 —
3 kg. hveiti ...... 3,84 —
4 krukkur af ávaxtam. 4,60 —
Grænmeti, ávextir og
annað þess háttar 40,00 —
Samtals 73,34 —
í HO-verzlununum svonefndu
eru allar vörur óskammtaðar,
en verðlag hærra. Þar keypti
hann: 1 kg. smjör, 1 kg. matar-
olíu, 1 kg. smjörliki, 1 kg. pyls-
ur, 1 kg. af reyktu svínakjöti
fyrir samtals 71,25 mörk.
Ennfremur keypti hann í
þessum sama mánuði:
600 sígarettur .......■ 48,00 m.
Gosdr., súkkul. o. þ. h. 18,00 —■
Húsaleiga (3 herb. í
gömlu húsi) ....... 25,00 —
Ljós .................. 4,70 —
Útvarp, dagblað og fleira
þess háttar ....... 14,05 —
Samtals 109,75 —
Samanlögð útgjöld hans
verða þá 302,19 mörk, og 267,81
mörk á hann þá eftir til ann-
arra þarfa en nefndar hafa
verið.
Til ,samanburðar má geta
þess að sama vörumagn og talið
er hér að ofan myndi kosta í
Vestur-Þýzkalandi 342 vestur-
þýzk mörk, samkvæmt verðlista
frá Hannover í apríl 1954. En
meðallaun verkamanna þar að
frádregnum skatti eru 260 vest-
urþýzk mörk.
Velferð verkamanna tryggð
Auk þess sem nefnt heíur
verið hafa verkamenn í Austur-
þýzka lýðveldinu ýms hlunn-
indi. í flestum verksmiðjum
eru matstofur þar sem verka-
menn geta fengið keyptan ó-
dýran mat, en verksmiðjan
greiðir meirihluta framleiðslu-
kostnaðar hans.
Verkalýðsfélögin sjá einnig
um ódýrar ferðir handa verka-
mönnum í sumarleyfi þeirra.
Þannig er nú kostnaður við 14
daga sumarleyfisferð 30 mörk,
en myndi annars kosta 75 mörk.
í ár verða framlög verkalýðsfé-
laganna í þessu skyni ívöfalt
hærri en í fyrra eða 16,4 millj-
arðar marka 1954.
Verkamenn í oriofsferðum fá
þriðjungs fargjaldalækkun með'
járnbrautum ríkisins. Auk þess
fær mikill hluti meðlima verka-
lýðsfélaganna ókeypis vist á
orlofs- og hvíldarheimilum víðs
vegar um landið. Mörg þessara
heimila voru áður herragarðar,
rikismannahallir eða gistihús
fyrir auðugt fólk.
Veikist verkamaður eða verði
hann fyrir slysi er öll læknis-
hjálp ókeypis, og hann heldur
allt að 90% launa sinna.
Fátækt hamlar engum. að
veita börnum sínum þá mennt-
un er hugur þeirra stendur til.
Verkamenn og handiðnaðar-
menn sem óska að leggja stund
á nám í einhverri grein halda
90% launa sinna meðan á námi
stendur.
Hljómleikar Rieflings
Norski píanóleikarinn Robert
Riefing hpf b'jómeika sína í
Austurbæjarb'ói miðvikudaginn
23. júni á þrem „prelúdium og
fúgum“ eftir Bach og , Króma-
tiskri fantasíu og fúgu" eftir
sama höfund. Riefling er mikill
snii ingur é pianóið en ef til vill
mætti segja, að leikur Bach-tón-
verka væri sérgrein hans. Undir-
ritaður he.vrði hann eitt sinn
leika al t „Woh’temperiertes
K’avier" á nokkrum tónleikum
og mun verða það lengi minnis-
stætt. Að þessu sinni hefði ekki
siður verið óblandin nautn að
hlusta á Bach-leik hans, ef ekki
hefði spillt sífe lt hóstakjöltur í
sa’num. sem hamingjan má vita,
hvort ekki heíur ’ika truflað
listamanninn sjálfan, en s’íkt
verður varla umflúið, þegar
kvefpestir eru að ganga, og varla
þess að vænta, að menn setji
sig úr færi til að hlýða á svo
óvenjulega tón eika. ef menn
hafa annars fótaferð, þó að til-
litsemi gagnvart náunganum sé
a’Itaf miki’. dyggð. — Sónata
Beethovens í d-mo'l og sónata
Mozarts i A-dúr voru að sjálf-
sögðu prýðisvel leiknar. Að lok-
um komu svo tveir ,.slagir“
(siátter) eftir Grieg og tvö lög
eftir Hara'd Sæverud, eitt ágæt-
asta núlifandi tónskáld Norð-
manna. ,J4ondo amoroso” og
„Kjempevise-slátten”, hvort-
tveggja framúrskarandi tónverk
og frábær'ega flutt af lista-
manninum.
B, F.