Þjóðviljinn - 10.08.1954, Blaðsíða 4

'c4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 10. ágúst 1954
Hsafn SænmiidssQn:
2 Það ber oft við, þegar ung-
ír menn hittast á förnum
>• vegi, að þeir spyrja livorn
fe annan, hvaða atvíanu hinn
stundi. Ekki er þá óalgengt
* að heyiéfc svar sém þetta. Eg
5»er nu bára verkarnaður. Leiði
.ijr’maður hugann að þeirri bjart-
sýni, sem ætla mætti að lægi
£''t bak við þetta svar, dettur
••H£mantii fyrst í hug, að hún
SjgTrhljóti að vera bundin við eitt-
£... hvað annað en líðandi stund.
:Í':..Sú' staðréynd er fyrir hendi,
£p:.hJ5 í c’.'g líta margir æsku-
gpjnehn á stððu sína sem verka-
Skirnaður éins og hvern annan
Sttkross sem þeir verða að bera
og líta jafnvel upp til ann-
IVarra stétta, sem siðfræði
„..'.yborgaranna hefur kennt þeim
' að værn þeim æðri. Slíkur
r"hugiunarháttúr er raunar
j§. - eðljþegur að vissu marki, því
“ að- f :sh.i'greining stétta er
nauðsvn’eg velgengni pen-
•''''■ingávaldsins og að velgengni
;•. þess standa m. a. mikiil fjöldi
. smáborgara sem eru ekki ein-
..... ung's -fúsir til shltra dilka-
t ■ drátta, heldur hafa alveg sér-
staka ánægiu si ] eirri upp-
hefð sem þe:m hlotnast.
'En sá- timi rm vtimi’eim
koma að verkalýðsæskan
verður stolt af hiutskipti
sín.u sem verkamaður- og þá
njpn hinn ungi maðux svara
•.- með sto’ti; Eg er íverkamað-
'ur. E.nfla munu hinar vinn-
andi stéttir þá hafa. skipt um
hhitverk samkvæmt " fjölda
'sínum og þe’rri þýðingu sem
; þær hafa fyrir þiúðarbúskap-
inn. Þá verður ríkjandi það
andrúmsloft sem fyrst og
fremst skapast af því að út-
lendi herinn verður farinn
heim til sín, togarar og önn-
ur fiskiskip á veiðum allan
' ársins hring, stórvirkar verk-
smiðjnr stritandi alla daga
og íslenzki kaupskipaflotinn
: 1 sísiglandi með íslenzkar af-
r urðir til óbrigðulla viðskipta-
landa framtíðarinnar og hlað-
in heim aftur þeim nauð-
synjavörum sem við þörfn-
umst erlendis frá. Þá verða
auðvaídshngtck eins og at-
vinnuleysi, kreppa og her-
námsvinna aðeins sögulegar
endurminni’igar, en æskan
talar um þá h-luti sem hún
er að gera og þá hluti sem
hún ætlar að gera. Og það
verður raargt sem hún verður
að gera, en þó verður það
enn meira sem liún ætlar að
* gera.
En æskunni verður ekki
■ ■ ■ rétt þetta ástand upp í hend-
urnar. Hún verður að berj-
ast fyrir því fet fvrir fet.
Æskan verður að kynna sér
og læra af þeim sigrum og
ósigrum sem braut.ryðjend-
nr verka'ýðsins unnu og töp-
uou. Einnig verður hún að
fylgjast vel með því sem hin-
ir e’dri eru að gera í dag.
Fyrst og fremst er það
verkaiýðsæskan, hið vinnandi
æskufólk,- sem verður að
ganga á undan í þessum efn-
um. Því í fyrsta lagi er það
hún. sem myndar hinn sanna
kiarna og í öðru lagi er slíkt
ekki framkvæmanlegt án
hennar.
Alþýðuæskan verður að
vinna sig á þao stig að verða
forysta, ganga á undan og
vera til fyrirmyndar. í hví-
vetna. Hún vérður að hafa
forystu í mennihgarlífi al-
þýðuhnár. Hún' yérðiir að
hafa lcjark og þekkingu til
að sk.ilja sig frá ómehhingu
burgeisanna og vera á verði
gegn áejtlun þeirra og áróðri,
einnig á sviði dægradvala og
lista.
Þegar hafa nokkrar tilraun-
ir alþýðunnar í J'essa átt ver-
ið framkvæmdar og heppnazt
með ágætum. Má þar fyrst
og fremsf. nefna Söngfélag
verkalýðssamtakanna í
Reykjavík, sem starfað hefur
í nokkur ár með sívaxandi
árangi'i. Engin skvldi ætia að
ekki hafi þurft kjark og á-
ræði til að ráðast í ] að þrek-
virki. Nei, cnginn skyldi
ætla að til slíks hafi ekki
þurft kjark og þrautseigju.
En þa? sem komið hefur þess-
um menningarsamtökum al-
þýðunnar yfir fyrstu örðug-
leikana, er fyrst og fremst
hin þrot’r.usa e'ja stofnanda
þess og hinn mikli dugnaður
og fórnfýsi fólksins, sem
starfáð hefur í þessum fc-
lagsskap. Það brautryðjenda-
starf sem þessi menningar-
samtök alþýðunnar hafa unn-
ið,. n.á reyndaft-/ yfir paikið
víðfeækara sVÍð^eh tðn’igtina.
Hvarvetna á meuningarsvið-
inu er br.ýn þörf fyr'r alþýð-
una a.'j spyrna við fótum og
skapa ir.emtngn óháoa bur-
geisuaum og túilia sína eigin
hagsmuni 'og framtíðarvonir.
Það er gott til þess að
hugsa að stör hluti beztu ri.t-
höfunda c.g listaöianna
lendinga skuli hvlla alþýðuna
^og -hennar raálstaí' í verkum
sintun. E ’. þéssi sama albýða
sýnir stunöum ekki scm m.est-
an skilhing'/á þessuin verkum.
Hlutverk alþýðuæskunnar
er mikið á þessu sviði og
jarðvegurinn er miklð til ó-
■ ruddur. Fvrst og fremst verð-
ur verkalýðsæskan í Reykja-
vík að styðja Söngfélag
verkaiýðssamtakanna og sá
stuöningur einn er raunhæfur
að hún starfi með og fvrir
samtökin. 'Einnig hafa verið
stofnuð og munu verða stofn-
u3 ými-j önnu.r félög sem
vinná að sama marki, sjálf-
stæðu menniagarlífi alþýð-
unnar á öfrum sviðum. Fyr-
ir öllu þ'issu verðúr alþýðu-
æskan að hafa vakandi á-
huga. Allt þetta er fyrst
og fremst gert fyrir hana.
Og ]jað er síðúr en svo nauð-
svn’evt að roskið fólk þurfi
að hafa forvstuna um stofn-
un slfk-re; menninsrarhópa. Al-
þýðuæskan ’á sjálf að standa
fvrir sMknra sí'cfnunum ■ á öll-
urt svífk’m ng aU'Staðar. Það-
mun ‘ f’ííiast á íslandi
svo lítiIT fc '••■” eða lcauptún, a.ð
þar sru ekkl fleiri eða færri
einstaklihgar sem hafa brenn-
andi áhuga og sem eru gædd-
ir margskonar hæfileikum
sem til þarf. Það er aðeins
einangrunin og þrýstingur
burgeisanna sem heldur þessu
fólki niðri.
Nú, þegar svb vel 'hefur
verið af sta*: farið í Reýkja*
vík og jafnvel víðár,; verður ;
að komast af st.að almenn
menningarhreýfing alþýðúhn-
ar um land allt. Ekiri sem'
sundurlausrá • og einangraðrá’
hópa sera vinná h',,er'á móti
öðrum, heldur skipulagðrar
heildar. Ef slíkt vcrður fram-
kvæmt munu áhrif og það
vald, sem peningarnlr veita
burgeisunum yfir menningar-
lífi þjóðarinnar, minnka og
þá mun undanhald peninga-
valdsins aukast, því að þess
rök eru, því minni menning
því meira vald, eða með öðr-
um orðum, eftir því sem al-
þýðan er þekkingarsnauðari
eftir því græðum við meira.
Til alls þessa, sem þarf að
gera, þarf mikinn kjark og
áræði, en ég spyr, hver ætti
að hafa það ef ekki alþýðu-
æskan? Eins og áður er sagt
verður hlutverk alþýðuæsk-
unnar í þjcðarbúskapnum
mikilvægt í framtíðinni ekki
síður en nú á tímum hernáms
og niðurlægingar. Það er því
brýn nauðsyn að hún standi
vörð um manngildi sitt eins
og það er nauðsynlegt að
hún standi vörð um og taki
þátt í baráttumii um upnsögn
hernámssamninganna og
gegn þeirri niðurlægingu sem
valdhafarnir leiða yfir ís-
lenzku þjóðina.
Þeir gömlu og afturhalds-
sömu tala oft um það, hve
mikið sé mulið undir æskuna
nú til dags. Þeir skírskota
þá jafnan til síns ungdæmis
og þeirrar miklu vinnu, sem
þeir hefðu orðið að leysa af
A.S.Þ. skrifar
„Síðast liðinn föstudag um
klukkan 1 e. h. átti ég erindi
niður í Landsbanka. Eg fór
þangað ekki með glöðu geði, því
að ég' 'er óvÖn áð umgángast
slíkar stofnanir, em tre’ýsti því
þó að starfsfólkið veitti mér
alla þá aðstoð ei ég þyrfti með.
Eg var með tvö gjaldeyrisleyfi
í höndunum og það kom á dag-
inn að ég þurfti að útfylla mikil
plögg. Og bæði var það að mér
þótti þessi eyðublöð mjög flókin
og átti auk þess erfitt með að
lesa það sem á þeim stóð, og
þess vegna sneri ég mér til
glæsilegrar stúlku sem sat við
endann á salnum bak við gler
og bað hana um aðstoð. En hún
taldi sig hafa alltof mikið að
gera til þess, en að lokum tók
hún af mér skýrsluna og útfyllti
hana fyrir mig. En þá vaF hin
skýrslan eftir og þegar ég bað
enn um upplýsingar, var ég
hendi, oft á tiðum við vonda
aðbúð og jafnvel lítinn mat.
Þessir leiðinlegu postular
hafa þrátt fyrir allt, nokkuð
til síns máls. Það er aðeins
þeirra áunna sjóndepra sem
kemur í veg fyrir að þeir sjái
orsakir þessa mismunar sem
er á vinnubrögðum unglinga
þá og nú. Þeir eiga engin orð
til að lýsa leti og ómennsku
æskunnar í dag og þá fyrst
sýður útúr ef þessi æska eign-
ast nokkra aura. Þá er spar-
semin ekki á marga fiska.
Það er alveg rétt að æskan
er ekki keyrð áfram nú um
miðja tuttugustu öldina eins
og oft á tíðum um og fyrir
aldamót. En munurinn þá og
nú er fyrst og fremst sá,
að þá var hún oft látin þræla
það mikið, að hún beið þess
ekki bætur líkamlega, en nú
fær hún ekki að vinna það
mikið að hún geti fullnægt
þeirri starfsþrá sem hverjum
ungling er í blcð borin, að
minnsta kosti á vissu aldurs-
skeiði. Þetta ástand í atvinnu-
málum unglinganna, sem gerir
það að verkum að góð manns-
efni fara forgörðum tugum og
hundruðum saman átlega, er
svo tnikill þjóðfélagsglæiur og
reyndar hreint ofbeldi við
æskuna, að slíkt má ekki
ganga mikið lengur ef ekki
á að fara illa.
Stjórnarvöld hinna ýmsu
bæja hafa gert smávegiá til-
raunir til úrbóta þar sem er
hin svokallaða unglingavmna.
En þó að maður leiðist til að
virða þennan litla vott er
staðreyndin eftír sem áður sú,
að þetta ; er engin úrbót,
hvorki í nútíð eða framtíð.
Ráðamennirnir verða að
gera sér ljóst að það er ekki
sa.ma hvaða vinnu unglingarn-
ir eru látnir vinna. Þær kröfur
sem náttúran hefur lagt ung-
lingunum til, eru ekki ein-
göngu þær, að vera í vinnu í
spurð með þjósti hvort ég gæti
ekki lesið, og er önnur blóma-
rós kom þarna að og ég leitaði
til hennar í vandræðum mínum
sagði hún: Nú, þér hljótið þó að
vita til hvaða lands þér ætlið.
— En nú ætlaði ég ekki til neins
lands, og þessu lyktaði svo að ég
varð að taka eyðublöðin með
mér heim og útfylla þau þar, því
að þessar ungu stúlkur virtust
telja sig meiri manneskjur en
svo að þær gætu lagt sig niður
við að aðstoða fáfróðan við-
skiptavin.
En nú hefði mig langað til að
spyrja, hvort viðkomandi stúlk-
ur séu ekki einmitt ráðnar til
að veita fólki upplýsingar þeg-
ar það þarf þess með? Og hvaða
rétt hafa þær til að sýna fólki
ósvífni og fyrirlitningu, þegar
það á í fyrsta skipti að útfylla
plögg sem það veit hvorki haus
né sporð á? Eru þetta þvílíkar
ís-e>.
Bréí um bankareynslu — Óviðfelldin framkoma —
Vioskiptavinir hundsaðir
átta tíma á dag og fá nokkra
peninga borgaða vikulega.
Sköpunargleði og frjósemi í
hugsun er hverjum heilbrigð-
um ungling í blóð borin og
ef hann fær ekki útrás. fyrir
þær, líður honum ekki vei.
En ef unglingar fá verkefni
við sitt hæfi og ef þeir fá að
skilja og fylgjast méð því'Sem
þeir cru látnir gera, eru það
hrein undur sem þeir geta af-
kastað. í ýmsum öðrum lönd-
um heíur það fyrirkomu'ag
verið reynt, og ‘gefizt vel, að
stjórn viðkomandi lands hefur
sett unglingana til ýmissa
trúnaðarstarfa. Svo sem að
sjá að öllu leyti um járnbraut-
arafgreiðslu, pósthús o.s.frv.
Þetta hefur ekki verið neinar
platjárnbrautir eða platpóst-
hús, heldur alveg sömu fvrir-
bæri og fullorðna fóikið notar
og stjórnar. En þeir fullorðnu
hafa ekki komið nálægt þess-
ari starfrækslu utan nokkrir
umsjónarmenn.
Öll úrlausnarefiii hafi orð-
ið að léysast af unglingunum
sjálfum. Þetta væri hægt að
gera hérna með svipuðu sniði
ef ráðamennirnir hefðu
nokkra verulega ábyrgðartil-
finningu gagnvart æskunni.
Það mundi sennilega kosta
nokkuð fé, en vita mega þeir
að fleira er verðmæti en þeir
peningar sem velta á borðinu
í dag. Þegar af æskuárunuai
kemur koma önnur vandamál
til greina. Það er ekki óal-
gengt að lieyra hina fullorðnu
segja að vandi þess fólks sé
ekki mikill þar sem það er ein-
hléýþt, héfúr 'fýriir1 ehgum að
1 sjá.' Þáð ' ér iíka' álgengt að
heyra ,,'eliiná“', jafnvel í út-
varpinu, óskapast yfir þeirri
eyðslu og óhófi, sem unga
fólkið lifir í. Sumir eru jafn-
vel svo svívirðilegir að nefna
tölu þessu til sönnunar. Þeir
nefna sem dæmi, mann sem
Framhald á 11. síðu.
menntagyðjur að þær eigi með
; að líta niður á fólk sem er ekki
' eins vel heima og þær í mál-
efnum bankanna?
Mér þætti maklegt að þessar
stúlkur fengju áminningu fyrir
framkomU sína. Þgf er alltaf
óviðfelldið þegarfólk sem betur
veit reynir að upphefja sig á
kostnað þeirra sem minna vita,
og það er óþolandi þegar starfs-
fólk í bönkum og öðrum opin-
berum stofnunum gerir sig sekt
um svona framkomu. Kurteisi
og lipur framkoma ætti að vera
einkenni þess fólks, sem hefur
atvinnu af því að afgreiða á
slíkum stöðum, en því miður
virðist víða skorta mikið á að
svo sé, eins og ég varð áþreifan-
lega vör við síðast liðinn föstu-
dag. — Með þökk fyrir birting-
una. — A.S.Þ.“
ÞAÐ ER MIKIL REYNSLA að
fara í fyrsta skipti í banka, og
sé maður óheppinn með af-
greiðslumann getur manni stað-
ið ógn af slíkri stofnun árum
saman, fengið beinlínis ofnæmi
fyrir henni. Þannig er reynsla
Bæjarpóstsins, og þess vegna
skilur hann vel hvernig A.S.Þ.
sem lýsir bankaviðskiptum sín-
um, er innanbrjósts.