Þjóðviljinn - 11.11.1954, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 11. nóvember 1954
Bréí frá Leipzig
onan OG STRIÐLÐ
Leipzig 30. október.
Hún er fæd'd 1892, og .af-
mælið hennar ér bráðum; Hún
missti manninn sinn' í fyrra
stríðinu. Það var í maz 1917.
Þá var hún 24 ára. Hún barðist
fyrir lífi sínu og barna sinna
tveggja í 22 ár. Þá kom aftur
stríð. Sonur hennar var sendur
á vígstöðvarnar. Hann féll í
júlí 1942. Þá var hún 49 ára.
Nóvember 1944: þá var húsið
hennar skotið í rúst, dóttir
hennar lézt af sárum eftir
nokkrar vikur. Þá var hún
52 ára. Nú þvær hún ganga
og bónar gólf í Kim Ir Sen-húsi
3 í Leipzig. Hún gerir það betur
en nokkur önnur kona, og son-
arsonur hennar er gleði hennar.
Hún er 62 ára eftir nokkra
daga.
Þegar Jón Bjarnason talar við
gamla menn, sem eiga afmæli
bráðum berst talið gjarnan
að liðnum dögum. Það voru
oft erfiðir tímar. Þá voru ís-
ar fyrir landi langt fram á sum-
Ódýrt! Ódýrt!
Haustvörumar komn-
ar, mikið vöruúrval.
Gjafverð
Vörumarkaðurinn.
Hverfisgötu 74:
Skósalan,
Hverfisgötu 74.
Höfum fengið nýjar birgðir
ar ódýrum dömuskóm, inni-
skóm og karlmannaskóm.
1 SKÖSAIAN.
Hverfisgötu 74:
// jintiin(jurSjiiöli!
SJ.8.S.
ar, þá voru aðeins ónýtar spík-
ur til að slá túnin, þá voru
aðeins opnir smáþátar til að
róa, þá var enginn skóli, þá
var engin brú — það voru oft
erfiðir tímar. En þeir voru
ekkert erfiðari en þeir höfðu
áður verið, og þeir voru ekkert
erfiðþri íslenzkri alþýðu á
ofanverðri 19. öld en alþýðu
annarra landa á sama tíma eða
litlu fyrr. En færi Jón Bjarna-
son að tala við þýzkan verka-
mann, sem yrði sjötugur á
mánudaginn, mundi hann
sennilega heyra aðra sögu.
Hann mundi heyra sögu um
blóð og morð, um fjögurra
ára helvíti í skotgröfum víg-
stöðvanna, um sundurtætta vini
og niðurbrotin hús, sögu um
fljót af tárum, sögu um ólækn-
andi trega. Er maður gengur
hér um göturnar koma óhjá-
kvæmilega margar spurningar
upp í huga manns. Þarna er hús
— nei, þarna er rúst sem einu
sinni var hús: hvaða lífi skyldi
hafa verið unað þar meðan það
stóð? Þarna kemur gömul kona
ein síns liðs: skyldi hún lifa
ein af sinni ætt? Þarna kemur
ungur maður á einum fæti:
skyldi byssukúla _hafa séð fyr-
ir hinum fætinum? Þannig
spyr maður ósjálfrátt — það
er sem maður standi hér and-
spænis sjálfum örlögum heims-
ins. Maður skilur ekki lengur
styrjöld með skynseminni einni,
heldur einnig með tilfinning-
unum, með kvikunni í sjálf-
um sér.
Þegar John Foster Dulles
kom heim til Bandaríkjanna
um daginn frá samningaborð-
unum í London og París, var
settur á svið sjónleikur í Wash-
ington. Eisenhower kom sjálf-
ur út á flugvöllinn til að hei'lsa
sigurvegaranum mikla, það
hófst ráðuneytisfundur fyrir
sjónvarpi, það voru haldnar
ræður þar sem lýst var nýj-
ustu aldahvörfum mannkyns-
sögunnar: það yrði stofnaður
her í Vesturþýzkalandi. Fjár-
málaráðherrann var látinn
spyrja utanríkismálaráðherr-
ann hvað þetta fyrirtæki kæmi
nú til með að kosta „okkur
hérna í Bandarikjunum“. Og
ráðherrann svaraði, og brosti
upp í sjónvarpið: Ekki eitt
sent, kæri f jármálaráðherra.
Síðan hóf hann enn að lýsa
þeim sigri sem „frjálsar þjóðir“
hefðu unnið í London og Par-
is, kommúnismanum í Evrópu
væri settur stóllinn fyrir dyrn-
ar — 500 þúsund vesturþýzkir
soldátar, hugsaðu þér, kæri
forseti. Og sjónleikurinn var
sviðsettur til að afla repúþlik-
önum atkvæða í þingkosning-
unum, því í Bandaríkjunum
felst árangur stjórnarstefnunn-
ar í hernaðarsamningum. Hér
var umtalsverður sigur unninn.
Og ráðherrarnir brostu til
fólksins gegnum sjónvarpið.
Og svo les maður einn dag
í blaðinu sínu að heiman, að
fulltrúar hinnar friðsömu ís-
lenzku þjóðar á erlendum vett-
vangi hafi fengið fyrirmæli um
Stahlhelms-menn á fundi: „Það er enginn hlutur í ver-
öldinni vísari til styrjaldar en hervœðing Vestur-
Þýzkalands.“
að stuðla að upptöku Vestur-
þýzkalands í samtök Samein-
uðu þjóðanna, þannig að Krupp
og Kesselring eigi nú kost á
því að flytja mál sitt á sama
þingi og dr. Kristinn Guð-
mundsson. Vesturþýzkaland
skal ekki aðeins gert að vopna- ,
búri, herstöð til árásar og
manndrápa, heldur skulu millj-
ónungar sprengjunnar einnig
njóta aðstöðu til að lýsa ágæti
starfsemi sinnar á þingi heims-
ins og greiða þar atkvæði um
örlagamál mannkynsins. Og
Eysteinn Jónsson, sem aldrei
hefur séð út yfir fjóshauginn
í neinum skilningi, hann telur
sig nú allt í einu orðinn stjórn-
málamann á heimsmælikvarða,
þykist af því að greiða fasistum
álfunnar aðgang að samtökum
sem hálfmyrtar þjóðir sköpuðu
sér í upphafi til að vernda frið-
inn, líf sitt, fyrir þeim sem hafa
vopnasölu að lifibrauði og
manndráp að hugsjón.
Það er enginn hlutur í ver-
öldinni vísari til styrjaldar en
hervæðing Vesturþýzkalands:
það er verið að skapa æstustu
atvinnumorðingjum allra tíma
aðstöðu til að stunda sína grein.
En hvað þýðir stríð? Það þýðir
að einn dag fellur sonarsonur
gömlu konunnar í Kim Ir Sen-
húsi 3 fyrir byssukúlu yfir ak-
urinn þar sem kálið spratt forð-
um. Þessi kona hefur misst
mann sinn og son og dóttur.
Spurningin um stríð og frið er
spurningin um það hvort einn-
ig hún eigi að falla í nýrri slát-
urtíð eða halda áfram enn um
sinn að bóna gólf betur en
nokkur önnur kona.
Skilur þú ekki þennan ein-
falda sannleik, íslenzka þjóð?
Eða hvar er kvikan í veru
þinni, mitt fólk? — B. B.
SÓLMUNDUR skrifar: „Eg var
svolítið að flakka í haust og
ferðaðist vitaskuld með fínasta
farkosti sem hér er völ á, sem
sé flugvélum Loftleiða. í einni
þessari ferð urðú nokkur mik-
ilmenni lands míns samferða
mér, þar á meðal Ingólfur
Jónsson, Lárus Jóhannesson og
Hermann Jónasson. í þeirri
ferð sem hér greinir frá lögð-
um við leið okkar um Stafang-
ur — og þar var á að gizka 10
ára drengur í fylgd afa og
ömmu. Það var mjög prúður og
kurteis drengur, lét hvergi á
sér kræla í flugvél'inni, en
maulaði súkkulaði og dormaði
öðru hvoru. Svo lentum við í
Stafangri, þar áttum við að
skipta um flugvél; og meðan
farangrinum var skipt yfir vor-
um við látin nota tímann til
að borða. Og þar í matsalnum
gerðist drengur þessi skyndi-
lega hetja dagsins, loftið hafði
sýnilega ekki verið hans rétta
umhverfi, nú var hann aftur
heima hjá sér. Og meðan aðrir
borðuðu fór snáðinn að skjóta.
Það var mikil skothríð. Og
hann var alveg sérstaklega
heitur út í Herniann Jónasson
sem borðaði þar með ofan-
nefndum Lárusi — og skaut
hann niður hvað eftir annað
.ósfeurtnn
Hermann Jónasson skotinn niður í Stafangri — Mik-
ið mannfall — Áfengissala í háloftum
eins og hund. Er drengsi hafði
endanlega ráðið niðurlögum
Hermanns, sneri hann sér að
þeim sem minna máttu sín og
lét þá fara sömu leiðina. Hann
var mjög nákvæmur í allri
sinni aðferð, miðaði lengi, dró
augun í pung til skiptis, steig
öðrum fæti fram, reigði sig í
bakið, og skaut okkur öll.
Hann endaði á afa og ömmu.
Eg geri ráð fyrir því að þegar
við vorum öll dauð, hafi hann
skotið sjálfan sig.
ÞETTA MÁ NÚ ekki takast of
bókstaflega: drengurinn var
aðeins með tóma skammbyssu
af þeirri gerð sem hafa orðið
svo vinsæl leikföng barna hér
eftir að við fengum hernámið
okkar. En þótt Hermann Jón-
asson sé til allrar blessunar
orðinn jafpgóður eftir skothríð-
ina, þá langaði mig aðeins að
gera athugasemd við þann anda
sem fær lítið barn til að hegða
sér eins og þessi drengur gerði.
Hann var sér þess meðvitandi
að einhvernveginn í þessa átt-
ina ætti maður að bera sig til
ef maður vildi ná sér almenni-
lega niðri á þeim sem væru
manni andstæðir. Aðeins var
byssan tóm. Það sem mig furð-
aði þó mest var það að afi og
amma létu sem þau hefðu ekki
hugmynd um atferli snáðans.
Meira að segja þegar hann
skaut þau sjálf að lokum, létu
þau sem þau vissu það ekki!
Og þó truflaði hann þau yfir
matnum og tók raunar oft mið
frá einu borðshorninu þeirra.
Náttúrlega verður að láta svona
dreng fá þeim mun fullkomn-
ari byssu sem hann eldist
meira. Hann ætti að fá púður-
skotabyssu þegar hann fermist.
Og hvemig væri að gefa hon-
um marghleypu í brúðkaups-
gjöf? Afi og amma munu hugsa
vel um dóttursoninn.
SVO KEMUR annað efni úr
sömu ferð. Við fengum aðra
flugvél, með norskum flugþem-
um, í Stafangri. Við urðum að
fljúga til Hamborgar vegna
þoku í Kaupmannahöfn, og
gista þar um nóttina. Morgun-
inn eftir flugum við til Hafn-
ar. Þegar við fórum að nálg-
ast ákvörðunarstað, kom önnur
þessara fallegu norsku flug-
þerna aftur í vélina, gekk fyr-
ir hvern mann og spurði eitt-
hvað á þessa leið: Viljið þér
kaupa áfengi og sígarettur áður
en við löndum? Það keyptu
flestir eitthvað, en nú spyr ég
fáfróður: Er það einhver al-
þjóðlegur flugsiður að hafa
ekki einungis áfengi í flugvél-
um, heldur beinlínis bjóða það
til sölu þegar svo ber undir?
Og sé þetta alþjóðlegur siður,
hvaða tilgangi þjónar hann þá
eiginlega? Eða er þetta aðeins
íslenzkur frumleikur — og
hver er það þá sem græðir?
Eg vil taka fram að mér virðist
starfsemi Loftleiða til fyrir-
myndar og öll þjónusta í flug-
vélum félagsins er með ágæt-
um. Aðeins kann ég ekki þessu
brennivínsframboði, og langar
til að vita um raunverulegar
ástæður þess. Og þernan var
indæl. — Sólmundur".