Þjóðviljinn - 29.01.1955, Síða 7

Laugardagur 29. jauúar 1955 — ÞJOÐVILJINN — (7
Allt í höndum
stórútgerðarmanna
Á þennan hátt hafa fáeinir
stórútgerðarmenn Uik á öllu
sainan; færeyskt atvixmulíf er
cinokað, heldur Jakup á-
fram. Það er nú sami fámenni
hópurinn sem stjórnar stóru út-
gerðarfyrirtækjunum, Fisksöiu-
hringnum, tryggingarfélaginu
sem hefur einkarétt til að
tryggja flotann og Sjóvinnu-
bankanuni, seni veitir flotanum
lán. (Eftir tvöfalt gjaldþrot var
þessi- banki endurreistur með
opinberu fé, og Þjóðveldisflokk-
urinn lagði til að hann yrði
gerður að opinberum þjóð-
banka. Það fór á allt aðra
lund; nú þjónar hann aftur
braskhagsmunum stórútgerðar-
manna.'),
— Ef einhverjir smærri at-
vinnurekendur lenda i átökum
við þessa stóru eru þeir búnir
að vera; ef litli útgerðarmaður-
inn vill ekki beygja sig ráðast
bankaváldið, tryggingarfélagið
og fisksöluhringurinn á hann,
og þar sem hann neyðist til að
Frá Tveröyri á Suðurey
Ritara verklýðsfé-
lagsins hótað sex
mánaða fangelsi
Sá, sem einkum er í hættu,
er Jakup i Jakupstovu ritari í
stærsta verkalýðsfélagi Fær-
eyja, Föroya Fiskimannafélag,
en í því eru um 2.800 færeysk-
ir sjómenn. Jakup hefur
til þessa afdráttarlaust neit-
að að greiða útgerðarmönnum
þær €00.000 (ísl.) kr. sem fasti
gerðardómurinn í Kaupmanna-
höfn ‘dæmdi Fiskimannafélagið
til að greiða sem bætur fyrir
„ólöglegt verkfall". Ekki einu
sinni hótanir þær sem lögfræð-
ingur útgerðarmanna hefur
borið fram um að setja rítara
verkalýðsfélagsins í sex mán-
aða fangelsi hafa getað haggað
einbeitni þessa rólega og vin-
gjamlega unga manns, sem
skýrir mér fúslega frá því að
færeysku sjómennirnir geti
blátt áfram ekki viðurkennt
þennan danska gerðardóm.
— Þetta er ekkert annað en
réttarglæpur, segir Jakup.
Fasti gerðardómurinn í Kaup-
mannahöfn hefur alls engan
rétt til þess að skipta sér af
verklýðsmálum Færeyja. Raun-
ar gat hann ekki lögum sam-
kvæmt dæmt um sjómennsku,
en síðan lýsti hann yfir því að
sjómennska á Færeyjum heyrði
undir iðnað og flutningavinnu,
og þá var gerðardómurinn bær!
Ekki hefur það gert dóminn
réttmætari í okkar augum, og
enn fremur var sektin allt of
hált •rieiknuð, þar sebr tap
nokkurra stórútgerðarmanna
var tekið sem meðaltal.
Verklýðsfélagið okkar er ný-
búið að lialda þing, og þar eru
menn sammála um að sjómenn
neituðu skilyrðislaust að viður-
kenna þennan rangláta danska
dóm yfir okkur. Við höfum því
krafizt þess, að í væntanlegum
samningum verði fyrsta atriðið
á dagskrá að ógilda dóminn.
Með því sýnum við að við
sættum okkur ekki við erlenda
íhlutun í stéttarmálefni okkar.
1.
Stefnt að einingu
— Annars vonum við, segir
Færeyskir sjómenn neita
að greiða 600 þús. kr. sekt
Eining og sjálfsákvörðunarréttur eru
aSalmarkmiS verkalýSsbaráttunnar
ÞaS er ólga á Færeyjum um þessar mundir: framundan
eru samningar um kaup og kjör í aöalatvinnugrein eyj-
anna: fiskveiðunum. Og í þvi sambandi birtast ekki að-
eins skýrt andstæöumar milli verkamanna og atvinnu-
rekenda, heldur ekki síður þjóöfrelsismálin, sem um-
fram allt kveikja í fólki. Því er þannig fariö að atvinnu-
rekendur — útgeröarmenn — leituðu stuönings í Dan-
mörku í síðustu samningum og fengu haim. Færeyskir
sjómenn geta hvorki gleymt þessu né vilja það, og það
þeim mun frekar sem yfir þeim vofir enn 600.000 kr.
sekt sem þeir voru þá dæmdir í.
Jakup í Jakupstovu, að við getr
um komið á einingu í verk-
lýðshreyíingunní áður en samn-
ingarnir komast á úrslitastig.
Sjómennimir á Suðurey voru
áður í félagi við okkur, en
klufu sig írá þegar við gripum
til virkari stéttaraðgerða gégn
útgerðarmönnum. í kjarabar-
áttunni s.l. vor kom það hins-
vegar í ljós að Fiskimannafé-
lagið tryggði sjómönnum veru-
legar kjarabætur, og Suðureyj-
ar-sjómenn hafa nú víst eins
mikinn hug á því að samein-
ast okkur og við höfum á því
að tryggja aftur einingu í sjó-
mannasamtökunum. Það eru út-
gerðarmenn einir sem hafa hag
af því ástandi sem nú er.
— Hverjar verða helztu kröf-
urnar að öðru leyti?
— Þær verða varla birtar
fyrr en samningar hefjast við
útgerðarmenn. En svo mikið
get ég sagt, að sjómenn munu
ekki -láta sér lynda að núgild-
andi samningar verði í nokkru
rýrðir, en þeir tryggðu okkur
Þriðja grein
Mogens Korst
★
1800 kr, lágmarkstrýggingu á
vertiðinnj. Útgei'ðin hefur fært
góðan hagnað, og útgerðarmenn
l HB B D i; ! ■ - -' >> .
hafa nægílégt fé.
— Þó er sagt að færeysk út-
gerð sé rekin með halla?
— Aðeins ef maður lítur á
hana einangraða. Nefnd sú sem
ákveður verðið á íiski, sem í
land kemur, er í höndum stór-
útgerðarmanna og útflutnings-
einokunarinnar, og þeir aðilar
hafa hag af þvi að verðið sé
lágt. Með þvi eru fiskveiðarn-
ar sjálfar gerðar óarðbærar, og
sjómennirnir, sem fá greitt með
hlut, eru einnig rændir. Hins
vegar er stórgróði á vinnslunni
og útflutningnum, en þar eru
stórútgerðarmenn eirinig að
verki, á sama tíma og smáfyr-
irtækin sem eingöngu stunda
fiskveiðar, verða gjaldþrota eitt
a£ öðru.
byggja framkvæmdir sínar á
lánum — það líða mánuðir þar
til peningar koma fyrir salt-
fiskútflutninginn — er eins gott
fyrir hann að gefast upp þegar
í stað.
Og það er augljóst mál að
þessi einokun gerir einnig verk-
lýðsbaráttuna harðvítugri.
Vaxandi
samvinnuhreyfing
Föroya fiskimannafélag tekur
upp baráttuna við stórútgerðar-
mennina og verzluriarauðvaldið
á öllum sviðum, segir Jakup
i Jakupstovu. S.l. vor stofnaði
verklýðsfélagið sameignarfélag,
Samvirkafelag, sem bæði ann-
ast útflutning á fiski og inn-
flutning á ýmsum nauðsynjum,
þ. e. einskonar kaupfélag. Sam-
kvæmt sámningum eiga sjó-
mennimir rétt á að fá hluta af
veiðinni, en þeir hafa aðeins
getað fengið það verð fyrir
hlut sinn sem einokunarhring-
urinn ákvað. Nú getur sam—
%'innufélagið boðið þeim hærra
verð, og stofnun þess hefur
mikið giidi, segir ritari verk-
lýðsfélagsins.
Þjóðfrelsisbaráttan
hjúpar efnahags-
andstæðurnar
Já, stéttabaráttan er hafin
hér á Færeyjum, þar sem fram-
leiðsluhættirnir báru keim af
lénsskipulagi allt til síðustu
heimsstyr j aldar og skipulögð
verklýðshreyfing var varla til.
Þetta er bylting í lífi Færey-
inga, og átökin í verklýðsmál-
um og stjórnmálum eru nú svo
harðvítug að aðkomumaðurinn
hugsar óhjákvæmilega með sér,
hvort Færeyingar muni lifa
tvær byltingar á einum manns-
aldri.
Þegar þannig er spurt ypptir
Jakup í Jakupstovu öxlum. Við
verðum alltaf að minnast þess,
segir hann, að þjóðfrelsisbar-'
áttan hjúpar stöðugt hinar
efnahagslegu andstæður. Síðan
1906 hefur verið háð harðvítug
barátta um það hvort við ætt-
um að heyra til Danmörku eða
ekki, og af þeim ástæðum hafa
efnahagsátökin ekki orðið eins
skýr. Þarsem í öðrum löndura
eru t. d. tveir flokkar, út frá
félagslegum markalínum, verð-
ur í Færeyjum einnig önnur
skipting eftir þjóðlegum sjónar-
miðum, þannig að hér verða
að vera fjórir flokkar!
Meðan við ráðum ekki yfir
okkur sjálfir verða efnahags-
mörkin ekki skýr, lýkur Ja-
kup máli sínu. Fyrst verðura
við að leysa landhelgismálið,
taka skólana í okkar hendur,,
losna við danskan her af eyj-
unum og tryggja sjálfstjórn í
innflutningi og útflutningi, ef
allt á ekki að fara á ringulreið.
Maður verður að koma til
Færeyja til þess að skilja
hvílíku meginmáli þjóðfrelsis-
baráttan skiptir í stjórnmálum
og umræðum daglegs lífs. Það
er engum efa bundið að margir
Færeyingar líta á Dani sera
hernámslið. En þegar til kast-
anna kemur er það samt stétta-
baráttan sem ræður úrslitum,
Eins og frásögn Jakups í Jakup-
stovu sýnir á það við í verk-
lýðsmálum, og sama er að segja
um stjómmálin. Afturhalds-
flokkar Færeyja eru þannig ný-
búnir að endurnýja samstarf
sitt í stjórnmálum, þrátt fyrir
ágreining sinn um þjóðfrelsis-
málin.
Jakup í Jakupstovu.