Þjóðviljinn - 15.05.1955, Side 7

- Sunnudagur 15. maí 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
MIKILVÆGT allsherj-
arþing til vemdar
friði verður haldið í Helsinki
22.-29. maí (þinginu hefur nú
verið frestað um mánuð. Þýð.)
Það var í Stokkhólmi í sl.
nóvembermánuði sem Heims-
friðarráðið ákvað að boða til
slíks fundar með fulltrúum
hverskyns friðarsamtaka um
heim allan og manna sem á
einhvern hátt vilja stuðla að
friði.
Árið 1954 birti til á ýmsan
hátt og dró úr viðsjám í al-
þjóðamálum. Eftir að vopna-
viðskiptum hafði verið hætt í
Kóreu var bundinn endir á
styrjöldina í Indó Kína með
Genfarsamningunum, og með
því að hafnað var stofnun
Vamarbandalags Evrópuríkja
stóð opin leið til að semja
um lausn Þýzkalandsdeilunn-
ar. Árangur af starfi afvopn-
unamefndar Sameinuðu þjóð-
anna gaf hin beztu fyrirheit
að því er almennt var talið.
En í lok ársins dró nýjar blik-
ur á loft, og það leið ekki á
löngu, unz samþykktir höfðu
verið gerðar um endurvopnun
Þýzkalands og Atlantshafs-
ráðið hafði tekið þá ákvörð-
un að miða hernaðarfram-
kvæmdir sínar og áætlanir við
það, að beitt skyldi kjarn-
orkuvopnum.
Hættan á gjöreyðingarstyrj-
öld hefur því orðið bráðari,
og hættulegum hernaðarmið-
stöðvum er haldið við í ýms-
um hlutum heims.
Samt sem áður hefur nýr og
öflugur aðili komið til skjal-
anna í alþjóðamálum. Þar til
á allra síðustu ámm hefur
oftast verið litið svo á, að þó
að almanna álit kynni að hafa
sitt að segja um hluti eins og
þessa, þá yrði það þó óvirkur
aðili; um almannaróm var
ekki spurt þegar teknar voru
mikilvægar ákvarðanir í al-
þjóðamálum, heldur skyldi
,,mýkja“ almenning, svo að
hann léti sér þær lynda.
En sú staðreynd, að komir
og karlar í milljónahundraða
tali hafa sjálf liðið þjáningar
af styrjaldarvöldum, sú vitn-
eskja um tilkomu nýrrar
hættu, sem augljós varð öll-
um heimi við dauða hinna 200
þúsund fórnarlamba í Hiro-
sjíma, afleiðingar síðustu
vetnissprengjutilraunanna og
loks efling hinnar skipulögðu
friðarhreyfingar um gjörvöll
lönd — allt þetta veldur nú
breyttum viðhorfum i þessu
efni.
Almannaálit i heiminum er nú
orðið áhrifaafl, sem lætur til
sín taka, jafnvel þegar verið
er að taka ákvarðanir sem
þessar í alþjóðamálum.
Þjóðir heims, sem þegar hafa
nokkurra ára reynslu að
styðjast við í baráttu sinni
fyrir friði, finna því glöggt,
að þær geta breytt ástandinu
og komið í veg fyrir nýjan og
hræðilegan ófrið. Þær telja
þá möguleika mjög jákvæða,
sem nú eru að koma í Ijós,
til að leysa endanlega deiluna
um friðarsamninga við Aust-
urriki og vandamálin í Asíu.
Það er unnt að varðveita frið-
inn, ef allir vinna saman. Þess
vegna er nauðsyn að allir
þeir, sem að friðarmálum
vinna, á hvaða sviði sem er,
reyni að koma sér saman um
ákveðin framkvæmdaatriði,
enda þótt þeir vinni að þeim
hver með sinu móti, sem geti
átt þátt í að draga úr viðsjám
með þjóðum. Heimsfriðarþing-
ið er vettvangur til að bæta
úr þessari nauðsyn, sem nú
er því brýnni «em ástand í
alþjóðamálum er alvarlegra en
nokkru sýni fyrr.
Þingið er opið öllum hreyf-
ingum, öllum samtökum,
stofnunum og einstaklingum,
sem koma vilja í veg fyrir að
ógnir kjarnorkustyrjaldar
dynji jfir mannkynið og leita
heils hugar leiða til afvopn-
unar og friðar. Fulltrúar
ýnnsra samtaka og einstakling-
ar víðsvegar um heim, sem
ekki eru þátttakendur í Frið-
arhreyfingunni né æskja þess
að svo komnu, starfa þó með
henni að undirbúningi þessa
Það liggur ekki fyrir að rök-
ræða gildi neins sérstaks
stjómarfyrirkomulags né að
fórdæma neina sérstaka
ríkisstjórn. Ekki heldur að
halda fram áhrifavaldi neinna
sérstakra félagssamtaka. Af
einlægni og með gagnkvæmri
virðingu verðum vér að ræða
sjónarmið hvers annars og
leita samkomulags um lausn
ákveðinna vandamála, sem
varðveizla heimsfriðarins er
háð.
Hver eru þá þessi ákveðnu
vandamál ?
Þingið mun sjálft ákveða dag-
skrá um störf sín, skera úr
um hvaða mál skuli rædd og
lífsnauðsyn krefur".
Á grundvelli tillagna þeirra
og álitsgerða sem hingað til
hafa fram komið við gaum-
gæfilega athugun frá ýmsum
sjónarmiðum hefur miðstjóm
Heimsfriðarráðsins gert bráða-
birgðatillögur um dagskrá
þingsins. Vér teljum að yfir-
gripsmiklar og árangursríkar
umræður ættu að geta tekizt
um eftirfarandi mál:
1. Kjarnorkuvopn og af-
vopnun.
Hernaðarbandalög. Al-
mennt öryggi. Samvinnu
þjóða í milli.
Sjálfstæði þjóða og varð-
veizlu friðarins.
2.
3.
Frederic Joliot-Curie:
*
(Grein úr Parísarblaðin u Combat 22. apríl s.l.)
• Professor Joliot-Curie
þings. Víðtækar samfylkingar
ýmiskonar friðarsamtaka og
hreyfinga i ýmsum löndum
munu senda fulltrúa til Hel-
sinidj.
Allir munu hafa fullt frelsi
til að láta skoðanir sínar í
ljós á þinginu, hversu sem
þær skiptast, ef þeir telja að-
eins, að i unnt sé að ræðast
við í einlægni og ná samkomu-
lagi um sameiginleg fram-
kvæmdaatriði.
hvernig umræðum skul hag-
að.
Hinn 13. marz 1955 gerði mið-
stjóm Heimsfriðarráðsins í er-
indi varðandi þingið, grein
fyrir þeim hættum sem að
friðnum era kveðnar og þeim
framkvæmdaatriðum, sem
stefna ber að: „Otrýmingu
kjamorkuvopna, allsherjar af-
vopnun, almennu öryggi, virð-
ingu fyrir rétti og sjálfstæði
sérhverrar þjóðar — fyrir
þessu verða þjóðir heims að
berjast með öllu því afli sem
Minningarorð um Ágúst Pálsson verkamann
Þann 6. fyrra mánaðar and-
aðist Ágúst pálsson verka-
maður frá Búðum í Fáskrúðs-
firði í sjúkrahúsi í Vest-
mánnaeyjum og fór útför hans
frajn frá Búðaki,rkju 30. apríl
að viðstöddu miklu fjölmenni
úr, þorpinu. Ágúst var 68 ára
er hann lézt, 'fæddur á Þilju-
völlum á Berufjarðarströnd 11.
ágúst 1886. Foreldrar hans
voru Guðlaug Magnúsdóttir
og Páll Þorvarðarson bóndi
þar. Ágúst var elztur af fjór-
um systkinum og ólst upp í
foreldrahúsum til sextán ára
aldurs. Þá fór hann að leita
sér atvinnu, fór til Horna-
fjarðar og var þar í vinnu-
mennsku í 4 ár. Þá kom til
hans kasta að sjá fyrir móð-
ur sinni á Þiljuvöllum þar til
hún andaðist. Eftir það stund-
aði hann sjóróðra frá Fá-
skrúðsfirði og víðar. Enn
liggja leiðir hans á æsku-
stöðvarnar, nú að Núpi á
Berufjarðarströnd og þar
kynntist hann eftirlifandi
konu sinni Sigurlaugu Einars-
dóttur, ættaðri úr Suðursveit.
Giftust þau árið 1917 og
stofnuðu bú á Krossi á Beru-
fjarðarströnd. Eftir þrjú ár
fluttust þau hjónin til Eski-
fjarðar og bjuggu þar í 5 ár,
en vegná atvinnuörðugleika
þar fóru þau á ný suður á
Berufjar-ðarströnd. Árið 1930
lá svö leiðin til Fáskrúðs-
fjarðar og þar dvöldu þau
hjón það sera eítir var ævinn-
ár. v Þau hjónin eignuðust 11
börn. 2 þeirra dóu ung, en
hin erú öll uppkomin og hin
mannvænlegustu. Af þeím eru
5 búsett á Búðum, 3 í Vest-
mannaeýjum og 1 í Neskaup-
stað. Fátækleg orð mín um
Ágúst heitinn ber að taka
sem þakklætisvott fyrir góða
kynningu og skemmtilegar
samræðustundir Þá kom í
ljós greindur maður vel, skýr
og skemmtilegur og vel heima
Fátækur verkamaður með
stóran barnahóp hefur lítinn
tíma aflögu til að sinna hugð-
arefnum sínum. Ágúst heitinn
átti við fátækt og örðugleika
að stríða mikinn hluta búskap-
ar síns. íslenzkt þjóðskipulag
bauð og býður að vísu enn
daglaunamönnum sínum upp á
strit og erfiði, án réttlátra
launa og virðir oft að vettugi
þá reglu, að verður er verka-
maðurinn launanna Góðu
lífskjaranna eru þeir einir
verðir er geta lifað á annarra
erfiði, sníkjudýrin sem merg-
sogið hafa alþýðu allra landa.
Um þetta var skemmtilegt að
ræða við Ágúst. Hann skildi
til fulls hvar skórinn kreppir
að og skipaði sér í röð þeirra
framsýnu verkamanna er höfðu
,sósíalismann að leiðarljósi.
Hann var einlægur og trúr
sínum málstað og fús til að
berjast fyrir því að sá draum-
ur rættist, að hér kæmist á
réttlátt þjóðskipulag, upp-
byggt af vinnandi stéttum
þjóðfélagsins. Sá draumur
væri nú að veruleika orðinn,
ef alþýða fslands hefði öll
skilið hlutverk sitt i þjóðfé-
laginu eins vel og Ágúst heit-
ínn. í öllum örðugleikum sín-
I mörgu, stéttvís verkamaður, um missti hann aldrei sjónar
dulúr eii gíaíOyn<Íur. á takmarki hugsjónar sinnar
og glaðlyndi sitt varðveitti
hann líka óskert,
Allir Fáskrúðsfirðingar
kannast við þann eðlisþátt
hans, því áreiðanlega er fátitt,
að menn, sem búa við jafn
þröngan kost, séu jafn síkátir
og gamansamir og hann var,
þó oft væri meiri ástæða til
að hryggjast en gleðjast. En
áhyggjur sínar lét hann um-
hverfi faídar og ytri maður-
inn bjó alltaf yfir léttri kímni
hins lífsglaða manns. Ágúst
var ágætlega verki farinn enda
hafði hann á margt lagt gjörva
hönd, í atvinnuleit sinni, er
þröngt var í búi. Um nokkurt
skeið var hann húsvörður við
Búðaskóla og leysti það starf
af hendi með stakri samvizku-
semi, enda umhugað að allt
væri í sem beztri reglu þar.
Ágúst var maður heill og
hreinn, tók lífið föstum tökum
og tókst það kráftaverk, sem
unnið hefur verið af alþýðu
þessa lands, að lifa af örðug-
leika og fátækt, án þéss að
. knékrjúpa höfðingjum og
kyssa á vönd auðmýkingar-
innar; í stöðugri trú á betri
lífskjör og fegurra mannlíf.
Nú er hann horfinn á vit nýs
og fegurra lífs í faðm huldra
guðs geima. En ástvinum hans
sem sjá á bak hinum látna,
votta ég ionílega sámúð mína
og bið þeim blessuriar guðs.
Deyr fé, deyja frændr
en orðstír deyr aldregi
hveim sér of góðan gétr.
H. S.
Vér heitum á öll félagssamtök
og sérhvern einstakling að
helga starf sitt að einhverjti'.
leyti varðveizlu friðarins, gera
sitt til að draga megi úr við-
sjám þjóða í milli og taka
þátt í heimsfriðarþinginu og
undirbúningi þess.
Yfir 60 þjóðlönd hafa þegar
tilkynnt að þau mum senda
fulltrúa, og að meðtöldum.
fulltrúum ýmsra félagassam,-
taka og einstaklingum sem.
eru beinir þátttakendur eða á *
heyrendur þykir sýnt, að þing-
ið muni sækja yfir tvö þús-
und manns.
Heimsfriðarþingið mun verða
lýsandi dæmi um friðarviljk
þjóðanna. Niðurstöður þess
hljóta og verða að marka
mikilsverð áfangaskil til sam-
komulags með öllum þeim sem.
þrá að tryggja mannkyniriú
framtíð án ótta, tortrjggn::
og haturs. 1 >.n:.
Jóhanna
Guðmundsdóttir
F. 27-11 1869 — D. 27-12 1954
Kveðja frá sonarsonum:
Gunnari Cœsar
og
Magnúsi Vigni
Hvflast liendur þær
hjartans mildar
er lífl lögðu
líkn í þraut —
hlúi hendur þehn
hjartans mlldar.
Þín fylgd var ljós okkar
fama braut
og lýsir heiman heim
þó húmi’ á vegi —
þér fylgir ást
okkar allra á braufe.
Hvíldu móðir, hægt
að hölium degi,
tll jarðar soínuð
frá sárri þraut —
til himins vakin
með heiöum degi.