Þjóðviljinn - 06.04.1956, Side 6

— ÞJÓÐVILJINN — Föstudagiir 6. apríl 1956
I.
HiómnuiNN
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alpýðu — Sésíalistaflokkurinn
Herstöðvaflokkarnir riðlast
rialdsflokkur Ólafs Thórs og
Bjarna Ben. emjar nú sár-
an vegna „svika“ hdnna her-
námsflokkanna tveggja. Þeim
er Ijóst að íhaldsflokkur þeirra
er ekki vel settur að ganga til
kosninga í sumar sem eini yfir-
líýsti, forherti hemámsflokkur-
inn. Og hvað sem líður heilind-
um hinna flokkanna í hernáms-
málunum eru það og hafa
bvarvetna þótt talsverð tíðindi,
að sarrfstaða hernámsflokkanna
þriggja, íhaldsflokksins, Fram-
sóknar og hægrimanna Alþýðu-
flokksins skuli nú rofna, að
tveir af þremur þeirra flokka
sem ofurseldu land og þjóð
bandarísku hemámi, telji sér
ekki lengur fært að ganga til
kosninga sem yfirlýstir her-
námsflokkar. >eir eru komnir
það langt á undanhald að nú
teijá þeir væniegast til kjör-
fylgis, að kjósendur trúi því að
þessir flokkar hafi snúið frá
villu síns vegar, vilji að ís-
iendingar vísi burt bandaríska
Jbemum.
Þetta undanhald, enda þótt
Eysteinn, Hermann og Har-
aldur hugsi sér það sem kosn-
ingabrellu, er í raun réttri stór-
sigur fyrir þá einbeittu og hik-
lausu stefnu sem Sósíalista-
flokkiyinn hefur jafnan mark-
aó í hinni nýju sjálfstæðisbar-
áttu íslenzku þjóðarinnar, bar-
áttunni gegn erlendri ásælni,
gegn herstöðvum á íslenzkri
grund. Þess mun jafn-
an minnzt, þegar skráð verður
saga íslenzku þjóðarinnar á
tuttugustu öld, hve hreint og
hiklaust einn íslenzkur stjóm-
málaflokkur, Sósíalistaflokk-
urinn, reis gegn hinni erlendu
ásælni og barðist á öllum stig-
um hennar fyrir íslenzkum
málstað.
Arið 1945, þegar Bandaríkin
kröfðust af dæmafárri ó-
svífni þriggja herstöðva á Is-
landi til 99 ára, í stað þess að
efna hátíðleg loforð forseta
og stjórnar Bandaríkjanna að
hverfa burt með herinn í
síríðslok, tókst Sósíalista-
flokknum að hindra framgang
þess máls, vegna þess, að hann
átti þá aðild að ríkísstjórn.
Bandaríkjastjórn ásetti sér að
ná því í áföngum, sem ekki
fékkst í einu. Þá hefst dekksti
kaflinn í sögu í'naldsflokksins,
Framsóknarflokksins og Al-
þýðuflokksins. Foringjar þeirra
flokka hófu hina gruggugu
baktjaldasamninga við banda-
rísk stjórnarvöld, sem leiddu
4il Keflavíkursamningsins 1946,
• stjórnarmyndunar Stefáns Jó-
hanns, Eysteins og Bjama Ben
1947; leiddu til þess að ísland
var svikið í hernaðarbandalag
Bandaríkjanna 1949 og loks til
smánar hernámsins 1951. Til
þessa hefur samsektin nægt til
_að viðhalda leyndinni um þá
gruggugu baktjaldasamninga
Spámaður finnur sinn lýð
íslenzkra stjórnmálaflokka, en
svo mun ekki verða til fram-
búðar. Þeir flokkar og þeir
menn sem rígbundu íslaná við
hemaðarbandalag Bandaríkj-
anna og kölluðu á bandarísk-
an her inn í landið munu
hljóta þunga dóma íslandssög-
unnar.
i
TVTÚ þegar, aðeins fimm árum
4-’ eftir að hernámið hófst,
hefur Sósíalistaflokknum og
heiðarlegum ættjarðarvinum í
öðrum flokkum tekizt að skapa
svo sterkt almenningsálit í
landinu gegn hernámsstefnu og
herstöðvum, að tveir af þrem-
ur hemámsflokkunum em þeg-
ar komnir á undanhald. Þeir
vom ekki margir utan Sósíal-
istaflokksins sem treystu sér
til að standa í eldi hinnar nýju
sjálfstæðisbaráttu þegar hæst
lét í hemámsflokkunum þrem-
ur, um nauðsyn „vama“ lands-
ins, um þá sælu að eiga kost
á „vernd“ hins volduga banda-
ríska hers. En með hverju ári
hafa þeir orðið fleiri og fleiri.
í hemámsflokkunum hafa þeir
risið upp, með rök sósialista
á vörunum, og knúið foringja
þeirra til undanhalds. Ófáir,
sem létu blekkjast af hemáms-
áróðrinum, hafa leitað sám-
vizku sinni friðar í blindgötu
Þjóðvarnarflokksins, einnig
með rök sósíalista á vörunum.
Allt hefur borið að sama
brunni: Fylking hinna forhertu
hemámsmanna hefur skroppið
santan, og nú er svo komið, að
gagnvart kjósendum sumarið
1956 þorir einungis einn her-
námsflokkanna að viðurkenna
sig sem hernámsflokk, banda-
rískan herstöðvaflokk, Ihalds-
flokkur Ólafs Thórs og Bjarna
Ben.
Á stæða er til að fagna
þessari þróun, því það eitt
er víst, að henni lýkur ekki
með þeim undanhaldskafla
Framsóknar og Alþýðuflokks-
ins, sem nú er staðreynd. Fólk-
ið í landinu fær einmitt tæki-
færi nú í sumar að hraða þess-
ari þróun, er hlýtur að lykta
með því að bandaríski herinn
verður rekinn burt af landinu.
•
Kjósendurnir fara ekki í graf-
götur með það, að sé ætlunin
að tryggja rökrétt framhald
sjálfstæðisbaráttu íslendinga,
er varlegt að treysta flokkum,
er drukkið hafa til botns smán-
arbikar hernámsins undanfarin
ár. Einungis eitt ráð dugar til að
þrýsta undanhaldsflokkunum,
Framsókn og Alþýðuflokknum
áfram, þrýsta þeim til heiðar-
legra framkvæmda á heitunum
um brottför hersins. Það ráð
er að gera bandalag alþýðunn-
ar að öflugum þingflokki þeg-
ar í kosningunum í sumar. Svo
virðist sem alþýðumenn úr öll-
um flokkum hafi gert þetta
upp við sig, ög því brakar nú
í innviðum gömlu flokkanna.
Fyrir fáum dögum varð mér
litið í Morgunblaðið, sem ég
er annars löngu hættur að lesa.
Er ég fletti því í hirðuleysi,
blasti við niðurlag á prédikun
séra Sigurðar Einarssonar,
hverja sá drottins smurði kvað
hafa haldið fyrir og yfir Heim-
dellingum í Holsteini — og eins
og vera bar um vonzku komm-
únista.
Eg renndi augum yfir næstu
línur prédikaráns. Þær hljóða
þannig:
„Hannes Hafstein sagði:
Hvernig sem stríðið þá og þá
er blandið,
það er að elska, byggja og
treysta á Iandið.
Þetta getuan við sagt, en ekki
kommúnistar. Þeir eiga ekki að
dirfast í þessu frekar en öðru
að taka sér í murin neitt það,
er varðar þjónustu við okkar
land, okkar framtíð, framtíð og
sæmd okkar þjóðar.“
Svo mörg voru þau vísdóms-
fullu orð.
Fyrir nOkkrum mánuðum
flaug náfn íslands um állar
jarðir, ofið inn í Ijóma frægð-
ar og aðdáunar. Það var einn
maður, einn fslendingur, sem
hafði varpað á land og þjóð
umfangsmeiri og glæstari
bjarma frægðar og viðurkenn-

héldu
Leiðtogar Sjálfstæðisflokks-
ins eru nú mjög uggandi yfir
þeirri aðstöðu sinni að standa
uppi sem afhjúpaðir erindrek-
ar Bandarikjamanna, svo auð-
mjúkir að þeir mega ekki einu
sinni halda fram sjálfstæðri
afstöðu fyrir kosningar. Með-
al almennings vakti það mikla
athygli að þrír af þingmönn
um flokksins voru fjarverandi
er atkvæði
voru greidd
um þings-
ályktunar-
tillöguna um
endurskoð-
un herset-
unnar, þeir
Gunnar
Thoroddsen
(maðurinn sem flutti ræðuna
1. desember 1945), Jónas
Rafnar og Jón Pálmason. Var
talið einsætt að þarna væri
um pólitískan sjúkleika þre-
menninganna að ræða, í
þeim opinberaðist samvizkubit
flokksins.
Hinir þingmenn flokksins,
sem atkvæði greiddu sam-
kvæmt valdboði Bandaríkj-
anna, voru mjög sárir út af
þessu liðhlaupi þremenning-
anna. Hafa þeir verið tekn-
ir í karphúsið að undanförnu,
þeim hefur verið hótað öllu
illu, og í gær lj'ppuðust þeir
loksins niður og birtu sam-
eiginlega yfirlýsingu í Morg-
unblaðinu um það að þeir
hafi haft ,,um afgreiðslu
málsins fulla samstöðu með
öðrum þingmönnum flokks-
ins.“
Þetta er í annað skiptið
sem Gunnar Thoroddsen heyk-
ist á afstöðu sinni til her-
námsmálanna.
ingar og' lofs en nokkrum öðr-
um hafði tekizt frá því byggð
hófst í landinu. Morgunblaðið
hafði m. a. kallað þennan mann
„æðsta prest kommúnista.“
Annað íhaldsblað tók fram
að þessi langfrægasti maður Is-
lands, fyrr og síðar, hefði á
annan áratug aldrei skrifað í
önnur blöð hér heima en Þjóð-
viljann.
Halldór Kiljan Laxness var
í munni og perina allrar aftur-
haldspressunnar, item Alþýðu-
blaðsins og Holtsklerksins,
fyrsta flokks kommúnisti.
Samt gátu þessi blöð og
pótentátar ekki neitað því, að
Halldór K. Laxness hafði borið
heim til íslands frægustu við-
urkenningu fyrir bókmenntaaf-
rek, sem heimurinn gat veitt.
Enginn Islendingur fannst svo
blindur af pólitísku ofstæki að
hann viðurkenndi ekki, að af-
rek Laxness, mat heimsins á
honum og verkum hans, stæði
í nokkru sambandi við „sæmd
okkar þjóðar“ — þar til spá-
maður Heimdallar birtist á
sviðinu. Bezt gáeti ég samt trú-
að, að Sigurður hefði viðhaft
önnur orð um svipað efni, er
hann var að staupa sinn heil-
agleik heima hjá „æðsta presti
kommúnista" í tilefni veitingar
Nóbelsverðlaunanna.
Þessi tilfærðu niðurlagsorð
í prédikun klerksins urðu til
þess, að ég las ekki annað í
ræðu hans. Gat ekki lagt mig
niður við það. En hafi annað
efni hennar verið 'af sama toga
spunnið, sagt af álíka miklu
viti og prestlegri hógværð og
sannleiksást, þá er ekki þar um
að segja nema þetta eitt:
Loks háfa Heimdellingar
fundið sér spámann og spá-
maður hitt sinn lýð.
Og það hygg ég, að hver
maður gæti hengt sig upp á,
hvar sem væri, að aldrei hafi
tveir slíkir hæft hvor öðrum
betur.
Leikmaður.
Sáttakerf i til að
koma í veg f yrir
verkföll
Fyrir verkfallið í fyrra létu
iðnrekendur líða vikur og mán-
uði án þess að reyna að semja
við verkalýðsfélögin, — og það
enda þótt margir þeirna vildu
semja. Það er þvL nokkuð óljóst
hvað vakir fyrir nýafstöðnu iðn-
rekendaþingi í eftirfarandi sam-'
þykkt:
„Ársþingið telur brýna náuð-
syn á að komið sé hér á sátta-
kerfi, líkt og tíðkast í mörgum
nágrannalöndum. Verkefni þess
sé að auka samstarf verkamanna
og atvinnurekenda og að fylgj-
ast með þróun atvinnumála í
þeim tilgangi að reyna að koma
í veg fyrir verkföll óg draga úr
hinum skaðlegu áhrifum þeirra
verkfalla er ekki verða umflú-
Mznningarorð um
Jón Sæmundsson
Jón Sæmundsson,, dáinn,
horfinn. Örlögin eru oft misk-
unnarlaus og þá oft miskunnar- .
lausari við eftirlifendur en
hina látnu.
Eigi maður fáa vini, eins
og oft vill verða í þessum misk-
unnarlausa heimi, má helzt
engan þeirra missa, þvi að þeir
einir eru vinir sem í raun
reynast.
Slíkur var Jón Sæmundsson
þeim sem hann kynntist og
þáðu trúnað hans.
Ef mönnum finnst heimur
fara versnandi og að meira og
meira færist í það horf að
olnbogarnir ráði um hvort
maðurinn kemst hér vel á-
fram eða ekki, þá er fundið
sárt til saknaðar, er einn
þeirra manna er horfinn er átti
ekki slíkan hugsunarhátt nein-
staðar í fórum sínum, en var
alltaf boðinn og búinn að fórna
tíma og verðmunum til þess
eins að búa öðrum samferða-
mönnum betra líf og tíjartara.
Sá er þetta ritar kynntist
Jóni um það leyti sem hann
hóf nám í múraraiðn og varð
strax heillaður af hans óvenju-
lega persónuleika. Viðmót hans
var strax við hvern sem var
svo milt og þýtt -og aðlaðandi
að fram hjá honum varð ekki
komizt án eftirtektar. En þrátt
fyrir það vann hann ennþá á
við áframhaldandi kynningu.
Jón var fæddur sósíalisti, hann
var ekki einn þeirra sem ber
sér á brjóst og kallar hér er
sósíalisti um leið og hann fór
framhjá,. en j sporunmn stóð
skýrum stöfum: hér fer sósial-
isti og sannur mannvinur.
En misjafnir eru dómar
mannanna. Olnbogabörnin gáfu
honum að sjálfsögðu allt annan
dóm. í þeirra augum var hann
einfaldur krakki sem varaðist
ekki hinn vonda heim og var
því ekki fær um nð nota sér
aðstöðu sina til að upphefja
sjálfan sig til vegs og virðing-
ar. Meðan hann var í Verka-
mannafélaginu Dagsbrún var
fljótt komið auga á hans sér-
stöku félagslegu eiginleika og
var hann þar oft í trúnaðar-
stöðum.
Er hann kom í Múrarafélagið
var að sjálfsögðu einriig komið
auga á hæfileika hans en 'snú-
izt öðruvísi við af ráðamönnum
þess. :
En Jón var óvenjulégur
drengskapar- og manndóms-
maður. Og ekki dreg ég í efa
að í því félagi, þar sem andi.
Jóns svifi yfir vötnunum, væri
betra andrúmsloft og að þar
væru menn bundnir meiri og'
vinsamlegri böndum.
Þessi fátæklegu minningar-
orð eiga að vera tilraun til
þakklætis fyrir samveru til
þessa eina vinar míns innan
Múrarafél. Reykjavíkur. „Loks-
ins sjást hér engin fjöll.“
Ef við vinir þínir viljum
gera eitthvað fyrir þig látinn,
veit ég að þú' myndir helzt
hafa óskað að við störfuðum á-
fram fyrir meiri samúð og
samstarfi manna á milli er
leiddi til góðs, götuna fram eft-
ir veg.
Vertu sæll vinur.
Þorst. Löve