Þjóðviljinn - 17.06.1956, Qupperneq 4

4) — MÖÐVILJINN — Sunnudagúr 17, júní 1956——
«
146 þús. krézaci bætnr
dæmdcsr í baaiarþingl
Nýlega var hlutafélagið Ræsir dæmt í bæjarþingi
Reykjavíkur til að greiða samtals rúmlega 146 þús. krónur
í bætur vegna veikinda og dauða manns, er orðið hafði
fyrir slysi í bifreiðaverkstæöi fyrirtækisins sumarið 1953.
Guðumaduir Böðvarsson:
#
Hri Iwép,
Víst hefur þjóðin þessu landi
þúsund ára sifjabandi
bundizt, þó að bölvís örlög
beygðu hana löngum eins og strá.
Aldrei var á aðra að treysta:
ein hún mátti af litlum neista
kveikja bálið, brenna haminn,
brjótast gegnum hver'ja vá.
— Því reis henni sól úr sjá.
En hvers er að vænta af þeim er þiggur,
þar sem hann á glámbekk liggur,
mútufé og gýligjafir,
gefur í staðinn allt sitt ráð.
Vera má að vondum hœli
verði spyrnt við feiium þræli.
Hann sem aðrir endanlega
uppsker eins og til var sáð.
Aumt er að lifa af annars náð.
Hví var snúinn þessi þáttur,
þar sem huglaus undansláttur
lœtur lífs vors fjöregg, frelsið,
falt við gjaldi ár og síð?
Sáttarmáli er settur og gerður,
sá sem aldrei haldinn verður
frékar en sá er forðum daga
flekaður var á dreifðan lýð.
Hví er oss gleymd hin gamla tíð?
wi mms
Til hvers var þá talað og slcrifað,
til hvers hefur vor kynslóð lifað
ef vér horfnir eftir skiljum '
ófrjáls börn á seldri storð?
Hvað er um oklcav aðalsmerki
ef vér skulum leggja að verki
hönd til þess að hefjast megi
hermdarverk og blóðugt morð?
Hvar eru mömmu ástarorð?
Við, sem frelsi fagnað sáum,
fœddir upp í kotbæ lágum,
sáum leystan lœðing alda,
tandið, sem var bert og lcalt,
lyfta brúnum, Ijóma og skína,
"leggja yfir fólk sitt blessun sína,
.— lieyrum við ekki ennþá hljóma
æskuhrópið þúsundfalt:
Islandi allt — Islandi allt?
Byltast yfir böl og drauma
bláar hrannir tímans strauma,
upp úr djúpum, allt frá grunni,
ólög rísa og brotna um þvert.
Vera má að þrek vort þrjóti,
þó er nú enn að spyrna á móti
íslands gömlu óhamingju.
— Annað getur ei barn þess gert.
Allt, hjá því, er einskis vert.
Kosningakveðskapur — íhald og Hræðslubanda-
lagi spáð hrakspám — Þjóðvörn talin þurrkasi út
— Þóiti engum mikið — Bofnar
ÞÁ SNÚUM við okkur að
Málavextir eru þeir að í júní
1953 var bifreið Brynjólfs Ein-
larssonar til viðgerðar á bifreiða-
verkstæði Ræsis h.f. Þannig var
til háttað að bifreiðin stóð á
palli yfir vinnugryfju í verk-
stæðinu, og stóð bifvélavirki í
tréstiga sem lá niður í gryfjuna.
í stiganum stóð Brynjólfur
einnig og aðstoðaði bifvélavirkj-
ann við verk sitt.
Bifreiðin kastaðist til
A'llt í einu kastaðist bifreiðin
áfram og skall á mönnunum með
þeim afleiðingum að bifvéla-
virkinn kastaðist upp ó gryfju-
barminn, lenti undir bifreiðinni
og stöðvaðist hún ofan á hon-
um á vinnuborði, sem stóð við
vegginn móts við endann á
gryfjunni. Bifreiðin lenti einnig
á Brynjólfi og kastaðist hann
aftur yfir sig á gryfjubarminn.
Skall framvari bifreiðarinnar á
vinstri öxl hans og vinstra fram-
hjól lenti innan til á hægra fæti
hans og læri.
Á pallinum yfir vinnugryfj-
nnni hafði bifreiðin R—-956 stað-
ið beint aftan við bifreið Brynj-
ólfs og snúið framenda sínum
að afturenda hennar. Var nemi
í bifvélavirkjun að gera við út-
blásturspípu R—-956. Þegar hann
hafði lokið viðgerðinni settist
hann „að hálfu leyti“ inn í bif-
reiðina og ræsti vél hennar til
þess að athuga hvort viðgerðin
hefði tekizt. R—956 var í gír
þegar neminn ræsti vélina, rann
áfram og rakst á bifreið Brynj-
ólfs Einarssonar með þeim af-
leiðingum sem að framan grein-
ir.
Stífla í hjarta
Brynjólfur hlaut við slysið
mikinn verk undir vinstra herða-
blaði, stundaði þó næstu 5 daga
starf sitt, bifreiðaakstur, en þeg-
ar hann gekk nokkuð eða reyndi
á sig varð hann strax móður og
verkurinn versnaði. Þegar
Brynjólfur fór á fætur sex dög-
um .eftir slysið var verkurinn
horfinn, en þegar hann byrjaði
akstur fékk hann ónota verk í
hjartastað. Hélt hann þó áfram
akstri fram yfir hádegi, en var
þá orðinn örmagna og komst við
illan- leik heim til sín. Næstu
nótt svaf hann illa, fékk' öðru
hvoru mæðisköst, verk í hjarta-
Stað og uppköst og um morgun-
inn var hann lagður inn á lyf-
lækni'ngadeild Landspítalans
þungt haldinn.
Við rannsókn reyndist Brynj-
óJfur hafa öll einkenni stíflu í
kransæðum hjartans. Var hann
afar þungt haldinn fyrstu vik-
tma af spítaladvölinni en fór
nmábatnandi og var farinn að
Siafa lítilsháttar fótavist um
i’niðjan ágúst. Þegar hann fór af
.opítalanum í okt. var hann enn
Sasburða og þoldi ekkert á sig
að reýna. í nóv. 1954 veiktist
hann skyndilega með einkenn-
am kransæðastíflu og andaðist
aokkrum dögum síðar.
Brynjólfur Einarsson höfðaði
ekaðabótamál gegn eiganda bif-
Beiðarinnar R—956 í jan. 1954,
en þegar stefndi andaðist tók
ekkja hans við málinu vegna
dánarbúsins. Dómkröfur voru
reistar á því að veikindi og
dauða Brynjólfs hafi ótvírætt
rnátt rekja til fyrrgreinds slyss,
sem báðir hinir stefndu bæru á-
byrgð á, en þeir kröfðust sýknu.
Bifreiðareigandinn sýkuaður
Niðurstaða dómarans varð
þessi: „Stefndi .... hafði .....
komið bifreið sinni R—956 til
viðgerðar á verkstæði stefnda
Ræsis h.f. Verkstæði þetta rek-
ur bifreiðaviðgerðir og hefur á
að skipa kunnáttumönnum í
þeirri iðngrein. Mátti stefndi ....
.... því treysta því, er hann af-
henti bifreiðina til viðgerðar, að
ekki væri þannig með hana farið
á verkstæðinu, að af henni
sem ökutæki stafaði hætta fyrir
aðra. Þykjr þvi mega fallast
á það hjá stefnanda ...., að bif-
reiðin hafi verið úr umráðum
hans, meðan hún var til viðgerð-
ar á verkstæðinu, og ber því að
taka kröfu hans um sýknu til
greina".
Ábyrgð á vanrækslu
starfsmanns
.„Það er sýnt að neminn, sem
annaðist viðgerð R—956, gerði
sig sekan um óaðgæzlu, þegar
hann ræsti vél bifreiðarinnar,
án þess að hafa áður gengið ör-
ugglega úr skugga um að bif-
reiðin væri ekki í gangskiptingu
(gear). Leiddi þetta til þess, að
bifreiðin rann áfram og á R—
2450, sem við það hrökk fram
á við og Ienti á bílaviðgerðar-
manninum og frumstefnanda,
sem við hana unnu, með þeirn
afleiðingum að báðir meiddust.
Á umræddri vanrækslu starfs-
mann síns ber stefndi Ræsir h.f.
ábyrgð og er þegar af þessari
ástæðu fébótaskyldur vegna
tjórís þess sem af slysinu hlauzt.
Að því er varðar þá málsá-
stæðu stefndu, að leggja beri
nokkurn hluta sakar á slysinu
á frumstefnda, þá er það að vísu
svo, að ekki verður séð, að hann
hafi haft sérstakt' leyfi til að
vera á verkstæðinu í umrætt
skipti. Hinsvegar var dvöl hans
þar látin óátalin, og það mun
vera algengt að atvinnubifreiða-
stjórar dvelji á verkstæðinu til
eftirlits og aðstoðar, meðan við-
gerðir á bifreiðum þeirra fara
fram. Dvöl frumstefnanda á
verkstæðinu verður því að telj-
ast eðlileg, eins og á stóð, og er
ekkert fram komið, sem bendir
til þess, að hann hafi sýnt
nokkra vangæzlu".
Afleiðing áverkans
Stefndu hafa hreyft því, að
ósannað sé, að veikindi og dauða
frumstefnda megi rekja til slyss-
ins 16. júní 1953. En um þetta
efni þykir verða að leggja til
grundvallar ályktanir próf. Ní-
kveðskapnum og er þá fyrst
„kosningaspá,“ eða öllu held-
ur kosningahrakspá:
Víst mun liðið Vilhjálms Þórs
valt í — dansi — Hruna.
Þeim er annt um Ólaf Thórs
og alla fjölskylduna.
Valdemars í vömum móðs
verður troðinn bekkur
undir fótum ills og góðs,
áður en kirkjan sekkur.
Hér vor ungi Hannibal
hækkar eitthvað strikið
öndverðum í áradal,
en ekki nógu mikið.
Stormur.
elsar Dungal og læknaráðs.
Verður eftir þeim og sjúkra-
sögu frumstefnanda talið nægil.
fram komið, að veikindi hans og
dauði hafi verið afleiðing á-
verka, sem hann hafði hlotið við
umræjt slys.“
Ræsir h.f. var dæmt til
greiðslu 146.111 kr. bóta, ásamt
vöxtum og 11 þús. króna máls-
kostnaði. Sigurður Baldursson
hdl. flutti málið fyrir dánarbú
Brynjólfs Einarssonar en Ámi
Halldórsson cand. jur. fyrir
stefndu, og var það prófmál
hans.
Stormur sendir líka eftirfar-
andi vísur, sem fjalla um
framkomu íhaldsins fyrir
kosningar —' og. milli kosn-
mga:
„Óskastundin er mér kær,
ekki vil ég hana missa.
íhaldið, sem oftast slær,
enn er tejið . áð brosa og
’ Akyssa.
EÍ til vill reynist það eitt-
hvað skár
en andlitið 3Íðast liðinn vetur.
Það faðmar og sleikir fjórða
hvert ár
ög fyrir kemur það einum
betur.“
Þá eru Iiér ívær vísur til
Framsóknar, í rauninni er
það ein og sajna yjgan, en
bæði.í þátíð'og nútíð, og mun
það eiga að merkja, að Fram-
sókn er söm við sig, þótt
reyni að leika yinstii flokk
fyrir kosningar.
„Fólki veitti Framsókn óð
feigðai’mjöðinn blandinn.
Reyndist lán ei rösult þjóð,
rann veig út £ sandinn.
Fólki veitir Framsókn óð
feigðarmjöðinn blarídinn.
Reynist lán ei rösult þjóð
rennur veig í sandinn.“
Helgi Hóseasson
trésmlður.
(Það er sem sé álit höfundar,
að boðskapur Framsóknar
hafi farið fyrir ofan garð og
neðan hjá fólkinu, bæði í nú-
tíð og þátíð, og vonandi fram-
tíð líka, og er út af fyrir sig
gleðilegt til þess að hugsa,
Annars hefði ég haft gaman
af að breyta örlítið niðurlagi
fyrri vísunnar, og hafa það
svona:
„Reyndist lán ei rösult þjóð,
Rannveig féll í sandinn."
Meiningin er vitanlega sú
sama, og auðvitað þer að hafa
vísuna eins og hún er frá
hendi höfundar; þetta er að-
eins gamansöm tillaga frá
mér),
Þá eru nokkrir botnar við
f yrripartinn:
„Finna nálgast fólksins dóm
flokkar- hernámsleppa."
Botnar: .
1) íslenzk þjóð úr auðvalds-
klóm
ætlar nú að sleppa.
2) Alþýðan kveðst einum róm
að þeim slculi kreppa.
3) Frambjóðendur á fínum
skóm
ferðast milli hreppa;
(Hér er sennilega átt við hina
lærðu embættismenn hægii
kratanna).
4) Komin eru í Eysteins róm
öngþveiti og kreppa.
5) Löngum reyndist lygi tóm
loforð slíkra greppa.
6) Ættjörð sína úr Kanans
klóm
kjósendurnir hreppa.
Og látum þetta duga í bili.
Nýbakaðar kökur
með nýmöluðu kaffi.
RÖÐULSRAR