Þjóðviljinn - 17.06.1956, Side 7

r
Sunnudagur 17. júní 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Ásgeir Blöndal Magnússon:
Sjálfstæðisflokkurinn
og hernámsmálin
Flestum íslenrlingum er nú
®ð verða ljóst, að það var póli-
tísk kórvilla, er útlendum víga-
mönnum var leyft að búa um
Sig á íslenzkri grund. Her-
námið er .orðið eitt hið versta
átumein í íslenzku þjóðlífi.
Hngínn trúir lengur á þá árás-
arhættu, sem notuð var sem
átyila fyrir samþykkt þess.
Jafnframt skilst mönnum æ
betur, að landi og þjóð er eng-
in \ örn í setuliðinu sv'onefnda,
enda nógsamlega yfirlýst af
háifu hinnar bandarísku herra-
þjóðar, að íslandi sé ætlað
það hlutverk eitt að vera árás-
ar- og varðstöð í hinum yzta
hring, ef til styrjaldar komi;
og sjá allir hvílík vernd ís-
lenzku lífi . og verðmætum
mætti að því verða.
Þeim fjölgar líka óðum, sem
skiJst að utanríkisstefna okkar
hin síðari ár hefur verið á
viiligötum og með fráhvarfi
okkar frá fornhelgri hlutleys-
isstefnu og þátttöku í Atlants-
hafsbandalaginu glötuðum við
mikilsverðu tækifæri til að
reka sjálfstæða utanríkispóli-
tík í samræmi við hag og heið-
ur landsins. ísland átti þess
kost að vera boðberi friðsam-
legra samskipta þjóða í milli
— óháð jafn austri sem vestri
— og hefði getað fært sér
þessa aðstöðu í nyt. En
skammsýnir valdhafar vildu
það ekki.
Sósíalistaflokurinn hefur
barizt gegn þessari óheilla-
þróun frá upphafi, og nú
hefur ólygin reynsla og stað-
haínir rennt slíkum stoðum
undir málflutning hans, að
brostið hefur flótti í lið her-
námspostulanna. Allur þorri
fólks hefur gerzt æ andvígari
hernáminu — og Framsóknar-
og Alþýðuflokkurinn, eða
hræðslubandalagið svonefnda,
hafa neyðzt til að beita sér
fyrir Alþingissamþykkt um
endurskoðun hernámssamn-
ingsins og brottför hersins.
Samþykktin er að visu loð-
muJluleg og gerð með semingi,
en þó órækt vitni um hvert
stefnir. Utanríkismálaráðherra
Framsóknar hefur verið rek-
inn til þess eftir margar og
langar særingar að tilkynna
Bandaríkjastjórn opinberlega
þessa ákvörðun Alþingis. Nú
er sem sé sv*o komið, að það
er aðeins einn opinber hei'-
námsflokkur á íslandi, flokk-
urinn sem kennir sig' við sjálf-
stæði landsins.
Afstaða Sjálfstæðis-
flokksins til her-
námsins
Röksemdir þær gegn upp-
sögn hernámssamningsíns, sem
birzt hafa í málgögnum Sjálf-
stæðisflokksins eru einkum
'þessar: Það er ekki á valdi ís-
lendinga að ákveða, hvenær
hernáminu skuli lokið. Þeir
eiga ekki að meta, nær „árás-
arhættan" sé liðin hjá. Það
verði aðeins gert af þeim að-
ilum, er að hernáminu standa
— þ. á m. þeim, sem farið
hafa fram á 99 ára hersetu á
landi hér. Með slíkum mál-
flutningi er í raun barizt fyrir
ævarandi hernámi landsins; og
er það því andhælislegra, sem
hernámssamningurinn sjálfur
gefur ekkert tilefni til slíkrar
afstöðu. En þetta viðhorf er
hins vegar í fullu samræmi
við afstöðu Sjálfstæðisflokks-
ins — og reyndar stjórnar-
flokkanna beggja — í ýmsum
öðrum utanríkismálum, þ. á
m. landhelgismálinu, Þar má
heldur ekkert aðhafast, fyrr en
Sameinuðu þjóðirnar, Evrópu-
ráðið og aðrar erlendar stofn-
anir hafa sagt álit sitt. Með
slíkri afstöðu eru frumréttindi
þjóðarinnar, umráðin yfir eig-
in landi, seld undir dómsvald
framandi aðila; og er slíkt
fáheyrt í sjálfstæðisbaráttu
þjóða.
Framámönnum Sjálfstæðis-
flokksins mun og skiljast, að
opinber afstaða af þessu tagi
sé ekki sigurstrangleg; og síð-
ustu dagana hafa þeir leitazt
við að láta í það skína, að
þeir væru ekki með öllu frá-
hverfir uppsögn hernámssamn-
inganna í sjálfu sér, heldur
aðeins aðferðinni. Það vanti
sem sé nauðsynlegar undirbún-
ingsathuganir og ránnsóknjir
varðandi framtícjarskipuin
varnarmálanna, áður en slik
uppsögn geti farið fram. Hafa
orðaskipti ráðherra íhalds og
Framsóknar um þetta atriði
vakið hlátur og meðaumkun
hjá öllum almenningi.
En Sjálfstæðisflokkurinn
treystir lítt á þennan opinbera
málflutning sér til framdrátt-
ar, og því er það að gripið er
til annarskonar áróðurs í leyn-
um — og hefur hann þó reynd-
ar líka skotið upp kollinum í
málgögnum flokksins. Inntak-
ið í þessari hvislherferð er
þetta: Við getum ekki komizt
af án hernámsins, íslendingar
geta ekki lifað mannsæmandi
lífi nema á styrjaldartimum
eða með því að leigja land
sitt undir hersetu. Brottför
hernámsliðsins mundi ríða
okkur að fullu fjárhagslega.
Og til að leggj a áherzlu á
þann voða, sem sé fyrir dyr-
um, eru hernámsyfirvöldin lát-
in tilkynna, að öllum frekari
framkvæmdum verði hætt um
óákveðinn tíma.
Viðhorf þetta lýsir slíkri
vantrú á land og þjóð að furðu
sætir og felur reyndar í sér
fullkomna neitun á möguleik-
um þjóðarinnar til sjálfstæðis.
Það kom stundum fyrjr í sjálf-
stæðisbaráttunni við Dani, að
einstakir íslendingar töldu, að
þjóðin hefði ekkert með sjálf-
stæði og fullveldi að gera,
hún væri ekki fær um að
stjórna sér sjálf. Þessi skoð-
un þótti jafnan lítilmannleg
og rangsnúin, en þó höfðu for-
mælendur hennar sér það til
afsökunar, að þjóðin var þá
örsnauð og reynsluvana og bjó
við frumstæða lífshætti. Nú
hefur hún hins vegar auðgazt
stórum, komið á nútíma-at-
vinnuháttum — og sýnt í
verki, að hún er þess umkom-
in að ráða sjálf málum sín-
um. En samt eru enn til
menn, jafnvel heilir stjórn-
málaflokkar, er telja, að ekki
verði lifað hér við sæmileg
kjör, nema með því að leigja
landið undir Víghreiður er-
lendra stríðsmanna — og vilja
þá heldur taka þann kostinn
heldur en að draga úr eyðsl-
unni og halda sæmdinni.
Er fjárhagslegur
gróði að hernáminu?
En hvernig er þessu farið?
Er það rétt, að hernámið styrki
þjóðarhag og færi okkur fjár-
hagslegan ágóða, sem við ann-
ars yrðum að fara á mis við?
Því fer fjarri. Hér skal ekki
rætt um þá hernaðarlegu
hættu, sem landinu stafar af
dvöl erlends árásarliðs, eða þau
margvíslegu spillingaráhrif, er
kvíslast út frá dvalarstöðvum
þess — né heldur um hvort
réttmætt sé að bjóða heim
slíkum voða fyrir nokkra
þóknun í erlendum gjaldeyri.
Hér skal aðeins vikið að fjár-
hagshliðinni.
Telja má, að yfir tvö þúsund
íslendingar hafi unnið að jafn-
aði á vegum varnarliðsins síð-
ustu tvö til þrjú árin. Þessir
menn eru að sjálfsögðu teknir
frá innlendum framleiðslu-
greinum, þ. á m. aðalútflutn-
ingsframleiðslu landsmanna.
gjaldeyristekjur af dvöl varn-
arliðsins hér munu hafa num-
ið rúmum 200 millj. króna
árlega.
30 menn, sem ynnu á Kefla-
víkurflugvelli, fyrir ca. 70
þúsund króna árskaup hver,
myndu afla gjaldeyristekna,
sem næmu samtals rúmum 2
millj. kr., en ef þessir sömu
30 menn stunduðu veiðar á
íslenzkum togara, myndi full-
unnið árlegt aflamagn þeirra
nema rúmum 11 milljónum
króna í gjaldeyrisverðmæti,
miðað við meðalafla, 20 ís-
lenzkir togarar afla jafnmik-
ils erlends gjaldeyris árlega og
allar framkvæmdir i sambandi
við setuliðið. Ef vinnuafl það,
sem nú starfar í þjónustu her-
námsliðsins við ófrjó og þjóð-
hættuleg störf, væri hagnýtt
vel í þágu íslenzkrar fram-
leiðslu, gæti það því skilað
gjaldeyristekjum á borð við
herstöðina í Keflavík. íslenzk-
ir valdhafar hafa hinsvegar
afrækt atvinnuvegi landsins,
og þá fyrst og fremst sjávar-
útveginn. Enginn nýr togari
hefur verið keyptur til lands-
ins síðastliðin átta ár, og hafa
þó þeir, sem fyrir eru, gengið
úr sér og tveir af þeim farizt.
Hefur þetta með öðru orðið
til að hrekja menn frá arni og
ætthögum í atvinnuleit suður
á Reykjanes.
Rétt er líka að geta um það
í þessu sambandi að Kefla-
víkurflugvöllur myndi skila á-
fram allmiklum tekjum í er-
lendum gjaldeyri, enda þótt
herinn færi af landi brott.
Herstöðvavinnan hefur leitt til
manneklu í íslenzkum atvinnu-
vegurn, bæði sjávarútvegi og
landbúnaði og reyndar víðar,
og hefur orðið að fá útlendinga
til að vinna að þessum störf-
um. Um 1200 erlendir menn
hafa stundað hér vinnu ár-
lega, þar af unnu um 800
Færeyingar hér við fiskveiðar
á síðustu vertíð — og greiðsl-
an til þeirra í erlendum gjald-
eyri eða jafngildi hans nemur
áreiðanlega meira en 10 millj.
kr. árlega. Hér við bætist, að
hernámsvinnan hefur haft það
í för með sér, að allt jafnvægi
í byggð landsins hefur ,rask-
azt, einstakar sveitir hafa svo
til eyðzt að fólki. Hús og
mannyirki hafa verið yfirgefin,
hrörnað og, orðið verðlítU eða
verðlaus. Fólk úr kaupstpðum
vestan-, norðan- og austanlands
„30 menn, sem ynnu á
Keflavíkurflugveíli fyr-
ir ca. 70.000 kr. árskáup
livér, myndu afla gjald-
eyristekna, sem næmu
samtals rúmum 2 inillj
kr., en ef þessir sömu
30 menn stunduðu veið-
ar á islenzkum togara,
myndi fullunnið árlegt
aflamagn þeirra nema
rúmum 11 milljónum
króna í gjaldeyrisverð-
mæti, miðað við meðal-
afla“.
hefur flæmzt suður á Reykja-
nes og eignir þess og verð-
mæti heima fyrir fallið í verði
eða jafnvel reynzt óseljanleg.
I kjölfar herstöðvavinnunnar
hefur líka siglt hverskonar
fjármálaspilling, okur og verð-
bólga. Hitt er þó kannski enn
alvarlegra, að hún á drýgstan
þátt í því, að sífellt veitir
erfiðara að fá íslenzka sjómenn
á fiskiskip landsmanna og ala
þannig upp nýja sjósóknara
til að taka við af þeim eldri.
Eg hef drepið hér á fáein at-
riði í sambandi við fjárhags-
gróðann af herstöðvavinnunni,
frekar til að vekja menn til
umhugsunar um þessi mál en
til að rekja þau nákvæmlega.
Þó ætla ég að flestum verði
fljótlega ljóst, að herstöðin í
Keflavík er þjóðinni lítt til
hagræðis, og það eins þótt lit-
til sé á fjárhagshliðina ein-
göngu.
Það er vitað mál, að in,nan
Sjálfstæðisflokksins og fylgj-
enda hans eru margir, sem eru
andsnúnir hernáminu. og fer
Framhald á 8. síðu.
Jón Helgason:
$á |$jóö...
Sú þjóð sem löngum átti’ ekki’ í sig brauð
en einatt bar þó reisn í fátækt sinni,
skal efnum búin orðin þvílíkt gauð
er öðrum bjóði sig að fótaskinni.
Sú þjóð sem horuð ærið afhroð galt
af ofurheitri trú á frelsið dýra,
hún býður lostug sama frelsi falt
með fitustokkinn belg og galtarsvíra.
Sú þjóð sem veit sér ekkert œðra mark
en aurasníkjur, sukk og fleðulæti
mun hljóta notuð herra sinna spark
og heykjast lágt í verðgangsmanna sœti.
Sú þjóð sem dottar dáðlaus, viljasljó,
og dillar þeim er Ijúga, blekkja, svíkja,
skal fyrr en varir hremmd í harða kló.
Hægt er að festast, bágt mun úr að víkja!
Maí 1951.
--— --—J