Þjóðviljinn - 17.10.1956, Blaðsíða 6

B) —■ ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 17. október 1956
tMÓÐVIUINH 1
Útgefandt:
Sameiningarflokkur alpýðu — Sósíalistaflokkurinn \
Happdrætti
JÓÐVILJINN hefur nú ver-
ið baráttublað íslenzkrar
alþýðu í tvo áratugi, 31. októ-
ber n.k. eru liðin rétt tuttugu
ár frá því að fyrsta tölublaðið
kom út. Barátta blaðsins héf-
ur verið fjölþætt og árang-
ursrík, kjör íslenzkrar alþýðu
og vald verkalýðssamtakanna
hefur gerbreytzt á þessu tíma-
bili; hver einasti alþýðumaður
getur sannreynt gildi Þjóð-
viljans af persónulegri
reynslu. En jafnhliða þessari
baráttu í þágu íslenzkrar al-
þýðu hefur einnig verið háð
önnur um tveggja áratuga
skeið, barátta Þjóðviljans við
f járskortinn.
ÁÐ hefur æfinlega verið
fjárhagslegur halli á út-
gáfu blaðsins. Það hefur
aldrei verið selt við því verði
sem jafngilti útgáfukostnaði;
það hefur æfinlega fyrst verið
litið á það hverju til þyrfti að
kosta til þess að gera Þjóð-
viljann að hæfu baráttutæki
og síðan reynt að finna til
þess leiðir að afla fjár sem á
skorti. Lengi var það svo að
Þjóðviljinn barðist við fá-
tæktina dag frá degi; oft var
óvíst til kvölds hvort blaðið
kæmi út næsta dag — en það
kom alltaf út, nema þegar er-
lent hemámslið bannaði það.
Og tilveru sína á blaðið að
þakka fjárframlögum þúsunda
manna sem ár eftir ár hafa
Þjóðviljans
rýr-t tekjur sínar til þess að
eiga þetta vopn. Og mörgum
hefur virzt það einfalt reikn-
ingsdæmi að engar greiðslur
hafi gefið meiri og fjölþætt-
ari arð en fjárframlögin til
Þjóðviljans.
OUMUM finnst það stundum
^ næsta leiðigjarnt að safna
fé til Þjóðviljans ár eftir ár,
en það sjónarmið er ekki rétt.
Þau nánu tengsl sem þannig
hafa skapazt eru blaðinu á-
kaflega dýrmæt; þúsundir
manna líta á Þjóðviljann sem
hluta af sjálfum sér, þeir hafa
blaðið á framfæri sínu eins og
börnin sín. Sá hugur sem ein-
kennt hefur framlögin til
Þjóðviljans í tvo áratugi er
ekki síður mikilvægur en upp-
hæðir þær sem safnazt hafa,
og eru þær þó miklar.
T ár leitar Þjóðviljinn enn
einu sinni til vina sinna;
sala á happdrætti Þjóðviljans
er hafin fyrir nokkru og henni
lýkur tveimur dögum eftir af-
mæli blaðsins. Hér verða ekki
birtar neinar hvatningar til
manna; Þjóðviljinn veit að vel
verður við brugðizt eins og
jafnan fyrr, að afmælisgjöf
lesenda muni gera blaðinu
fjárhagslega kleift að efla enn
sókn sina og ná nýjum
árangri sem sé í samræmi við
tuttugu ára baráttusögu.
Lausn til frarabúðar
í sambandi við deiluna um
kjörbréf uppbótarmanna
Alþýðuflokksins skiptir það að
sjálfsögu mestu máli að sá
leikur verði ekki endurtekinn
^að flokkur eða flokkasam-
steypa geri tilraun til að
hrifsa til sín meirihlutavald á
Alþingi með minnihluta kjós-
enda að baki. 1 því skyni þarf
að kveða skýrt á um fyrir-
komulag og rétt kosninga-
bandalaga í kosningalögunum
um leið og stjórnarskráin er
endurskoðuð með það fyrir
augum að tryggja sem mest
jafnrétti kjósenda til áhrifa á
skipan Alþingis.
T JIÐ myndun núverandi rík-
* isstjórnar lagði Alþýðu-
bandalagið ríka áherzlu á að
kosningalögin og stjórnar-
skráin yrðu endurskoðuð á
yfirstandandi kjörtímabili.
Tókst um það samkomulag
milli stjórnarflokkanna og er
það eitt af atriðum málefna-
samnings þeirra. Á það verður
lögð áherzla að þessi endur-
skoðun fari fram og þannig
tryggt eftirleiðis að ákvæði
kosningalaga og stjórnarskrár
verði svo skýr og ótvíræð að
ekki verði um deilt. Með þess-
um hætti á að vera fært að
leysa málið til frambúðar. Það
verður hino vegar ekki gert
með því einu að neita að taka
gild kjörbréf uppbótarþing-
manna Alþýðuflokksins eins
og málsvarar Sjálfstæðis-
flokksins hafa krafizt á Al-
þingi.
TURAM á þetta sýndi Finn-
bogi Rútur Valdimarsson
í rökfastri og greinargóðri
ræðu á Alþingi í fyrradag og
á þetta hafði Einar Olgeirsson
einnig lagt áherzlu fyrr í um-
ræðunum. Þetta er mergur
málsins. Málið er jafn óleyst
eftir sem áður þótt Alþingi
neiti að taka gild kjörbréf
uppbótarmanna Alþýðuflokks-
ins. Uppbótarsætum hefur
þegar verið úthlutað í sam-
ræmi við úrskurð landskjör-
stjórnar og það er síður en
svo nein vissa fyrir því að
hún teldi sér skylt að fara
eftir ályktun Alþingis í þessu
efni, þptt þingið tæki þá á-
kvörðun að vísa uppbótar-
mönnum Alþýðuflokksins
heim. Eftir væri þá aðeins
ein lausn, og vafasöm þó að
óbreyttum kosningalögum, þ.
e. að efna til nýrra kosninga.
TANLEGA skilja Sjálf-
stæðismenn á Alþingi það
jafn vel og aðrir að lausn
deilumálsins felst einungis í
endurskoðun kosningalaga og<j>.
stjórnarskrár eins og Alþýðu-
bandalagið hefur bent á og
tryggt með samningum við
hina stjómarflokkana. Þeir
hafa hins vegar talið nauðsyn-
legt að ky^nna þjóðinni vinnu-
41. alþjóðaþing Esperantista
í Kaupmannahöfn 4.-11. ág. 1956
Á hverju ári halda esper-
antistar alþjóðaþing til þess
að ræða um þau málefni, sem
horft geta hugsjónum esper-
antista til heilla.
Á undan heimsþinginu eru
í ýmsum löndum heima fyrir
ýmiskonar námskeið og und-
irbúningur undir sjálft þing-
ið. Einna kunnast íslenzkum
esperantistum er námskeið
það eða sæluvika, sem lýðhá-
skólakennari Friis veitir for-
stöðu, einn meðal allra ötul-
ustu forustumanna esperant-
ista í Danmörku. Og skal nú
skýrt nokkuð frá þessari sælu-
viku, er var í Helsingjaeyri
dagana 28. júlí til 4. ágúst
1956.
Helsingjaeyri er fögur borg
við Eyrarsund andspænis
Helsingjaborg í Svíþjóð. Þarna
vom um 250 esperantistar úr
16 löndum samankomnir til
þess að æfa sig í að tala
Esperanto og kynnast hver
öðrum. Hver dagur hófst með
ýmiskonar námskeiðum 6 tals-
ins og valdi hver þátttakandi
námskeið við sitt hæfi; stóðu
námskeiðin frá 9 til 12. En
eftir hádegið og fram til
háttatíma voru svo ýmis at-
riði til skemmtunar. Viðræður
yfir borðum og hvar sem
einhverjir hópuðust saman
vom hinar ánægjulegustu og
yfirleitt svo ljúfar og léttar
eins og þetta væm menn, sem
alizt hefðu upp í sama bæn-
um. Og var það ekki sjald-
gæft að t.d. menn frá átta
þjóðum éða jafnvel fleiriværu
saman við sama borð og eng-
in viðstaða var á fjömgum
þætti í umræðunum frá neins
manns hálfu. Til skemmtunar
var þarna margt og mikið,
kvikmyndasýningar, smá-
ferðalög, góður söngur og
mörg önnur gamanatriði. Is-
lendingar voru 22 og sáu al-
veg um eitt skemmtikvöldið,
var gerður góður rómur að,
enda vel til vandað eftir á-
stæðum, svo sem gítarspil,
samsöngur, ræður, kvikmynd,
samlestur og fleira. 21 Islend
inganna- eru búsettir í Vest-
mannaeyjum, en einn er Hafn-
firðingur og er hann einnig
Vestmannaeyingur frá fornu
fari.
Á 41. alþjóðaþing esper-
antista í Kaupmannahöfn létu
skrá sig 28 íslendingar, en
tveir þeirra munu hafa verið
forfallaðir frá að mæta á
þinginu, svo að alls voru á
þessu þingi 26 íslendingar.
Er það hærri þingmannatala
hlutfallslega heldur en hjá
nokkurri annarri þjóð og hafa
aldrei hlutfallslega mætt svo
margir menn á alþjóðaþingi
esperantista frá nokkurri
þjóð.
Alls voru á þinginu 2200
manns og voru þeir frá 44
þjóðlöndum. Við þingsetning-
una talaði fyrir hönd Dana,
er var erlendis, aðstoðarutan-
brögð hinnar „hörðu“ stjóm-
arandstöðu þegar í upphafi
þings með linnulausu málþófi
og stóryrðum sem hefur enga
aðra þýðingu en að tefja fyrir
störfum Alþingis.
ríkisráðherra Ernst Christian-
sen. Svo tók til máls borgar-
stjórinn Ingvard Dahl, og
bauð menn velkomna til Kaup-
mannahafnar. Þá þakkaði for-
seti UEA Enfrid Malmgren
ráðherranum og borgarstjór-
anum og bauð velkominn full-
trúa kennslumálaráðherra
Dana, Rosenkjær, og sagði
hann síðan eftir stutta tölu
þingið sett. Þá töluðu og
heilsuðu þinginu fáar mínút-
ur hver, fulltrúar 7 ríkis-
stjórna, Austurrikis, Finn-
lands, Frakklands, Hollands,
Belgíu, Noregs og Svíþjóðar.
Svo heilsuðu fulltrúar esper-
antofélaga hinna ýmsu landa
og töluðu eina mínútu hver.
Fyrir hönd Islands talaði sr.
Halldór Kolbeins, sóknarprest-
ur í Vestmannaeyjum.
Eftir ávörp þjóðarfulltrú-
anna tók doktor Ivo Lapenna
til máls, sem er ýmsum Is-
lendingum að góðu kunnur
sökum dvalar sinnar um nokk-
urra mánaða skeið í Reykja-
vík. Hann er aðalritari UEA.
Var honum klappað óspart
lof í lófa, enda er hann meðal
mestu mælskumanna, mark-
viss og mikilhæfur.
Þingið starfaði í þrem deild-
um. I 1. deild var fjallað um
afstöðu esperantohreyfingar-
innar til uppeldismála. I ann-
arri deild var fjallað um við-
horf alþjóðamálsins til al-
þjóðasamskipta. Og í þriðju
deild var rætt um viðhorf
æskunnar til esperanto. For-
seti 1. deildar var David
Kennedy, doktor í Skotlandi.
Forseti í annarri deild var
Ivo Lapenna, prófessor í
Lundúnum og forseti þriðju
deildar Karl Fighiera, kenn-
ari. I sambandi við þingið
var vísindaleg starfsemi. Voru
fluttir nokkrir fyrirlestrar í
svo kölluðum Sumarskóla og
haldið hátíðlegt % aldar af-
mæli Alþjóðlegs sambands
vísindamanna esperantista.
Nefnd sú, sem stjórnar
framvindu esperantohreyfing-
arinnar, Komitato de UEA
sat jafnan á fundum og var
samin ný reglugerð fyrir fé-
lagið. Nýr forseti og nýr
varaforseti voru kosnir. En-
frid Malmgren sagði af sér
forsetastarfi sökum sjúkleika,
en hann hefur unnið ágætt
starf. Nýi forsetinn er Italinn
Giorgio Kanuto, og í stað
varaforsetans, Davids Kenn-
edy, sem beiddist lausnar, var
kosinn H. W. Holmes frá
Lundúnum. Voru fráfarandi
forseti og varaforseti leystir
c#*mí .a* ■■>.
út með veglegum gjöfum.
Eftir styrjöldina hefur ekk-
ert alþjóðaþing esperantista
verið jafn alþjóðlegt eins og
þetta, því þar voru m. a.
staddir menn frá Póllandi,
Ungverjalandi, Búlgaríu,
Tékkóslóvakíu, Japan, Iran,
Vietnam, Kína, Afríku, Nýja-
Sjálandi, Bandaríkjunum, Suð-
ur-Ameríku og meira að segja
kom kveðja frá Sqvétrúss-
landi. Þá var sérstakur æsku-
svipur yfir þinginu. Margir
unglingar töluðu mjög vel
saman á esperanto og ekki
var hlutur barnanna minnst-
ur. Þau höfðu sitt sérstakt
þing innan ramma aðalþings-
ins. Komu þau stundum fram
á aðalþinginu ög báru djarf-
lega fram merkið, var þeirra
framburður og framkoma í
esperantisma hrein ög fáguð.
Nokkur skref frá þingsöl-
unum var hin ánnálaða sýn-
ing um esperantoefni, er fyrst
kom fram í desember 1954 í
Montevideo, og jók svo mjög
álit esperantos hjá Samein-
uðu þjóðunum og fjölda ann-
arra opinberra stofnana. Þar
voru þúsundir bóka og tíma-
rita á esperanto frá 100 lönd-
um að minnsta kosti og glögg-
lega gat þar að líta hina
glæsilegu framvindu esper-
anto hið innra og ytra þau
um sjötíu ár, sem liðin eru
síðan málið leit dagsins Ijós
fullgjört, en það var 26. júlí
1887. Þá kom fyrsta kennslu-
bókin fyrir almenningssjónir.
Hvað skal segja um fram-
gang esperantohreyfingarinn-
ar á íslandi? Sjálfsagt munu
vera hér á landi um 1000
færir esperantistar, en þeir
eru dreifðir og fæstir skrá-
settir í félögunum. Oss vant-
ar einingartákn út á við fyrir
ísland. Um tíma gáfum vér út
bókmenntarit íslenzk á Esper-
anto: „Vocon de Islando"
Það gat sér mjög góðan orðs-
tír, en varð fljótt að hætta
að koma út vegna peninga-
skorts. Nú eigum vér Islend-
ingar að gjöra átak nokkurt
og ekki lítið, svo að vér get-
um orðið fremstir í fylkingu
esperantohreyfingarinnar, og
áður en mjög langt líður
verði haldið hér Alheimsþing
esperantista. Treysta skulum
vér þjóð og þingi til stuðn-
ings við þetta ágæta mál.
Esperanto lifi.
Ofanleiti í Vestmannaeyjum,
23. september 1956.
Halldór Kolbeins.
(Allmikið stytt af
ritstjórninni).
rri r • x •
1 resmioir ;
■
Vantar trésmiði tii imiivinnu
og á verkstæði.
BENEDIKT & GISSUR hi. |
Skeiðavogi 121 — Sími 5778.
■'