Þjóðviljinn - 17.10.1956, Page 7

Miðvikudagur 17. október 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
• Eða hinn
— sem dó
Á hæðinni á vesturbakka
Volgu ganga sjö álútir íslend-
ingar og rýna niður í svörðinn.
Þeir eru að leita að sprengju-
brotum. Engisprettur suða. Sól-
in skín. í austri liðast Volga
dökk á lit. Siéttan austan henn-
ar hverfur í hitamóðu. En
fleira mun þurfa að gera en
sója sig á annarra manna
sigurhæðum. („Hvort er ég
heldur hann sem eftir lifir, eða
hinn sem dó?“). Brátt erum við
á hraðri leið brott af þessum
orustuvelli, sem er enn ekki
fullgróinn ■— eftir 13 ár.
• Gunnar illa fjarri
Niðri við Volgu er skógur af
skorsteinum. Upp frá þeim gul-
ir og blakkir reykir. Þarna
eru bæði málmbræðsla og
dráttarvélaverksmiðja. Verk-
stæði, byggingar og athafna-
svæði dráttarvélasmiðjunnar
mun ná yfir 6 km langt svæði
meðfram fljótinu. Starfsmenn
um 15 þús.
Víða utan í hæðum og gilja-
skomingum Stalingarðs eru
stór hverfi lágreistra húsa er
stinga mjög í stúf við hin
miklu stórhýsi í öðrum hverf-
um. Tilsýndar minna hús þessi
dálítið á smáíbúðahverfið fyrir
ofan Sogamýrina. Húsin sýnast
enn lægri vegna þess að þau
þessara mörgu smáhúsa er reist
hafa verið á brunarústum Stal-
ingarðs. Timburhús. Tvö sæmi-
lega stór herbergi, auk svefn-
herbergis, eldhúss, baðs o. s.
frv. ’ Hvernig kjallara hefur
verið fyrirkomið athuguðum
fimá-
íbúðit
við ekki). Ung kona leiðir
skáld til stofu. Lítill snáði held-
ur í pils ömmu sinnar og horf-
ir dökkbrúnum alvarlegum aug-
um á þessa framandi menn.
Gamall maður kemur inn úr
dyrunum á eftir okkur. Glans-
dershúfan hans er með svipuðu
sniði og sumir sveitamenn not-
uðu á íslandi um 1920, þegar
þeir vildu mfikið við hafa. Hús-
bóndinn, ófaglærður verkamað-
ur er vinnur í málmbræðsluveri
niðri við Volgu kemur á milli-
skyrtunni og heilsar vingjarn-
lega. Hann er eigandi þessa
húss. (Svo eftir allt saman
mega menn eiga íbúð í Rúss-
landi!).
.— Hvað kostar að byggja
svona hús?
Hér sjáið þið á gafUnn á smáíbúð máhnbræðslumannsins og
i'ólkið sem við heimsóttum. Málmbræðslumaðurinn Iengst til
vinstri, „afinn“ með glansdershúfuna lengst til hægri.
eru hálfhulin runnum og trjám.
Já, segja Rússar. Það hafa ver-
ið byggð allskonar hús hér í
Stalingarði. Það sem gilti var
að koma upp sem mestu hús-
næði á sem skemmstum tíma.
Margir hafa unnið við það í
eftirvinnu að kom.a upp sínum
eigin húsum sjálfir. Mér varð
á að hugsa: Mikil hamingja
væri það fyrir hann Gunnar
okkar borgarstjóra að skreppa
hingað og sjá hvað þessi hús
eru lágkúrulegri en þau í smá-
íbúðahverfinu heima í Reykja-
vík! Og einmitt í því nema bíl-
arnir staðar.
— Hvað eigum við að gera
hér?
— Þetta er verkamanna-
hverfi. Viljið þið ekki heilsa
upp á bá og sjá hvernig þeir
búa?
Jú, takk. Við látum svo lít-
ið.
• Hvað myndi
Landsbankinn ....
sefja?
Svo göngu'm við inn í eitt
— Tólf þúsund rúblur.
— Hvernig gazt þú fengið 12
þús. rúblur til að byggja fyrir?
— Ríkið Iánaði mér 10 þús.
en 2 þús. þurfti ég að leggja
fram sjálfur.
— Hváð er það lán til langs
tíma?
-— Það á að borgast á 10—12
árum.
— Það er stuttur lánstími.
Og hvað þarftu að borga í rent-
ur?
— Ekkert. Ríkið lánar okkur
rentulaust til ibúðabygginga.
— Hvað hefurðu i kaup á
mánuði?
— Ellefu til tólf hundruð
rúblur.
•— Og hvað þarftu að borga
af því í skatt?
— Það er 11—12 hundruð
rúblur að frádregnum sköttum.
• Hús fyrir 10%
af fciupi
Við ísleifur og Agnar lítum
þegjandi hver á annan, förum
að reikna o? komumst að þeirri
niðurstöðu að með þvi ao bcrga
Okkur þótti
leiðsögumað-
urinn heldur
valdanúldll
þegar hann
veifaði járn
braut er kom
brunandi, —
og lestin var
stöðvuð. Þetta
reyndist
barnajárn-
braut, þ.e.
börn af báðum
kynjum fá
litla járnbraut
til umráða og
hafa að leik að
læra að
stjórna henni.
Og hér sjáið
þið 2 járn-
brautarstjóra.
■
innan við 10% af nettólaunum
sínum eigi maður þessi hús
eftir 10 ár. (Guð má vita
hvemig það verkaði á Gunnar
Thoroddsen að koma í þetta
„smáíbúðahverfi").
— Hvað hefurðu langan
vinnutíma? spurðum við rnann-
inn.
— Átta stundir á sólarhring.
— Sumarfrí?
— 24 dagar, — .á fullum
launum,
— Hvað borgarðu í sjúkra-
kostnað?
— Ekki neitt. Læknishjálp og
sjúkrahúsvist er ókeypis.
• Ósvífin kona
í stað hurða hér inni eru
tjöld fyrir öllum dyrum —
þau eru hvit! (Ekki veit ég
hversvegna í dauðanum fólkið
hefur valið slíkan lit á dyra-
tjöld, nema ef vera kynni til
þess að Stein gæti rennt grun
í að það væri framleitt þvotta-
efni — og það notað — í Sovét-
ríkjunum).
Við flýtum okkur að kveðja
þegar á að fara að bera okkur
veitingar, — mig minnir að
konan væri komin með glös
í hendur. En það var einnig
komin þarna önnur kona, og
fleira fólk. Túlkurinn segir
hana vera húsmóður í hús-
inu handan götunnar og hún
vilji endilega að við komum
líka inn til sín. Við kunnum
ekki við að neita svo góðu boði
og förum yfir götuna. í þessu
húsi eru tvö herbergi og tvö
lítil svefnherbergi, að sjálf-
sögðu auk eldhúss o. s. frv.
Þessi kona er svo ósvífin að
hafa pálma og margskonar
blóm inni, — og teppi á gólf-
um. Uppi um veggi eru fjöl-
skyldumyndir, líkt og var fyrr-
um í stofum til sveita á Is-
landi, og er enn viða, einnig
í kaupstöðum.
• Vodkaflaskan
á lofti
Konan hefur augsýnilega
ekki ætlað að láta okkur takast
að leika sama leikinn og í
hinu húsinu, því fyrr en við
vitum af stöndum við með
glös í höndum. Eg sé ekki
betur en konan sé svo nær-
gætin að rétta Steini kristals-
glas. Og vodkaflaskan er á
lofti. Meðan Hallgrímur maldar
kurteislega í móinn gegn veit-
ingum lyftum við Steinn brún-
x>g og teygjum fram hendur
móti vodkaflöskunni, líkt og
4—5 rirtnr mót unnust-
unni. Agnari einum fatast ekki.
þegar mér nú verður litið til
Steins sé ég að þær hafa skil-
ði þetta, því þarna er Steinn
allt í einu kominn með stærsta
vöndinn — og ljómar eins og
júnísól! En hér stöndum við
hinir sneyptir og horfum öf-
undaraugum í fang útvaldra,
sem eru svo ósvífnir að brosa
út að eyrum.
• Samsæri
heillar götu
Nú er komið fleira fólk til
sögunnar. Það hefur orðið gest-
kvæmt í húsinu eftir að við
komum. Það virðist hafa flogið
eins og eldur i sinu milli hús-
anna í götunni að komin væri
heil friðarsendinefnd norðan af
íslandi. Hér úti á götunni sjá-
um við að það stendur fólk
til beggja handa. Hver og einn
vill að við lítum inn til sín. AIl-
ir vilja mega bjóða íslending-
unum inn til að skoða smáí-
búðir, drekka vodka, eta kökur
og ber. Það er eins og heil gata
hafi gert samsæri til þess að
sýna okkur Steini að það sé til
þvottaefni, ræstiduft og jafn-
vel kristalsglös og gólfteppi í
rússneskum smáíbúðum! Já, og
vodka! Þarna eru tugir smáí-
búða. Gerum ráð fyrir að ekki
hafi verið nema ein vodka-
flaska til í hverju húsi. En
samt — þetta hefði getað orð-
ið dýrlegt kvöld! En við legg-
jum á flótta, eins og Jósef
forðum þegar kona Pótifars
togaði í hann.
• Hættulega víða
Þeir Hallgrímur, Steinn og ís-
leifur hverfa bak við blómvendi
sína þegar þeir setjast inn í bíl-
ana, — við hinir fáum ekki svo
Framh. á 9. síðu
Stalíngarður er mikil hafnar-
borg því óslitinn straumur
fljótabáta er í förum eftír
Volgu. Hér standa samferða-
menn mínir og Ieiðsögumenn á
„landganginum“ upp bakkana
frá bryggjum við Volgu.
hann brosir og þakkar. Glösum
er lyft. Berjaskál er borin milli
okkar og reynt að troða í okk-
ur likt og þetta góða fólk haldi
að við séum nýkomnir glorr
soltnir ofan af langri heiði
norður á því kalda íslandi.
„Það er nóg af þessu í garð-
inum“, segir það. Við förum út
í garðinn. Við Steinn sjáum
þar nóg af kirksuberjum, jarð-
arberjum,., tómöfum, grænmeti
— og eplatrjám. Og nú fatast
Agnari: hann þyggur boðið um
að stinga á sig epli, og upp-
götvar ekki fyrr en löngu síðar
að það er grænjaxl!
• Hvers áttum við
að gjalda?
Þegar við loks stöndum fyrir
utan garðshliðið sjáum við að
þeir Hallgrímur og ísleifur eru
komnir með blómvendi mikla,
sem konurnar hafa tínt þeim i
garðinum. Okkur finnst þétta
fúlasta ranglæti að hrúga slíku
blómskrúði í fang' þeirra
tveggja sem teknir eru að
grána í vöngum, en láta okk-
ur hina kvenhollari ekki fá svo
mikið sem eitt krónublað! Vera
kann að það brjóti í bág við
rússneskt siðferði að giftar
konur færi skáldum og blaða-
mönnum blóm — þótt hver kona
ætfi raunar að geta sagt sér
það sjálf að aldrei hafa þeir
meiri þörf fyrir smáþægilegheit
en einmitt í mörg þúsund km
fjarlægð frá konum sínum. Og