Þjóðviljinn - 04.01.1957, Side 5

Föstudagur 4. janúar 1057 — ÞJÓÐVILJINN
(5
Þad vorn ekki mistökin sem einkenndu
stari pólska Yerkamannailokksins
I Kisras
Hér veröur haldiö áfram frásögn af ræðu þeirri sem
Gomulka, framkvæmdastjóri Verkamanmflokks Pól-
].ands, hélt eftir heimkomuna til Varsjár frá viöræð’um
við leiötoga Sovétríkjanna í Moskva.. Siöást hafði harni
rætt um þær kröfur sem Pólverjar geröu á hendur Sovét-
ríkjunum og fallizt var á. Síöan segir:
„Ein helzta krafan var við-
vikjandi þeirri sölu á kolum
sem Pólverjar skuldbundu sig til
með samningi 16. ágúst 1945.
3>essi samningur var Póllandi ó-
'hagstæður vegna þess að hann
^skuldbatt okkur til að láta af
hendi ákveðið magn kola við
mjög lágu verði. Þetta var ó-
venjulegur viðskiptasamningur.
Pólland skuldbatt sig til að bæta
fyrir það, að Sovétríkin afsöluðu
sér til Pólverja þeim kröfum
sem þau áttu til þýzkra eigna í
þeim þýzku héruðum, sem inn-
limuð voru í Pólland.
Eg ætia mér ekki að dvelja
lengi við lagalega hlið þessa
máls. Það er staðreynd, að
pólska stjórnin undirritaði
samning við stjórn Sovétríkj-
'anna árið 1945, samning sem
var Póllandi óhagstæður. Sama
má segja um ýmsa millirikja-
samninga, sem fyrirstríðsstjórn-
ir Póllands gerðu við önnur
]önd.“
Fallizt á skaðabætur
Gomulka segir síðan, að enda
þótt sú meginregla gildi í öllum
viðskiptum þjóða, að gerða
samninga verði að halda, hafi
sovétstjórnin fallizt á að taka
kröfur Pólverja til greina og
Játa þá fá skaðabætur fyrir hin
óhagstæðu viðskipti. Samið var
um að skuldir þær sem Pólland
hafði safnað í Sovétríkjunum
skyldu lækk'aðar um 500 millj-
ónir dollara.
Gomulka bendir síðan á, að
erlend auðvaldsríki hafi fyrir
stríð hirt óhemju gróða af eign-
um sínum í Póllandi og hafi
aldrei viljað fallast á að skila
nokkrn af honum aftur til pólsku
'þjóðarinnar, sem hann hafði
skapað með vinnu sinni.
Aukin aðstoð
Gomulka ræðir síðan um þá
■auknu aðstoð sem Sovétríkin
hafa fallizt á að veita Pólverj-
'Um. Auk þessa mikla magns af
korni sem Pólverjar munu fá
írá Sovétríkjunum með lánskjör-
um, fá þeir 700 milljón rúblna
lán til vörukaupa, og auk þess
féllust Sovétríkin á að strika
út 110 miljón rúblna skuld,
sem Pólverjar stofnúðu sér í
þegar þeir þáðu hergögn af Sov-
étríkjunum eftir heimsstyrjöld-
ina. Lán þetta var nefnt ,,af-
vopnunarlán“.
Hvað um vestur-
veldin,?
Síðan segir haim: „Eg vildi
gjarnan benda á, að eftir stríð
fékk Pólland einnig afvopnunar-
]án að fjárhæð um 38 milljónir
dollara hjá Bandaríkjunum. Fyr-
jr þetta fé keyptum við bifreið-
ar og önnur * hergögn, sem
bandaríski herinn skildi eftir í
Evrópu eftir afvopnunina. Þessi
útbúnaður er fyrir löngu úr sér
genginn, en Pólland greiðir
Bandarikjunum enn 1.300.000
dollara árlega í afborgun af lán-
inu og 70.000 dollara i gulli í ár-
lega vexti.
Pólska stjómin tók einnig að
sér að greiða Bretlandi skuldir
sem pólska útlagastjórnin hafði
stofnað sér í vegna kostnaðar
við embættiskerfi hennar, skóla
og vegna pólskra útlaga á stríðs-
ámnum.
Bæði „afvopnunarlánið“ og
skuldbindingamar gagnvart
Bretlandi eru að sjálfsögðu
baggi á viðskiptum okkar við
útlönd. Eg minnist á þetta,
vegna þess að meðal viss hluta
pólsku þjóðarinnar hefur erlend-
ur áróðúr komið að þeirri skoð-
un, að vesturveldin. með Banda-
ríkin í broddi fylkingar. séu
reiðubúin að veita Póllandi MlStök í Starfl
verulegan stuðning, en pólska; flokksins
stjómin sé ófús að taka honum.
okkar hafa ekki hætt við fyrir-
ætlanir sínar um að brey'ta
vesturlandamærum okkar og að
jafnvel þeir þýzku flokkar, sem
telja sig fulltrúa lýðræðis og
verkalýðsins, hafa ekki enn ris-
ið upp gegn landakröfunum."
Rétt stefna
Gomulka ræðir síðan sambúð
Póllands við hin ýmsu sósíalista-
ríki og leggur þar mikla áherzlu
á hina vinsamlegu sambúð Pól-
lands og . Kína. „Allir kommún-
ista- og verkamannaflokkar eru
enn ekki á einu máli um megin-
efni þeirra breytinga sem orðið
hafa í Póllandi. Við furðum okk-
ur ekki á því. Við erum jafn
framt þess fullvissir, að þróun
mála í flokki okkar mun stað-
festa að stefnan við núrikjandi
aðstæður hefur verið rétt og
mun án efa verða framlag af
okkar hálfu til reynslu allrar
ver k alýðsh reyf inga rinna r, ‘ ‘

Pólska stjómin hefur lýst skýrt
og skorinort yfir afstöðu sinni í
þessu máli. Þessi tvö dæmi um
skuldbindingar Póllands gagn-
vart Bandaríkjunum og Bret-
landi ættu að gefa áróðursmönn-
um erlendra útvarpsstöðva kær-
komið tilefni til að ýta að
minnsta kosti undir þá kröfu
að vesturveldin byrji aðstoð sina
með þvi að strika út áðumefnd-
ar skuldir pólska rikisins."
Öryggi Póllands
Gomulka ræðir siðan um önn-
ur mál sem samið var um í
Gomulka leggur áherzlu á
friðarvilja Pólverja og þann á-
setning þeirra að leysa öll
vandamál og ágreiningsefni við
aðra með friðsamlegum hætti.
Hann ræðir um ákvarðanir átt-
unda miðstjórnarfundar Verka-
mannaflokksins um aukið Jýð-
ræði á öllum sviðum og bætta
stjórn efnahagsmála og kemur
því næst að starfi flokksins og
segir:
„Við ætlum ekki, enda væri
það ekki rétt, að gera of lítið úr
mistökum, glappaskotum og af-
leiðingum þeirra í starfi Sam-
einaða verkamannaflokks Pól-
Pólska sendinepidin að leggja af stað til Moskva, Cyr•
ankiewics forsœtisráöherra í glugga járnbrautarklefans.
rööum, og þá fyrst og fremst
úr liópi æðstu stjómar hans,
aö borin var fram fyrir allri
þjóðinni liörð og miskunnarlaus
gugnrýni vegna framinna mis-
taka . . .“
Öllum getur
skjátlazt
Gomulka heilsar peim Krústjoff og Búlganín við
komuna til Moskva.
Moskva, heimsendingu pólskra
þegna, sem afplánað hafa refs-
ingar i Sovétríkjunum, og leyfi
handa sovézkum þegnum af
pólskum uppruna að fara til Pól-
lands, ef þeir æskja þess. Síð-
an ræðir hann öryggi Póllands
og setu sovézkra hersveita í
landinu og segir:
„Við verðum ævinlega að liafa
hugfast, að vesíurveídin hafa
enn ekki víðurkennt lamiamæri
okkar við Oder-Neisse, að þau
öfl 1 vesturþýzka. sambandsíýð-
veldinu sem bera hefndarhug tii
lands. Við viljum ekki, enda
væri það ekki rétt, afsaka
skuggahliðar í starfi flokksins á
liðnum árum með óviðráðanleg-
um aðstæðum, sem flokkurinn
varð að vinna við.
Sameinaði verkamannaflokk-
ur Póllands framdi afglöp 1
starfi sínu. Enda þótt hann hefði
ekki alltaf á réttu að standa og
enda þótt stefna hans væri ekki
aíltaf rétt, þá er Það hinn mikli
verðleiki lians og sá sem gefur
honiun rétt tií að kenna sig við
verkalýðinn, að það var úr hans
„Enginn flokkur, enginn ein-
staklingur getur sneitt hjá mis-
tökum, til þess em engin ráð.
En þeir menn hafa á hinn bóg-
inn verið fáir og enn síður hægt
að finna i sögu okkar flokka,
sem talið hafa það skyldu sína
og haft hafa til þess hugrekki,
að rekja einnig fyrir þjóðinni
það sem ábótavant var í starfi
þeirra auk þess sem gott gat
talizt, Til þess að taka slíkt
skref er þörf mikillar ábyrgðar-
tilfinningar fyrir því sem sagt
hefur verið og þeirri stefnu sem
fylgt hefur verið. Það að gagn-
rýnin á galla flokks okkar kom
fram úr okkar eigin röðum gef-
ur okkur rétt til að spyrja þá
sem ekkert sjá nema mistök í
starfi flokks okkar: Hvers vegna
hefur ykkur allfaf skort hug-
rekki? Hvers vegna hafið þið
aldrei sagt þjóðinni frá mistök-
um ykkar, sem voru miklu af-
drifaríkari og hörmulegi'i, meðíui
þið höfðuð stjórnartaumana í
yltkar höndum og báruft ábyrgð-
ina eða hluta ábyrgðarinnar á
örlögum þjóðarinnar og pólska
ríkisins?
Hver átti hugrekki?
Við spyrjum: Hvaða flokkur
tók á. sig ábyrgðina á ósigri Pól-
lands í september 1939? Hvaða
flokkur átti hugrekki til að segja
þjóðinni. að Varsjáruppreisnin,
sem fleiri en cinn flokkur báru
ábyrgð á og kostaði íbúa Var-
sjár blóðbað og hafði í för með
sér algera eyðileggingu borgar-
innar, var hörmulegt glappaskot
og óafsakanlegt pólitískt glap-
ræði? Hvaða flokkur þeirra sem
ánnn saman studdu fjandskap-
arstefnu afturhaldsins i garð
Sovétríkjamia viðurkenndi að
þessi stefna var stórskaðleg
hagsmunum pólsku þjóðarinrar
og að hún leiddi ósegjaniegar
hörmungar yfir Pólland? Fyiir
þessi mistök og afturlialdsstefnu
þá seni var að baki þeirra var
greitt með þrælkun pólsku þjóð-
arinnar undir nazistum, með
milljónum mamislifa og gcig-
væníegri eyðingu verðmæta.
Tugir þúsunda manna í Var-
sjá búa enn í moldarkofum. á
hanabjálkum, i kjöllurum eða
verða að sitja með öðrum í íbúð-
um. Þeir og alþýðustjórnin
verða að bera byrðar hinnar
röngu og skaðlegu stefnu þeirra,
sem stjórnuðu þjóðinni áruni;
saman.
Ber enginn sök á þessu? Var
allt þetta óumflýjanleg söguleg
nauðsyn? Með livaða siðferði-
rétti geta læir kastað steinunn
að flokki okkar, sem sjá flísiua
í okkar auga en ekki bjálkaim ;I
sinu eigin?“
Ekki mistök sem
einkenna
,,Það eru ekki mistökin seiV
einkenna stefnu flokks okkarjt
stefna hans einkennist af upp-
byggingu lands okkar úr rústum
stríðsins og efnahagslegum öidu-
dal. Þau mistök seíh fr;unm
hafa verið í efnahagsmúlum.
ættu ekki að dylja fyrir Okku:
hina miklu þróun framleiðslu-
getu okkar, framvindu iðniða
okkar, hina stöðugu aukningu
þjóðarteknanna. Þrátt fyrir alla
örðugleika sem við eigum nú við
að stríða, eru framtíðarhorfur
okkar á sviði efnahagsmála góð-
ar. Einstök tré geta ekki hulið
skóginn. Þeir sem aðeins koma
auga á mistök í starfi flokks
okkar eru blindir. Og það eru
einmitt þeir, sem ekkert sjá, eða
vilja ekkert sjá, sem halda að
hin nýja stefna, sem áttundi
miðstjórnarfundurinn markað;
og miðar að auknu lýðræði á.
öllum sviðum þjóðlifsins, muní
Framhald á 10. síðlft