Þjóðviljinn - 07.02.1957, Síða 7

Fimmtudagur 7. febrúar 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Rœða Hannibals Valdi-
marsson, félagsmála-
rá&herra, í útvarpsum-
ræðunum sl. mánudag.
Herra forseti. Góðir hlust-
endur. Hér liggur fyrir Alþingi
nokkuð skrýtin tillaga. Það er
vantrauststillaga á ríkisstjórn-
ina og þó jafnframt ekki van-
traust, heldur almenn þings-
ályktunartillaga um þingrof og
kosningar einhvern tíma
seinna, sennilega í vor eða
sumar. Hversvegna gat nú
hin harða stjórnarandstaða
ekki mannað sig upp í það að
flytja ákveðna vantrauststil-
lögu á stjórnina? Vafalaust
hefur hún gert sér það Ijóst
að slík tillaga, borin fram í
sama mund og stjóminni hafði
einmitt tekizt að ráða fram úr
efnahagsmálaöngþveiti því,
sem íhaldsstjórnin skildi eftir
sig, rnundi vekja kátínu, jafn-
vel hlátur, um allt land, en
kátína og hlátur er einmitt
það sem skapsmunir Bjarna
Benediktssonar eiga einna
verst með að þola.
'jdf Trausísyíirlýsing
Alþýðusambands-
þings.
Þess vegna varð tillagan
hvorki fugl né fiskur, einstætt
fyrirbrigði í þingsögunni, eins
konar háðsmerki um hina
hörðu stjórnarandstöðu sjálfa.
Þó að Sjálfstæðisflokkurinn
hefði nú mannað sig upp í að
bera fram ákveðna vantrausts-
tillögu á stjórnina, sem ekki
er til að dreifa, tel ég að henni
hefði verið fullsvarað og vel
það með traustsyfirlýsingu, er
ríkisstjórnin hlaut rétt um
sömu mundir á þingi Alþýðu-
sambands fslands. Þar voru
saman komnir á f jórða hundrað
fulltrúar allra flokka manna
úr öilum landshlutum, frá ná-
'lega öllum verkalýðsfélögum
landsins. Þar voru rædd at-
vinnu- og kjaramál vinnustétt-
anna frá öllum hliðum og að
þeim umræðum loknum var
samþykkt svohljóðandi trausts-
yfiriýsing:
„25. þing Alþýðusambands
íslaads lýsir fyllsta trausti á
núverandi ríkisstjórn og'
steínu hennar og telur að
meé myndun hennar hafi al-
þýðuistéttirnar skapað sér
möguleika til betri lífskjara.
Jafjuframt því sem þing;ð
heítir á verklýðssamtökin að
stauda traustan viirð um rík-
isstjórnina og veita henni all-
an stuðning í orði og verki,
í uppbyggingarstarfi hennar,
fordæmir þingið allar tílraun-
ir afturlialdsafla og útsend-
ara þeirra til að sundra sam-
stöðu þeirra flokka, sem að
stjóminni standa.“
Þetfa var afstaða Alþýðu-
sambandsþingsins í haust. Þessi
samþykkt gefur skýra hug-
mynd mu traust það sem
stjórnin nýtur hjá alþýðustétt-
unum. en tillöguómynd stjórn-
arandstöðunnar, sem hér er til
umræðu er hins vegar ekkert
arfnað en vindur í vatnsglasi,
'jfcr Stöðvun verðbólgu
og dýrtíðar.
tit af fáu sem stjórnin hef-
ur gert hefur verið hamazt
öllu meira en gegn baráttu
henner fyrir stöðvun dýrtíðar-
innar. Hefur ekkert verið spar-
að til þess að torvelda árangur
í því máli og sá tortryggni
gegn öllum ráðstöfunum stjórn-
arinnar til þess að draga úr
verðhækkunum, og nú þegar
komið er fram fyrir þjóðina í
útvarpsumræðum á Alþingi er
stjórninni brigzlað um svik
á öllum sínum loforðum.
Hverju var nú lofað t. d. í dýr-
tíðarmálunum? f stjórnarsátt-
málanum segir svo um það at-
riði:
„Ríkisstjórnin lítur á stöðvun
verðbólgu og dýrtíðar sem eitt
höfuðverkefni sitt. Þetta er lof-
orðið í þessu máli og hvað hef-
ur þá verið gert til þess að
efna það, hver er árangurinn?
Undir eins og stjórnin tók
við fór hún að undirbúa þetta
mál, og þegar stjórnin hafði
setið aðeins rúman mánuð að
völdum, var hún tilbúin með
aðgerðir. Þá setti hún bráða-
birgðalög um festingu verð-
lags og kaupgjalds. Samkvæmt
þeim lögum skyldu allar verð-
hækkanir bannaðar næstu
fjóra mánuði eða til nýliðinna
áramóta, en þess ber að minn-
ast að það var verkalýður
landsins, sem steig fyrsta
skrefið. Hann afsalaði sér sex
völdin að gera ráðstafanir til
stöðvunar dýrtíðinni, en alltaf
höfðu þær kröfur mætt dauf-
um eyrum.
Þessu til sönnunar vil ég nú
með leyfi hæstvirts forseta lesa
hér ályktun Alþýðusambands
íslands um kaupgjalds- og dýr-
tíðarmál, gerða á 21. þingi þess
haustið 1949, og síðan hefur
stefnan verið óbreytt og allar
kröfur samtakanna beinzt að
stöðvun dýrtíðar, en fáist það
ekki fram hefur jafnan verið
samþykkt var gerð, og dýrtið
og verðbólga hafa geysað sem
eyðandi eldur í þjóðfélaginu,
það hefur rýrt kaupmátt laun-
anna, valdið stöðvun atvinnu-
lífsins um hver áramót og
raunar miklu oftar. Landinu
hefur verið stjórnað að vilja
braskaranna. Aldrei hafði þó
dýrtíðin vaxið hraðar en ein-
mitt s.l. ár.
Þann 1. sept. 1955 var vísi-
talan orðin 164 stig. í ágúst-
mánuði í sumar var hún orð-
Hannibal V aldimarsson
Eímhagsmálin leyst í nánu
samstaríi við verkalýðinn
stiga kaupgjaldshækkun, sem
hann átti rétt á að fá eftir
nokkra daga. Síðan kom stjórn-
in i veg fyrir hækkun landbún-
aðarvara, sem átti að koma til
framkvæmda nokkrum dögum
síðar. Aðeins með því að fara
svona að, var hægt að fram-
kvæma stöðvunaraðgerðir
gagnvart öllum öðrum aðilum.
Þessar aðgerðir stjórnarinn-
ar vöktu strax mikla athygli
erlendis og þóttu spá góðu, en
íhaldið hér trylltist. Það hóf
upp brigzl um gróf verkalýðs-
svik og kauprán, og Morgun-
blaðið varð að algerum um-
slciptingi.
í stað áratuga baráttu sinnar
gegn öllum kauphækkunum og
hverskonar kjarabótum verka-
lýðsins felldi það nú höfug tár
yfir því að það vantaði við
hverja útborgun svo og svo
margar krónur í umslag hvers
verkamanns.
En þessi pólitisku buxna-
skipti íhaldsins villtu verka-
mönnum ekki sýn. Þessi ráð-
stöfun hafði nefnilega verið
gerð í nánu samráði við og að
eindreginni ósk helztu verka-
lýðssamtakanna og bændasam-
takanna í landinu. Menn vildu
fúslega vinna það til að fá
færri krónur upp úr umslaginu
sínu, ef jafnframt væri um
það séð að þeir kæmust hjá
þvi að greiða nauðsynjar sínar
síhækkandi verði, og þetta var
ekki afstaða sem verkalýðs-
samtökin höfðu tekið nú fyrst
fyrir bænarstað hinnar nýju
ríkisstjómar. Nei, allt tal um
stefnubreytingu hjá verkalýðs-
samtökuniun í dýrtíðarmálun-
samþykkt, að þá skyldi mæta
vaxandi dýrtíð með kröfu um
hækkun kaups.
Ályktunin er svona:
„21. þing Alþýðusambands
íslands haldið í nóv. 1949,
krefst þess af ríkjsvaldinu að
það geri þegar öflugar ráð-
stafanir til stöðvunar vax-
andi dýrtíðar, og ef unnt er,
til beinnar niðurfærslu dýr-
tíðarinnar. Þingið gerir sér
ljóst að dýrtíðin er þegar
komin á það stig í landinu,
að af henni getur þá og þeg-
ar leitt víðtæka stöðvun at-
vinnutækja, sem verkafólk á
þúsundum saman afkomu
sína undir. Þess vegna er
fyrsta krafa þessa þings ai-
þýðusamtakanna alger stöðv-
un eða lækkun dýrtíðarinnar.
Haldi dýrtíðin hjns vegar á-
fram að vaxa felur þingið
væntanlegri sambandsstjórn
að vernda hagsmuni verka-
lýðsins, með því að beita sér
fyrir grunnkaupshækkunum
þannig að raunverulegur
kaupmáttur vinnulaunanna
rýrni ekki frá því sem nú er.
Þingið telur þó síðarnefndu
leiðina algera nauðvörn
verkalýðssamtakanna, þar
sem allt bendir til þess að
afleiðingar almennra kaup-
hækkana gætu orðið þær að
grundvöllurinn, útgerð og
fiskjðnaður, bilaði, svo að
hækkað tímakaup leiddi sið-
ur en svo til hækkaðra árs-
tekna, eða aukinnar kaupgetu
verkalýðsstéttarinnar.“
^ Dýrtiðin aldrei vax-
ið hraðar en sl. ár.
in 184 stig, hækkun 20 stig.
Síðan ríkisstjórn Ólafs Thors
hafði gert sínar seinustu svo-
kölluðu dýrtíðaiTáðstafanir,
hafði dýrtíðin vaxið um 13
stig á tæpu hálfu ári. Skrið-
urinn v'ar sem sé alltaf að
þyngjast. Það var fyrirsjáan-
legt að við stjórnarskiptin,
ef ekkert yrði að gera, mundi
vísitalan í ársbyrjun 1957
verða komin yfir 200 stig, og
það gat engum heilskyggnum
manni dulizt að það þýddi al-
gera atöðvun framleiðsluat-
vinnuveganua, enda lá þeiin
við ktöðvun í ýmsum greinum
strax á miðju sumri.
Þannig var ástandið, þegar
núverandi ríkisstjórn tók við
völdum, og hvernig hafa þá
verðstöðvunarráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar tekizt. Hafa þær
borið nokkurn árangur. Ef til
vill lætur einhver sér detta í
hug, að stjórnin hafi látið
hætta að reikna út vísitölu,
meðan verðstöðvunarlögin
giltu. En svo er ekki. Vísitalan
hefur verið reiknuð út á sama
hátt og áður og það gleðilega
hefur gerzt að hún hefur ekki
hækkað um eitt einasta stig
síðustu fimm mánuði.
^ Leiðin sem haínað
var og sú sem
var valin.
Verðhækkunaraldan hefur
þannig verið brotin. Stöðvunin
hefur algerlega tekizt. Svika-
brigzl íhaldsins í þessu stór-
máli eru þannig tilefnislaus
með öllu og fleipur eitt, enda
hefur svo farið að tortrygging-
ar herferð ihaldsins gegn
stjórninni í dýrtíðarmálum
hefur orðið því hin mesta
í sambandi við þessi mál er
alveg út í hött og á algerum
misskilningi byggt.
Verkalýðssamtökin höfðu ár-
um saman skoráð á stjófnar-
Þannig hefur stefna Alþýðu-
>sambandsins í kaupgjalds- og
dýrtíðarmálum verið þau 8 ár,
sem liðin eru síðan þessi
hrakför, eins konar Súez-her-
ferð.
Enn kunna menn að segja,
hvað nú, eftir ráðstafanir rík-
isstjórnarinnar í efnahagsmál-
um? Fer nú ekki dýrtíðarflóð-
aldan á stað? Um það vil ég
segja þetta: Nýju álögurnar
eru bein afleiðing af taum-
lausri verðbólgustefnu íhalds-
ins á undanfömum árum. Ef
verðstöðvunin liefði ekki ver-
ið framkvæmd í sumar, þá
hefðum við nú nauðugir vilj-
ugir orðið að skella á stór-
felldri gengislækkun og það er
einmitt það sem skuldakóng-
arnir og verðbólgubraskararnir
vonuðu að yrði gert og vildu
umfram allt fá, en þeir fengu
enga gengislækkun og það
urðu þeim vonbrigði. En svo
mikið er víst, að hefði gengis-
lækkun verið framkvæmd, þá.
væri nú riðin yfir ný stór-
kostleg verðhækkunaralda. sem
farið liefði um allt eins og logi
yfir akur og engu þyrmt, liefði
lagzt jafnt á allar almemar
og brýnar nauðsynjar almenn-
ings, sem á óliófsvarning auð-
manna.
Nú var sú leið valin, að'
sleppa brýnustu nauðsynjavör-
um almennings við öllúm nýj-
um álögum og taka féð. sem
tryggja varð til að skapa fram-
leiðsluatvinnuvegunum rekst-
ursgrundvöll og . fyrirbyggja
stöðvun þeirra með stighækk-
andi gjöldum, eftir því sem
vörurnar voru minna nauðsyn-
legar og þessi leið var valin i
nánu samstarfi og samráði við
fulltrúa allra stærstu almanna-
samtakanna í landinu og við
sjávarútveginn.
Að því er alþýðusamtökin
snerti kaus seinasta alþýðu-
sambandsþing 19 manna efna-
hagsmálanefnd skipaða full-
trúum frá flestum stærstu
verkalýðsfélögum landsins.
Þessi fjölmenna nefnd skyldi á-
samt miðstjórn Alþýðusam-
bands íslands vinna að því á-
samt ríkisstjórninni og fulltrú-
um annarra almannasamtaka
að finna þær leiðir sem vinnu-
stéttirnar gætu bezt sætt sig
við úr úr efnahagsöngþveiti
því, sem skapazt hafði undir
stjórn Ólafs Thors, hv. þing-
manns Gullbringu- og Kjósar-
sýslu.
Allir vissu að nú yrði að
leggja þungar byrðar á flestra
herðar, og það vitum við, sem
í verkalýðssamtökunum höfum
starfað, að alþýða landsins er
ekki sérhlifin. Hún biðst ekki
undan að bera sínar byrðar.
Hún krefst aðeins réttlætis.
Alþýðusambandsþingið hafði
eindregið mótmælt gengislækk-
unarleiðinni, en lagði síðan
aðaláherzlu á, að þær ráðstaf-
anir sem gerðar yrðu, skyldu
fyrst og fremst rniða að því að
leggja grundvöll aukinnar og
jafnari atvinnu, leggja grund-
völl að auknum þjóðartekjum.
í þessum anda starfaði svo
efnahagsráð Alþýðusambands-
ins að lausn vandamálanna, og
í ályktun þeirri, sem það
gerði, var tekið fram að efna-
hagsmálaráðið mælti með þvi
við verkalýðsfélögin, að stjórn-
inni yrði veittur vinnufriður til
þess. að framkvæma þessar að-
gerðir.
^ Álagningin lækkuð
um 30-70%.
En verða nú samt ekki
CFramhald á 10. síðu.