Þjóðviljinn - 19.06.1958, Blaðsíða 6

6) ''j- ÞJÓÐVILJINK — Fimmtudagur 19. juni 1958
blÓÐVIUINN

ÚtKefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Maanús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — (Fréttaritstjóri: Jón
BJarnason. — -Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Giíðmundur Vigfússon,
Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson. Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
FriðbJófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur). — Askriftarverð kr. 25 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 22 ann-
arsstaðar. — Lausasöluverð kr. 1.50. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Friðlýst knd
Oamtök rithöfunda og
^ menntamaima, „Friðlýst
Iand“ gangast nú fyrir funda-
höldum um land allt, til þess
að fylkja þjóðinni saman, án
uillits til stjómmálaskoðana,
um það takmark, er sem allra
fyrst þarf að verða veruleiki:
að ísland verði aftur hlut-
‘aust land, laust við her-
herstöðvar og herbandalög, —
friðlýst land.
Oamtökin hafa gefið út bæk-
^ ling, er þau nefna „Frið-
lýst land“. Þessi bæklingur
og það efni, sem i honum er,
á erindi til allra Islendinga.
Hér er á ferðinni það alvöru-
rnál, er gnæfir yfir allt ann-
að, sem um er deilt: það mál
að hindra að aftur verði háð
heimsstyrjöld, — að hindra
að haldið verði áfram tilraun-
um með kjamorkuvopn, —
bað stórmál að knýja fram
afvopnun og allsherjarfrið.
I” alvöruþrungnum og vel rök-
studdum greinum, er sýnt
fram á hvílíkt ógnarhætta
vofir yfir mannkyninu, hvem-
;g hin banvænu efni strontium
90 og kolefni 14 hafa aukizt
svo hættulega, að milljónir
rnanna eiga eftir að deyja úr
hvitblæði og öðmm sjúkdóm-
um vegna þeirra kjarnorku-
sprenginga, sem þegar hafa
verið gerðar. Það er sýnt
fram á hvernig fæðing van-
skapaðra bama hefur þrefald-
azt á ákveðnu svæði í Vest-
ur-Þýzkalandi, síðan þessar
tilraunir hófust. Það er
rninnzt á allar þær alvarlegu
aðvaranir, sem fremstu vis-
indamenn og mannvinir hafa
sént frá sér hin síðustU ár,
"il þess að reyna að komá viti
fyrir mannkynið, áður en það
vanskapar sjálft sig eða tor-
fímir. af því það hefur Öðl-
ázt of mikið vald yfir náttúr-
ínni og kann ekki með það að
fara.
Enginn íslendingur, sem
snefil /hefur af ábyrgð-
artilfinningu gagnvart lífi
-ínu og sinna, gagnvart vel-
íerð a.fkomendanna, gagn-
';'art tilveru þjóðar vorrar,
gagnvart mannlífinu, getur
iátið þau rök, sem þessi
ekáld og vísindamenn, rithöf-
mdar og menntamenn hafa
að flytja, fram hjá sér fara.
þessi rök sanna og hverj-
” um þeim, er hugsar, að
'herstöðvar á íslandi og þátt-
taka Islands í hemaðarbanda-
’.agi getur aldrei orðið íslandi
ril annars en ills, máske til
tortímingar, — hvaða hug-
rnvndir sem meim kunna ann-
ars að hafa gert sér um þau
rnál, áður en þær afleiðing-
ar k jamorkusprenginga og
hugsanlegs kjaraorkustriðs
blasa við, sem nú ættu að
vera öllinn hugsandi mönnum
5000 manna brezkt og bandarískt Ifð
reiðubulð ú ráðast inn í Libanon
St]órn Chamouns forsetaveifirmiSur
i baráffunni viS uppreisnarmenn
Ijósar eftir tilkomu eldflauga
og hugsanlegra vígahnatta,
og eftir ægilegri reynslu eitr-
aðs andrúmslofts og truflaðra
erfða mannlegra eiginleika.
TTverium rennur ekki blóðið
til skyldunnar við að lesa
það, sem birt er á bls. 16 í
bæklingnum úr skýrslu jap-
önsku rannsóknarstofnunar í
Hiroshima um afleiðingar
kjamorkuárásarinnar þar á
ófædd böm.
íslenzka þjóðin á að varpa
af sér sleninu og gerast
forgönguþjóð í því að |
forða eigi aðeins sjálfri
sér, heldur og öðrum þjóð-
um frá þeim skelfingum,
sem yfir vofa, ef svo er á-
fram lialdið sein iiingað til.
TT'ylgjendum Sósíalistaflokks-
*• ins og lesendum þjóð-
vijlans er margt kunnugt af
því, sem í þessum bæklingi
stendur. — Það hefur fallið
í hlut flokks vors og blaðs
/hans að vera sá aðili, sem
ætíð hefur varað þjóðina við
afleiðingum hvers konar þátt-
töku i þeim ljóta leik, sem nú
er leikinn með líf mannkyns-
ins, — af þeim, sem ekki
vilja banna þau „leikföng
djöfulsins“, svo notuð séu
orð Einsteins um vetnis-
sprengjuna, — sem tortímt
geta mannkyninu.
Sósialistaiflokkurinn hefur öll
þau ár sem hann hefur
starfað, staðið heill og ein-
beittur gegn þátttöku íslands
í hvers konar hernaðarbanda-
lagi eða herstöðvum í landi
voru. Stundum hefur Sósíal-
istaflokkurinn verið sem rödd
hrópandans í eyðimörk, sem
erlendur áróður hefur skap-
að, — en lengst af átt því
lánj að fagna að ábyrgt hugs-
andi menn og konur úr öðrum
flokkum eða utan allra flokka
■hafa barizt fyrir sama mál-
stað.
Oósíalistaflokkurinn var í
^ rikisstjórn 1945, en krafa
Bandaríkjanna um herstöðvar
til 99 ára barst. Með því að
hóta stjórnarsprengingu ella,
tókst honum þá að knýja það
fram að þeirri kröfu var neit-
að. Sósialistaflokkurinn gerði
samþykkt Keflavikursamn-
ingsins 5. okt. 1946 að fráfar-
aratriði í ríkisstjóm. Sá
samningur var samþykktur
með 32 atkv. gegn 19 á Al-
þingi, — voru það sósíalist-
arnir allir 10, 2 Alþýðuflokks-
menn og 7 Framsóknarmenn,
er voru á móti. Og á því
rofnaði nýsköpunarstjómin.^
Sósíalistaflokkurinn á Alþingi
stóð heill gegn inngöngunni í
Atlanzhafsbandalagið, en hún
var samþykkt með 39 atkv.
gegn 13. Tveir Alþýðuflokks-
menn; einn Framsóknarmaður
og tíu sósíalistar vöruðu þjóð-
ina við því
Enn einu sinn hefur ófriðar-
bliku dregið á loft við aust-
anvert Miðjarðarhaf. Innan-
landsófriður hefur staðið í sex
vikur í Líbanon milli ríkis-
stjórnar Chamouns forseta og
ríska fréttastofan Associated
Press hefur sent út þá fregn
frá London, að ríkisstjórn de
Gaulle í Frakklandi sé móðguð
yfir að bandamenn hennar í
London og Washingtón skuli
Skriðdrekar og brynviarðir bílar Stjómarhersins á götu í
Beimt.
stjórnarandstöðunnar. Nú hefur
Bandaríkjastjóm lýst yfir að
hún sé reiðubúin til að sendá
bandarískt herlið á vettvang til
liðs við Chamoun og vitað er
að ráði Bandaríkjamenn til
landgöngu í Líbanon munu
Bretar slást í förina. Fréttarit-
ari frönsku fréttastofunnar AFP
í London skýrði frá því á mánu-
Erleitd
tídindl
daginn að ríkisstjórnir og her-
stjórnir Bandaríkjanna og Bret-
lands hefðu gengið frá ná-
kvæmri áætlun um hernaðar-
aðgerðir í Líbanon. Verði á-
kveðið að láta til skarar skríða
munu Bandaríkjamenn tefla
fram í fyrstu lotu 3000 manna
landgönguliði sjötta flotans,
sem heldur sig að staðaldri á
Miðjarðarhafi, en landgöngulið-
inu var sendur 1700 manna
liðsauki í síðustu viku. Fram-
lag Bretlands til íhlutunar í
Líbanon verður 2000 menn af
3500 manna fallhlífaliði sem
sent hefur verið flugleiðis frá
Bretlandi til Kypur undan-
farna daga. Nægi ekki þessi
herafli til að brjóta Líbanons-
menn til hlýðni við Chamoun
verður gripið til bandarísks
fallhbfaliðs í Vestur-Þýzka-
landi. Komi til hernaðarað-
gerða af hálfu Vesturveldanna,
verður yfirherstjórnin í hönd-
um Bandaríkjamanna. Banda-
¥^að er oss fagnaðarefni að
* nú skilja æ fleiri og fleiri
hvað í húfi er. Og engar
fornar væringar mega hindra
menn í því að taka nú hönd-
xun saman, þegar um sjálft
líf þjóðar vorrar er að tefla.
ekki hafa hana með í ráðum
um hernaðaraðgerðir í Líbanon,
en frá lokum heimsstyrjaldar-
innar fyrri til 1944 voru Líban-
on og Sýrland franskt gæzlu-
verndarsvæði. De Gaulle hefur
látið sendiherra sinn í London,
Jean Chauvel, tilkynna brezku
stjórninni að Frakkar ætlist til
að þeim sé boðin þátttaka ef
kemur til innrásar vesturvelda-
herja í Líbanon.
Isíðustu viku samþykkti Ör-
yggisráðið tillögu frá full-
trúa Svía um að senda til Líb-
anons eftirlitsmenn frá SÞ til
að fylgjast með því hvort um
sé að ræða aðstoð erlendis frá
við uppreisnarmennina í Líb-
anon. Hafði Libanonsstjórn
kært fyrir ráðinu að Samein-
ingarlýðveldi araba hefði stutt
uppreisnarmenn með vopnum
og fé. Skömmu eftir að fyrstu
eftirlitsmennirnir frá SÞ komu
til Líbanons blossuðu upp í
höfuðborginni Beirut harðari
bardagar en nokkru sinni fyrr.
Allan sunnudaginn var barizt
á götunum og uppreisnarmenn
beittu skriðdrekabyssum gegn
skriðdrekum og brynvörðum
bílum stjórnarhersins. Frétta-
menn í Beirut segja að í þessum
átökum hafi komið í ljós að
uppreisnarherinn eflist stöðugt.
Telja þeir að.stjórn Chamouns
fái vart varizt lengur en í tíu
daga enn að óbreyttum aðstæð-
um. Krafa uppreisnarmanna er
að Chamoun forseti fari frá og
efnt verði til nýrrá kosninga í
landinu. Chamoun hefur hætt
við að fá stjórnarskránni breytt
svo að hann geti látið endur-
kjósa sig forseta, en hann krefst
að sitja að völdum út kjörtíma-
bilið, sem-lýkur í september, og
vill ekki rjúfa þing. Greinilegt
er að uppreisnarmenn hafa
mikinn hluta þjóðarinnar á
sínu bandi. Allsherjarverkfall,
sem efnt var til um sama leyti
og uppreisnin hófst, stendur
enn, og uppreisnarmenn hafa
algerlega á sínu valdi tvo all-
stóra landshluta, annan nyrzt
í landinu umhverfis hafnarborg-
ina Tripoli, þar sem Rachid
Kerame, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, er fyrir uppreisnar-
mönnum, en drúsar undir for* *
ustu Kamal Joumblatt ráða hér-
aðinu Shouf um miðbik Líban-
ons. Chamoun hefur ekki getað
fengið her Líbanons til að beita
sér af öllu afli gegn uppreisnar-
mönnum og fréttamenn segja að
töluvert af vopnunum, sem
Bandaríkjastjórn sendi Líban-
onsstjórn skömmu eftir að upp-
reisnin hófst, sé komið í hend-
ur uppreisnarmanna.
Asunnudaginn, þegar ljóst
varð að uppreisnarmenn
eru í sókn, hófust mikil funda-
höld í London og Washington
um ástandið í Líbanon. Dulles
utanrikisráðherra kom í skyndi
til Washington og settist á fund
með ráðunautum sínum í mál-
um landanna við Miðjarðarhafs-
botn, fulltrúum bandarískú
leyniþjónustunnar og sendifull-
trúa Bretlands í Washington,
Hood lávarði. Á mánudaginn
sat svo John H. Whitney, sendi-
herra Bandaríkjanna í London,
ráðherrafund sem Macmillan
forsætisráðherra kallaði saman,
en slikt er næstum einsdæmi.
Niðurstöður fundahaldanna
voru ákvarðanir þær sem skýrt
var frá í upphafi þessa máls. í
fyrradag sagði Dulles frétta-
mönnum, að Bandaríkin væru
reiðubúin til að beita valdi í
Líbanon „við sérstakar aðstæð-
ur“, en neitaði að skilgreina
þær nánar. Stjórn Chamouns í
Líbanon hefur verið mjög hlið-
holl Vesturveldunum en stjórn-
arandstaðan vill taka upp hlut-
leysisstefnu. Stjórnir Vestur-
veldanna telja að hernaðarað-
staða' þeirra við Miðjarðarhafs-
botn og yfirráð yfir olíulindum
á þeim slóðum séu í voða ef
uppreisnarmönnum tekst að
hrekja Chamoun frá völdum.
Sovétríkin hafa fyrir sitt leyti
varað Vesturveldin við að
blanda sér í innanlandsátökin í
Líbanon. Talsmaður stjórnar
Sameiningarlýðveldis araba
sagði í Kairó á sunnudaginn:
„Búast má við að landganga
Camille Chamoun
bandarískra hersveita í Líbanon
hafi í för með sér stórstyrjöld".
H
ammarskjöld, framkvæmda-
stjóri SÞ, er nú á leiðinni
Framhald á 11. siðu,