Þjóðviljinn - 30.08.1959, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 30.08.1959, Blaðsíða 7
f6) — ÞJÓEIVILJINN — Sunnudagur 30. ágúst 1959 þJÓÐVILIINN Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar: Magnús KJartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Eysteinn Þorvaldsson, Guðmundur Vigfússon,, ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Olafsson, Sigurður V. Friðþjófsson. - Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. - Ritstjórn, af- greiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (B línur). — Áskriftarverð kr. 30 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2. PrentsmlðJa Þjóðviljuns. Þið borgið - ég græði! jóðivljinn hefur að undan- förnu vakið athygli á nokkr- um atriðum í starfsemi Sölu- miðstöðvar hraðfrystihúsanna. Hefur blaðið m.a. bent á að rrieðferð ráðamnna S.H. á gjald- eyri þjóðarinnar muni varða við lög, þeir skili bönkunum minni gjaldeyri en þeir aettu sannanlega að geta skilað og noti mismuninn m.a. til hinna hæpnustu framkvæmda í sum- um markaðslöndum okkar. Þióðviljinn hefur krafizt þess að ráðamenn v Sölumiðstöðvar- innar gerðu opinbera grein fyr- ir þessum málum, og er það þeim mun sjálxsagðara sem Sölumiðstöðin birtir ekki nein- a_r skýrslur eða reikninga um starfsemi sína opinberlega, þótt hún velti meira fé en öll önnur fyrirtæki bér á landi og meiri gjaldeyrir i'ari um hendur henn- ar en nokkurra annarra aðila. En frá Sölumiðstöð hraðfrysti- húsanna hefur ekkert heyrzt enn. Ráðamenn Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna eru mikl ir menn og yfirlætisfullir og þ"ir telia það auðsjáanlega ekki samboðið virðingu sinni að skýra almenningi frá háttum s:num og giörðum. En þeir tolja það samboðið virðingu sirmi að þiggja styrk af al- menningi. Á undanförnum ár- um hafa þeir tekið við hundr- uðum milljóna króna úr Út- flutningssjóði; í hvert skipti sem íslenzkur launamaður fer í verzlun og kaupir eitthvað er hann í leiðinni látinn greiða styrk til Sölumiðstöðvar hrað- frystihúsanna. Almenningur er ekki of góður til að borga, en honum kemur ekkert við í hvað milljónirnar eru notaðar. ó veit almenningur að vísu í hvað nokkuð af milljón- unum fer. Einn helzti forustu- maður Sölumiðstöðvarinnar heitir Einar Sigurðsson, um- fangsmikill útgerðarmaður, frystihúsaeigandi m.m. Hann hefur alltaf verið að tapa á rekstri sínum á undanförnum árum og allt.af orðið að sækja stórar fjárhæðir í vasa almenn- ings. En þegar gerðar voru upp sakir í sambandi við stóreigna- skattinn kom í Ijós að þessi bágstaddi bónbjarga- maður var allt í einu orðinn ríkasti maður landsins; hann var talinn eiga nærfellt tvo tugi milljóna í skuldlausri eign; dálítið brot af fúlgunum sem renna um SöJumiðstöð hrað- frystihúsanna hafði staJdrað við hjá mesta ráðamanni fyrirtæk- isins. Og milljónunum íylgir auðsjáanlega álíka skammtur af hroka, ríkasti maður landsins fylgir greinilega kjörorðinu: ykkar er að borga, mitt er að græða! Hækkuð útsvör egar stjórnarflokkarnir, Sjálf- stæðisflokkurinn og Alþýðu- floJtkurinn. áJxvgðu á s.l. vetri (með ..ð~‘oð Framsóknar) að rifta öllu’T' k:"^þsamningum í landr-u oo JæKk’a kaupið um 13,4%, "y J'ví hátíílega heitið að öll launþega okyldu lækk'xð skapi, og Al- þýðublaúið hélt því meira að segia fr~rn- í nokkra daga að ■kaup.Triá"ur Jriuna myndi auk- 8"t o" k:örin batna við þetta k'’uorú'->! En Jaunþegar fengu fJiótJe"-5 f>ð kynnast efndunum. ITér í E^Y’^javík birtust þær m.a. í bví að allar álögur E-"-yk i ov’kurbæj ar voru hækk- aðsr tii mikilla muna á sama tíma o? krupið lækkaði, þann- ig v~‘r"i Jéll fasteignagjöld hækkjj*'-. um helming* éri bað haíði ýfða í för trieð sér hækk- aða húsaJeigu. Og nú þessa dagana eru bæjarbúar að kynn- ast í v°rki öðrum afleiðingum sf ráðrtöfunum bæjarstjórnar- íhalds’ns; varið er að tilkynna útsvörin. l"Tpphafiega var áætlun bæjar- ^ ins um útsvör miðuð við vísitöluoa 202. En þegar vísital- an vár lækkuð niður í 175 með lögum, dátt ihaldinu ekki í hug að lækka útsvörin í hlutfalíi við kaupið sem launþegar fá. Það Jækkaði heildarupphæðina smávægilega, en tók sem næst 17 milljónum króna meira en það hefði átt að taka ef miðað hefði verið við vísitölu þá sem gildir fyrir launþega. Afleið- ingin er sú að útsvarsupphæð- in er ekki lægri en í fyrra heldur er hún hærri; hún var hækkuð um 5% . á sama tíma og kaup launþega var lækkað um 1.3,4%! T þéssum staðreyndum birtist mjög greinilega tilgangur- inn með kaupránslögunum. Því var haldið fram að þau væru þjóðfélagsleg aðgerð tiJ þess að stöðva verðbólguna, og laun- þegar myndu hafá af þeim hið mesta gagn. En auðvitað voru þau ráðstöfun til þess að skerða kjör Jaunþega, til þess að rýra þann hluta sem laun- þegar fá af þjóðartekjunum. Þess vegna jók íhaldið í Reykjavík dýrtíðina að sínum hluta á sama tíma og launþeg- ar fengu minna í umslaginu sínu. Og útsvarsbyrðin í ár verður þeim mun þungbærari, sem gjald hvers launþega er reiknað af tekjum hans á síð- asta ári, en féð verður hann að greiða af kaupi síriu í ár, sem yfirleitt' 'mun verðá tálsvert lægra en það var í fyrra. Sunnudagur 30. ágúst 1959 — ÞJÖÐVILJINN — (f'* T þessari viku eru rétt tutt- ugu ár liðin síðan heims- styrjöldin síðari hófst. Klukk- an fimm að morgni 1. sept- ember 1939 hófu sveitir kross- merktra flugvéla sig á loft af þýzkum flugvöllum, stefndu inpyfir Pólland og létu Meðan hermennirnir óðu enjó eða leðju eða sólbrunna sanda í kúlnahríð og sprengjuregni, urðu þeir sem heima sátu, konur þeirra, börn og foreldr- ar, að vinna baki brotnu að hergagnaframleiðslu, oft við lltið eða lélegt viðurværi, eða Hitler talar í Sportpalast í Berl.ín umkringdur stormsveitar- mönnum. sprengjufarmi sínum rigna yf- ir pólskar borgir, flugvelli og jámbrautarstöðvar. I birtingu réðust vélaherfylki Hitler- Þýzkalands innyfir pólsku landamærin frá Slésíu, Pomm- ern og Austur-Þýzkalandi. Þannig hófst hildarleikur, sem áður en lauk náði til 57 ríkja í öllum heimsálfum. Bar- izt var um Evrópu þvera og endilanga frá Atlanzhafi til Kákasus og frá Sikiley til Norðurhöfða. Skriðdrekasveit- ir byltust fram og aftur um sandauðnir Norður-Afríku. Eftir árás Japana á Pearl Harbor breiddust bardagarnir út til kóraleyja Kj'rrahafsins og frumskóga Suðaustur-Asíu. Kafbátar hérjuðu um öll heimsins höf og sökktu fyrir- varalaust hveri fleytu seþi á vegi þeirra varð. Lofthernað- ur varð því ákafari >sem lengra leið á styrjöldina. Borgir eins og Rotterdam, Coventry og Dresden, sem kynslóð eftir kynslóð hafði lagt orku sína og snilli í að reisa og prýða, voru lagðar í rústir á einni nóttu. Á sjötta ár var það hlut- skipti tugmilljóna manna, æsku flestallra svonefndra menningarþjóða, að drepa og vera drepnir með fullþomn- ustu tækjum sem mannlegt hugvit gat lagt þeim í hendur. að húka í dauðans angist í loftvarnabyrgjum og kjöllur- um með flugvéladyn og sprengjugný í eyrum og finn- ast að sérhver sprengja stefndi beint á sjálfan mann. Verst var hlutskipti þjóð- anna sem hernumdar voru á skammærri sigurgöngu Þjóð- verja um Evrópu og Japana um suðausturhluta Asíu. Þær voru afskiptar um mat og aðr- ar nauðsynjar, en voru látn- ar erfiða í þágu óvina sinna undir reiddri böðulssvipu. Fólk var flutt nauðungarflutn- ingum milijónum saman til að vinna þrælkunarvinnu í vopna- verksmiðjum og við hernaðar- mannvirki. Hver og einn sem safna vildi löndum sínum saman til virkrar eða óvirkr- ar mótspyrnu varð að fara í felur og lifa eins.og hundelt dýr með pyndingar, aftöku eða fangabúðavist sífellt vof- andi yfir höfði sér. I miðri styrjöldinni var haf- ið stórfelldasta þjóðarmorð sem sagan getur á varnar- lausu fólki. Forustumenn naz- ista ákváðu að tími væri kom- inn til að framkvæma „end- anlega lausn gyðingavanda- málsins“. Umfangsmiklar og hugvitsamlegar manndrápa- verksmiðjur voru reistar, og í gasklefa þeirra lá . stöðugur straumur fólks á öllum aldri, 1939 FYRSTI sem smalað var saman um mestallt meginland Evrópu af vísindalegri nákvæmni. Eftir því sem næst verður komizt voru sex milljónir gyðinga líf- látnir á þennan hátt, svo að fullnægt yrði brjálæðislegu kynþáttahatri þeirra manna sem stjórnuðu Þýzkalandi. Um skeið virtist ekkert ætla að geta stöðvað þýzka herinn, en haustið 1942 urðu þáttaskil í orustunni við Stal- ingrad. Komnir voru til sög- unnar hershöfðingjar, sem voru að minnsta kosti jafn snjallir hinum þýzku í að beita skriðdrekum og vélvædd- um hersveitum til að brjótast í gegnum veikustu blettina í víglínu andstæðinganna, láta sóknararma geisast fram langt að baki liði hans, um- kringja það og gersigra. Eftir þetta var þýzki herinn á aust- urvígstöðvunum á nær lát- lausu undanhaldi, og rúmu hálfu öðru ári eftir orustuna við Stalingrad gengu herir Breta, Bandaríkjamanna og Kanadamanna á land í Nor- mandí. Næsta vor framdi Hitler sjálfsmorð ásamt frillu sinni í sundurskotinni Berlín við undirleik stalínorgela sov- éthersins. Eftirmenn hans gáfust upp skilyrðislaust fyr- ir bandamönnum. Japanir börðust enn í þrjá mánuði, en lögðu síðan einnig niður vopn. Talið er að 40 til 50 millj- ónir manna hafi látið lífið með voveiflegum hætti í heimsstyrjöldinni síðari. Ná- kvæmust er vitneskjan um fallna hermenn og týnda, tala þeirra er yfir 15 milljónir. Allt er óvissara um manntjón meðal óbreyttra borgara, en eftir því sem næst _ verður komizt hafa um 30 milljónir þeirra beðið bana af hernað- araðgerðum, verið teknar a£ lífi eða. látizt af illri með" ferð í fangabúðum og þrælk- unarvinnu. Pólverjar urðu fyrstir fyr- ir barðinu á stríðsvél Hitlers- Þýzkalands, og þeir guldu allra þjóða mest afhroð í styrjöldinni. Meira en fimmti lxver Pólverji lézt í bardögum eða fyrir tilverknað þýzku hernámsyfirvaldanna. Mark- mið nazieta var að útrýma pólsku „undirmálsþjóðinni“, sem þeir nefndu svo, og byggja landið Þjóðverjum. Um 600.000 Pólverjar létu líf- ið í hernaðaraðgerðum, 3.900.000 voru teknir af lífi £ fjöldamorðum á íbúum borga, borgarhluta og byggðarlaga, .1.400.000 biðu bana í fanga- búðum og þrælkunarvinnu. Áttundi hver Júgóslavi lét. Iífið í styrjöldinni. 280.000 júgóslavneskir hermenn og skæruliðar féllu í bardögum og 1.380.000 óbreyttir borgar- ar voru drepnir. Hálf áttunda milljón sov- ézkra hermanna féll í bar- dögum eða var drepin í þýzk- um striðsfangabúðum. Ekki er unnt að segja með neinni vissu hve margir óbreyttir borgarar í Sovétríkjunum létu lífið í styrjöldinni, en gizx- að er á að það hafi verið um tíu milljónir alls. Helmingur- inn eða fimm milljónir var um tuttugasta hvert manns- barn. Þar af voru 2.850.000 hermenn en hitt óbreyttir borgarar sem létu lífið í loft- arástand í mörgum stríðs- löndum Þjóðartekjur Þjóð- verja árið 1946 voru einung- is þriðjungur þess sem verið Þýzkir hermena hengja gisla í PóIIandi. árásum og af völdum bardaga á þýzkri grund síðustu mán- uði styrjaldarinna,r. ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■! ■ TuttugH áremliðin frá því ! heimsstyrjöldin síðari hófst drepinn í fangabúðum og með fjöldaaftökum, en eins margir létust af hungri, kulda og illri aðbúð I þrælkunarvinnu. Styrjöldin kostaði því tíunda hvert mannsbarn í Sovétríkj- unum lífið. 1 styrjöldinni við Japan, sem hófst fyrir alvöru 1937, féllu 2.200.000 kínverskir her- menn. Enginn hefur treyst sér til að nefna neina ákveðna tölu um f jölda óbreyttra borg- ara í Kína sem létu lífið af völdum etyrjaldarinnar, en svo mikið er víst að þeir skiptu mörgum milljónum. Af Þjóðverjum féllu þrjár og hálf milljón manna eða Þegar enskar hersveitir komil til Belsen í Þýzkalandi 24. apríl 1945, fundu þeir í fangabúðiun þar 60.000 fanga á öll- um aldri og af báðiun kynjum ýmist Játna eða aðframkomna af hungri og. illri meðferð. Þesel tvö böfn voru meðal þeirra sem þar voru liðiu lík. Mannfall Japana var 1.506.000, þar af 1.200.000 hermenn. Af franska hernum féllu 160.000 manns og jafn marg- ir óbreyttir borgarar létu líf- ið í hernaðaraðgerðum. Auk þess voru 300.000 Frakkar drepnir í fangabúðum og þrælkunarvinnu. Mannfall lándanna í brezka samveldinu var 544.596 menn. Þar af féllu 397.762 frá Bret- landi og Norður-Irlandi, eða einn af hVerjum 150 lands- manna. Tékkóslóvakar létu 245.000 menn í styrjöldinni, flest ó- breytta borgara sem Þjóðverj- ar tóku af lífi eða létust í fangabúðum þeirra. Af ítölum féllu um 300.000 manns. Mannfall meðal Bandaríkja- manna var 292.100 eða einn af hverjum 450 landsmönnum. Ótaldir milljónatugir meðal hermanna og óbreyttra borg- ara hlutu meiriháttar áverka í styrjöldinni. Fjöldi þeirra býr við líkamleg og andleg örkuml til æviloka. Áragrúi þeirra sem ólust upp við ekort og hörmungar styrjald- aráranna bíður þess aldrei bætur. Þegar vopnaviðskiptum lauk blöstu við þeim sem eftir lifðu hrundar borgir og eydd- ar byggðir. Herkostnaður í heimsstyrjöldinni síðari og tjón á mannvirkjum og at- vinnutækjum hefur verið laus- lega áætlað yfir 1500 milljarð- ar Bandarfkjadolíára. Fyfstu árin eftir stríðið r’íkti neyð- hafði fyrir stríð. Óvíða í stríðshrjáðum löndum Evrópu og Austur-Asíu var. fram- leiðslumagni fyrirstríðsáranna náð fyrr en um og éftir 1950. Bandaríkin voru eina meiri- háttar landið sem efldi fram- leiðslukerfi sitt á stríðsárun- um. Árið 1946 var iðnaðar- framleiðslan þar 50% meiri en 1939. Um síðustu aldamót höfðu tækniyfirburðir þjóða Evrópu fært þeim drottnunaraðstöðii gagnvart öðrum heimshlutum sem þeim fylgdu. Að styrjöld- unum loknum var veldi Evr- ópuþjóða vestan Rússlands hrunið. Tvö reginstórveldi, Bandaríkin handan Atlanz- hafs og Sovétríkin, hálf í Evrópu og hálf í Asíu, báru ægishjálm yfir ríkin, sem um aldaraðir höfðu litið á sig sem miðdepil heimsins. 1 heims- styrjöldinni fyrri urðu Bret- ar að láta af hendi helming- inn af eignum sinum í fyrir- tækjum í öðrum heimsálfum til að greiða vopn, matvæli og hráefni. Eftir heimsstyrj- öldina síðari voru inneignir ÍBreta uup urnar og Bretland orðið stórskuldugt öðrum rí'kj- um, aðallega Bandaríkjunum og samveldislöndunum. Þýzka- land, sem tvívegis hafði reynt að hnekkja vgldi Breta með því að brjóta undir sig meg- inland Evrópu, er liálfum öðrum áratug eftir lok síðari heimsstyrjaldarinnar klofið í tvennt og enn hersetið af sigurvegurunum. Þjóðir ný- lendna og hálfnýlendna brjót- ast hver af annarri undan yfirráðum nýlenduvelda Vest- ur-Evrópu. Raunveruleg valda- hlutföll í heiminum koma skýrt fram um þessar mundir, þegar æðstu menn Sovétríkj- anna og Bandaríkjanna búast til að ráða einir ráðum sín- um um alþjóðamál. Talið er að hálf önnur millj- ón manna hafi látið lífið í loftárásum heimsstyrjaldar- innar síðari á borgir og bæi. Eldflaug Hiroshima og Nagasaki 6. og 9. ágúst 1945. í bók sinni „Afleiðingar kjarnorkunnar í stjórnmálum og hermálum'* segir enski visindamaðurinn P. M. S. Blackett: „I sann- leika sagt ályktum við því. að kjarnorkuárásirnar tvæ* hafi þegar allt kemur til alls ekki verið síðasta hernaðar- aðgerðin í heimsstyrjöldinni síðari, heldur upphaf kalda stríðsins sem nú er háð við Rússland með diplómat- Winston Churchill, Franklin D. Koosevelt og Jósef Stalín á ráðstefnunni í Jalta í febr. 1944. yfir mestöllum hnettinum. Þær skipuðu málum að vild sinni í Afriku og Asíú, og meira að segja Bandaríkin voru háð brezku fjármagni. Heimsstyrjaldirnar tvær hóf- ust í Evrópu og vóru háðar um “ yfirráðin a méginlandi álfunnar með þeirri aðstöðu I þessum árásum var varp- að niður sprengjum í millj- óna tali. Tvær þeirra grönd- uðu tíunda hluta allra fórn- arlamba loftárásanna, á ann- acj hundrað þúsund manna. Það voru kjarprkusprengjurn- ar sem Bandaríkjamenn vörp- uðu á japönsku borgirnar ískum vopnum.“ Sprengjurnar sem lögðu japönsku borgirnaf í rústir eru löngu orðnar úr- eltar. 1 stað þeirra eru komn- ar vetnissprengjur, sem geta þurrkað stærstu borgir sem menn liafa reist af yfirborði jarðar á einu vetfangi, og eld- Frambald á 11. síðu

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.