Þjóðviljinn - 08.05.1960, Blaðsíða 6

ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur S. maí 1960
6) —
*•••«••« ft r«(W« »l< p»f »»• M ryr*^-f+m
Útgef&ndi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjói-ar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnú.s Torfi Ólafsson. 61g-
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson. Jón
Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn.
afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — 8fml
17-500 (5 línur). - Áskriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00.
PrentsmiðJa Þjóðviljans.
JBjargráð6i og ríkisafskipti!
Segja má að nokkurrar feimni kenni hjá aðal-
blöðum ríkisstjórnarinnar í gær varðandi birt-
ingu á þeirri fregn að stórfelldar útflutningsupp-
bætur hafi verið ákveðnar að nýju, með þeirri
ákvörðun ríkisstjórnarinriár að hverfa frá fyrri
ákvörðunum um innheimtu útflutningsgjalds-
ins. Morgunblaðið hefur e.indálka fyrirsögn á
baksíðu og segir þar fréttina að samkomulag
um fiskverð á tímabilinu 15. febrúar til 20. maí
hafi tekizt milli Landssambands íslenzkra út-
vegsmanna og þriggja sölusamtaka fiskframleið-
enda, Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna, Sam-
bands íslenzkra fiskframleiðenda og Samlags
skreiðarframleiðenda. Fréttinni lýkur með þess-
um yfirlætislausu orðum: „Samningaviðræður
■um fiskverðið hafa staðið yfir síðan í febrúar og
mun það hafa greitt mjög fyrir saihkomulagi að
ríkisstjórm'n laekkaði 5% útflutningsskattinn á
íiskinum um helming. niður í Blað sjáv-
arútvegsmálaráðherra og nær helmings, ríkis-
stjórnarinnar, Alþýðublaðið, hefur hins vegar
ekki svo mikið við að birta fréttina.
trt:

asri
aá;
í|2
Bh
Bl
wó
P
ZZZZi
jsr;
i!
-t:
ju;
jííj
KU
Md
MÚ
i*ji
J?:»
Kiíi
rr
m
M

iíi'
cái
¥»ó mun það þykja nokkrum tíðindum sæta á ís-
*- landi að ríkisstjórn íhaldsins skuli hafa neyðzt
til að grípa á ný til ,,bjargráða“ og ríikisafskipta
aðeins tveimur mánuðum eftir að nýja efnahags-
kerfið kom til framkvæmda. Það leið þó nærri
ár frá gengislækkuninni 1950 þar til þáverandi
r'ikisstjórn varð að játa uppgjöf kerfis síns með
bátagjaldeyrinum svonefnda. En nú mun verða
enn meir eftir þessu tekið vegna liins gífurlega
skrums og áróðurs sem stjórnarflokkarnir hafa
látið dynj'a á landsmönnum um ágæti og full-
komleik hins nýja efnahagskérfis. um allan hinn
„sérfræðilega“ undirbúning innlendra og er-
lendra hagfræðinga sem reiknað hefðu að með
hinum visdómslegu aðgerðum ríkisstjórnarinnar
skyldi öllum útflutningsuppbótum og ríkisaf-
skiptum hætt, með gengislækkuninni og öðrum
ráðstöfunum ríkisstjórnarinnar ætti útvegsmönn-
um, fiskíðnaðinum og öðrum atvinnurekendum
í landinu að vera vel borgið. Þeir fengju engar
uppbætur framar, og ríkisstjórnin hyggðist hætta
öllum afskiptum af samningum milli útvegsins
og sölusamtaka, milli atvinnurekenda og laun-
þega, hér eftir yrðu íslenzkir atvinnurekendur
að gera svo vel að standa á eigin fótum, án af-
skipta og hjálpar ríkisvaldsins. Ný öld einka-
framtaksins skyldi renna upþ, ríkisíhlutun og rík-
isstyrkir yrðu úr sögunni, enda óþarfir einungis
ef frelsislögmál auðvaldsstefnu og einkaframtaks
fengju að njóta sín!
Díkisstjórninni hefur rækilega verið sannað það
■á Alþingi og í blöðum hversu óhæft og skað-
samlegt þetta nýja efnahag'skerfi er og raunar
óframkvæmanlegt við íslenzkar aðstæður. Og
menn taka eftir bví að efnahagskerfið bilar í
meginatriðum þegar í byrjun, rökin fyrir hinni
stórkostlegu kjaraskerðingu alþýðunnar reynast
falsrc'k áður en verkalýðshreyfingin er farin að
í’eyna að bæta alþýðunni upp tjónið, snúast til
varnar gegn árásinni. Og eftir því mun tekið um
allt land að ríkisstjórnin skuli þegar á fyrstu
mánuðum viðreisnarinnar verða að grípa inn í
samninga sjávarútvegsins með nýjum „bjargráð-
um“ í gömlum stíl, tilney.dd af samtökum sjáv-
arútvegsins sem stjórnarflokkarnir sjálfir mega
heita einráðir i.
mt
un
iriri
Ivort þar sem Hellissandur, Rif og Ölafsvík sjást, staðir sem Danilíus talar um.
Danilíus Sigurðsson er mað-
ur nefndur vestur á Ilellis-
sandi. Hann fæddist seint á
öldinni sem leið. Nú er hann
hafnarvörður í Rifi — hinn
fyrsti í því starfi — og
er jafnfrarr.t leiðsögumaður
skipa um Breiðafjörð utan-
verðan. Þegar Danilíus fædd-
ist, bjó á Öndverðarnesi Cýr-
us Andrésson, sá er áður var
síðastur bóndi á Hólahólum.
1 aðra ættina er Danilíus
kominn af Gísla Nespresti, er
marg'r munu hafa heyrt ein-
hverntíma getið.
Það var nótt eina þegar
vestangarrinn lamdi utan liús-
in á Hellissandi og brimið
öskraði við ströndina og við
Danilíus sátum á öruggum
stað yfir góðu kaffi hjá vini
okkar beggja, að ég spurði
hann um lífið á Öndverðar-
nesi ,,í gamla daga“.
— Á Öndverðarnesi voru
gerðir úf bátar frá tveggja
manna förum til sexæringa.
Þeir réru á haustin, en lítið
mun hafa verið um róðra frá
í janúar og fram í marz að
farið var að rca aftur, segir
Danilíps.
— Þegar mamma var ung-
lingur voru á Öndverðarnesi
um 50 manns á vegum Nes-
bóndans, er hafði útveginn og
jörðina. Þá var fiskur oft
uppi í landsteinum, svo nærri
að taia matti við þá úr landi
som voru að dorga í bátunum
á Nesbrúiiinni.
— Komstu ungur hingað á
Hellissand og byrjaðir að
róa?
— Eg byrjaði að róa í ÓI-
afsvík þegar ég var 16, ára.
Kom svo hingað og réri hér
í þrjár vertíðir þangað til ég
fór að verða formaður sjálf-
ur. Annars stóð til að ég yrði
áfram í Ólafsvík.
— Hversvegna fórstu þá
hingað ?
— Það stóð til að ég væri
áfram á bát frá Ólafsvík, og
mamma viidi endi'ega að ég
réri þaðan, því hún var þar
þá, en þegar ég var 17 ára
fór ég aftur til Sands, —
hvað sem hver sagði.
— Hvern'g stóð á því?
— Svipur Danilíusar yngist
skyndilega og hann verður
g'ettnislegur eins og strákur
áður en hann svarar:
— Það var ......... ég var
nefnilega farinn að kynnast
stúlku — sem nú er konán
mín. Hún var hér á Sandi.
— Eg fór um áramótin að
róa á Sandi, en á þorranum
fórst báturinn sem ég hafði
átt að vera á í Ólafsvík, með
allri áhöfn.
— Hvernig var umhorfs
hér á Sandi þegar þú komst
hingað 17 ára?
— Þegar ég kom 17 ára á
Sand munu íbúar hafa verið
áh'ka margir og nú. Þeir
bjuggu flestir í torfbæjum.
Þó voru einstöku hús, t. d.
Lárusarhús og Munaðarhóll,
sem eru eins í dag, nema
byggt hefur verið við það síð-
arnefnda. Lárusarhús mun
hafa verið byggt fyrir síð-
ustu aldamót.
— Hvernig komst þetta
fólk af þá?
— Fjöldi af þessum býlum
hafði grasnyt. Keflavík,
iYtri- og Innribær, Klettsbúð,
Ásgrímsbúð (heitir nú Ár-
tún). Dyngja, — þau voru öll
fyrir innan á — Munaðarhóll,
Hallsbær, Skeggjabúð, Hella
og Litla-Hella höfðu öll gras-
nyt og útveg saman.
— Af hverju er þessi stað-
ur kallaður Hellissandur ? Var
einhver hellir ?
— Brennuhellir var hér
undir Brekkunni, — hann er
nú að nokkru orðinn fylltur
með sandi. Sumir haLla því
fram að bærinn heiti Hellis-
sandur eftir býlinu Hella, og
svo er til Helluskarð.
Þannig voru göiniu breiðfirzku bátarnir
— Var ekki erfitt að róa
hér — það héfur verið alveg
hafnlaust.
— Jú. Eg get hugsað mér
að það sé ein erfiðasta list
að stýra bátunum út hér.
IBátarnir voru settir upp
í snarbratta brekku. Um
hásjávað féll sjórinn alveg
að brekkurótunum. Það varð
að skjóta bátunum í einu
slþti á laginu út — aimars
fóru þeir flatir, þá fyllti og
þeir brotnuðu í stórgrýttri
fjörunni.
Eg var margar vertíðir hér
á róðrabátum,. en ég man
ekki til að þetta mktækist