Þjóðviljinn - 12.07.1960, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 12. júni 1960
ÍþlOÐVILJINN
ÓtKefandi: Satnelnlnearílokkur alþýBu - Sósiallstaflokkurlnn. —
RltstJAi-ar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Toríl’ Olafsson, Blg-
urSur QuSmundsson. - PréttarltstJOrar: Ivar H. Jónsson, Jón
Bjarnaso:-.. - Auglýslngastjóri: Guðgeir Magnússon. - Rltstjórn,
aígrelðsla auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Biml
17-500 (5 línur). - Áskrlftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00
Prentsmiðja ÞJóðvilians.
7KÍ
Usc:
■ttc
S
1
nc
1
ky
jiói
**■»■»!
gs

Á að hlífa Bretura?
’ííerður hjá því- komizt að gera ríkisstjórninni
T bað skiljanlegt með einum eða öðrum hætti
að íslendingar láta sér ekki lynda, að ráðherrar
og ríkisstjórn íslands liggi aðgerðarlaus og flat-
magandi fvrir natóvinum sínum, stjórnendum á-
rásarríkisins Bretlands, samtímis því að ofbeld-
isverkum fjölgar með hverri viku á Islandsmið-
um, og brezkir togarar eru farnir að reyna að
stofna til skiptapa og manndrána á íslenzkum
sjómönnum langt inni í landhelgi Islands? Fer
ekki að verða alveg óhjákvæmilegt að Bjarni
Benediktsson, Ólafur Thórs og Guðmundur í.
Guðmundsson geri sér ljóst, að þeim verður ekki
þolað að 'halda áfram þeim hráskinnsleik í land-
helgismálinu, að vera sífellt að makka og reyna
að finna leiðir til að bjarga natóvinunum brezku
úr smáninni sem Bretland hefur bakað sér með
flotaárásinni í íslenzkri landhelgi?
jPngmn íslendingur trúir loðnum yfirlýsingum
Bjarna Benediktssonar og Guðmundar í. Guð-
mundssonar um að þeir séu ekkert að makka.
Enda vantaði ekki drýldnina í Bjarna vegna
yfirlýsinga brezkra togaraútgerðarmanna um að
þeir ætluðu ekki að láta togara sína veiða innan
12 mílna landhelginnar í þrjá mánuði og fram-
komu brezku herskipanna fyrst eftir Genfarráð-
stefnuna. Hvort tveggja átti að sýna að allt væri
að falla í liúfa löð. Menn eins og Bjarni og Ólaf-
ur og Guðmundur eru fyrst og fremst agentar
og ábyrgðarmenn Atlanzhafsbandalagsins á ís-
landi og við það miða þeir framkomu sína og
stjórnarathafnir en ekki við íslenzka hagsmuni.
Og það hefur líklega hvergi orðið eins augljóst
og áberandi og í baráttunni um 12 mílna land-
helgina.
þetta vita fjandmenn íslendinga í landhelgis-
málinu. Þeir telja sýnilega að bjóða megi
manni eins og Bjarna Benediktssyni flest, að
maður tali ekki um utanríkisráðherrann. Margt
bendir til að Bjarni hafi verið ginntur eins og
þurs til að gefa öllum brezku veiðiþjófunum upp
sakir, og meira að segja til að ganga svo langt
í þjónkun við brezka ofbeldið að hann hefur lát-
ið hætta a.m.k. fyrst eftir uppgjöfina að kæra
veiðiþjófa Breta í landhelgi íslands. En í stað
þess að efna gagnloforðin ætla natóvinir þeirra
ráðherranna bara að ganga á lagið. Hefja að nýju
ofbeldisárásirnar á íslandsmiðum og láta sér nú
ekki nægja herskipaárásir til verndar veiðiþjóf-
unum, heldur gera Bretar nú margendurteknar
tilraunir til að sigla niður skip og stofna til
stórslysa á íslenzkum sjómönnum. Og þeir gera
þetta í þeirri trú að natómennirnir í ríkisstjórn
íslands láti þetta viðgangast án þess að íslenzka
þióðin greiði Bretum það högg sem dugar-
jslenzka þjóðin á ekki að láta bjóða sér slíkt :
ofbeldi lengur, það samrímist ekki þjóðar- j
metnaði Islendinga né stöðu íslands sem sjálf- j
stæðs ríkis. Ofbeldinu ber að svara með ráðstöf- ;
unum, sem tafarlaust béindu athygli alls heims- j
ins að árásarríkinu, sýndu ásýnd Bretlands sem :
sjóræningja- og ofbeldisríkis. íslendingar eiga að
slíta tafarlaust stjórnmálasambandi við árásarrík-
ið, kæra ofbeldisárás þess fyrir Sameinuðu þjóð-
unum og tilkynna úrsögn íslands úr hernaðar-
bandalagi við Bretland, Nató, bandalagi sem rík-
isstjórn Bretlands sýnir íslendingum nú grímu-
laust með ofbeldisárásinni á íslenzk landsrétt-
indi. — s.
tzv
mt
ua
fö
cmr
Tveim dögum fyrir hvarf
hans sátum við á bekk upp á
Skólavörðuholti og létum hug-
ann reika í dumbrauðu skini
kvöldsólarinnar. Mér er í
minni þetta'“hljóðláta fas per-
sónu hans, varkárni í orð-
ræðu með þessum hlýia undir-
straumi mannlegrar góðvildar.
Svart ský hefur án efa bólgn-
að í sjónhring hans og skerpt
djúpan, lifandi skilning hans á
umhverfinu, nærgætni hans og
húmanisma g'agnvart ungviði
náttúrunnar eins og hugur hans
var þetta kvöld.
Núna, ári s’ðar. er ég hug-
leiði bessa stund, skynja endur-
minningu persónu hans í huga
mínum — fyllist ég sárum trega
yfi.r örlögum þessa góða drengs.
Þetta heita júlíkvöld verður
mér dýr minning um hugprúðan
félaga.
II.
Bogi Guðmundsson var fædd-
ur 7. ágúst 1927 í Steinnolti,
Staðarhreppi í Skagafirði. For-
eldrar hans voru Sigríður Gísla-
dóttir og Guðmundur Gíslason
kennari, bóndi og skáld.
Sigriður er systir sira Þor-
steins í Steinnesi og' eru þau
systkin ættuð úr Vatnsdal í
Húnavatnssýslu. en Guðmundur
var sonur Gísla bónda í Geita-
gerði, Arasonar bónda á Ing-
veldarstöðum á Reykjaströnd.
Bogi hlaut þannig arf hún-
vetnskra og skagfirzkra bænda-
ætta Hann var næst yngstur ai'
fjórtán systkinum og flutti bú-
ferlum á.rið 1942 með aldraðri
móður sinni hingað til Reykj a-
víkur.
Hérna stundaði hann verka-
mannavinnu og var sérstaklega
hneigður að garðyrk.iustörfum
á sumrum og snemma leitaði hug-
ur hans til náms. Ilann stund-
aði nám í Verzlunarskóla fs-
lands og útskrifaðist þaðan
stúdent árið 1951 og innritað-
ist sama ár í Viðskiptadeild
Háskóla íslands. Þaðan lauk
hann prófi vorið 1955 með
ágætum vitnisburði. Sama ár
réðst hann i þjónustu Kaupfé-
lags Reykjavíkur og nágrennis
og var fulltrúi framkvæmda-
stjóra þar til yfir lauk.
Bogi hreifst snemma af hug-
sjón sósíalismans og var ein-
staklega hugprúður baráttufé-
lagi.
Hann var gæddur þesari ró-
legu íhygli. skörpum skilningi,
hijóðlátri glaðværð og sterku
siðferðisþreki.
Það er varla ofmælt að
hreyfingin missi þarna einn af
sínum beztu sonurn, er var
gæddur farsælustu forystu-
hæfileikum.
Er stórt skarð höggvið í vaxt-
arbrodd hreyfingarinnar með
falli hans.
Trúnaðarstörf Boga voru
margvísleg. Hann var formað-
ur Æskulýðsfylkingarinnar í
Reykjavik og varaforseti henn-
ar um skeið og endurskoðandi
um árabil. Hann átti upptök
að útgáfu bókarinnar „Dagur
rís“ og átti drjúgan hlut að rit-
stjórn þeirrar ágætu bókar.
Formaður Félags róttækra
stúdenta og sat í Stúdentaráði
Háskólans sem fuiltrúi þess fé-
lags.
Einnig var hann formaður
fiokksdeildar sinnar í Sósíai-
istafélagi Reykjavíkur og átti
sæti í efnahagsmálanefnd
flokksins.
Hvarvetna hlaut hánn virð-
ingu og traust félaga sinna í
þessum störfum.
Seint á námsárum sinum
kvæntist hann eftirlifandi konu
sinni N'nu Björgu Kristinsdótt-
ur — ættuð frá Fáskrúðsfirði.
Þeim auðnaðist þrjú börn:
Helga Halla og Jóhann.
Var það fallegt og elskuiegt
heimilislíf.
III.
Eftir því sem ég hugleiði nán-
ar samskipti okkar á iifsleið-
inni — finnst mér sárari miss-
ir hins mæta og góða félaga.
Viö vorum bekkjaibræður V
Verzlunarskólanum, baráttufé-
lagar í Æskulýðsfylkingunni og
Félagi róttækra stúdenta og
síðar höfðum við mikíl sam-
skipti gegnum vinnustaði okk-
ar.
Ætíð hreiist ég af kur-teisi
hans, nærgætni og hlýrri glað-
værð í öllu dagfari.
Hann var gæddur frjórri lífs-
nautn, sem fékk útrás eftir heil-
brigðum leiðum mikiilar mann-
eskju.
Líisgleði hans og' lífslöngun
var mikil og sterk.
Þannig hrýs manni hugur
þau þungu spor hans, þegar
hann vék út af vegi lífsins.
Það hefur verið stórt bjarg,
sem lagðist yfir götu hans. En
hvílík karlmennska og reisn
hvíldi yfir lokadögum hans.
Minning hans er eins og ljós
á vegi göfgi og mannúðar, hug-
sjónar og hreinleika.
Guðgeir Magnússon.
★
Að hampa orðum andspænis
staðreynd dauðans má virðast
fáv’slegt athæfi. Engu að síð-
ur eru þau þeim, sem lífs eru
talin, hans deiga von til að
brjóta skarð í múrinn þykka,
sem skilur mann frá manni. Sú
er viðleitni okkar nú, er við
félagar Boga Guðmundssonar
minnumst hans fáum orðum að
ári liðnu frá falli hans — að
láta fall eins tengja þá, sem
eítir standa, traustari böndum.
Við höfðum ætlað Boga Guð-
mundssyni stór verkefni að
leysa á staðföstum ferli langr-
ar æfi.
Honum sæmdi að fara fyrir
mönnum, standa þar sem mest
á reyndi og neyta svo þess
styrks, sem hann átti að dómi
okkar ailra.
Þarna fór þó á annan veg'
en ætlað var. Sá, sem dauðinn
virtist sízt eiga tilkall til, hlaut
að hníga í upphafi sinna mann-
aómsára. Slíkt er harðleikið,
en auðna skal ráða enn sem
fyrr.
Annað er það, að þótt Bogi
Guðmundsson hafi þegar lokið
sínum ævidögum, þá munum
við, sem áttum hann að félaga
á námsárum hans við Háskóla
fslands, halda áfram að telja
hann einn af okkur og svo mun
verða unz það lið allt, sem að
honum stóð þar, hefur gengið
sinn veg á enda.
í hans liði var gutt að vera.
Hann var traustur maður og
vaskur í senn og átti í ríkum
mæli þá kosti, sem flestir, er
við viðskipti fást, hafa glat-
að — brennandi vilja til fé-
lagslegra úrbóta og óbifandi
siðferðisstyrk þess, sem aldrei
Htu.r á persónulega hagsmuni
sjálfs sín, en vinnur réttum mál-
stað allt, sem hann má. Slíkir
menn eru alls staðar og- ávallt J
dýrmætir en aldrei fcemur en
hér og nú.
Með okkar þjóð er hver ein-
stakur heildinni meira l ir'ði en
í mannhafi stórþjóða. Þvi er
það, að nærri okkur öllum er
höggvið þegar að velii er lagð-
ur góður maður .úr þeim ’hópi.
er bera skuli.uppi manndóm og
reisn íslenzkrar þjóðar á ni'iur-
lægingartímum.
Harm persónulegra a.ðste d-
enda Boga Guðmundssonar
ræði ég ekki.
Ég votta föllnum félaga okk-
ar virðingu mína óskerta.
Kjartan Óiafsson
★
Þegar allt í einu skal minn-.
ast félaga og' skólabróður. sem
kvatt hefur lífið fýrir aldur
fram, er torvelt að tjá hug sinn .
og „tregt tungu að hræra", ein's
og skáldið kvað forðum. Fráfall
Boga Guðmundssönar' vár sáf’s-
aukafullur missir fyrir alla, er
hann þekktu, og því sársauka-
fyllri fyrir vini hans og 'félága,;
sem hér hvarf á brott fró’oær
maður, er þeir báru meira
traust til en flestra annarra..
Þegar ég hóf háskólanám og
komst fyrst í kynni við Boga
Bog
Fæddur 7
Guðmundsson, sem þá var að
hefja nám í viðskiptafræðnm,
vakti þessi ungi stúdent sér-
staka eftirtekt mína. Svipur
hans bar með sér traustan per- :
sónuleika, þar sem margt bjó
inni fyrir. Við náin kynni okk-
ar næstu ár komst ég líka að
raun um hversu þessi traust-
vekjandi einkenni voru fast-
mótuð í eðli hans og slur.gin
góðum þáttum.
Bogi Guðmundsson hafði ung-
Ur að árum aðhyllzt hugsjón
sósíalismans, svo að hún varð
honum hjartfólgið málefni Sú
afstaða byggðist fyrst og fremst
á afburðaþekkingu á tjóðfélags-
málum og grundvaHarkenning-
um sósíalismans, enda var hann
vel menntaður maður og fróð-
leiksfús um flestar greinir.
Hann varð því "fljótt virkur
þátttakandi, bæði í Æskulýðs-
fylkingunni, þar sem hann var
í röð fremstu forystumanna,
svo og Sósíalistaílokknum. En
u!nfram,allt mun-þó starf hans
í samtökum róttækra stúdenta
verða eftirminnilegur hluti ævi-
starfs hans í augum þeirra,
sem með honum unnu þar. Svo
félagsvanur maður og traustur
sem hann var, þá fór ekki hjá
því, að augu manna beindust
í átt til hans, þegar um for-
ystu í róttækustu sámtökum.
háskólastúdenta var að ræða. 1
Hann var kjörinn til for-
mennsku í Félagi róttækra
stúdenta þegar fyrsta vetur
sinn í Háskólanum, eða í mar/.
1952, og gegndi eftir það for-
ystuhlutverki í félaginu alla
sína tíð þar. Enfremur hafði