Þjóðviljinn - 12.07.1960, Page 7

Þriðjudagur 12. júli 1960
ÞJÓÐVILJINN
(7
Bogi Guðmundsson
n memoriam
wuðmnndsson
dfjptafrœ&íngur
st 1927 — Horlinn 12. júlí 1959
hann mikinn veg og vanda af
útgáfu Nýja stúdentablaðsins
lengstum. í því sanibandi er
mér sérstaklega minnisstætt
hve mjög hann lagði sig allan
fram um að gera afmælisblað
félagsins vorið 1953 svo vel úr
garði, að það yrði félagi okkar
til sóma. Með slíku hugarfari
vann hann öll sín sxörf. Við
byrjun annars skólaárs síns,
haustið 1952, tók nann sæti í
Stúdentaráði sem fulltrúi fé-
lagsins á þeim vettvangi. í Nýja
stúdentablaðinu sama haust
komst hann svo að orði, að
kosningar innan Háskólans
hefðu mikið gildi, fylgzt væri
með þeim aí áhuga og mikið
tillit væri tekið til afstöðu stú-
denta. f samræmi við þetta
sjónarmið starfaði 8ogi Guð-
j'.iundsson. Honum var ætið efst
í hug, að stúdentar köfnuðu
ekki undir nafni, en vildi gera
veg þeirra sem mestan, — að
þeir sýndu framsækni sína í
athöfnum og orðum. Hann \ ildi
l.áta stúdenta reka af sér það
slyðruorð, sem loddi við sam-
tök þeirra á þessum árum, og
gefa þeim þá reisn, er var við
hæíi menntaðra manna. Þess-
vegna reyndi hann að vinna
félagsmálum og hagsmunamál-
um stúdenta allt er ’nann megn-
aði í þá átt. En eins og viða
vili verða, átti hann ' g félagar
hans að mæta þröngsýni, lág-
kúrusvip og illvilja, og for-
svarsmönnum þeirra afla var
aldrei jafnmikið í nöp við neinn
andstæðing sem Boga Guð-
mundsson. Og aðstæðurnar
voru erfiðar fyrir hann til að
iáta verulega að sér kveða
í vonlausum minnihluta. Und-
ir forystu hans í Félagi rót-
tækra stúdenta var þessvegna
lagt kapp á að skapa hinni
frjálslyndu og róttæku fylk-
ingu öruggan meirihluta í íé-
lagslífi háskólastúdenta Þetta
var því erfiðara sem óvæniega
blés í þessu tilfelli, eins og valda-
hlutföllum var þá skipað á
sviði þjóðmálanna í landinu,
en innan Háskólans var og tr
stjórnmáiabaráttan oítast speg-
ilmynd landsmálabaráttunnar.
Þetta tókst þrátt fyrir al.t,
vinstri fyikingin fékk meiri-
hluta innan veggja þessarar
menntastofnunar og með sam-
vinnulipurð ólíkra aðila tókst
að mynda eina heild út á við,
þar sem á oddinn var sett
stærsta krafa sjálfstæðisbarátt-
unnar, sem þá var og enn er i
fullu giidi: Krafan um afnám
herstöðva á íslandi. Afleið-
ing þess varð sú, að meiri
ljómi lék yfir hátíðisdegi stúd-
enta, fullveldisdeginum 1.
desember 1953 en verið hafði
lengi áður. Því er þetta nefnt
hér, að Bogi Guðmundsson
vann öðrum mönnum fremur
að því að skapa samvinnu-
grundvöil hinna ólíku aðila,
enda átti hann stærstu hlut-
deild í þeim víðsýna málefna-
samningi, er þá var gerður
þeirra í milli. Þannig gegndi
hann veigamikilli forystu í að-
gerðum, sem höfðu talsverð
pólitísk áhrif út fyrir veggi Há-
skólans og voru í rauninni tákn
þess sem koma skyldi í náinni
framtíð. Er hér aðeins eitt
minnisstætt dæmi tekið um
hlutdeild hans á þessum vett-
vangi, en ýmis störf vann hann
í því skyni að auka veg stúd-
enta, þótt þeim hafi ekki ver-
ið sérlega flíkað. Þ.á.m. er að
nefna það áhugamál hans að
vinna að alþjóðlegum samskipt-
um stúdenta, sem of langt mál
yrði þó að rekia að þessu sinni.
1 staríi hans meðal stúdenta
komu skýrt fram þau einkenni
Boga Guðmundssonar, sem voru
orsök hins ríka trúnaðartrausts
er menn báru til hans. Það
var ekki háttur hans að flana
í neinu máli, heldur beita ró-
legri íhugun og grandskoða
málin af varfærni áður en
dómur var upp kveðinn. Að
þessu studdi góð greind hans
og viljástyrkur, sem hélzt í
hendur við stefnufestu og
skipulagshæfni. Af þessum sök-
um var hann öll sín skólaár
lífið og-sálin í Félagi róttækra
stúdenta, svo að ráðum var þar
ekki endanlega ráðið fyrr en
hans álit hafði komið skýrt
fram. Et’tir þessi liðnu sam- .
starfsár okkar Boga Guðmunds-
sonar, bæði i Háskóla og á öðr-
um vettvangi batt ég sérstakar
vonir við framtíð hans á þjóð-
málasviðinu. Ég fann í fari
hans flesta þá eisinleika. sem
: forystumönnum stjórnmála er
nauðsynlegt að eiga í r:'kum
mæli. en það er heiðarleiki, ó-
sérdrægni. hreinlyndi og sið-
ferðisþrek. Nú er sú von brost-
in og missirinn mikið harms-
efni hinni róttæku hreyfingu í
iandinu.
En við félagar Boga söknum
líka vinar í stað, er við hug-
leiðum manninn sjálfan, það
sem í honum bjó við persónu-
l.ega viðkynningu. Þó að alvar-
an væri ríkur þáttur eðlis hans
og hann væri dulur maður, er
ekki flíkaði tilfinningum sínum,
þá fann maður heitt hjarta,
sem undir sló. Hann var trygg-
ur vinum sínum og hafði
skemmtun af að dveljast í þeirra
hóp, hvort sem var í alvarleg-
um viðræðum ellegar gleði-
stundum, þar sem kímni hans
gat notið sín vel. Mér eru ekki
sízt minnisverðar samveru-
stundir okkar erlendis, sem
svndu mér hvílíkur vinur og
félagi hann var.
Það er sár söknuðurinn eftir
slíkan heilsteyptan hæfileika- og
mannkostamann sem Boga Guð-
mundsson. fyrst og fremst fyr-
ir ástvini hans, — en huggun
harmi gegn, að minning um
góðan dreng verður öllum er
honum kynntust, dýrmæt eign
um ókomin ár.
Einar Laxness.
Mér fór eins og mörgum, er
ég frétti um hið hörmulega frá-
fall Boga Guðmundssonar, að
ég átti erfitt með að trúa því,
að hann væri ekki lengur í tölu
lifenda. Hann var á bezta skeiði
ævinnar, virtist eiga fram und-
an farsæl starfsár, og ég vissi
ekki til, að hann gengi með neinn
alvarlegan sjúkleika. En það
var einmitt í fullu samræmi við
skaplyndi Boga að ílíka ekki
persónulegum erfiðíeikum. Bogi
var dulur maður og fáskiptinn,
og ég var alltaf fáfróður um
persónulega hagi hans, þó að
ég • hefði • kynni af honum alit
frá unglingsárum hans.
í skóla var Bogi ástundunar-
samur námsmaður, gréindUr og
traustur. Hann- var þá þegar
hlédrægur og hávaðalaus í
framgöngu, en átti.þó til sina
kvrrlátu glaðværð.''Aí kýniium
mínum af honum á skólab :1 k
gerði ég mér þá hugmynd, að
vel myndi séð fyrir því starfi,
sem hann tæki að sér, þegar
þar að kæmi. Það gekk lika
eftir. Hann reyndist nýtasti
starfsmaður, glöggskygn og öt-
ull, og þeir, sem fylgdust með
þroskaferli hans, máttu gera
sér vonir um, að hann ætti enn
eftir að bæta við sig. En sjúk-
leiki hans batt sviplegan enda
á þær vonir. Bogi gekk af ráðn-
um hug út af sviðinu — hljóð-
látlega eins og hann hafði lif-
að — heldur en lúta í lægra
haldi fyrir þeim sjúkdómi. sem
hann kenndi ofjarl sinn.
Bogi Guðmundsson féll frá
á ungum aldri og átti óefað
flest ógert af því, sem hann
langaði að koma til leiðar.
Vinir hans sýna því minnuixru
hans mestan sóma með því að
kappkosta að vinna 'ð hugðar-
efnum hans af sömu elju og
hollustu og hann gerði.
Gísli Ásmuiulsson.
★
í dag er ár liðið síðan Bogi
Guðmundsson dó. Mér er Ijúft
að minnast hans. '
Það er sárt að sjá að baki
svo ungan mann. sárt að kveðja
vin sinn og félaga í blóma lífs-
ins.
Bogi Guðmundsson var um
flesta hluti óvenjulega ágætur
maður. Við sem þekktum haan
og störfuðum með honum ! fé-
lagsmálum um árabil, vissum
það bezt.
Því var hann kvaddur til
þegar mest á reyndi, ’ iví t óttu
öll ráð betur ráðin, ef ha:in var
viðstaddur.
En nú er sæti hans autt.
Við erum manni fátækari, og
hann var einn þeirra sem við
máttum sízt missa.
Bogi aðhylltist snemma lífs-
skoðun sósíalismans ng íyrir
hana voru öll störf hans unn-
in.
Hann va.r réttur maður á
rét.tum stað. Vandvirkni hans
og samvizkusemi var yfirtak.
Ungir menn taka hlutina ekki
alltaf alvarlega, og ekki skal
það lastað. En slíkum inönnum
var Bogi góður félagi.
Hann taldi ekki eftir sór að
vinna störfin, sem aðrir éttu að
vinna, ljúka því, sam aðrir
trössuðu.
En nú er hann horfian.
Einkum vildi ég mega þabka
honum störf þau, er hann á
háskólaárum sinum vnnn fyrir
Félag róttækra stúdenta.
Undir forustu hans eign-
aðist félagið samstæðan og
harðskeyttan hóp, sem það bjó
lengi að.
Það er ekki efamál, að Bogi
Guðmundsson átti eilra ein-
staklinga mestan þátt í að móta
þá framsæknu pólitík háskóla-
stúdenta, sem rekin var í Ilá-
skólanum á þessum árum. Sú
samstaða hernámsandstæðinga,
sem þar náðist var mikill sig-
u.r — langt út fyrir veggi Há-
skólans.
Við erum fámennir íslend-
ingar. Því sárara er það, þegar
ungur maður fellur.
En hver mun nú skipa hið
auða sæti'?
Sigurjóii Einarsson.
, *
Þegar fráfall Boga Guðmunds-
sonar skyndilega bar að fyrir
einu á.ri, var það augljóst, að
hér kvaddi vinsæll maður. Þó
var Bogi fremur dulur og ekki!
fljótur að kynnast, gátu því
mannkostir hans leynzt nokkuð
þeim, sem ekki þekktu hann!
allnáið.
Ég, sem þetta rita þekktil
Boga lítið, þar til fyrir fimm
árum að hann hóf að starfa
hjá KRON, en upp frá því og
allt til hans skapadægurs átt-
um við að jafnaði meira og
minna saman að sælda.
Til að vera hreinskilinn, skal1
ég játa, að fyrst í stað þóttí
mé.r Bogi ekki sérlega aðlað-
andi, en er frá leið birtust mér
æ því fleiri góðir eiginleikar
hans sem fundir okkar urðu
fleiri, og fannst mér hann sí-
fellt vaxa í mínum augum.
Svipað fullyrði ég að var einn-
ig viðhorf annarra vinnufélaga
hans. Starf sitt rækti hann af
kunnáttu og festu og þeirri;
samvizkusemi, sem óvíða verð-
ur meiri. Þar sem annars stað-
ar kaus hann að leggja sigi
fram af alúð, því að þótt hann
væri alvörumaður og rasaðí
hvergi um ráð fram, þekkti
hann ekki hik né hálfvelgju.
Bogi Guðmundsson var hug-
sjónamaður í góðri merkingu
þess orðs, hann fy.rirleit rang-
læti allt í hverri mynd og skip-
aði sér ótrauður þar í raðir,
er hann taldi sig verða réttlæt-
inu til mestra þarfa.
Þéttur á velli, staðfastur í
lund, athugull og traustur, al-
vörugefinn en þó hýr i við-
móti og allri framkomu, svo
stendur hann okkur sem þekkt-
um hann fyrir hugarsjónum.
Með slíkum manni var gott
að vera og gott að stai’fa. Skað-
inn verður ekki bættur, en gott
mun þeim, sem um sárast eiga
að binda, að geta í öllu minnzt
hans með aðdáun.
Vinir og félagar Boga í starfi
og félagsl-íi munu jaínan minn-
ast hans með þökk og virðingu.
Hilmar Pálsson.
★
Boga Guðmundssyni kynntisí
ég fyrst 1947 eða 1948, þó að-
eins lauslega, í félagi ungra
sósíalista í Reykjavík. Áhuga
hans á hlutlægum þjóðfélags-
fræðum tók ég strax eítir.
Bogi Guðmundsson var með-
al þeirra ungu manna, sem ára-
tuginn frá inngöngu íslands í
Atlanzhafsbandalagið 1949 til
stjórnarskrárbreytingarinnar
1959 voru sannfærðastir um,
að Sósíalistaflokkurinn, stefna
hans og starfsemi, væri nauð-
synlegur til að tryggja giftu-
samlega framtíð þjóðarinnar;
að Sósíalistaflokkurinn einn
vekti yfir sjálfstæði ríkisins; að
Sósíalistaflokkurinn einn skildi
þörf þess að beina atvinnulegri
framvindu landsins að setturn
markmiðum i stað þess að láta
hana ráðast af stundarhags-
munum íjárgróðamanna; að
Sósíalistaflokkurinn einn sýndi
viðleitni til að varðveita það
jafnrétti manna á meðal, sem
verið hefur einkenni pess þjóð-
félags, sem upp úr sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar hefur
Framhald á 11. siðu.