Þjóðviljinn - 25.03.1961, Side 4

itiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiuii bbbb«*bshskss:
4) — ÞJÓÐVIIJINN — Laugardagur 25. marz 1961
HJÁKÁTLEG HAGFRÆÐI
’ 1 Morgunblaðinu 14. marz
jsl. er samantekt á eautjándu
síðu um „Viðskipti og efna-
'hagsmál", að því er fyrir-
sögnin hermir. Þetla eru fróð-
leiksmolar um gjaMmiðils-
gengi, vaxtamál og svo um
einn þátt heimsverzlunar.
(Sennilega á þetta að vera nýr
fastur þáttur í blaðinu, enda
<ekki seinna vænna, að höf-
uðmálgagn auðstéftarinnar á
íslandi fari að fjalla reglu-
buntiið um hjartans mál sitt:
vaxtaokur og verzlunarbrask.
Og mun þetta eiga að liressa
upp á hina gatslitnu Morg-
unblaðsplötu.
• Óneitanlega er byrjunin
glæsileg, en þar getur að
líta gengisskráningartöflu
vikugamla (því að Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn er í dag,
15. marz, enn ekki búinn að
segja seðlabankastjóranum,
hvernig gengistaflan íslenzka
skuli líla út eftir gengis-
breytinguna hjá Þjóðverjum
um daginn). Líklega finnst
iþeim hjá Morgunb’aoinu þessi
gengisskráninga’rtafla vera
orðin svo sögulegt p’agg í
ýmsum greinum, að þeir hafa
ekki kunnað við að hafa hann
lengur í dagbók blaðsins. Og
er það vorkunarmál.
Gripdeildir
Ekki lækkar risið á sam-
anlektinni með næsta kafla,
,,Vaxtakjör“ og síðan „Út-
lánsvextir banka erlendis“.
Hér hefur reisn Morgunblaðs-
ins sig í nýtt veldi. Því hvað-
an hefur Morgunblaðið vizku
sina, þegar það ætlar að fara
að konra af stað nýjum
þætti, sem á að auðga blaðið
og bæta? Það getur ekki tek-
ið hjá sjálfu sér, heldur frá
öðrum aðila, sem þó hefði
mátt um lialda, að ekki væri
sérlega aflögufær. Það er ekki
einu sinni svo vel, að blaðið
fari með uppsuður og upp-
tuggur, slíkt er þvi nú orðið
um megn; það tekur heilar
ritsmiðar orðrétt og án allrar
tilvitnunar í túnarit opinberra
stofnana. Það er anzi hugvits-
samleg og hampalítil blaða-
mennska að fletta upp í nýj-
ustu Fjármálatíðindum Lands-
banka íslands, bls. 138, 139
og 140, og setja það sem þar
stendur óbreytt. í dagblað. En
þetta er það, sem Morgun-
blaðið gerir. Af 19 máJsgrein-
um í Morgunblaðinu eru 5
með smá orðatagsbreytingum,
en 14 alveg orðréttar eins og
í Fjármá'.atíðindu.m, Auk þess
er ein tafla tekin óbreytt.
Hér er því um hreinan rit-
stuld að ræða, og verður frcð-
legt að athuga viðbrögð ril-
stjórnar Fjármálatiðinda við
þessum nýslárlegu vinnu-
brögðum í ísl.enzkri blaða-
mennsku. Telur ritstjórn
Fjármálatiðinda sér sæma að
láta það óátalið, að stærsta
blað landsins gripi efni þess
ófrjálsri hendi ? Eða er kom-
in sameiginleg viðreisnarrit-
stjórn á máJgagn íhaldsins og
t ímari t Landsbankans ?
Eru þeir farnir að efast?
Nú mætti halda, að þær
fáu orðalagsbreytingar, sem
MorgunbLaðið gerir á grein
Fjármáiatiðinda, séu til þess
að bæta stílinn, og má vera,
að sumar hverjar séu gerðar
í þeim tilgangi. En þó er ein
breyting, sem ætla má við
ná.nari athugun, að sé af öðr-
um toga spunnin. Fjármála-
tiðindi segja svo um tildrög
þess, að aðeins var dregið úr
mesta vaxlaokrinu í lok fyrra
árs: ,,... með tilliti til þess, að
jafnvægi hefur náðst milli
framboðs og eftirspurnar á
erlendum gja’.deyri og inn-
lánsaukning viðskiptabanka
og sparisjóða mun á árinu
1960 nægja lil þess að standa
undir þeirri útlánaaukningu,
sem orðið hefur, þannig að
ekki hefur verið að ræða um
nýja peningaþenslu hjá Seðla-
bankanum, ákvað stjórn
Seðlabankans að lækka al-
menna innláns- og útlánsvexti
um 2%, er gildi frá og með
29. desember 1960“. En Morg-
unblaðið segir: „Þessi ákvörð-
un (þ.e. að lækka vexti)
byggist á því, að jafnvægi
hefði náðst milli framboðs og
eftirspurnar á erlendum
gjaldeyri og innlánsaukning
viðskiptabanka cg sparisjóða
á árinu 1960 myndi nægja til
þess að stanúa undir þeirri
útiánaaukningu, sem orðið
hefði“. Hver er munurinn á
þessum tveimur frásögnum ?
Sá, að Fjármálatíðindi segja
frá jafnvægi í gjaideyrismái-
um og lánastofnunum í beinni
fullyrðingu, en Morgunblað-
ið hefur viðtengingarhátt,
þ.e.a-s. skýrir frá þeirri skoð-
un á hlutunum, sem ákvörð-
unin byggist á, en fullyrðir
ekkert um þetta frá eigin
brjósti. Það skyldi nú aldrei
vera, að þeir séu orðnir van-
tiúaðir á jafnvægisá.standið
’sjálfir? Eða kannski þá hafi
klígjað við því að ha’iia því
fram, að það r.'ki jafnvægisá-
stand í gjaldeyrismálum þjóð-
arinnar, þegar greiðslujöfn-
ur varð óhagstæður árið 1960
um 400 til 500 milljónir lrr,,
að því er Þorvarður J. Júl-
íusson skýrði frá einmitt i
Morgunblaðinu 18. janúar sl.
Og ef til vill hafa þeir flett
aftur á bls. 145 í umfjölluðu
hefti Fjármálatíðinda, þar
sem sjá má, að útlánaaukn-
ing var á fyrstu niu mánuð-
um viðreisnarinnar rúmlega
200 milljónum meiri en spari-
innláuaaukning. Þetta var nú
allt jafnvægið þar, enda var
orsök vaxtahækkunarinnar nú
um áramótin sú hin sama og
var fyrir skuldaskilunum hjá
útvegsmönnum um sama
leyti: Atvinnuvegirnir þola
alls ekki neina viðreisnarpóJi-
tik og allra sízt viðreisnar-
vexli.
Vextirnir eru mis-
munandi
Það er rétt að fara nokkrum
orðum um fögnuð viðreisnar-
postulanna yfir því, að þeir
þykjast hafa fundið lönd, þar
sem almennir vextir eru hærri
en viðreisnarvextirnir ís-
lenzku. 1 fyrsta Jagi er það
ekki fagnaðarefni heldur
harms, að til eru lönd, sam
höfð eru fyrir tilraunastöðv-
ar handa auðvaldshagfræði
eins og ísland. 1 öðru lagi er
það rökvilla að álíta, að
efnahagspólitik, scm rekin er
úti í löndum við einliver á-
kveðin skilyrði og hefur viss
áhrif, þurfi hér á Islar.di við
allt önnur skilyrði endilega að
hafa sömu áhrif. En gefa ber
því gaum, að öll þau lönd,
sem búa við viðreisnarvexti,
eru þrælbundin á klafa heims-
auðvaldsin.s, rétt eins og við-
reisnin á að gera á íslandi.
Er það annars eitthvað fleira
en háir vextir, sem ísland á
að apa eftir harðstjórnarríkj-
um eins og íran eða hreinum
lepprikjum hernaðarstefnu
Bandaríkjanna eins og Tæ-
landi ?
Hér gefst llka gott tæki-
færi til að sjá, hvað áróður-
inn fyrir viðreisnarbröltinu
er lævís og gegn betri vitund.
Þeir segja: „Athyglisvert er,
að vextir í Þýzkalandi og
Japan eru 8—9%...“. Það er
ekki verið að fræða fólk á
því, sem er athyglisvert við
vaxtakjör í Þýzkalandi, nefni-
lega þiví, að vextir eru þar
mismunandi háir, eftir því
hvaða tilgangi lánsféð þjónar.
Til útflutningsfyrirtækja er
veitt lánsfé með tvisvar-
þrisvar sinnum lægri vöxtum
en hinum almennu útláns-
vöxtum. Þetta samsvarar því,
að útgerðin hér á landi fengi
mjög lágra vaxta lán, og
þetla væri eitt meginskilyrði
fyrir stöðugum rekstri henn-
ar á hre:n-kapítalískum grund-
velli. Þótt með auðva’dssniði
sé, er rekin framleiðlupólilík
í Þýzkalndi, en hér í viðreisn-
arlandi íhalds og krata ligg-
ur öll framleiðslustefna und-
ir bannfæringu.
Hráeínaíramleiðendur
arðrændir
Síðasti kaflinn í þessari
hagfræðilegu samanlekt
Morgunblaðsins er um „Milli-
ríkjaviðskipti með landbún-
aðarafurðir“. Eflaust er hann
álíka mikil frumsmið blaðs-
ins. og hinir, enda þótt
hann sé hvorki sóttur í dag-
bókarefni blaðsins né í Fjár-
málatiðindi. Fyrirsögnin gæfi
tilefni lil langrar greinaægerð-
ar, og það er stórmerkilegt,
hvað hægt er að skrifa óveru-
lega lít.ið undir jafnyfirgrips-
mikilli fyrirsögn. Greinarstúf-
urinn er langmerkilegaslur
fyrir það, sem ekki stendur í
honum. Ekki er minnzt einu
orði á það, hvaða vandamál
eru brýnust. í sambandi við
þennan þátt. millirikjavið-
skipta. Það eru markaðsörð-
ugleikarnir krepout.iLhneig-
ingar auðvaldsskipulagsins,
og í öðru Jagi hið liltölulega
lága verð, sem innkaupasám-
bör.d hinna fáu háþróuðu aúð-
Framhald á 10. síðu.
Hvað eru Moskvuvíxlar — silfurpeningar á
föstunni — himnaríkisvíxillinn — víxillinn
og ljónið — fiddasaga — hver er Fiddi —
heiðursmaður í vesturbænum.
Hvenær falla Moskvuvíxl-
ar? Falla þeir hvenær sem
er?
FaMa víxlar aðallega á
haustin eins og 1 jóð Tómasar
geía til kvnna?
Hirða þá bankarnir þennan
ávöxt sinn eins og til dæmis
landbúnaðurinn?
Allar þessar spurningar eru
á dagskrá núna.
Fjármálamenn hafa tjáð
mér, að óvenuleg gróska sé í
íalldögum vixla nú- sem stend
ur.
Það er víst engin tilviljun,
að Morgunblaðið hampar víx-
ilkenningum dag hvern.
Það eru allskonar víxil-
eyðublöð á lofti.
Það ber fyrir sig þetta
harðsvíraða form peninga-
valdsins, sem er eins og átu-
rnein í striti fólksins allt ár-
ið um kring.
Margt fólk þarf að fram-
léngja víxlana sína á erfiðum
viðreisnartímum og þá er
svipan sýnd á lofti í mál-
gagni auðstéttarinnar.
Það velta nefnilega margir
silfurpeningar inn í kapítalið
núna á föstunni.
Auðvitað ærin ástæða til
þess að hengja sig.
En Morgunblaðið hefur nú
geíið nýlegar yfirlýsingar í
þeim efnum.
Prestur Háteigsprestakalls
íiutti predikun í vikunni um
hina guðlegu viðreisn í
brjóstum manna. Hverskonar
viðréisn er það?
Er guð almáttugur farinn
að gefa út víxla? Þetta er
kannski gamli himnaríkisvíx-
illinn.
Þannig koma allskonar
víxlar sögunnar.
Þessvegna er ekki úr vegi
að birta hér litla víxiisögu.
Það er sagan um víxilinn
og Ijónið.
Ég var á gangi á Vestur-
götunni eitt kvöldið og hitti
Fidda fyrir utan West End.
■■■■B*****HH*********I
Hver er Fiddi?
Fiddi er lítiil kúluvambi
með svartan harðkúluhatt og
heldur sig í tízkunni frá
kreppuárunum, þegar Ham-
bros banki r'kti hér á lándi.
Fiddi rak þá verzlun hér á
Vesturgötunni, en hætti þeg-
ar Bandaríkjamenn eignuðust
landið. Það er langt síðan ég
hafði séð Fidda bregða fyrir.
Fiddi er nefnilega skrítn-
asti og skemmtilegasti lygar-
inn í Vesturbænum.
Er Fiddi kommúnisti? Það
heid ég sé af og frá.
En öllum þykir vænt um
Fidda og hann segir allt með
hægum semingi og stundum
þarf að toga hverja setnin'gu
út úr honum. Andlitið er ein-
kennilega stórt borið saman
við kúlulagaðan, smávaxipn
búkinn. Kjaftvikin mynda
stóra skeiíu á niðurandlitinu
og nefið er hvasst og vísar
niður fyrir efsta skeifubog-
ann.
Dauft skin tórir í kringl-
óttum aumum undan hatt-
barðinu og augasteinarnir
eru á miklu flökti, þegar
hann er ú valdi trúverðugrar
frásagnar.
Fiddi tekur upp í sig og
spýtir við sálrænar þagnir
í sögukomi.
Tungubroddurinn sveiflast
kskihihhiiiimiihi
þá banalt upp fyrir efri vör-
ina og sleikir nefbroddinn.
Allt er þetta eldsnöggt eins
og hjá kamelljóninu.
Þá er Fiddi ekki viss um.
að sannleikurinn skipi æðsta
sess hjá hlustandanum.
„Hefur þú verið eitthvað
lasinn, Fiddi minn?“ segi ég.
„Já — það er ekki laust
við það.“
„Fína veðrið núna“, segi
ég.
„Gæti verið betra, drengur
minn.“
„Þeir tala mikið um víxla
nú til dags“, segi ég.
,,Já — einmitt það“.
Nú verður Fiddi íbygginn
á svipinn og það kemur löng
þögn.
Og svo segir Fiddi mér
laiiiiBHBBiBinnBiaasieBBisai
söguna um víxilinn og ljónið.
„Það var hér á árunum,
þegar erfiðast var að fá lán.
Þurfti að fá smávíxil.
Brá mér oní Landsbanka.
Talaði vig Mag'nús Sigurðs-
son.
Fékk neitun.
Frétti að þeir væru með
dýrasirkus um borð í franska
skemmtiferðaskipinu Carónu.
— hérna úti á ytri höfninni.
Já — skellti mér um borð.
Fékk lánað eitt ljón.
Fór með það í land.
Já, — upp í Landsbanka.
Inn til Magnúsar.
Með víxilinn og ljónið.
Lagði víxilinn á borðið —
hélt í ljónið.
Hann var fljótur að af-
greiða víxilinn."
Fiddi gongur á fund bankastjóran.s
iiiimiimiimiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiii »■■■■■■■■■■]