Þjóðviljinn - 12.07.1961, Síða 4

tKiunvaOT
-- 1961
iirgBibiníivóiM
3j _ ÞJÓBVILJINN — Miðvikudagur 12. júlí 1961
Þrátt fyrir örlagarík átök
íslenzkra auðmanna og verka-
manna þar sem sigurinn er
verkamannsins; þrátt fyrir það
að samstaða verkamanna og
bænda í þessum áttikum boðar
endurmat. vinnustéttanna á
hlutverki sínu í sköpun fram-
tíðarinnar. — þrátt fyrir það
að sbkir stórviðbiurðir hafa
gerst, fellur ekki skuggi á
þann þriðja, þótt af. öðrum
toga sé: gjöf Ragnars Jónsson-
r- - t /
ar á máiverkasafni sínu til AJ-
þýðusambands íslands. Sú gjöf
verður ekki ótalin meðal
stærstu viðburða i sögu al-
þýðusamtakanna. Frá henni
ber skærri Ijóma og dýpri en
öðru þvi, sem samtök alþýð-
unnar hafa mátt fagna í við-
skiptum sínum við þjóðfélag
•og einstakiinga. Öll réttindi al-
þýðunnar og viðurkenning er
fengið fyrir baráttu hennar
sjálfrar. Ailt, hversu sjálfsagt,
sem okkur finnst það í dag,
heíur kostað hana fórnir og •
eftirtölur. Það hlýtur því að
vekja ánægju allra iaunþega
sem skilja hvað gjöfin Ragnars
geymir, að samtök þeirra skuli
eiga að vin svo vaxinn mann
í tvennum skilningi: annars
vegar hafinn yfir smásmugu-
skapinn og penineabyggjuna.
að hinu leytinu ekki minni. er
hann metur samtök albvðunn-
ar í landi sínu svo mikils að
fela þeim forsiá menning-
arverðmæta. sem með ílestum
þjóðum er talið .á fárra færi að
meta og ávaxta.
*##**«**#*

Á sýnin.gunni í Listamannaskálanum: I’rjár myndir eftir Þorvald Skúlason: 1. (f.v.) 1 eld
húsinu; 2. Portrett; 3. Komposisjón, þær eru kunnar á ýmsum skeiðum lífsferils hans.
1 ð ei
En það iór vel á því að
listin skyldi ’ koma til alþýðu-
samtakanna á þennan hátt, að
hún skyldi koma sem viður-
kenning fyrir baráttu eriiðis-
mannsjns, bæði sem einstak-
lings og samtakamanns, en
ekki knúin fram í átökum og
afhent við nauðung.
Margir hafa hrist höfuð sín
yfir þessari nýju afstöðu til
samtaka alþýðunnar og leitað
ótal skýringa. Þeir sem þekkja
gefandann undrast minnst. Þeir
gleðjast aðeins yfir því hve
farsæli íslenzkur höfðingsskap-
ur getur verið þegar hann
kemur frá þeim, sem hann er
eiginlegur.
Eftir er hlutur okkar. Það er
mikill vandi, sem heimtar víð-
sýni og vit að ávaxta þessa
gjöf. Það kostar mikið fjár-
magn að reisa safninu verðug-
an samastað, en fyrst og fremst
kostar það skilning allra laun-
þega, sem orðið getur upp-
spretta milljóna svo "margir
sem við erum. En sá skilning-
ur þarf líka að endast til þess
að stækka hvern mann við
kynni hans af listinni. Við
slíka gjöf eru tengdar þær
vonir, að þeim, sem áttu of
langan dag, of þreytta hvíld,
of stutta svefnró, finnist ekki
lengui- að lífsnautnih frjóa sitji
í fangelsi stritsins, að þeim
finnist ekki gleðin horfin á
þeirri stund, sem hún verður á
vegi þeirra. st.

BJÖRN BJARNASON;
UM ALÞJÓÐASAMBÖND
VERKALÝÐSINS

íiiá

i
Amsterdamsambandíð
og Lundunaráðstefnan
# ji

Þpþítjöf Amsterdamsambands-
ins fyrir fasismamim.
Á árunum milli styrjaldanna
eru það einkum 3 ártöl í sögu
hinnar alþjóðlegu verkalýðs-
hreyfingar, sem staldra verð-
ur við, valdataka nazismans í
Þýzkalandi og hið algera getu-
og viljaleysi Amsterdamsam-
bandsins til þess að leggja
fram hinn minnsta skerf til
baráttunnar gegn fasisma og
stríðshættu. 1936, fyrsta til-
raunin til alþjóðlegrar einingar
og raunhæfrar baráttu gegn
íasismanum. 1939, heimsstyrj-
öldin síðari skeliur á.
Þegar ítalski fasisminn
hafði náð að festa sig í sessi
myndaði hann sín fyrstu fas-
ista verkalýðsfélög 1924—’25.
í. kjölfar þess kom svo Hitler
þegar hann 2. maí 1933 lagði
undir sig hina voldugu bygg-
ingu þýzka verkalýðssam-
bandsins, D.G.B., og hinir sósí-
aldemókratísku leiðtogar þýzka
verkalýðsins horfðu aðgerðar-
lausir á að hin voldugu verka-
lýðssamtök þýzka verkalýðsins
voru lögð undir Vinnufylkingu
Hitlers.
í kjölfar þessara aðgerða
Jtomu svq hinar hörðustu árás-
ir afturhaldsins á samtök
verkalýðsins hvarvetna um
heiminn.
Á þingi Amsterdamsam-
bandsins í Brussel sumarið
1933 skorti ekki stór orð í
garð nazista og fasista, en
rmnna varð úr raunhæfum að-
gerðum. Þessu þingi lauk svo
að engin tilraun var gerð ti!
samstarfs við verkalýðshreyf-
ingu Sovétríkjanna.
Með hverju ári sem leið
magnaðist stríðshættan en sam-
einað afturhald kom i veg fyr-
ir allar tilraunir þáverandi ut-
anríkisráðherra Sovétríkjanna,
Litvinoffs, til að hefta árásaröfl-
in. Barátta verkalýðssamtak-
anna víða um heim, gegn at-
vinnuleysi og örbyrgð færðist
í aukana og skilningur þeirra
á fyrirætlunym árágaraflanna
varð gleggri' Áhrif sovézku
verkalýðsfélaganna fóru vax-
andi svo ,að á þingi Amster-
damsambandsins 1936 lögðu
fulltrúar Mexiko, Rrakklands
og Noregs til að samstarf væri
hafið milli sambandsins og
miðstjómar Sovét verkalýðs-
sambandsins.
Samningaumleitanir voru
hafnar en dregnar á langinn
og að tveim árum liðnum end-
anlega rofnar af hendi Amst-
erdamsambandsins.
Á þessum örlagaríku árum
vanrækti Amsterdamsamband-
ið algerlega það hlutverk að
sameina verkalýðinn til bar-
áttu gegn fyrirætlunum aftur-
haldsins og árásaraflanna svo
að þau mættu engri sam-
ræmdri mótstöðu og heims-
styrjöldin skall á.
Á fundi brezka verkalýðs-
sambandsins 1941, sem haldin
var í Edinborg var samþykkt
að taka upp samstarf við
verkalýðssamband Sovétrikj-
anna um einbeitingu verka-
lýðssambandanna í baráttunni
gegn fasismanum. Samböndin
skiptust á fulltrúum, Walter
Citrine fór til Moskvu en Nik-
olai Shvernik fór til Lundúna.
Með þessum fulltrúaskiptum
hófst árangursríkt samstarf
með þessum tveim verkalýðs-
samböndum.
í nóvember 1944, á sameig-,
inlegum fundi brezka og
franska verkalýðssambandsins
var samþykkt að beita sér fyr-
ir úndirbúningi alþjóðlegrar
verkalýðsráðstefnu. 4.—7. des.
Var svo haldinn í Lundúnum
fundur undirbúningsnefndar,
með fulltrúum frá Sovétríkj-
unum, Bretlandi, Frakklandi
og frá Bandaríkjasambandinu
C.X.O. í jan. 1945 kom sam-
an í Moskvu fransk-sovézka
samstarfsnefndin og ræddi um
möguleikana á stofnun raun-
verulegs alþjóðasambands
verkalýðsins.
Allt þetta undirbúningsstarf
Framh. á 10. síðu
TÓMAS: „ . . . Hér er með
öðrum orðum risið upp nýtt
listasafn og fágætlega verð-
mætt, sem aflient verður al-
þýðu þessa lands til varð-
veizlu. . . “

HANNIBAL: „ . . . mikill
vandi og þung ábyrgð fylg-
ir því að taka við slíkri
gjöf. — Hennar verður
vandlega að gæta. — Hana
verður að ávaxta. — Henn-
ar bjarta Ijós má ekki
liggja undir mælikeri. . . “
Gamolt boð-
orð og nýtt
• Fyrsta boðorð launþega-
saintakanna var í upphafi og
er enn, táknaö með einu orðl;
orðinu EINING. Grein laga um
tilgang hvers stéttarfélags
hljóðar venjulega eitthvað á
þessa leið: AÐ efla og styrlíja
samtök og bróöurhug félags-
manna — AÐ Uoma í veg
fyrir að réttur þeirra sé fyrir
borð borlnn í atvinnumálum.
— Saga íslenzku launþegasam-
takanna geymir margan sigur,'
sem vannst í nafni einingar-
innar, en það vita þeir, sem
kynnst hafa að það kostaði
meim en orðið eitt að skapa
slíka einingu. Barátta, sem háð
var í verkfalli, oft einangruð,
gegn ofurvaldi þeirra, sem
réðu yfir vinnu og lífsbjorg, —
sú barátta var háð i hjarta
hvers verkamanns og iíonii,
þar sem manndómur, sam-
hyggð og skilningur á samtök-
urn og múlstað vógust á við
skort heimilisins, gylliboð um
bjarta framtíð og látlausan á-
róður gegn samtökunum og
einstaklingum,' sem fremstir
stóðu.
• Einliver mun segja: Þetta
er iiðin tið, nú er það ailt um
garð gengið, og samtökin ó-
vinnandi. Það er satt. En þó
margt hafi breytzt eru höfuð-
einkenni stéttaátakanna hin
sömu. Ennþá lifir hugsjön ein-
ingarinnar, enn má sjá hetju-
skap manns og stéttar, þegar
gylliboð, liótanir og . áróður
ríða eins og liolskeflur yfir
samtök og einstaklinga. Og
enn, ekki s’ður en fyrr, er
reynt að rjúiá eininguna með
því að ota fleygnum milii ein-
staklings og samtaka. 1 stétta-
átökunum á þess.u sumri liöf-
um við kynnzt hvorútveggju:
miklum styrk, sem færði okii-
ur sigra og miklu ístöðuleysi,
og félagsiegri spiliingu, sem úr
þeim dró. 1 þessum átökum
liefur auðstétiinni tekizt að
fleyga einstök félög frá heild-
inni og veikja þannig mátt
samtakanna. Petta eru víti til
varnaðar og lærdóms. Annars
vegar höfum við félög, sem
bresta í átökunum sjálfum
þegar forustan bilar, eins og
Hlíf; hinsvegar félög, sem frá
byrjun átakanna vöidu sér
hlutskipti spákaupmannsins, að
bíða meðan aðrir börðust. tii
þess að geta að því húnu hirt
það sem vannst og jaínvel orð-
ið aðnjótandi viðurkenningar
frá auðstéttinni fyrir að iuifa
iamað baráttuna með hjásetu
og sundrung. l>ar höfum við
dæmin frá Iðju, Prentarafélag-
inu, Frainsókn og fleiri félög-
um. Þessi dæmi, sem nefnd
voru, lýsa átalianlegum þver-
brestum, sem enn eru í röðum
verkalýðssamtakanna. Og þau
lýsa braskhyggju, sem síðari
áratugir hersetu og vaxandi
spiUingar, liafa lætt inn í ó-
spiUt hugarfar hins vinnandi
manns. En alveg sérstaklega
•skýra þau frá meginorsök
þess, að siilít getur átt sér
stað, en það er niðuriæging og
póUtískur va'ndisferill Alþýðu-
flokksins. Svo djúpt eru leið-
togar þessa flokks soklcnir, að
vonlaust er að þeir fál afplán-
að misgjörðir sinar \4ð alþýðu
landsins. Þeim mun heidur
elíki takast að liafa varanleg
skemmdaráhrif innan verka-
lýðshreyfingarinnar; aðeins
mun það taka nokkurn tima
fyrir fyigjendur þeirra að
sætta sig við brostnar vonir.
Og það mun krefja vinstri öfl-
in þróttmeira starfs en nokkni
sinni fyrr að hraða svo þróun
og uppeldi l erkalýðsstéttarinn-
ar, að á næstu árum finnist
hvergi í röðum hennar félög
né memi, sem skortir þroska
og manndóm tii þess að gera
eininguna að ófrávíkjanlegu
boðorði sinu. st.