Þjóðviljinn - 19.09.1961, Blaðsíða 6

JÓÐViLJINN
átseiandi: Öameinlngarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurlnn. — Rltstjórar:
HaKnufi Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Quðmundsson. —
PréttarltstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir
láagnús8on. - Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Ekólavörðust. 19,
»1 rcl 17-500 (ð iínur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
Prentsmiðja ÞJóðviljans h.f.
Fagnaðarefni
Þess vegna.ber að fagna þvf,
að Bandaríkxn naunu svara
ógnunum þeirra með þvx ,að
hefja kjarnorkutilraunir sín-
ar að nýju innan skamms. •;
fTmmæli þau sem birt eru hér fyrir ofan voru nið-
urlagsorðin í einni forustugrein Morgunblaðsins
fyrir helgi, og þau lýsa betur en nokkuð annað hræsni
blaðsins þegar það þóttist í nokkra daga vera andvígt
tilraunum með kjarnorkuvopn og kvað upp yfir þeim
þyngstu siðferðilega dóma. Nú er sá yfirdrepsskapur
rokinn út í veður og vind, og svo gersamlega hafa rit-
stjórarnir varpað af sér sauðargærunni að þeir tala
ekki einu sinni um illa nauðsyn; tilraunir með kjarn-
orkuvopn eru fagnaðarefni. Það eru jól á ritstjórn
Morgunblaðsins. Og nú þekkja menn blaðið aftur;
þannig hefur það alltaf skrifað um múgmorðstæki
nútímans og hrakyrt alla þá sem hafa barizt fyrir
afvopnun og friði hér á landi sem annarsstaðar.

rLg þessi afstaða er ekki fundin upp í Morgunblaðs-
höliinni; með henni er aðeins verið að bergmála
skoðanir erlendra húsbænda, þótt þeir séu að vísu
ögn varkárari í orðavali sínu flestir. Bandaríkin eru
eina ríki heims sem hefur beitt kjarnorkusprengjum
og myrt hundruð þúsunda varnarlausra manna í til-
raunaskyni, og þann verknað hafa ritstjórar Morgun-
blaðsins ævinlega talið fagnaðarefni. Bandaríkin héldu
lengi vel að þau hefðu einkarétt á þessum vítisvélum
og ætluðu að hagnýta þá aðstöðu til heimsyfirráða;
þess vegna var öllum andstæðingum kjarnorkuvopna
lýst sem handbendum Rússa. Síðan einokunin brást
hafa Bandaríkin samt ímyndað sér að þau hefðu yf-
irburði og því staðið gegn öllum tillögum um að banna
kjarnorkuvopn og tilraunir með þau. Þegar Sovétrík-
in hættu tilraununum einhliða 1958 og knúðu Banda-
ríkin og Bretland til þess að fylgja fordæmi sínu
með aðátoð almenningsálitsins og baráttu vísinda-
manna víða um heim var gripið til þess bragðs að
láta Frakka halda tilraununum áfram í þágu Atlanz-
hafsbandalagsins, og enn fagnaði Morgunblaðið. Sov-
étríkin hafa margsinnis lagt til að öll kjarnorkuvopn
skyldu eyðilögð og tilraunir með þau bannaðar og
boðið vesturveldunum sjálfdæmi um hvert það eftir-
lit sem þau vildu með þvílíku banni, en öllum slíkum
tillögum hefur verið hafnað. Það hefur verið ófrávíkj-
anleg stefna Atlanzhafsbandalagsríkjanna, að ekki að-
eins skyldu kjarnorkuvopn heimiluð heldur bæri að
semja um frekari tilraunir með þau neðanjarðar og
utan gufuhvolfsins. Og öllu þessu hefur Morgunblaðið
fagnað alla tíð.
pramleiðsla kjarnorkuvopna og tilraunir með þau
munu halda áfram meðan annarhvor aðilinn
ímyndar sér að hann hafi yfirburði og reynir að beita
þeim yfirburðum í átökum á alþjóðavettvangi, eins
og Bandaríkin hafa gert og gera enn. Það þarf tvo
aðila til þess að unnt sé að semja. En almenningi er
ljósara nú en nokkru sinni fyrr að stefna vígbúnað-
arkapphlaups og valdstefnu hlýtur að leiða til ófarn-
aðar og að aldrei hefur verið brýnna en nú að kveða
niður þá ofstækismenn sem fagna múgmorðstækjum
og tilraunum með þau. •— m.
Tómasarhaga skagar húslóð og lokar götustæði Dunhaga með c
Ut í götustæði
AlfreS Gíslason:
Hvernig stendur á því, að
svo mikið er af lélegum, ófull-
gerðum götum í Reykjavík sem
raun ber vitni um, og hvers-
vegna erum við svo langt að
baki öðrum menningarþjóðum
í þessu efni?
Þegar leitað er svars við
þessu, er ekki nema eðlilegt, að
kastljósinu sé varpað á vald-
hafa bæjarins, og þá kemur
það fram, að þeir hafa ekki
staðið vel í ístaðinu. Þeir hafa
vanrækt þetta mikilsverða bæj-
armálefni, gatnagerðina, árum
og jafnvel árutugum saman, og
hljóta menn að undrast tómlæti
valdhaíanna og skeytingarleysi
því meir sem málið er nánar
athugað.
Velviljaðir borgarar kunna nú
að spyrja sem svo: Hafa ekki
ráðamenn bæjarins verið að
horfa í kostnaðinn og viljað hlífa
bæiarbúum við dýrri gatna-
gerð? Ég er hræddur um, að
valdhafarnir hafi ekki einu
sinni það sér til málsbóta, og
er þó rétt að athuga það ör-
lítið.
Minna fyrir
paningana
A síðustu. 5 árum, 1956—1960,
hefur verið varið til viðhalds
gatna og nýrra gatna samtals
112 millj. króna eða að meðal-
tali 22.4 millj. króna árlega.
Þessi upphæð er 11.6% allra
rekstrarútgjalda bæjarsjóðs á
þessu tímabili. Ég skal taka
fram, að í þessum pósti er
kostnaður vegna gatnahreinsun-
ar ekki talinn með, en sá kostn-
aður nemur nokkrum milljón-
um króna á ári. Spurning er,
hvort þetta fjárframlag til
gatnagerðar, 22.4 millj. króna á
ári eða 11.6% allra útgjalda
bæjarins, sé lágt miðað við það
sem gerist hjá erlendum bæj-
arfélögum, þar sem gatnagerð
er í góðu lagi. Þeim spurningu
væri fróðlegt að fá svarað. Ef
marka má það eina, sem ég
þekki til samanburðar og ég
áðúr héf greint frá, þá er það
á þá leið, að erlendis nemi all-
ur gatnakostnaður 4—5% af ár-
legum rekstrarútgjöldum, en
ekki 11—12% eins og hér. Jafn-
vel þótt munurinn væri yfirleitt
eitthvað minni okkur í óhag, er
grunur minn samt sá, að fram-
lög okkar til gatnagerðar séu
sízt minni en erlendis gerist,-
aðeins fáum við sýnu minna
fyrir peningana hér.
Á þetta atriði vil ég leggja
sérstaka áherzlu. Gatnagerð í
Reykjavík hefur hingað til ver-
ið dýr úr hófi fram, — Það
hefur allt of lítið íengizt fyrir
þær fjárhæðir, sem til hennar
hafa runnið, og ástæðan er
fyrst og fremst skortur á stjórn-
semi og hagsýni í vinnubrögð-
um. Ég skal nú finna þessum
orðum mínum stað.
ÚeSlilegf
gafnakeríi
Gatnakerfi Reykjavíkur er ó-
eðlilega stórt. 1 árslok 1960 var
samanlögð lengd gatna í bæn-
um talin 164.4 km., en þá voru
íbúarnir liðlega 72 þús:1 að tölu.
Gatnakerfi áf 'þéssafi stærð
gæti sem þézt nægt 100 þús.
manna bæ, "'ef býggðin væri
skynsamlega skipulpgð. Ég hef
áður bent á það, að' gatnalengd-
in er svipuð’'í Réykjavík og í
Árósum, sem heíúf'yfir 100 þús.
íbúa og ér :'pq 'ékkí' síðri um
hollustuhætti og önnur skipu-
lögð þægindi.
tutos OC «8 m»tQ O
Arið 1940..,. var, $apaanlögð
lengd ga.tna, hór í. bæ 49 kni.,
en á naq^þx 10 áfmm hljóp
gcysilegur ofvöxíur í gatna-
kerfið, svo að undrum sætir.
Á því tímabili lengdist gatna-
kerfiö um hvorki meira né
minna en '82 kin, • Qg Var-eorðið
samtals 13í fem’. í lbli!'"þess.
Þessi gegndadausa .aukning,
sem bæjarbúar enn þá ’súpa
seyðið af, orsakaðist fyrst og
fremst af gáleysislegri og óhag-
kvæm.ri skipul.agningu nýrra
byggðarhverfa. Byggðinni var
af mesta handahófi drepið á
dreif um holt og hæöir og .ekk-
ert tillit tekið til þess, að
langar götur og illa nýttar eru
kostnaðarsamar í þyggingu og
viðhaldi, , Ef . sjálfsögð hagsýni
hefði rá.ðið þessi árin, , væri
gat.nakerfið nú tugum kilómetra
styttra en það er.. Þá væri
einnig minna um malargöturn-
ar o.g flei.ri götur. malbikaðar.
Skinulagning; þæiarins ræður
bannig • ekki litlu ura alla
gatnagerð, ..........; ■ .
Var þessi gífurlega lenging
go.tnakerfi.sj;nS' i á -áratugnum
1940—1950.; ekki’: óhjákvæmileg
vegna-.rfjíijgunar í. bænum? Nei,
— þyí ,íer ú.iarri. 3>aðxaýnir
bezt satnanbwður-,við áratuginn
& — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 19. september 1961