Þjóðviljinn - 19.09.1961, Blaðsíða 7

II. hluti
lllllllllll
illu.
næsta á eftir, Árin 1950—1960
lengist giitnakei'fið ekki nema
um 33.4 krn. eða 48.6 km.
minna en áratuginn á undan.
Mannfjölgunin var svipuð báða
þessa áratugi, 18 þús. manns
fyrri áratuginn og rúm 16 þús.
hinn síðári, svo að ekki rétt-
lætir hún þennan geysilega
mun.
Skiþulagi baejárjns er áfátt í
mörgu, eins og.útlit hans bend-
ir. .ó.tvirætt, tjl. Éitt af því er
óhæfileg gatnagerð, en það hef-
ur aítur leitt til aukins gatna-
gerðarkostnáðai; og þannig vald-
ið töfum á, að" gotur yrðu full-
1 gerðar. Þó eru ágallar skipu-
lagsins vissuíéga aðeins ein af
mörgum ástæðúm til hörmung-
arástands gátnanná í þcssum
52 km á____________
hálf ri öld
Um síöustu áramót höfðu
52 km. gatna í Reykjavík feng-
ið‘ malbikslitlág, og hefur
það afrok 'tekið næfri hálfa öld,
því að árið 1912 var fyrsti
götuspottinn malbikaður. Það
lætur nærri, • að 1 km. gatna
hafi Verið málbikáður árlega að
meðaltali síðan inalbikun hófst
hér. Þetta1 eru áumleg afköst,
þegar tekið er tillit til, hve
samanlögð lengd gatna hefur
aukizt stórlega á þessum fimm
1 áratugum. Við athugun kemur
og annað í ljcs býsna alvar-
legt o.g það er, að malbikunin
eykst ekki með árunum, þrátt
-íyrir fólksfjölgun, aukin fjárráð
og tækniframfarir. Á 5 ára
tímanum 1956-^1960 voru mal-
bikaðar 5.3 km: gatna eða sem
næst 1 km, á árí. en það er
nákvæmlega sarha meðaltal og
gildir um 50 ára tímabilið allt.
Þetta er heldur ömurleg stað-
x’eynd, og þó er sagan ekki ölj.
Síðustu árin virðist hafa oi’ð-
ið hreinn og beinn afturkipp-
ur í malbikun gatna hér. Á
kreppuárunum fyrir sti’íð, nán-
ar til tekið á 5 ára tímabilinu
1936—1940, var lengd þeirra
gatna, sem þá voru fullgerðar,
8 km. eða nærri 3 km. meiri
en nú, 20 árum síðai'.
Það er ekki glæsileg útkoma,
að minna skuli malbikað nú
síðustu árin en á kreppuárun-
um fyrir strið, og munu þó
f járframlög til gatna í heild
ekki vera hlutfallslega rninni
nú en þá. Skýringin á þessai'i
öfugþróun liggur fyrst og
fremst í vanhugsaðri lengingu
malargatnanna. Hún vai'ð
fáránlega mikil á áratugnum
1940—1950, og jafnvel síðustu
árin er gert þrefalt meira af
nýjum malargötum en malbik-
uðum. Gerð malai'gatnanna er
dýr og viðhald þeirra þó enn
dýrara. Þær gleypa æ stærri
hluta þeiri'a fjárhæða, sem í
heild er varið til gatnagerðar,
en hlutur malbikunai'innar
minnkar að sarna skapi. Það
er vert að gefa. því gaum í
þessu sambandi, áö árið 1955
fer lægri upphæð að krónutölu
til endanlegrar gatnagerðar en
árið 1945 og er sarna að segja
um flest árin þar á milli. Varð
þó mikil verðbólga á þessum
árum, eins og öllum er kunn-
u.gt.
Handahóf og
vettlingatök
Öhaghvæmt skipulag byggð-
arinnar hefur orðið til að tor-
velda eðlilega gátnagerð og
gei-a hana dýrari, en það er
margt annað, sem verkað hefur
í sömu átt, og má raunar segja,
að flest hafi hingað til lagzt
á þá sveifina. Gatnagerðarmál
vii'ðast alltaf háfa verið tekin
vettlingatökum, enda illa að
starfseminni búið af hálfu vald-
hafanna. Hefur í því efni sem
fleirum alltaf mikið verið lát-
ið reka á reiðanum. Gagnger
endurskoðun á kerfi gatnagerð-
arinnar hefur aldi'ei farið fram,
og hafi endui'bætur verið gerð-
ar, virðast þær einna helzt til
komnar fyi'ir hapþa- og glappa-
aðferðina. Ég skal nú di'epa á
nokkur ati'iði, sem óumdeilan-
leg ei'u og sýna gjörla handa-
hófið í vinnubi'ögðum á þessu
sviði.
Hlíðahverfið var undii'búið
til byggingar á árunum 1943—
45. Engir fullnægjandi vinnu-
uppdrættir af götum hverfisins
voru gerðir þá og hafa raunar
ekki vei'ið gei'ðir enn í dag
Enginn veit, hver götuhæðin
verður í þessu hverfi, sem þó
er fu.llbyggt fyrir mörgum ár-
um. Þannig er þetta í Hlíða-
hverfinu og þannig er það í
flestum öðrum hverfum bæjar-
ins. Sú vanræksla, að koma
ekki götum í rétta hæð um leið
og þær eru fvi'st gei'ðar, veld-
ur oft miklum óþægindum o<r
miklum kostnaði bæði bæjar-
félaginu og húseigendum. Þó var
þetta t^lin sjálfsögð tilhögun að
minnsta kosti allt til ársins
1952. Yfirvöld bæiarins kvört-
uðu ekkiv bótt þet.ta sleifarlag
kosti bæjarsjóð of fjár, en hús-
eigendur kvarta, og loks va''
tek.in upp sú nýbreytni að
koma götum í nýjum bæjai'-
hverfum í rétta hæð strax, og
eru verkfræðingar ekki í vafa
um, að sú tilhögun eigi eftir
að spai'a bæiarfélagi og hús-
eigendum stórfé. Um þessa
úYamhald á 10 síðu
ÞJÖÐLEIKHÚSIÐ
„Allir komu þeir aftur”
eftir IKA LEVIN & MAC IIYMAN
Leikstjóri: GUNNAR EYJÖLFSSON
Bessi Bjarnason í hlutverki sínu.
ÖJlu barnalegri skemmtun en
hermannagletturnar bandarísku
sem bera hið góðkunna íslenzka
heiti ..Ailir komu beir aftur“
mun torvelt að finna. en Þjóð-
leikhúsið áðui' reynzt ótrúlega
íundvíst á litilmótlega gaman-
leiki af vestrænum toga; og
svo mikið einkamál eru hinar
kátlegu svipmyndir úr æfinga-
stöðvum ameríska flughersins
að fremur ólíklegt má telja að
leikr.itið hafi áður verið sýnt
utan síns heimalands. „Allir
komu þeir aftur“ er raunar
ekki leikrit í venjulegum skiln-
ingi, heldur sviðsgerð vinsæll-
ar skemmtisögu eftir Mac Hy-
man — sundurlaust safn
skringiyrða og bro.slegra at-
vika og atriðin ekki færri en
29 að tölu, sum reyndar
aðeins kumpánlegt spjall aðal-
hetjunnar við leikgesti. Þar
er engin spenna og engin eft-
irvænting í lofti. enda snýst
leikurinn um það öðru frem-
ur hvort tveir aulabárðar í
flúghernum skuli fluttir í fót-
gönguliðið eða ekki, og um það
stendur öllum hjartanlega á
sama.
Söguþráðinn ætla ég ekki að
reyna að rekja, en hins er
sjálfsagt og skylt að geta að
mesta hetjan í leiknum heitir
Vílli Stockdale, sveitapiltur úr
Georgíu, sauðheimskur og ó-
læs að kalla, en afrenndur að
afli, ódrepaixdi með ö'lu og
kann ekki að hræðast; það er
honum leikúr einn að g’eypa
heilan viskípott á örskammri
stundu og standa jafnréttur
eftir, eða slá niður tylft ó-
skammfeilinria nýliða án þess
að depla auga. Hann er góð-
menni hið mesta, en hjálpfýsi
hans og frámunaleg trúgirni
og einfeldni valda yfirmönnun-
um tíðum og þungum áhyggj-
um; bann fer öfugt að öllu
eins og Sveinn Dúfa forðum,
en sleppúr ósár og brosandi úr
hverjum vanda. Ýmsir hafa
kallað hann bandarískan Svejk,
enda í sumu skyldur þeim
ágæta dáta, en munurinn þó
svo firnavíður að ekki ætti
að nefna í sömu andránni. Sag-
an um Svejk er eigi sízt
vægðarlaus og beinskeytt
deila og napurt og meinlegt
háðum vitfirringu stríðsins og
rangsleitni úrelts og rotins
þjóðfélags, en „Allir kornu þeir
aftur“ ekki annað en mein-
laust og merglaust grín, og
þannig alger andstaða hinnar ó-
gleymanlegu sögu. Það má
segja höfundunum til lofs að
mannlýsingar þeirra eru flest-
ar skemmtilegar og lifandi o.g
einstök atvik og tilsvör í f.yrri
hluta leiksins hlægileg eða
brosleg, en svo ótrúlega barna-
legur og afkáralegur er síðari
hlutinn að vart virðist við ann-
■arra hæfi en stráka sem leika
sév að tindátum. Leikhúsið
ætti að taka upp síðdegissýn-
ingar á gamanmálum þessum
og auglýsa um leið: Fyrir börn
innan fjórtán ára, eða: Full-
orðnir sitji heima. og snúa sér
síðan að mergjaðri og veiga-
meiri verkefnum.
Engu að síður var mikið
hlegið og klappað í þéttskipuð-
um salnum, sýningin vakti al-
menna ánægju hinna prúðbúnu
leikgesta, enda þeim til sóma
sem að vinna. Leikstjóri er
Gunnar Eyjólfsson og hefur
auðsæilega haft ánæg.ju af
verkefni sínu, starfað af sönn-
um áhuga og atorku að flókinni
sviðsetningu og tíðum hópsýn-
ingum. Allt gengur hratt og
greiðlega og hlé milli atriða öi'-
stutt eða engin að kalla, en það
skiptir meginmáli á þessum
stað; og yfirbragð leiksins eins
amerískt og heimtað verður
með sanngirni. Konur eru
engar í herbúðunum, en allir
leikarar Þióðleikhússins á svið-
inu og eiaa margir tvöföldum
skyldum ag gegna; í hlutverk
er skipað af glöggsýni. Hér
standa kornungir leiknemar
við hlið hinna reyndustu lista-
manna, og veldur að sjálfsögðu
nokkrum örðugleikum; full-
komið samræmi og öryggi
skortir í sumum atriðum eins
og vænta má. Tæpast er unnt
að segja að leiktjöldin séu
með sérstökum glæsibrag, enda
að því stefnt að gera allan
búnað sviðsins eins einfaldan
og fábreyttan og verða má;
Lárus Ingólfsson hefur unnið
margþætt starf sitt af dugnaði
og mikilli hagsýni. Búningarn-
ir gætu ekki verið betur við
hæfi, enda fengnir að láni hjá
flugliðinu á Vellinum; hæg eru
heimatökin. Þýðing Bjarna
Guðmundssonar er lipur og
víða smellin, honum tekst
furðuvel að sneiða hjá vara-
sömum skerjum.
Það virðist sjálfgefið að fela
Bessa Bjarnasyni kostulegt
hlutverk aðalhetjunnar, enda
bregzt hann hvergi skyldu
sinni. og þó hefði mátt ætla
að Villi Stockdale yrði enn að-
sópsmeiri og hlægilegri í hönd-
um hins ágæta og vinsæla
skopleikara. Bessi lýsir þessu
stóra barni skemmtilega, blátt
áfram og alveg ýkjulaust —•
knár og vasklegur í sjón og
raun, hjartagæzkan og gáfna,
tregðan augl.iós og brosið og
hláturinn innilegur og sannfær-
andi, hnittilegur og skýr í máli
og einstaklega .aðlaðandi piltur
þrátt fyrir allt eins og hann á
að vera. Heimskupör Villa
bitna óþyrmilegast á hinum
hálffimmtuga friðelska King
liðþjálfa, en náunga þessum
lýsir Róbert Arnfinnsson svo
forkunnarvel að ber af öðru
í leiknum; það er mergiuð
og ísmeygilega raunsönn túlk-
un hans sem framar öllu held-
ur saman hinum fjölmörgu
smáatriðum. Liðþjálfinn er sízt
af öllu stórmenni né gáfnaljós,
en dálítið útsjónarsamu.r og
jafnvel slóttugur þegar svo ber
undir, slysinn og óheppinn og
ber alltaf lægr.a hlut að lok-
um. Mannlýsing Róberts etr
heilst.eypt og alhliða, útlit, svip-
brigði. göngulag og' tungutak
forkostulegt og meinfyndið og
eins og ég myndi helzt kjósa;
og hann er samur við sig frá
því hann flytur ávarpið góða í
upphafi og þar til hann dæmist
ævilaneur félagi fjandvinar
síns Villa Stockdale.
Framhald á 11. síðu.
Rúrik Haraldsson og Bessi Bjarnason.
Þriðjudagur 19. september 1961 — ÞJÓÐVILJINN —