Þjóðviljinn - 04.10.1961, Blaðsíða 4

HeilbrigSismál
vinnusfaSanna:
ÁVINNU
Hvar er heilbrigSiseffirlitiS?
í síBasta þætti hér í blaðinul
um heilbrigðismál vinnustað-B
anna var rætt um fatageymsl-fi
ur og matstofur. Þar er á-
standið slikt, að segja má að (
flest reki þar á reiðanum eftir-
litslaust og fari eftir geðþótta
þeirra, sem fyrirtækjunum
stjórna. En þegar kemur að
raestingu vinnustaðanna, frá-
gangi á salernum og handlaug-
um, sem verkafólki er ætlað,
þá er ástandið sízt betra. Og
eftirlit heilbrigðisyfirvaldanna
þar. er sem á öðrum sviðum,
með öllu vanrækt.
í 47. og 48. grein Heilbrigð-
issamþykktar Reykjavíkur seg-
ir svo um þessi efni:
47. gr.
Starfsfólk skal hafa greið-
an aðgang að salernum og
handlaugum, og ekki má
aetla eitt salerni fyrir flciri
en 20 manns. Þar sem að
staðaldri vinna 5 konur
eða fleiri, skal þeim ætlað
sérstakt salerni, og fyrir
hverjar 15 konur skal vera
eitt salerri. Karhnönnum
• skulu ætlaðar sérstakar
þvagskálar, ef þeir eru
fleiri en 10.
48. gr.
Ræsting á vinnustöðvum
innan húss skal fara fram
daglega, utan vinnutíma, og
skulu gólf þá jafnan þveg-
in, þar sem því verður við
komið, en ekki sópuð.
Þegar verkafólk ber þessi
ákvæði saman við framkvæmd
þeirra, er ekki vafi á því að
í Ijós kemur að v.'ða eru þau
brotin og bað sumstaðar svo
freklega, að ekki má láta það
viðgangast stundinni lengur.
Víða er aðgangur að salern-
um ógreiður og hirðing slæm,
auk þess sem ákvæðin þar um^
eru allsendis ófullnægjandi.
Um ræstinguna er það að
segja, að á fjölmörgum stöð-
um er hún framkvæmd í
vinnutíma að meira eða minna
leyti. Ýmist eru gólfin sópuð
eða þvegin. en langt er frá að
um daglegan gólfþvott sé að
ræða á fjölda vinnustaða. enda
þótt ákvæðin um það séu ó-
tvíræð.
En hvar eru mennirnir frá
heilbrigðiseftirlitinu, það er
sama hvar er spurt, enginn hef-
ur orðið þeirra var. Einungis
þeir, sem eru í störfum fyrir
vélaeftirlitið munu koma á
vinnustaði einu sinni á ári. a.
m.k. þá stærri, og gera þar
sínar athugasemdir.
Heilbrigðismál vinnustað-
anna eru of veigamikil mál
til þess verftplýðsfé.lögin geti
Bréf úr Múlakamp
i
Mig langar til að ræða nokk-
uð það sem fram við okkur
kemur hér í Múlakampi. Það
er nú grafið .ailt í kringum
kofana, sem við búum í svo
við erum í erfiðleikum með að
komast að og frá heimilum
okkar. Það er úthlutað lóðum
-við íbúðir okkar og undir þeim
og byggt fyrir gluggana svo
rökkur er um bjartan dag.
Það virðist svo sem bæjaryfir-
völdin muni ekki eftir okkur
nema þegar um gjöld er að
-ræða eða kosningar. Það áettu
þá líka allir að muna loforð-
In, sem gefin voru, og hverpig
þau eru haldin. Það ættu allir
að muna.
Langt er síðan jafn erfitt
hefur verið að lifa og nú. All-
ar leiðir eru farnar til að rýra
kjör okkar verkamanna, en
á sama tíma er þeim sem efnin
hafa hlíft og hjálpað. Það sýna
allar þær skrifstofu- og verk-
smiðjubyggingar, sem leyfðar
voru fyrir síðustu kosningar,
«nda þótt þörfin hiafi ekki
verið meiri en svo, að ekki hef-
-ur þótt ástæða til að hraða
því að þær kæmu til nota. í-
þúðarbyggingar aftur á móti
sitja sífellt á hakanum, ekki
•sízt fyrir verkálýðinn, nema þá
rétttrúuðu, *— þeir fá margt.
Hvað lengi ætlum við verka-
menn að ala þennan braskara-
lýð, sem eyðir og spennir, á
sama tíma og okkur er skip-
að að spar.a sVo hinir geti eytt
meiru. Fyrir þessu eigum við
að vinna.
Hvernig er það með verðlag-
ið í landinu. Allt er sífellt
að hækka. Hvað lengi getur
það gengið? Ég get ekki betur
séð en ríkisstjórnin hafi æst
upp þá mestu verðbólgu og
dýrtíð, sem við höfum þekkt
og sleppi henni nú óðri á fólk-
ið í landinu. Er ekki mál til
komið fyrir stjórnina að stöðva
þennan ófarnað með þvi að
fara frá, eða vill hún meiri
verkföll. Hafa ráðamenn ríkis
og bæjar gleymt því, að það
er hægt að þrengja svo kosti
verkamanna, að þeir ráðist til
enn alvarlegri átaka en hing-
að til.
Svo langar mig til að fá
svarað eftirfarandi spurn-
ingu:
Þegar úthlutað er lóðum og
íbúðarhús standa á lóðinni,
sem úthlutað er, fer það verk
þá fram án þess að skilyrði
séu sett um útvegun húsnæð-
is handa þeim, sem í húsinu
búa. Eða er það án skilyrða,
þannig að hinum nýja lóðar-
hafa sé leyft að flæma fólk-
ið út á götuna?
Þessu óskast svarað fljótt af
viðkomandi ráðamönnum.
B. S.
Múlakampi 18.
þolað það, að þeim sé ekki
meiri gaumur gefinn, og op-
inberir aðilar svíkist um að
rækja nauðsynlegt o.g lögboð-
ið eftirlit. Það er augljóst mál
að það hefur ekki litla þýð-
ingu fyrir heilsu manna og
velferð hvernig að þeim er
búið á vinnustaðnum. Það er
líka öndvert allri þróun heil-
brigðismála hér á landi, hversu
mjög hefur verið vanræktur
þessi þáttur þeirra. St.
I KAFFITIMANUM
MITTIS-
ÓLIN
í kaffitímanum í gær var
rætt um það loforð ríkis-
stjórnarinnar að spara í opin-
berum rekstri, eða eins og
Ben. Gröndal orðar það, „að
ríkisbáknið herði mittisólina“.
Allir voru sammála um ,að
engin ríkisstjórn hefði kom-
izt fjær þvi að spara en sú
sem nú situr, svo oíboðsleg
hefði sóunin verið og yfir-
lætið f veizluhöldunum s'ð-
ustu mánuði. Þar kom tali
manna, að komið yrði á fram-
færi við Ben. Gröndal þeirri
spurningu, ’ hvað mittismál-
ið hefði verið á ríkisbákn-
inu, þegar þessi ríkisstjórn
tók við völdum og hvað það
væri í dag. Aftur á móti var
það álit allra að til þess
þyrfti beisnari bóg ep Bene-
dikt að „herða mittisóiina á
ríkisbákninu“ eftir öll þau
kynstur sem það hefur sporð-
rennt Síðustu mánuði. Já, og
það jafnvel þótt viðspyrnan
væri efnisþéttari en Alþýðu-
flokkurinn er í dag. d.
Glötuð réttindi
ö „Það er leilt til þess að vita,
, að ungá fólkið skilur þad
ekki fyrr en það fer að þreyt-
ast, hvernig með það cr farið
— og meina ég þá sérstak-
lega hinn óhóf'.ega vinru-
tíma“.
• Þessi orð eru sögð af
manni, sem ég hitti nýlega.
Hann er ekki fullra fimmtíu
ára, en hefur unnið sem iðn-
aðarmaður sl. 30 ár.
• Við ræddum þetta sjónar-
mið fram og aftur og vorum
sammála um að algengt væri
að æskumaðurinn gætti sér
lítils hófs um vinru og skiln-
ingur hans á því, hvað hann
raunverulega ber úr býtum
fyrir störf sín, eftir laqgan
vinnudag, væri oft óljósari
en hjá þeim, sem eldri eru.
Vinnuþrek og lífsþróttur
þeirra, sem ungir eru, slævði
oft skilnirginn á því hvers
þeir fara á mis með því að
eyða blóma manndómsáranna
í glórulaust strit, sem oftast
skilur lítið eftir utan lúann,
svo væri landsstjórnarmönn-
um og skipulagi þeirra á
þjóðfélaginu fyrir að þakka.
★
• Vissulega er það stað-
reynd, sem við þurfum að
gera okkur ljósa, að stór hluti
æskunnar hefur ekki kynnzt
sögu verkalýðshreyfingarinn-
ar og skortir þar af leiðandi
skilning á lærdómum hcnnar.
• En þeir eldri geta ekki
velt af sér þeirri ábyrgð, að
uppeldisáhrif þeirra á hina
vinnandi æsku hafa ekki bor-
ið þanm árangur, sem nauð-
synlegur var. Og þeir geta
heldur ekki vikizt undan
þeim sannleik, að sjálfir hafa
þeir reynzt furðu sinnulaus-
ir um sín hclgustu réttindi.
Átakanlegust og alvarlegust af-
leiðing þess speglast glöggt í
því dæmi, að 40 ár eru liðin
siðan fyrsta verkalýðsfélag á
íslandi fékk viðurkennidan 8
stunda vinnudag. og það sem
meira var, þá var hægt að
lifa af honum án aukavinnu.
enda var hún s,ialdgæf á þeim
árum. í dag munu fæstir geta
lifað af launum, sem þeir fá
fyrir átta stunda vinnudag,
og má oft sjá það í opinber-
um skýrslum, að þar er niið-
að við 8 tíma að viðbættum
a.m.k. cinum tíma í auka-
vinnu. Það segir svo aðra
sögu, að hin mikla auka-
vinna, sem víða er unnin, af-
sannar allar kenningar um
það, að atvinnureksturinn
beri ekki hærra kaupgjald.
• Þegar við berum ástand-
ið hér saman við nágranna-
löndin, sjáum við að íslenzka
verkaiýðshreyfingin liefur
hvað vinnutímann sniertir
slakað á meginmálinu fyrir
menningarskilyrðum stéttar-
innar.
• Nú þurfum við hinir eldri
að taka okkur á. Við meg-
um ekki í yfirlætistón kenna
hinum ungu sögu samtak-
anna og Iærdómana af henni
enda er það mála sannast, að
í dag er oft meiri vandi að
vera stéttvís æskumaður,
skilja sHungið samhengi hlut-
anna, en nokkru sinni fyrr.
Krossgötur eru ekki færri og
villuljós glampa yfir fleiri
leiðum en áður.
• Það er nú verkefni verka-
lýðsfélaganna, það er verk-
efni hinna reyndari og það er
verkefni skilningsbezta hluta
æskunnar að valda straum-
hvörfum í þessum málum.
Það þarf ekki aðeins að end-
urvekja það sem gleymzt hef-
ur og rykfallið af lærdóm-
um fyrri tíma, ekki aðeins
að endurheimta sjálfsiigð og
gamalunnin réttindi, heldur
býður næstu ára hið stór-
brotna verkefni að skapa nú-
lifandi kynslóð menningar-
skilyrði eins og þau mega
bezt verða. Það gcrum við
aðeins ineð því að hcimta í
hlut albýðunnar valdið yfir
atvirmutækjunum og tækni
þróun þeirra. Með slíku
stjórnarfari, sem nú ríkir, er
óhugsandi að launastéttirnar
nái því marki að fá unnið
stuttan vinnudag, notið mik-
illa fría, og þegar brauðstrit-
inu sleppir þroskað hæfileika
sína á þeim sviðum, sein þeir
Iiggja.
• Og það má íslenzka auð-
stéttin vita að rómantík
vinnugieðinnar er liðin hjá
nema þar sem vinnan gefur
svo mikið í aðra liönd, aí
maðurinn geti notið andlegra
verðmæta lífsins.
St.
BJÖRN BJARNASON: UPPKAST AÐ BARÁTTUSTEFNUSKRÁ VERKALÝÐSINS
Hlutverk verkalýðssamtaksiuia í
baráttuuni fyrir efnahagslegum og
félðgslegura kröfum verkalýðsins,
gegn crðráni auðvaldsins
in
Allur auður veraldarinnar er
arður af vinnu verkamannsins.
En í auðvaldsheiminum er það
aðeins fámennur hópur auð-
manna og auðfélaga er fleytir
rjómann ,af striti verkamanns-
ins, en úthlutar honum fátækt
og allskonar harðrétti.
Nú þegar auðvaldið tapar
hverri nýlendu sinni af ann-
arri og arðránsaðstöðu sinni
þar, reynir það að bæta sér
þann missi með enn frekari
ránsaðferðum heimafyrir. Með
nýum arðránsaðferðum re.ynir
það að auka gróða sinn og i
krafti valds síns yfir löggjaf-
anum þrengir það kosti verka- fjölgandi sljrsatilfelli og geig-
lýðshreyfingarinnar. Síðan á 4. vænlega aukningu atvinnusjúk-
þingi Alþjóðasambandsins, dóma. Verkamer.nirnir slitna
1957, hefur dýrtíðin farið vax- langt um aldur fram og eru í
andi í öllum auðvaldsríkjum mörgum tilfellum óvinnufærir
og kaupgeta verkalýðsins farið á miðjum aldri og er þá fleygt
minnkandj og er sumstaðar ýt í atvinnuleysið. Við þetta
komin niður fyrir það er var bætist svo öryggisleysi, vegna
fyrir strið. ófullnægjandi þjóðfélagstrygg-
í kapphlaupi sínu eftir meiri inga.
og meiri gróða beitir auðvald-
ið allskonar ráðum til að auka Aukin vélnýting —
framleiðni verkamannsins oft- meira atvinnuleysi
ast af fullkomnu tillitsleysi í Bandarikjunum, ríkasta
gagnvart heilsu hans. Þessar auðvaldsríki heims, eru 6 millj-
aðferðir hafa í för með sér si- Framhald á 10. síðu
'£) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 4. október 1961