Þjóðviljinn - 04.10.1961, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 04.10.1961, Blaðsíða 6
komið geta upp skæðir faraldr- ar, sem erfitt er að verjast nema hægt sé að grípa til bólu- setningar nógu íljótt. Eftir að hafa gefið þetta yfir- lit um veiruranfisóknirnar að Kelöum fylgir Margrét okkur ufn stofnunina og sýnir okkur, hvernig þessi starfsemi fer fram. Fyrst skýrir hún okkur frá því, að núorðið fari til- raunirnar aðaltega þannig fram, að ræktaðar eru lifandi frum- ur í tilraunaglösum og þær sýktar með veirum þeim, er valda hi'num ýmsu sjúkdómum. Þessi aðferð var fyrst fundin upp árið 1949 og var tekin í notkun að Keldum árið 1954. Áður varð að gera tilraunirn- ar á lifandi dýrum og tóku þær að sjálfsögðu langan tíma, þar sem t.d. meðgöngutími visn- unnar er 2—3 ár. Tilraunirnar taka hins vegar ekki nema 1—2 mánuði, þagar þær eru gerðar á lifandi frumum í glös- um. Margrét fer fyrst með okkur inn í hitaskáp, þar sem til- j raunaglösin eru geymd við 37 stiga hita. Glösunum er komið fyrir í þrem rúllum (Sjá mynd á forsíðu blaðsins), er snúast hægt. I hverri rúllu eru um 700 glös eða um 2100 í þeim öllum. í glösunum í rúllunum eru sýktar frumur, sem not- aðar eru við ræktunartilraun- ir og mótefnamælingar á hæg- gengum taugasjúkdómum í dýr- um og mönnum. f körfum ef standa í hillum í skápnum eru hins vegar glös með ósýktumj frumum, sem eru að vaxa. I Margrét segir okkur að þess- ar tilraunir séu tímafrekar og þurfi langan undirbúning. Fyrst þarf að þvo vandlega og dauð- hreinsa öll glösin áður eri frumurnar eru látnar í þau. Fylgir hún okkur þangað, serri glasaþvotturinn fer fram og segir Hallbera Bergsdóttir ér það starf annasþ ökkur, að fvrst séu sýk(a glösin hituð áður en þa’ú eru þvegin til þes^ -að'dreþa sýkla, er í þeim kunná að vera. Síðan eru þau soðin { 2 tíma í sápuvatni og svo eru þaú aftur soðin í klu.kkutíma í hreinu vatni. Að lokum eru öll glösin dauðhreinsuð í 1 '/i , tíma við 170° hita og eru þá tilbúin til nýrra tilrauna. 1 herbergi niðri í kjallará Tilraunastöðvarinnar eru frum-_ urnar látnar í glösin. Eru þær geymdar í gríðarstórum flösk- um og nægja frumurnar úr hverri flösku í 100 glös. Þegar búið er að setja fru.murnar í glösin eru þær látnar í hita- skápin og geymdar þar á með- an þær eru að vaxa og skipta sér þannig að þær myndi þekju, húð, í glasið. Tekur það 3—4 daga og allt upp í viku, eftir því hvaða vef verið er að rækta. Á meðan frumurnar eru að vaxa eru þær nærðar á 2—3 dasa fresti. Áðu.r en frumurnar í glös- unum eru sýktar eru glösin öll skoðuð í smásjá til bess að ganga úr skugga u.m, að vefur- inp sé heUbrigður og í góðu ástandi. Margrét fylgir okkur inn í herbergi'þar sem tvær stúlkur sitja við borð með fullt af gTös- um og flöskum á mihi sfn. Seg- ir hún okkur að frumurnar séu allar nærðar áður en bær-eru sýk.tar og er önnur stúlkan að vi.nna bað verk. Hyi stúlkan lætur veirur í glösin. Eftir að sýk.ingin hefur farið fram eru glösin iátin í: rúl.lu.rnar. Eru bau síðan sk.oðuð daglega til bess að fylgjast með þyf. sem fram fer í glösunum. Glösiý Framh. á 10. síðu &tgofBndi: Sarnptningarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurlnn. — RltstJórarj Uagnús *5Jartansson (áb.), Magnús Torfi Ólaísson, 8igurður Guðmundsson. — •^réttarltstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsiyigastjóri: Guðgeir «ffagnúöBon. — Rltstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðJa: Ekólavörðust. 19. BíflLÍ 17-500 (5 linur). Áskriítarverð kr. »3 á mán. — Lausasöluverð ki 3.00. Prentsmiðja ÞJÓðvilJans h.f. Einhugur um baráttu Dáðstefna Alþýðusambands íslands Um kjaramál varð söguleg og eftirminnileg. Þar voru mættir 100 fulltrúar frá verklýðsfélögum víða um land, og er það góð þátttaka þegar þess er gætt að ýms fámenn- ustu verklýðsfélögin á þeim stöðum sem fjarlægastir eru Reykjavík eiga að sjálfsögðu erfitt með að senda fulltrúa til slíkra funda. Ráðstefnan gaf góða mynd af verklýðshreyfingunni í heild; við hlið Alþýðubanda- lags- og Framsóknarmanna tóku að sjálfsögðu þátt í henni fylgjendur stjórnarflokkanna, menn eins og Jón Sigurðsson, Jóhanna Egilsdóttir, Óskar Hallgríms- son og Sjálfstæðisflokksmaðurinn Guðjón Sigurðsson formaður Iðju. Ráðstefnan var því bær um að tala í nafni alþýðusamtakanna í heild, þeirra 30—10 þúsunda íslendinga sem þar eru félagsmenn. TVTiðurstaða ráðstefnunnar varð mjög afdráttarlaus: „Ráðstefnan telur . . . óhjákvæmilegt að vinna upp aftur þann kaupmátt launa, sem tókst að ná með sein- ustu samningum, enda telur hún það lágmark þeirra lífskjara, sem verkafólk geti við unað. Það er álit ráð- stefnunnar að undir þeim launakjörum geti íslenzkt atvinnulíf í heild risið af eigin rammleik. Ráðstefnan telur því rétt að kaupgjaldsákvæðum samninga verði strax sagt upp, og að leitað verði eftir leiðréttingum á þeim með það fyrir augum, að kaupmáttur launa verði eigi lægri en hann var 1. júlí s.l. og að ákvæði verði sett í samningana er tryggi varanleik kaupmátt- arins. Ef annað dugir eigi, telur ráðstefnan óhjákvæmi^ legt, að afli samtakanna verði þegar beitt til að knýja fram þessa leiðréttingu, svo og að beita, áhri|j£Bi- yerka- lýðssamtakanna til þess að Alþingiú^rfkisstjórn verði við kröfum félaganna um að,,t«ý|gj'a varaql^&t kjaiýa-' bótanna“. "Þe^si sameiginlegá niðurstaða var samþykkt einróma á ráðstefnunni, þótt ágreiningur yrði um aðra liði þar sem stefna ríkisstjórnarinnar/V^r gagnrýnd harðlega. Menn voru þannig á einu jríiái'i um það að verkalýðsfélögin <fyrðu að segja uþþ })feamningum án tafar og beita afli samtaka sinna til þéss að knýja fram lagfæringu éf hún fengist ekki með öðru móti. Meðal annarra lýsti Alþýðuflokksmaðurinn Jón Sigurðsson sérstöku fylgi við þessa niðurstöðu í ræðu sem hann flutti á ráðstefnunni; hann kvað augljóst að verið væri að ræna öllum þeim kjarabótum sem samið var um í sumar og stjórnarvöld landsins bæru fulla ábyrgð á þeirri þróun; verðbólgan hefði sérstaklega magnazt eftir að vísitöluákvæðin voru afnumin og það mikla aðhald sem í þeim fólst. Lagði hann áherzlu á það að í nýja samninga yrði að fá skýlaus ákvæði sem tryggðu óskertan kaupmátt launa. Tjessi algera samstaða um viðhorf verkalýðsfélaganna í kjaramálum er mjög athyglisverð; árásir stjórn- arvaldanna bitna að vísu jafnt á stjórnarsinnum sem stjórnaraindstæðingum í verkalýðsstétt, en oft hafa annarleg stjórnmálaáhrif samt valdið ágreiningi um sjálfsögð atriði. En nú hafa aðgerðir stjórna-rvaldanna verið svo stórfelldar og ranglátar að enginn fæst til þess að mæla þeim bót í verki þegar forustumenn verkalýðsfélaganna ráða ráðum sínum. Þetta er mjög mikilvæg staðreynd, þótt menn kunni að hafa tak- markað álit á heilindum sumra stjórnarliðanna, því að hún bergmálar einróma afstöðu verkafólks um land allt. Þennan einhug ber nú að tryggja og efla í öll- um athöfnum, og það er þeim mun auðveldara sem mál- staður verkalýðshreyfingarinnar hefur aldrei átt alger- ara fylgi að fagna meðal þjóðarinnar í heild. Með nægir lega einhuga og öflugu átaki verður á skömmum tíma unnt að rétta hlut verkafólks og sýna endanlega fram á haldleysi þeirrar stjórnarstefnu sem hefur að mark- miði endalausa styrjöld við alþýðu manna. — m. i I I Margrét Guðnadóttir læknir við smásjána. í 1 ilraur lastöðinni að Keldum hafa frá upphafi fa ið fram umfangsmiklar rann- sóknir á /eirusjúkdómum í dýrum og mönnum Dr. Björn Sigurðsson læknir, er var forstöðumaður Tilraunastöðvarinnar stjcrnaðx þeim rannsóknum til dauðadags haustiJ 1959. Með honum unnu frá upp- hafi cið þessum rannsóknum Páll A. Páls- son ug Halldér Grímsson. Árið 1957 vann Halluór Þcrmar mag. scient. með honum við r .ektun visnuveirunnar og 1958 til 1960 var Haxldór starfsmaður stöðvarinnar við veirurannsóknir. Hann dvelur nú í Kaup- mannahöfn við framhaldsnám og rann- sóknir. Er hann aftur væntanlegur til starfa við Tilraunastöðina á næsta ári. Bergþóra Sigurðardóttir læknir starfaði einnig við Tilraunastöðina við veirurann- sóknir um tveggja ára skeið, 1958—1960, en hún er nú á förum til Kanada til frek- ara náms í þessum fræðum. Þá hefur Halla Þorbjörnsdóttir læknir unnið við veiru- rannsóknirnar síðan Halldór Þormar fór utan. Loks hefur Margrét Guðnadóttir læknir verið fastráðin við Tilraunastöðina sem sérfræðingur síðan vorið 1960 og stjórnar hún nú veirurannsóknunum að Keldnm. Margrét hafði áður unnið að Keid- um, fyrst sumarið 1954, er hún var enn við læknanám, og að loknu læknaprófi vann hún þar í eitt ár, 1956—1957, ein- vörðungu við mænusóttarrannsóknir. Eftir það dvaldi hún 3 ár í Bandaríkjunum við framhaldsnám en hvarf síðan aftur tii starfa að Keldum. Við skulum nú biðja Margréti að fræða okkur um veirurannsóknirnar sem fram- kvæmdar eru í Tilraunastöðinni. — Veii’urannsóknir hafa vei'ið stundaðar í Tilraunastöðinni að Keldum frá því hún tók til starfa og hafa verið rannsak- aðir jöfnum höndum sjúkdóm- ar í dýrum og mönnum. Meg- ináherzla er nú lögð á rann- sóknir á veirusjúkdómum í mið- taugakerfi dýra og manna og heíur miklum tíma verið var- ári koma hingað allmargir er- lendir vísindamenn til þess að kynna sér þær aðferðir, sem við notum við visnurannsóknirnar. Síðustu tvö árin höfum við not- ið styrks til þessara rannsókna frá þeirx'i stofnun heilbrigðis- stjóx-nar Bandaríkjanna, sem rannsóknir á hæggengum tauga- sjúkdómum heyra undir. Er ið til rannsókna á visnu og riðu. í sauðfé. Báðir þessir sjúk- dómar eru mjög sérkennilegir að því leyti, að dýr sem sýkj- ast sýna engin einkenni sjúk- dómsins í 2—3 ár, en eftir þann tíma koma oft fram lamanir, sem di’aga dýrin til dauða. Veiran sem veldur visnu rækt- aðist í vefjagróðri í glösum hér á Keldum árið 1957, en áður höfðu tekizt hér sýkingartil- raunir á kindum, er sönnuðu, að visnan var veirusjúkdómur. Nú orðið er visna hvergi til nema hér í Tilraunastöðinni á Keldum. Hún gekk hér á landi samfara mæðiveikinni og á sömu svæðum en hefur ekki fundizt í sauðfé eftir fjárskipt- in. Með þeim rannsóknum, sem hér eru í gangi hefur okkur tekizt að afla allmikillar vitn- eskju um eiginleika visnuveir- unnar. Hafa þessar visnurann- sóknir vakið mikla athygli er- lendis, þar sem visna er mjög lík sérkennilegum, hæggengum taugasjúkdómi í mönnum (scleriosis disseminata). Á hvei'ju þessi styrkur 10 þúsund dollai'- ar á ári. — Að hverju leyti geta þess- ar visnurannsóknir haft þýð- ingu í sambandi við rannsóknir á mannasjúkdómum, er haga sér á líkan hátt og visnan? — Dýratih’aunir sem við er- um nú að gera eiga að sýna okkur, hvað visnuveiran er að gei’a í 1—2 ár í heilbrigðu dýri áður en það sýnir einkenni um sýkingu. Ef tækist að einangra veirur úr miðtaugakerfi manna, sem haldnir eru hæggengum taugasjúkdómum, mætti nota visnurannsóknirnar sem fyrir- mynd og auðvelda þannig rann- sóknir á gangi mannasjúkdóm- anna. Rannsóknir á dýrasjúk- dómum er hægt að gera miklu ítarlegar en rannsóknir á sam- svarandi mannasjúkdómum vegna þess, að hægt er að fram- kvæma sýkingartilraunir á heil- brigðum dýrum og fylgjast með hegðun sýkilsins frá byrjun. Samsvarandi mannasjúkdómar koma hins vegar ekki til rann- sóknar fyrr en sjúklingarnir eru orðnir mikið veikir og getur þá verið mjög erfitt að grafast fyrir orsakir sjúkdómsins. — Hafið þið rannsakað hér þessa mannasjúkdóma, sem líkj- ast visnunni? — Á þessu ári höfum við fengið til rannsóknar hluta úr miðtaugakerfi nokkurra sjúk- linga, sem dáið hafa úr hægfara taugasjúkdómum. Höfum við gert umfangsmiklar mælingar á mótefnum gegn visnu í blóði bæði heilbrigðra og þeirra, sem haldnir eru langvinnum tauga- sjúkdómum. Höfum við fengið mannablóð frá Bretlandi og Belgíu ásamt miklu safni frá læknum hér. Er en of ■snemmt að dæma um árangur þessara rannsókna. — Hvaða mannasjúkdóma aðra hafið þið rannsakað hér að Keldum? — Mænusóttai-rannsóknir þyrjuðu veturinn 1948—9 með rannsókn á Akureyrarfaraldrln- um. Við þær rannsóknir var höfð samvinna við sérfræðinga' í taugasjúkdómum og lyflækn- isfræði og héraðslækninn á Ak- ureyri. Ái’ið 1951 var gerð rann- sókn á faraldri, er gekk hér í Reykjavík og stafaði af veiru skyldri mænusóttarveirunni. 1955—1956 verður Akureyrar- veikinnar aftur vart á Patreks- firði og Þórshöfn. Árið 1955 gekk mænusóttarfaraldur í Reykjavík og voru gerðar hér ræktanir á mænusóttarveirum frá lömuðum sjúklingum og í-annsóknir á mótefnum í blóði þeirra. Árið eftir var svo gerð rannsókn á útbreiðslu á þess- um faraldri víðsvegar um land- ið. Var það gert með því að mæla mótefni gegn mænusótt- arveirum sem ræktuðust úr Reykjavíkui'fai'aldrinum, í blóði yngstu barnanna í nokkrum kaupstöðum úti á landi. Börn, sem höfðu engin mótefni gegn þessum veirum voru síðan rann- sökuð, er þau höfðu verið tví- og þrí- bólusett gegn mænusótt. Var það gert til þess að fá nokkra hugmynd um á- rangur af bólusetningunni. Á síðasta ári voru einnig athug- uð mótefni í nokkrum börnum, sem höfðu verið bólusett, og nú í haust verða athuguð fleiri börn, því að nauðsynlegt þyk- ir að fylgjast með árangri bólu- setningarinnar. Rannsóknirnar á útbreiðslu faraldursins 1955 sýndu, að veikin hafði komið til Eski- fjarðar og Vestmannaeyja án þess að nokkur lamaðist og án þess að vitað væri að hún hefði þá gengið þar. Kom þetta fram við mótefnarannsóknirnar í blóði yngstu barnanna, sem áð- ur voru nefndar. l'Sí' Samkvæmt tilmælum heil- brigðisyfirvaldanna mun TiT- raunastöðin framvegis aðstoða héraðslækna og sjúkrahús við greiningu .veirusjúkdóma, sér- staklega sjúkdóma, sem líkjast mænusótt. — Hvaða fleiri mannasjúk- dóma en mænuveiki hafið þið rannsakað? — Árið 1954 var rannsakað- ur hér lungnabólgufaraldur og heilahimnubólgufaráldur árið 1956. Síðan 1948 hefur Tilfauna- stöðin verið aðili að alþjóðasam- vinnu um rannsóknir á inflú- enzu. Miðstöð þessarar alþjóða- samvinnu er í London og lýtur hún stjórn Alþjóðaheilbrigðis- málastofnunarinnar. Við hér á Keldum reynum að greina veir- ur úi' öllum inflúenzufaröldrum, er koma hipgað til lands, og sendum við þær síðan til mið- stöðvarinnar í London. Alþjóðasamvinna um inflú- enzurannsóknir er mjö'g nauð- synleg þar eð inflúenzuveir- urnar eru alltaf að breyta sér. Af því leiðir að búa þarf til nýtt bóluefni gegn hverjum nýjum faraldri sem upp kemur. Alþjóðasamvinna um inflúenzu- rannsóknir er því mjög mikil- væg með tilliti til þess, að Þorbjörg Ásmundsdóttir setur æti í glösin áður en frumurnar eru sýktar. Hallbera Bergsdóttir þvær tilrauúaglösin. Helga Helgadóttir skoðar árangur af ræktun með mannsheiia. Halia Þorbjörnsdóttir læknir lætur veirur í glösin. Hanna Dóra Pétursdóttir setur frumur í glös Ú gj — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 4. október 1961 Miðvikudagur 4. október 1961 — ÞJÓÐVILJINN — \1\

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.