Þjóðviljinn - 28.02.1962, Qupperneq 4

í • Stakkurinn kostar:
* f Reykjavík: 24 stundir
I • í New York: 2Vi stund
Verkamaður skrifar blað-
inu eftirfarandi pistil um
verðlag á þeirri nauðsynlegai
flík, sjóstakbinum, hér í
Reykjavík og á höfuðbólinu:
New York.
..Stakkur er kallaður fat eða
flík, sem erfiðismenn á íslandi
og víðar í heiminum nota til
hlífðar sér við vosleg störf
eða i vondum veðrum.
Stakkur er aldrei notaður af
heildsölum, forstjórum, ráð-
herrum eða fólki, sem hefur
hærri laun en það þarf til að
iifa af, enda vinnur það aldrei
úti í vondu veðri, eða við svo
ófín störf, að nauðsynlegt sé
iað nota stakk.
Stakkar eru mikið notaðir til
sjós, ennfremur nota verka-
menn þá við ýmis störf, þegar
jUa viðrar.
Það er mikill gróðavegur að
selja stakka, vegna þess hvað
margjr nota þá, þess vegna
eru stakkar líka dýrir, og eng-
'nn sem selur stakka að ráði
þarf nokkru sinni að fara í
stakk.

Sjómðnnasfofur falli und-
ir lög um hafnargerðir
f gaer var til fyrstu umræðu kvaemdir verið taldar styrkhæfar
í neðri deild frumv. Karis Guð
jónssonar um breytingar á lögum
um hafnargerðir og lendingar-
bætur. Er breytingin í því fólgin
að sjómannastofur verði meðal
styrkhæfra mannvirkja af hafna-
og lendingabótaframlagi ríkisins.
Karl hafði framsögu fyrir
frumvarpi sínu og gerði grein
fyrir því í stuttu máli. Benti
hann á, að í fyrstu hefðu aðeins
hafnarmannvirki í þrengstu
merkingu þess orðs, verið talin
styrkhæf samkvæmt lögunum,
þessu hafi verið breytt á síðari
árum og ýmsar aðrar fram-
Islands*
klukkan á
[AKRANESI 26/2. — A fimmtu-
dagskvöldið kemur frumsýnir
Leikfélag Akraness íslandsklukk-
una eftm Halldór Ki'ljan Laxness.
Leikstjóri er Ragnhildur Stein-
grímsdóttir, sem sett hefur þetta
leikrit á svið á Akureyri við góða
dóma, en aðalhlutverkið, Jón
Hreggviðsson, leikur Þórleifur
Bjarnason.
Akumesingar eru mjög þakk-
látir Leikfólagi Akraness að
Jeggja í það stórvirki að taka Is-
Jandsklukkuna til sýninga og
fullvíst .má >telja að aðsókn verðifrá vjrkmu Kouif á alsírska land-
mikil að leiksýningunum. svæðinu.
og felldar inn í lögin, þar sem
talið hefði verið óhjákvæmilegt
að leggja í kostnað við þær til
þess að hafnirnar gætu gegnt
hlutverki sinu samkvæmt vax-
andi kröfum. Nefndi hann sem
dæmi dráttarbrautir, bryggju-
krana, hafnsögubáta o.fl.
Karl benti hins vegar á, að
það hefði dregizt mjög úr hömlu,
að sjómennirnir sjálfir fengju
sambærilega bót á aðstöðu sinni
í höfnum fjarri heimilum sínum
eins og skipin sem þeir eru á.
Lagði hann áherzlu á, að bættur
aðbúnaður sjómanna í höfnum,
t.d. með því að- koma upp sjó-
mannastoíum, þar sem þeir gætu
átt samastað meðan þeir standa
við og eytt tómstundum sínum
á heilbrigðan hátl^ myndi mjög
draga úr óreglu og reiðileysi sjó-
manna, þegar þeir eru í landi.
Væri því óséð, hvort samþykkt
bessa frumvarps þyrfti að auka
útgjöld ríkissjóðs, þar sem hún
myndi draga úr síauknum lög-
gæzlukostna^i í hafnar- og ver-
stöðvum.
Frumvarpinu var vísað til 2.
umræðu og nefndar.
Franskar loft-
árásir á Túnis
TÚNIS 26/2 — Fjórar franskar
flugvéllai’ gerðu á sunnudaginn
árás á Haidra-svæðið Túnismeg-
in við Alsírlandamærin. Ein
kona beið bana við árásina en
önnur særðist.
Árásin varaði í tvær stundir og
var fylgt eftir með stórskotahrið
Ekki eru stakkar jafndýrir í
öllum löndum. Dýrastir eru
þeir á fslandi.
Þegar verkamenn, sjómenn
og aðrir launamenn tala um
verð á vöru, t.d. á stakki, þá
rriða þeir ævinlega við, hvað
margar klukkustundir það taki
þá, að vinna fyrir ákveðnu
magni vörunnar, t.d. einum
stakki. Þetta stafar af því, að
allstaðar i heiminum er sami
klukkustundafjöldi í sólar-
hringnum og jafnmargir sól-
arhringar í mannsævinni. Og
af því hvað þe;r eru fáir, þá er
líka takmarkaður timi, sem
menn hafa til þess að vinna
sér fyrir stakki og öðru því,
sem þeir þurfa til lífsins. En
vegna hins takmarkaða tima,
sem menn hafa til umráða til
þess að vinna sér fyrir stakki
finnst okkur verkamönnum það
sjálfsagt—að, í ölium löndum
farj til þess jafnlangur vinnu-
1 tímj. Þetta er þó engan veg-
inn svo. í Reykjavík eru verka-
menn til dæmis 24 klukkustund-
ir að vinna sér fyrir stakki,
í New York 214 klukkustund.
Það er nú eitt helzta á-
hyggjuefni verkamanna, sjó-
manna og annarra launþega
hér, að ef fram heldur sem ■
horfir, þá muni vökustundir
þeirra ekki nægja til að vinna
fyrir brýnustu lífsnauðsynjum.
Það takmark fjariægist líka
stöðugt, að geta haldið til jafns
við áðra úm það, að afla lífs-
nauðsynja með sem fæstum
vinnustundum af þeim takmark-
aða tíma, sem menn hafa til
urnráða."
— Það verður að koma í
Þjóðviljanum, þegar manni er
ekki anzað öðru vísi, — sagði
verkamaður úr einum vinnu-
flokki bæjarins, þegar han'n
leit inn á blaðið einn dag.inn.
— Og hvað liggur þér svo á
hjarta?
— Vatn.
— Hvað segirðu, — vatn?
— Já, ég segi vatn. Það er
nefnilega þannig mál með
vexti, að í flestum vinnuflokk-
ast, að þið eigið fullan rétt
á því að hafa ,aðgang að renn-
andi vatni til drykkjar og
hreinlætis, ekki siður en fólk,
sem vinnur inni, eða verka-
menn, sem vinna við fermingu
og laffermingu skipa. Reglugerð
um þá starfsgrein hefur verið
gefin út og tekur sérstaklega
fram að verkamenn skulj hafa
„greiðan aðgang að drj'kkjar-
vatni á vinnustað." Svo segir
reglugerðin: „Aðbúnaður verka-
Nokkur orð um
um bæjarins höfum við ekkert
vatn. Við náum ekki í vatns-
sopa til að svala þorstanum,
nema þá að leita á náðir ó-
kunnugra í næstu húsum, og
við getum ekki þvegið af okk-
ur óhreinindin, áður en við
nöslum bitann okkar, og ekki
þegár yið förum heim í mat
eða hættum vinnu. Veðráttan
hefur hins vegar séð fyrir því,
að við- getum skolað af fótum
okkar í pollunum.
— Jæja, er það svona slæmt,
en hvað segja lögin um þetta,
lög'n, „til verndar heilbrigði Qg
velferð verkamanna11?
— Já, hvað segja lögin, það
er einmitt þáð, sem ég ætlaði
að biðja ykkur að athuga.
— Það er ekki um að vill-
manna skal að öðru leytí vera
samkvæmt því, sem krafizt er
í reglugerð um vinnustöðvar
úti“. En sá böggull fylgir. hér
skammrifi, að sú reglugerð hef-
ur ekki ennþá séð dag.sins Ijós
og eru iþó lögin, sem hún á að
byggjast á, „lög um öryggis-
ráðstafanri í vinnustöðvum“,
nú orðin 10 ára gömul, En
þrátt fyrir það er enginri vafi
á rétti ykkar til vatnsíns.
— Ég þakka þér fýrir upp-
lýsingarnar, mér þykir.bara
verst, ef ég verð dauður áður
en reglugerðirnar koma, það er
svo undarlegt í öllum hraðan-
um og tækninni, hvað allt geng-
ur hægt, sem varðar okkur
verkafólkið og gæti orðxð til
þess að létta okkur lífið.
Með afgrejðslu borgarstjórn-
ar Reykjavíkur á tillögunni um
aukið eftirlit með heilbrígðis-
háttum vinnustaðanna er feng-
in viðurkenning á því hversu
mjög hefur á skort um full-
kom:ð eftirlit á þessu sviðj og
nauðsyn þess að úr verði bætt.
Eins og oft hefur verið
minnzt á hér í blaðinu, er að-
búnaður verkafólks á vinnu-
stöðum svo mikið menningar-,
öryggis- og heilbrigðjsmál vinn-
andi fólks, að verkalýðsfélögin
verða að láta það me:r til sin
taka en hingað til. Flest eiga
þau sammerkt um fremur litl-
ar athafnir á þessu sviðj og
virðast leiðandi menn félag-
anna hafa æði misglöggan
skilning á því hve víðtæka
menningarkröfu er um að ræða,
þegar talað er um ,,fullkominn
vinnustað“.
Til þess að fullkomnu eftir-
líti með gjldandi lögum og
samþykktum verði fulinægt er
skilningur forustumanna í
verkalýðsfélögunum og verka-
fólksins sjálfs höfuðnauðsyn.
Án hans munu samþykktir
þeirra, sem um eftjrlitið eiga
að sjá, verða skammgóður
vermir. Það má reyndar fulj-
yrða að eftirlitið munj á hverj-
um tíma vera í réttu hlutfalli
við skilning verkafólksins og
samtaka þess.
Nú. þegar tekizt hefur að fá
samþykkt borgarstjórnar fyrir
aukinnj og bættri þjónustu á
þessu sviði, er brýn nauðsyn
á því að verkalýðsfélögin taki
þessi mál til meðferðar og komi
á kerfisbundnu upplýsinga- og
eftirlitsstarfi á vinnustöðunum.
Það er vitað mál, að víða
er trxinaðarmannakerfi vinnu-
staðanna algjörlega í molum og
trúnaðarmenn valdir með ýms-
urn hætti. Sumstaðar eru þe r
vaidjr af stjórnum félaganna,
annarsstaðar eru þeir kosnir
samkvæmt gildandi landslög-
um. Það liggur í augum uppi,
að trúnaðarmann á vinnustað
á starfsfólkið sjálft að kjósa.
Það er bezt fyrir báða aðila,
verkafólkið og stjórn stéttar-
félagsins, að það val fari fram
samkvæmt óskum þeirra, sem
t;l hans þurfa að leita, en trún-
aðarmaðurjnn sé ekki skipaður
„ofan frá“ eins og það er
stundum kallað.
Hinsvegar óer stjórnum fé-
laganna að sjá um að hver
vinnustaður hafi sinn trúnaðar-
mann og náið samstarf þarf að
vera milli hans og stjórnarinn-
ar.
Þar sem þess; mál eru í
.beztu lagi, heldur stjórn stétt-
arfélagsins fundj með trúnaðar-
mönnum vinnustaðanna öðru
hvoru, leifar upplýsjnga frá
þeim og ræðir við þá verkefnin,
sem fyrir hendi eru.
Það er óhætt að fullyrða, að
starf trúnaðarmanna* á vinnu-
stað er svo mikilvægt, að nauð-
synlegt er að stjórnir félagannai
eigj með þeim reglulega fundi,.
leiðbeini þeim i starfi, fái þeinx
öll gögn í hendur, sem nauð-
synleg eru svo sem lög og
reglugerðir sem varða starf
þeirra, og skýr; þau sem bezt.
Auk þess væri það nauðsyn-
legt hverju stéttarfélagi, að
semja skýrsluform, sem trúnað-
armönnum er ætlað að útfylla
Tim ástand hvers vinnustaðar,
þannig að stjórn félaganna
hafi í höndum yfirlit um á-
stand vinnustaðanna í sinni
grein og geti á grundvelli þess
byggt samstarf sitt og um-
kvartanir við heilþrigðjs- og ör-
yggiseftirlit hins opjnbera.
Slíkt innbyrðis eftirlit félag-
ianna ásamt nánu samstarfi við
trúnaðarmenn:na annars vegar
og yfirvöld heilbrigðis- og ör-
yggjsmála hins vegar, er grund-
völlur, sem ætti að geta komið
ástandi þessara mála í fýrir-
myndarhorf á skömmum tíma.
Og slíkt yrði til mikils menn-
Ingarauka fyrir íslenzkt verka-
fólk. St.
J£) — ÞJÖÐVILJINN — Miðvikudagur 28. febrúar 1962