Þjóðviljinn - 06.03.1962, Blaðsíða 4

Slys og
slysavarnir
í>að má með sanni segja, að
slysavarnir hafi eflzt hér á
landi með risaskrefum allt frá
því að Jón heitinn Bergsveins-
son hóf sitt brautryðjanda-
starf, studdur af Guðmundi
heitnum Björnssyni landlækni,
Þorsteini skipstjóra Þorsteins-
syni í Þórshamri og mörgum
öðrum ágætismönnum. Áður
hafði verið talað um slysa-
varnir, en þá var hafizt handa
um framkvæmdir, af mann-
dómi og dugnaði.
Nú eru björgunarsveitir
starfandi í öllum sjóplássum,
skipaðar mörgum úrvalsmönn-
um, og búnar ýmsum ágætum
tækjum til björgunar frá
landi. Skipsbrotsmannaskýli
hafa víða verið reist eða eyði-
býlum breytt til þessara af-
nota. 1 þessari miklu sókn hef-
ur starf íslenzkra kvenna ver-
ið ómetanlegt, við fjársöfnun
og athafnir. f þremur lands-
fjórðungum hefur verið safn-
að andvirði björgunarskips og
þau byggð. Á Austurlandi
stendur slík söfnun yfir. Á
miðunum eru nú líka oftast
varðskip sem eru búin tækj-
um til björgunar. Á þessu
sviði hefur þjóðin „gengið til
góðs götuna fram eftir veg“.
Á verSi
En þrátt fyrir mikið og fórn-
fúst starf kvenna og karla
víðsvegar um iand allt, eru
alltaf öðru hverju höggvin
skörð í þær fylkingar hraustra
drengja sem sjóinn sækja. Við
eigum í eilífu stríði við Ægi
konung. Og nú á þessum
stormasama vetri höfum við
verið minntir áþreifanlega á,
að hér er full þörf, að standa
á verði.
Atburðir af því tagi þegar
togarinn Elliði frá Siglufirði
sökk á opnu hafi, eftir að hafa
fengið á sig brotsjó sýnaj að
björgun er oft aðeins fram-
kvæmanleg vegna þess að vel
er staðið á verði. Loftskeyta-
maður togarans stóð æðrulaus
á verði og kallaði með sendi-
tækjum sínum út í myrkrið
á öidum Ijósvakans á hjálp.
Og starfsbræður 'hans stóðu
líka trúir á sínum verði og
tóku á móti kallinu; þess
vegna varð björgun möguleg.
Og svo giftusámlega tókst til
í þessu tiifelli, að togarinn
Júpítep. eitt af beztu sjóskip-
um veiðiflotans, undir öruggri
stjórn hins gamalreynda gæfu-
ríka skipstjóra Bjarna Ingi-
marssonar, var þarna næst
staddur og kom til hjálpar.
Þarna var æðrulaust staðið á
verði á báðar hendur, hvað
sem hættum leið. Af þeirri
ástæðu og þeirri ástæðu einni,
var björgun möguleg.
Gúmbjörg-
unarbáfarmr
Síðan gúmbjörgunarbátarnir
komu til sögunnar hafa þeir
bjargað mörgum mannslífum,
bæði hér við íslandsstrendur
og annarsstaðar. Það er því
mikil framför og öryggi fólg-
ið í því að hafa þá.
En það er nú einu sinni
þannig á sjó, að valt er að
treysta á aðeins eitt, og þess
vegna held ég líka að við
megum í engu slaka á um
kröfur til annarra björgunar-
tækja, svo sem venjulegra
lífbáta, þó við höfum fengið
gúmbjörgunarbátana. Eftir því
sem björgunartækin eru fleiri,
eftir því verða möguleikarnir
til björgunar meiri. Á því
held ég að sé enginn vafi. En
nú á þessum vetri hafa komið
fram gallar á hinum þörfu
gúmbjörgunarbátum, sem
verður að laga. Það hefur
komið fyrir hvað eftir ann-
að, að nælonlínan sem fest
er í bátinn hefur slitnað um
leið og báturinn var kominn
á sjóinn og á hana reyndi.
Stundum hefur bátinn hrakið
þannig mannlausan frá þeim
er þurfa hans með til björg-
unar, eða örlítið brot skips-
hafnar hefur hrakizt frá skipi
af sömu ástæðum, áður en
fleiri höfðu tækifæri á að
komast um borð. Stundum
hefur þetta valdið manntjóni.
Skipaskoðunarstjóri sagði í
útvarpi fyrir fáum dögum, að
fundnir væru þeir höfuðgall-
ar á festingárútbúnaði gúm-
bátanna sem þessu hafa vald-
ið, óg yrði bætt þar úr. Hér
verður að ganga ærugglegj^ð
verki, því mi'kið er í húfi að
vel takist til. Menn mega ekki
missa trú á björgunargildi
þessara tækjá vegna Óhappa
sem óneitahlega stafa af göll-'
uðum útbúnaði frá hendi'
framleiðanda. Hér verður að
toæta um éins og hægt er. Og
eftirlit með 'þessum tækjum
verður á öllum tímum og alls-
staðar að vera í öruggum
Gúmbáturinn sem skipverjar á Elliða björguðuust á yfir í Júpíter liggur á hafnarbakkanum
í Reykjavík.
höndum samvizkusamra
manna, sem gera sér ljóst að
það getur kostað mannslíf ef
útaf er brugðið.
Öryggi op-
innavélbáta
Á síðustu árum hefur opn-
um vélbátum fjölgað mikið
víðsvegar í sjávarplássum
landsins. Þessi fjölgun stafar
af aukinni fiskigengd á grunn-
miðum síðan fiskveiðiland-
'helgin varð stærri.
Þegar ég hef verið að skoða
þessa báta, þá hefur mér
fundizt að auka þurfi öryggi
þeirra. Og með þeirri tækni
sem rutt hefur sér til rúms
á síðustu árum( held ég endi-
lega að þetta sé hægt.
Það þarf að búa þessa báta
þannig, að þeir geti ekki sokk-
ið, þó þeir fyllist af sjó eða
gat komi á byrðing. Hvað má
þá til hjálpar verða í þessu
tilfelli? Auðveldasta leiðin til
að auka öryggi opinna vélbáta
og ná því marki að þeir
Sökkvi ekki þó þeir fyllist af
sjó eða gat komi á byrðing, er
sú að mínum dómi, að koma
fyrir í þeim efni er heldur
þeim á floti.
í þessu tilfelli held ég að
hægt.sé að nota plastefni sem
komið væri fyrir undir þóftum
bátsins, hjá báðum stefnum og
máske víðar, án þess að rými
bátsins minnkaði svo nokkru
verulegu næmi. Til eru plast-
efni sem ráða yfir geysilega
miklu flotmagni, en hafa jafn-
framt þá mildu kosti að taka
ekki í sig sjó eða raka, svo
nokkru nemi, og það þó að
efnið verði fyrir stungum
vegna óhappa. Hér skilur á
milli öryggisbúnaðar úr plasti
og venjulegra málmhylkja,
sem tapa öllu flotmagrii um
leið og gat kemur á þau. Ég
vil hérmeð beina þessari hug-
,. Qiynd.jyiinni !(,tj.l filjíg,93iarnaíé-
lags íslattds og Skipaskoðunar
ríkisins, til rannsóknar og
fyrirgr.eiðslu.
Gísli
Johnsen
Björgu.narbáturinn Gísli
Johnsen, sem jafnan er til
taks ef sjófarendur þurfa
hjálpar með í næsta nágrenni
Reykjavíkur, er eins og menn
vita, gefinn Slysavarnafélag-
inu af Gísla J. Johnsen stór-
kaupmanni, fyrrum stórútgerð-
armanni í Vestmannaeyjum,
og önnu konu hans. Mér
verður jafnan hlýtt um
hjartaræturnar þegar ég sé
þennan bát, og ég held að
það sé vegna þess, að honum
hafi fylgt svo einlægur hugur
gefendanna út í starfið. Ég
lít á þessa höfðinglegu gjöf
sem þakklætisvott þessara
hjóna til íslenzkrar sjómanna-
stéttar. Og óneitanlega sýnir
gjöfinj. að hinn gamli útgerð-
armaður er minnugur þess,
hve störf sjómannsins eru
þjóðfélagslega mikil nauðsyn.
Hver vill
bera
FISKlMÁL -Eftir Jóhann J. E. Kúld
Þann 20 febrúar var sagt
frá því í Ríkisútvarpinu (um
hádegið) að nóttina áður hefði
rafstraumurinn verið tekinn af
útgerðarstöðvum á Reykjanesi,
þar á meðal Grindavík og
Höfnum. Jafnframt var þess
getið að þetta væri í þriðja
sinn nú í vetur- sem þetta
hefði gerzt. En innsiglingar-
djósin til einnar stærstu ver-
stöðvar á nesinu.,Grindavíkur,
eru á þessari raflínu og eng-
inn ljósaútbúnaður til vara
og hefur ekki verið. Sömu
sögu er að segja frá Höfnum,
en kemur þar að minnni sök
þar sem mjög lítil eða jafnvel
engi.n útgerð er nú þaðan.
Þegar þetta gei’ðist voru
flestir eða allir Grindavíkur-
bátar á sjó, en á skollið
versta veðu.r af su.ðaustri, en
ekki viðlit að taka Grinda-
.•víkurhöfn <sökum Jjósieysis,
enda er innsiglingin vandfarin
eftir mjórri rennu sem þarna
var grafin af dýpkunarskipinu
Gretti á sínu.m tíma. Það
fylgdi þessari frétt, að vita-
málast.ióri hefði nú í hyggju
að koma þarna bráðlega upp
varaljósaútbúnaði.
Þó leitað væri með logandi
ljósi um öll fiskiver í nær-
liggjandi löndum, þá fullyrði
ég að ekkert dæmi fyndist
um jafn vítaverða vanrækslu
sem þessa.
Það fórst Grindavíkurbátur
með allri áhöfn þarna skammt
undan fyrir nokkrum árum.
Þá var sagt að straumurinn
hefði verið tékinn af línunni
þá nótt. Þá var þetta gert að
umtalsefni, og þó hefur ekki
ennþá verið komið upp vara-
ljósaútbúnaði. Hver ber á-
byrgðina á þessu?
Rannsókn á
sjóslysum
Nú á þessum stormasama
vetri hafa orðið miklar slys-
farir og skipskaðai'. Síðast
hvarf línuveiðarinn Stuðlaberg
frá Seyðisfirði í djúpið út af
Stafnesi með ellefu manna
áhöfn. Það er sorgarsaga.
Þetta er þriðja skipið sem
ferst með áhöfn á þessum
slóðum með fárra ára milli-
bili. Fyrst vitaskipið Hermóð-
ur, svo línuveiðarinn Rafnkell
og nú Stuðlaberg. Þegar Her-
móður fórst, var ofsaveiður,
en í hin skiptin er ekki talið
að svo hafi verið, heldur um
frekar slæmt sjóveður að
ræða. ’
Þeir sem stundað hafa sjó
á Suðurnesjum vita, að leiðin
út af Stafnesi er hættuleg
sökum þess, að þar er misdýpi
mikið, sem orsakar hættulegt
sjólag) sérstaklega í suð-vest-
anátt.
Þessa fjölförnu siglingaleið
fyrir Reykjanesið þarf og
verður að merkja vel með
ljósduflu.m á stuttu millibili.
Þetta hefði átt að vera búið
að gera fiyrir löngu. En nú
verður Slysavarnafélagið að
knýja á að hcr verði hafizt
handa. Við megum ekki bíða
eftir því. að fjórða stórslysið
verði þarna.
En við eigum að gera meira.
Þegar svona sjóslys verða, þá
ætti hverju sinni að fara fram
á því ýtarleg rannsókn, hvort
orsök viðkomandi slyss sé í
* einHverju hægt ^T) “ f'óft.jh''til
þess, að viðkomandi skipi hafi
í einhverju verið ábótavant
hvað sjóhæfni. viðkemúr. Þe{ta
er okku.r nauðsynlegt að vita
ef gera á allt sem hægt er, til
að fyrirbyggja slys. En slíka
rannsókn er ekki hægt að gera
nema með þvf móti að smíða
smá „model“-skip eftir
viðkomandi teikni.ngum, og
síðan láta prófa sióhæfni slíks
„model“-skips. Slíkar rann-
sóknir er hægt að framkvæma
í fullkomnum skipasmíða-
stöðvum erlendis.
— ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 6. marz 1962