Þjóðviljinn - 09.06.1962, Blaðsíða 14

Laugardagur:
Ejastir liðir einsiog venjqlfega.
12.55 Óskalög sjúklinga.
14.30 Laugardagslögin.
13.20 Skákþáttur (Ingi R. Jó-
b.annsson).
lð.00 Framhald laugardagslag-
anna.
15.30 Fjör í kringum fóninn:
tJlfa.r Sveinbjörnsson kynn-
ir nýjustu dans- og dægur-
lögin
17.00 Þetta vil ég heyra: Krist-
ján Árnason menntaskóla-
kennari velur sér hljóm-
plötur.
17-40 Vikan framu.ndan: Kynning
á dagskrárefni útvarpsins.
10.00 Söngvar í léttum tón.
18.30 Tómstundaþáttur barna og
unglinga (Jón Pálsscn).
20.00' ',,Fáuít“. bal]ettm,úsik úr 5.
þætti óþerúhnar eftir Gou-
nod.
20 20' Leikrit': ' ..Þegar dauðir upp'
rísa“ eftir Hendrik Ibsen.
Þýðandi: Árni Guðnason
cand. mag. — Leikstjóri
Láru.s Pálsson. Leikendur:
Guðbjörg Þorbjarnardóttir,
Kristbjörg Kjeld, Þorsteinn
ö. Stephensen, Valur Gísla-
son o. fl.
22.10 Þættir úr vinsælum tón-
verku.m.
23.30 Dagskrárlok.
Hvítasunnudagur:
9.00 Morguntónleikar: a) „Góði
hirðirinn", hljómsveitar-
svíta eftir Hándel (Konung-
lega ííiharmoníusveitin ;í
Lundúnum leikur; Sir
Thomas Beecham stjórnar).
b) PaSsacaglia eftir Sam-
. 'martini (Misch^ Elman
leikur á íiðlu og Jöseph
Seiger á píanó). c) Magni-
ficat í D-dúr eftir Bach
(Ilse Wolf, Helen Watts,
Richard Lewis, Thomas
Hemsley og kór og hljóm-
sveit flytja; Geraint Jones
stjórnar). d) Píanókcnsert
nr. 1 í C-dúr op. 15 eftir
Beethoven (Claudio Arrau
og hljómsveitin Philharm-
onia í Lundúnum leika;
Alceo Galliera stjórnar).
11.00 Messa í hátíðasal Sjó-
mannaskólans (Prestur:
Séra Bjarni Jónsson vísglu-
biskup. Organleikari:'
Gunnar Sigurgeirsson).
14.00 Messa í kirkju Óháða safn-
aðrins (Prestur: Séra Emil
Björnsson. Organleikari:
Jón G. Þórarinsson).
15.15 Miðdegistónleikar: íslenzk-
ir listamenn leika og
syngja. a) Björn Ólafsson
leikur á íiðlu ,forj,ejk og
'tvöfalda fúgu yfir nafnið
BACH eftir Þórarin Jóns-
son. b) Sigur\'eig Hjaltested
sýhgu.r cg Kjartan Sigur-
jónsson leikur á orgel
Kristskirkju í Landakoti
verk eftir Gabrieli, Bach,
Hándel. Franck. Buxtehude,
Pál Isólísson. og Karl Ó.
Runólísson. c) Sinfóníu-
hljómsveit fslands leikur
tvö tónverk e|tir Sigurð
Þóröarson: Forleik op. ,9
og svítuna „Ömmusögur".
Stjórnendur: Hans Antol-
itsch og Hans-Joacim
Wunderlich.
10.30 Endurtekið leikrit: ..Grasið
í skónum" eítir Gearge
Bernhard Shaw (Áður útv.
í r:aí 1958). Leikstjóri og
þvðandi Karl Guðmunds-
son.
17.30 Barnatími' (Baldur Pálma-
srni: Sögur og kvæöi eftir
Margréti Jónsdóttur skáld-
konu.
18 30 Miðaftantónleikar: a)
• : Hornkonsert nr. 1 í D-dúr
; : (K 412) eftir Moart (Alan
cCivil eg hl.iómsv. Philharm-
. Of,to Klemp'erer stj.
; ’b) Teresa Stich-Randall
syngur aríur eftir Mozart.
c) Walter Gicsiking leikur
píanólög eftir Ravel. d)
HoDywood Bowl sinfóníu-
: hljórnsvQÍtin l§Uaji'‘Vinsæl
liljómsveitarlög; Felix Slat-
kin stjórnar.
20.00 „Mi:nningaland“, síðari
hluti frásagnaV frá æsku-
stöðvu.m við Breiðafjörð
(Séra Árilíus Níelsson).
20.20 Kórsöngur: Karlakórinn
Geysir syngur. Söngstjóri:
Árni Ingimundarson. Ein-
söngvari: Jóhann Konráðs-
so.n. Píanóleikari: Guðrún
Kristinsdóttir.
21.00 Kristnib- ð. — rrmfelld
dagskrá Kristilegs stúd-
entafélags.
22.00 Kvöldtónleikar: . Missa
Solemr-.is" í D-dúr op. 123
eftir Beethoven (Lois Mar-
shall. Nan MerFman,
Eugene" ConléV. Jerome
Hines og Robert Shaw kór-;
inn syna.ia; NBC-c;r,fóníu-
híjómsvóitin leikur; Arturo-
Toscanini stjórnar).
Mánudagur 11. júní
(Annar hvítasunnudagur)
9.10 Morguntónleikar: a)
Strengjakvartett í ,g-moll
op 10 eítir Debussy (llalski
kvártettinn leikur). b) Eil-
een Farrel syngur óperu-
aríur eftir Gluck, Tjai-
kovsky, Debussy og Men-
otti. c) Sónatína nr. 6 eftir
Busoni (John Ogdcn leik-
ur á píanó). d) Konsert í
Es-dúr fyrir hörpu og
hljómsveit eftir Gliére
(Jutta Zoff og Fílharmoníu-
sveitin í Leipzig flytja;
Rudolf Kempe stjórnar).
11.00 Messa í Hallgrímskirkjd
(Prestur; Séra Jakob Jóns-
son. Organleikari: Páll
Halldórsson)
14.00 Miðdegistónleikar: a)
. Carneval op. 9 eftir Schu-
mann (György Cziffra leik-
ur á píanó). b) Voktoria de
los Angeles og Ditrich Fisce-
her-Diskau syngja dúetta;
Gerald Moore leikur undir.
c) „Skóladansleikurinn“,
balletttónlist eftir Strauss
Dcrati (Sinfóníuhljómsveit-
in í Minneapolis leikur;
Antal Dorati stjórnar).
15.30 Kaffitíminn: Árni Elvar og
hljómsveit hans leika.
1G.00 „Andi Guðs með eilíft
ljós“: Stúdentafélagið á
Akranesi minnist séra
Friðriks Friðrikssonar
(Dagskrá hljóðrituð í Akra-
neskirkju 25. f.m.).
17.30 Barnatími (Helga og Hulda
Valtýsdætur); a) Leikritið
„Rasmus„.Pontus og Jóker“
;,eftic Astrid Lindgren; V.
þáttur. Leikstjóri: Jón Sig-
urbjörnsson. b) Tívoli-dag-
ar í Kaupmannahöfn, frá-
saga eftir Thorbjörn Egner.
18.30 ..Tína vil ég blómin blá“:
Gömlu lögin sungin og
leikin.
20.00 „Nótt í Moskvu“: Rúss-
neskir listamenn syngja og
leika (Hljóðr. á skemmtun
í Austurbæjarbíói í apríl);
Pétur Pétursson kynr%
21.00 Því gleymi ég eldrei:
„Fyrsti fiskiróðurinn
minn“. frásaga eftir Guð-
mund J. Einarsson á
Brjánslæk (Árni Tryggva-
son leikari).
21.20 Músik eftir Strauss-bræð-
ur (Bostcn Promenade
hljómsveitin leikur: Artur
Fiedler stj.). a) „Kenni-
setningar“ op. 79 eftir
Edward Strauss. b) ..Him-
inhljómar“ pp. 235 eftir
Jþsef Strauss’. c) ..Suðræn-
ár rósir“ op. 388 eftir Jo-
hann Strauss yngri,
21.45 Gamanvísur að vestan og
norðan: Jón Kristjánsson
á Su.ðureyri syngur viö
undirleik séra Jóhannesar
Pálmasonar, og Benedikt
* Benediktsson á Stóra-
Vatnsskaröi syngur við
undirleik Péturs Sigfússon-
ar og Sigfúsar -Pétursspriár.
í Álftagerði.
22.10 Danslög, þ.á.m. leikur
Neó-tr/óið; Margit Calya
syngi’.r. _ .
02.00 Dagskfárlok. ..
Þriðjudagur12 jiiní
13,00 „Viö vihnun'a'1;' TÖn'ledcaf. •
18 3Ó Harmonikulög. ^
20.00 „Sumarkveðjá frá. Bæjara-
landi“-:. Þjóðlög sungin tg,.
leikin;
20.15 Igor Stravinsky: Leifur
Þórarinsson talar um tón-
skáldið og kynnir verk
þess; I.
21.00 Iþróttir (Sigurður Sigurös-
son).
21.15 Tónlaikar: Dansrapsódía nr.
1 eftir Delíus (Konunglega
fílharmoníusvettin í Lundúnum
leikur; Sir Thomas Beec-
ham stjórnar).
21.30 Útvarpssagan: „Urðar-
Jói“. eítir Sigurð . Hej.ðdsJ;
II. (Þorsteihn;. ö. ’áléph^fi-
sen)
22.10 Úm fiskinn (Stefán Jórts-
son fréttarhaður).
22.25 Lög unga fólksins (Úlfar
Sveinbjörnsson).
23.15 Dagskrárlok.
Lidice lifir
•*
'’rmhald af 6. síðu.
ingum'' og nokkur þeirra, sem
hölðu Háralit, hæö og neí sem
,fél.t Þjóðvtrjunurn í geð. vöru
;,;ættleídd“ af þýzktun fjötskyjdr
•'u.m. H'.n votxi send 'þeiitl í gásr'
kleí'ana í h gjöreyðihgastöðinní'
í Chelmno í Póliandi, , .
En Lidice lifði
Nazistar hældu sér af vel-
unnu. dagsverki. Nai'nið Lidice
var horfiö af landabréi'inu og
nú gerði’. þeir ráð fyrir algjörri
undirgefni af Tékka. hállu.
En þá gerðist það cr þá
hafði naumast óraö fyrir.
Lidice lifði.
9. júní umkringdu Þjóðverjar
Lidice tjl áð ^ostfma því. Ert
það„lcxið ekkf á rlöngu þar til
öðivUfn frÁng fg miklu stáerri
yar slegið' um Lidice; Sá hring-
ur spannaði allar heimsálí'ur,
ekki Lidice til tortímingar,
heldur svo Lidice mætti lifa.
• Sannleikurinn er sá, að 10.
Stjarnbúar - jarðbúar
Framhald af .9. síðu
Sovézki líffræðingurinn dr.
Rall setur fram bá kenningu,
að iífverur annarra hnatta séu
ekki að verulegu leyti frá’brugðn-
ar jarðarbúum. Þær hljóti að
vera gæddar háþróaðri íauga-
miðstöð, er standi mannsheilan-
ufn ekkert að baki. Þar
þyhgdarlþgmáí; J ér " vérkandi J*é
öllúm hnöttum, htj'óti vaxtarfág
stjarnbúa að líkjast sköpulagi
mannsins, samræmi hlýtur að
vera í sköpulagi útlima og ann-
arra líkamshluta.
Vísindamenn þykjast hafa
fengið fullar sannanir fyrir bví
að eitthvað líf þróist á öðrum
hnöttum. Árið 1950 féll ioft-
steinn til jarðar í Kentucky i
Bandaríkjunum. Með því að
efnagreina steininn fundust í
honum lífræn sambönd. sem til-
heyra þeim efnum er byggja upp
líf. í flefri loftsteinum hafa
fundizt leifar og spor eftir ör-
smáar lífverur.
Lóftskeyti eða hvað? ‘y
é* * r, V . j >
Kenninýih unf ]if á öðrum
hnöttum fékk byr undri báða
vængi þegar loftskeyta- og
stjörnuathuganastöðin í Green
Bank heyrði dularfull loft-
skeytamerki, sem komu í átt
frá stjörnunni Tau. Hljóðmerki
þessi virtust send út regluiega,
en þau heyrðust aöeins í nokkr-
ar v.'kur.
Thor-flugskeytið sem bilaði
Framhald af 7. síðu.
legu“ kjarnorkusprengju sem
hleypir af stað sjálfri vetnis-
sprengingunni er að öllum lík-
indum plútóníum 239, en það
efni er svo eitrað að ekki þarf
nema 3,2 milljónustu úr
grammi af ‘bví í teningsmetra
andrúmslofts til ■ að loftið veiði
baneitrað. Til samanburðar er
nefnt kíór, sem er meðal eitr-
uðustu lofttegunda, verður fyrst
banvænt þegar 290 m;'lligrömm
af því eru í teningsmetra and-
rúmslofts. Sagt með öðrum orð-
um ei plútóníum 239. níutíu
milljón sinnum eitraðra en klór.
Það getur þannig stafað mikil;
hætta af kemískum áhrifum
efnanna í vetnisspréngjunn: ef
þau bærust út, þótt sprengjan
spryngi ekki.
En fullyrðinguna að á því sé
engin hætta verður líka að ve-
l'engja. „Venjulega" kjarnorku-
sprengjan sem kemur af stað
vetnissprengingunni er sem áður
segir sennjlega gerð úr plútón-
íum 2.39 eða þá úraníum 235.
Eiginleiki þessara kjarnkleyfu
efna er sá að í þeim hefst
keðjuverkan, þ.e.a.s. hver kjarna-
klofning leiðir af sér margar
aðrar, þegar saman er komið af
þeim tilskiiið magn, sem nefnt
er „krítískur massi“. í kjarna-
sprengjunni er þessi „krítíski
massi“ venjulega í tvennu lagi
og er öðrum hlutanum skotið að
hinum með kemískri sprengingu
þannig að þeir sameinast
skyndilega og keðjuverkanin
hefst. Önnur aðferð er sú að
hafa „massann“ í einu lagi, en
koma keðjuverkaninni af stað
með því að þrýsta honum sam-
an (e:nnig eftir kemískum
leiðum), eri með bví móti fá
hinar kjarnakljúfandi nevtrón-
ur minna útrásarsvið (vegna
minnkandi ummáls massans) og
þær því líklegri að valda
keðjuverkan. Víst má þó telja
,að fyrri aðferðin hafi verið
notuð í vetnissprengjunni . sem
Iiggur á hafsbotni við Johnston-
eyju. Ekki er að efa að reynt
hefur verið eftir fremsta megni
að tryggja að hin kemíska
sprenging sem hleyp;r af stað
keðjuverkaninni, þar með hinni
,,venjulegu“ kjarnasprengingu
og bá um feið vetnisspreng.'ng-
unni. verði ekki, en öll mann-
anna verk eru ófullkomin, eins
og reyndar sjálft tilefn: þessara
hugleiðinga sannar.

Trúlofunarhringir. steinhrini
Ir, hálsmen, 14 9g 18 karati
&?£>ezt
m KHAKI
júní 1942, í dyrimum af skot-
hiíð nazista á óbreytta verka-
menn, byrjaðU Lidicé fyrst að
lifa.
Þetta litla svéitaþorp, sem áð-
ur var heiminum óþekkt, varð
að tákni og samnefnara fyrir
f-lU; glæpi nazista gegn mann-
kyninv. Qrðið Lidice var á
hvers manns vörum.
Frumkvæðið áttu skozkir og
enskir verkamenn er stofnuðu
andíasistanefndir undir kjör-
orð’.nu „Lidice mun lifa“.
Lidice brann sem neisti í
holdi allra friðelskandi manna
í heimi.
Þorp í Bandaríkjunum var
skýrt upp og nefnt L'dice. Göt-
ur og'torg víðsvegar um Suð-
ur-Ameríku báru nafn Lidice.
Ivúix nsk-ur: mffeður skýrðú jaln-
vel dcctur sínar Lidice.
Þai: sem. Lidice stóð er nú
slétt og friðsæl dallcvcs. Á víð
og dreif má sjá ski'lti scm á
stendur: „Hér var tjörn“, „Hér
var kirkja“, „Hér var hlaða
Hóráls bónda“ o.s.frv.
Yfir þessu gnæfir krossinn,
sem Rauði herinn reisti 1945.
Þar er ennfremur lítið safn,
þar sem sjá má síðustu minjar
um gamla Lidice, myndir sem
til voru af íbúunum, vegabréf
karlmannanna — þau eru mörg
með skotgati — kirkjuhurð,
sem bjargaðist á óskiljanlegan
hátt, og svipaða hluti. Við þorp-
ið stendur stór rósagarður.
Tit að heiðra minningu þorps-
inívhafa utn 40 lpnd sent þang-.
að rósáíúnna ~i>g eru þeir nú
ufn JO*.0(W) Mlsfás. 1 vegg garðs-
ins ei'ti letruð nöfn þeirraborga
sem svipuð örlög hafa hlotiö:
Dresden — Varsjá — Stalíngrad
— Oradour — Conventry —
Marzabotto — Hiroshima----------
Lífið í Nýja Lidice er svipað
og var. Karlmennirnir vinna
flestir í Kladno og fjöldi þorps-
búa er aftur kominn upp í 500
eða svipað og hann var fram
til kvöldsins 9. júní 1942.
Lidice má
ekki gleymast
Þessa dagana minnist heim-
urinn þess, að 20 ár eru liðin
síðan nazistar ætluðu að þurrlca
Lidice út af kortinu. Það er
bæði hollt og nauðsynlegt að
gleyma ekki þessu þorpi. ekki
sízt’.á þessum tímum. þegar
sömu myrkraöflin eru í upp-
gangi og við eigum á hættu að
he'murinn allur kunni að sæta
sömu örlögum og nazistar ætl-
uðu Lidice. Lidice má ekki
gieymast. Það stendur sem lif-
andi tákn þess. sem getur gerzt,
er menn sofna á veröinum
um það sem aldrei má gerast
afti'.r.
Regnklæði
i handa yngri og eldri. sem
ekki er hægt að afgreiða
til verzlana, fást á hag-
stæðu verði. í
ABALSTRÆTI 16.
Þar á meðal léttir síldar-
stakkar á hálfvirði.
Til sölu
einbýlishús við Háagerði. Fé-
lagsmenn sem óska eftir að
nota forkaupsrétt að húsinu,
snúi sét' til skrifstofunnar
Hafnarstræti 8 fyrir 15. júní.
B.S.S.R. — Sími 23873.
_ ÞJÖDVILJINN — Laugardagur 9. júní 1962