Þjóðviljinn - 08.01.1963, Qupperneq 6

SfÐA
ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagur 8. janúar 1063
SíBasta sinfónía Sjostakovitsj
kölluð meistaraverk s TIMí
Varðveizla Feneyja
Það heíur verið mikil tízka
á vesturlöndum að hafa í flimt-
ingum að tónabrunnur Sjosta-
kovitsj væri löngu þomaður og
ekki væri að vænta að frá hon-
um kæmu nokkur verk sem
máli myndu skipta. Árum sam-
an hefði hann verið „tónlistar-
skriffinni" (orðalag Time) sem
framið hefði einskisverðar og
innantómar tónsmíðar. Sögur
voru sagðar af því að næst
myndi honum fyrirskipað að
semja „spútnik-hljómkviðu“ og
síðan „fótbolta-sinfóníu'1.
Eftir ljóðum Évtúsénkos
En þessar hrakspár og billegu
brandarar hafa orðið að engu
með flutningi þrettándu sinfón-
íunnar, segir hið bandariska
vikublað.
Þessi nýja sinfónía Sjosta-
kovitsj er fremur líkt við sin-
fónska kantötu i fimm köflum,
Sjostakovitsj og Évtúsjcnko að
loknum flutningi þrcttándu sin-
fóníunnar.
PERSONUR
LEIKSINS
Um hátíðarnar kepptust
blöðin við að stytta lesendum
sínum stundir með ýmis kon-
ar þrautum og gátum. Ekki
tók veðurdálkur Þjóðviljans
þátt í þessu, því að blaðið
hefur ekki komið út á hans
degi, þriðjudegi, síðan fyrir
jól. En nú skal í litlu reynt
að bæta úr.
Þrautin, sem lögð verður
fyrir lesendur, er nú sú að
botna vísurnar, sem fara hér
á eftir, en í hverja þeirra
vantar eitt orð.
öll eru þau nafnorð, heiti á
ýmsum helztu persónum í ís-
lenzku veðurfari. Til skýring-
ar er þó rétt að geta þess, að
hér er átt við það lundarfar
persónanna, sem þekkist í
Borgarfirði, ef það er ekki
alls staðar hið sama.
Verzlunin Hans Petersen í
Reykjavík hefur góðfúslega
lofað að gefa snotra veggloft-
vog í verðlaun þeim sem
sendir rétta lausn á þessari
gátu. Berist fleiri en ein rétt
verður dregið um verðlaunin.
Lausnir þurfa að hafa borizt
blaðinu (merktar: Þjóðviljinn.
Skólavörðustíg 19, Reykjavík
— Veðurþáttur) fyrir 25. janú-
ar n.k.
1.
Mæðinn hrotti hurðir knýr,
heiftarþrútinn syngur,
hæðinn glottir, hagli spýr,
harður
ilm um haust af birki bcr
blíður
3.
Gnístir storðir, grös og dýr,
grimmdarorðin þylur,
drýgir morð og frá þeim flýr
fólskur
4.
Himnasetra skrúði skín,
skýin letrið gylla,
fer í betri fötin sín
fögur
Hvetur gandinn, hnyklar brá,
hvessir brandinn slyngur,
mörgum grandar geislum sá
grimmi
6.
Blóma gættir, brosir föl,
birtu Iætur doka,
daginn grætur dul og svöl
döpur
7.
Ryki blanda barinn snjó
blárra handa fingur,
fnæsir sandi fram i sjó
frakkur
8.
Gróin tún á gullnum skóm
gengur brúnafagur,
Iitar í dúnalogni blóm
ljúfur
Páll Bergþórsson.
Orðalaust við eyru þér
ótal raustum syngur,
Veöríö
Færsnleg húsaverksmiðja í Úral
Bygging íbúðarhúsa, nýir
framleiðsluhættir við slíkar
byggingar, skipulagsmál borga
— þetta eru einhver algeng-
ustu umræðuefni sovézkra dag-
blaða. Þessi mynd sýnir ó-
venjulega verksmiðju sem ný-
lega hefur verið reist í Kúrg-
anhéraði í tJral: þetta er tilfær-
anleg húsaverksmiðja. Hún
framleiðir tveggja hæða og
tveggja íbúða hús fyrir sam-
yrkjubændur og er byggingar-
efnið hol steinstcypa. SJálf er
hún þannig byggð af byggingar-
sérfræðingum í Moskvu, að liana
má taka saman á stuttum tíma
og setja niður á nýjum stað.
enda er hún byggð á fimm ljóð-
um Évtúsjénkos, og skipta.it
kór og hljómsveit á að flytja
verkið.
Fyrsti kaflinn er byggður á
hinu víðfræga og umdeilda ljóði
„Babi Jar“ þar sem gyðinga-
höturum er sagt til syndanna.
Undirstaða annars kaflans er
ljóð sem flytur þann boðskap
að hláturinn verði aldrei lokað-
ur inni í fangelsum. Ljóð hins
lýriska þriðja kafla segir frá
ungri einmana stúlku. Uggvæn-
legur er fjórði kaflinn, byggður
á kvæði sem heitir „Ötti“. en
sá síðasti er voldugur óður til
þeirra sem ekki létu bugast þótt
á móti blési.
Ilöfundarnir föðmuðust
Gcysileg fagnaðarlæti urðu i
hljómleikasal tónlistarskólans í
Moskvu að þrettándu sinfóní-
unni lokinni og var Sjostakov-
itsj kallaður fram sjö sinnum.
1 síðasta sinnið kom hann með
Évtúsjénko með sér og þegar
þeir féllust í faðma, mögnuðust
fagnaðarlætin um allan helm-
ing.
Át 45 hrá egg
á 5 mínútum
Unglingur að nafni Roger
Wooler sló nýlega heimsmet í
áti hrárrra eggja. Hann át
hvorki meira né minna en 45
hrá egg á 5 mínútum og 40
sekúndum. Hinn nýi heimsmet-
hafi er 19 ára gamall afrískur
stúdent við háskólann í Bristol.
Hemingway í
Fréttir af enskum bókamarkaði
Hemingway
Portrait of Hemingway.
By Lillian Ross. Peng-
uin Books. 2s0d.
Hinar þrjár frábæru skáld-
sögur Hemingways Og sólin
rennur upp, Vopnin kvödd og
Hvcrjum klukkan glymur og
nokkrar smásagna hans halda
að öllum líkindum nafni hans
á lofti um aldir. Og hann var
sannur sonur sinnar aldar.
Upp úr annarri heimsstyrj-
öldinni komst í algleyming í
Bandaríkjunum meðal stórs
hóps manna dýrkun á Heming-
way, en þá var hann af létt-
asta skeiði sem rithöfundur og
maður, þótt hann væri þá um
fimmtugt. Frá því tímabili er
þessi blaðagrein Lillian Ross,
sem hún birti í New Yorker
1950. Greinin hefur nú verið
gefin út sem bæklingur á
Penguin-forlaginu. Þegar Lili-
an Ross átti viðtöl sín við
Hemingway, virðist hann hafa
verið farinn að leika sjálfan
sig. En ef menn hafa einhvern
tíma getað eitthvað, bera menn
þess ávallt merki, skrifaði
Hemingway einhversstaðar. Og
Lilian Rcss hefur eftir honum
örfá tilsvör, sem hljóma ákaf-
lega sönn eða lýsa vel honum
sjálfum. Tvö eða þrjú verða
tilfærfc
„Barþjónninn færöi okkur
drykkinn. Hemingway tók
nokkra gúlsopa og sagði, að sér
yrði gott til vina meðal dýra,
stundum betur en meðal
manna. 1 Montana átti hann
einu sinni björn að lagsnaut
og björnin svaf hjá honum og
var náinn vinur hans. Hann
spurði mig, hvort enn væru
birnir í Bronx-dýragarðinum og
ég sagðist ekki vita það, en
vera nokkurn veginn viss um
að birnir væru hafðir í Centr-
al-Park-dýragarðinum. „Ég var
vanur að fara í Bronx-dýra-
garðinn með ömmu minni.
Rice“, sagði hann. „Mér þykir^
gaman að koma í dýragarð. Þó
ekki á sunnudögum. Mér þyk-
ir ekki gaman að sjá fólk
henda gaman að dýrunum, þar
sem það ætti að vera á hinn
bóginn."
„Mig langar til að fara til
Parísar", sagði Hemingway og
starði enn á veginn. „Og fara
inn um bakdyrnar og eiga eng-
in blaðaviðtöl og forðast alla
auglýsingastarfsemi og láta
ekki klippa mig fremur en í
gamla daga. Mig langar til að
sækja veitingahús, þar sem ég
þekki aðeins einn þjón og staö-
gengil hans, að sjá öll nýju
málverkin og þau gömlu, að
fara á hjólreiðakeppni og
hnefaleika; að finna góðan
veitingastað, þar sem menn
geta geymt servéttuna sína; að
ráfa um alla borgina og sjá
staði, þar sem manni varð eitt-
hvað á og hina fáu þar sem
manni komu snjallræði í hug“.
„Ég man, að fyrri heims-
styrjöldin olli mér slíkum sár-
indum, að ég gat ekki skrif-
að um hana í áratug", sagði
hann allt í einu reiðilega. „Þau
sár, sem styrjöld skilur eftir
í huga rithöíundar gróa hægt.
Ég skrifaði þrjár smásögur um
stríðið í gamla daga, „In An-
other Country", „A Way You
Will Never Be“ og „Now I Lay
Me“. Síðan skrifaði ég „Sól-
ina“, tuttugu og sjö ára gam-
all, ég skrifaði hana á sex vik-
um, hóf samningu hennar á af-
mælisdegi mínum 21. júlí í
Valencia og lauk henni 6. sept-
ember í París. En hún var
raunar í herfilegu ástandi og
ég var íimm mánuði að endur-
skrifa hana“.
Bæklingur þessi á trauðla
erindi til annarra en þeirra sem
vilja kynna sé þennan mikla
rithöfund á hnignunarskeiði.
— alter cgo
Norskt skipafélag hefur pantað
átta skip, hvert þeirra 1659
lestir, hjá ungverskri skipa-
smíðastöð. Sagt er að verð og
kaupskilmálar séu sérstaklega
hagkvæmir. Skipunum mun
verða siglt niður Dóná tii
Svartahafs og þaðan heim
AF ERLENDUM
miwmm
HwBHH
Viðhald Feneyja er vanda-
mál, sem vakið hefur athygli
um heim allan. Borgin er reist
á botni lóns. Botninn er að
síga og vatnsborðið í borginni
fer hækkandi. Rekstur nútíma-
iðnaðar hefur reynzt erfiður í
borg án vega. Samt sem áður
hafa borgarbúar ekki horfið að
því ráði að fylla síkin.
1 því skyni að ræða varð-
veizlu Feneyja var efnt til ál-
þjóðlegrar ráðstefnu í borginni
fyrir skömmu. Ráðstefnuna
sóttu margir kunnustu arkitekt-
ar Italíu og áhugamenn víða
að. Ráðstefnan gerði engar á-
lyktanir. Allmargir andmæltu
tillögu um skipun nefndar til
að taka saman niðurstöður ráð-
stefnunnar.
Borgarstjórnin í Feneyjum
dró saman helztu atriðin, sem
fram komu í umræðunum í
lok ráðstefnunnar. Efst á blaði
var varðveizla Feneyja gegn
náttúruöflunum, einkum hækk-
andi vatnsborði. Flóðgarða
borgarinnar þarf að styrkja til
að hindra að sjávarföll berist
inn í borgariónið. Grafa þarf
nýja skurði til að greiða fyrir
ferðum vélbáta, en öldugang-
urinn frá þeim hefur skekkt
undirstöður margra húsa. Áætl-
un þarf að gera úm styrkingu
grunna, sem skemmzt hafa.
Endumýja þarf sorpræsi borg-
arinnar.
Vöxtur Feneyja þyrfti á
komandi árum að vera í sam-
ræmi við eðli borgarinnar og
einkenni. Ásáttir voru menn
um þessi tvö atriði:
(i) Á eyhluta borgarinnar
stæðu öll listaverk hennar og
sögulegar byggingar. Þennan
hluta þyrfti umfram allt að
varðveita og halda samræmi
hans.
(ii) Varðveizla Feneyja krefð-
ist varðveizlu lífs borgarinnar
ekki síður en sögulegra minja.
Feneyjum skildi ekki ein-
ungis viðhaldið sem híbýla-
bæ, heldur jafnframt sem mið-
stöð fyrir nálæg héröð. Um
höfn borgarinnar hefðu á síð-
asta ári íarið 12 milljónir lesta,
svo að hún væri þriðja stærsta
höfn ítalíu. Og enn væri að-
staða til stækkunar hafnarinn-
ar. Feneyjar gætu einnig orð-
ið menningarmiðstöð, aðsetur
fyrirhugaðs Evrópu-háskóla og
alþjóðlegra þinga. Áfram gæti
hún verið alþjóðleg ferða-
mannaborg.
Við þessum þörfum yrði þá
aðeins orðið að uppfylltum
tveimur skilyrðum: a) Bættum
samgöngum borgarinnar við
meginlandið og samgöngum
innan borgarinnar og byggð-
um nýjum brúm yfir til megin-
landsins; b) Auknum hreinlæt-
isútbúnaði í gömlu hverfunum
og endurgrefti sundanna þar.
H. J.
Nýr franskur „sfation"

Þetta er nýr bíll á erlendum markaði, framleiddur í Peugeat-
verksmiðjunum frönsku.