Þjóðviljinn - 13.01.1963, Blaðsíða 5

▼
Sunnudagur 13. janúar 1&63
ÞJÓÐVIOINN
SÍÐA
Steingrímur Aialsteínsson
fyrrverandi alþingismaður sextugur
Sta ð réyndunum verður víst
ekki haggað. Og því er það,
að þrátt fyrir unglégt útlit þá
er Stéingrímur Aðalsteinsson
sextugur í dag.
Steingniimur er fæddur að
Lýngholti í Glerárþorpi sem þá
var 1 Glæsibæjarhreppi, 13.
janúar 1903. Þetta segja kirkju-
bækumar og við þær er þýð-
ingarlaust að deila í þessu til-
felli. Þetta er staðreynd.
Steingrímur ólst upp í for-
eldrahúsum en missti föður
sinn ungur. En hann átti eina
af þessum sérstæðu mæðrum,
sem aldrei gefast upp fyrir
neinum erfiðleikum. Hún barð-
ist áfram og lét aldrei bugast,
þó oft væri útlitið að sjálf-
sögðu erfitt framundan. Guð-
mundur Eggerts segir um þessa
konu í Endurminningum sínum
að hann hafi aldrei kynnzt
betri eða mikilhæfari konu, en
Guðmundur var nágranni þess-
arar konu þegar hann var bæj-
arfógetafulltrúi á Akureyri, en
bjó í Glerárþorpi. Það er því
ekkert ofsagt þó sagt sé að
Steingrímur sé kominn af
traustum eyfirzkum stofnum,
eins og stóð í afmælisgrein um
hann fimmtugan. Þrátt fyrir
mikla erfiðleika á árunum um
og eftir 1920 þá komst Stein-
Akureyri og útskrifaðist þaðan
grímur í Gagnfræðaskólann á
gagnfræðingur 1924.
Meðan á námi stóð, og að því
loknu stundaði Steingrímur alla
algenga erfiðisvinnu sem til
féll, en á þessum árum var oft
mikil vöntun á vinnu, sérstak-
lega yfir veturinn.
Það má segja, að æskuár
Steingríms í Glerárþorpi séu
æskuár verkalýðshreyfingar-
innar á Norðurlandi. Á þessum
árum er verkalýðshreyfingin
að vaxa og máttkast. Hún finn-
ur aflið og kraftinn í þeim
fjölda sem ber hana uppi. Hug-
sjónin um betra og bjartara líf,
vilsar veginn sem þarf og verð-
ur að fara. Steingrímur gengur
þessari hreyfingu vorsins á
hönd af lífi og sál. Og sakir
mannkosta og hæfileika verður
Steingrímur Aðalsteinsson brátt
einn af þeim megin máttarvið-
um sem ber þessa hreyfingu
uppi.
Árið 1930 verður svo Stein-
grímur formaður Verkalýðsfé-
lags Glæsibæjarhrepps, en
kjami þess félags var í G'er-
árþorpi Sama ár fær Stein-
grímur sína eldskírn í hinu
svonefnda Krossanesverkfalli,
þar sem hann, ásamt traustum
og góðum íélögum, svo sem
Jóni Birgi og mörgum fleirum,
vinnur sigur á útlendu og ís-
lenzku afturhaldi, en tryggir
verkalýðshreyfingunni sigur.
Steingrímur varð strax félagi í
Kommúnistaflokknum þegar
hann var stofnaður. ojg í fram-
boði fyrir þann flokk í Eyja-
fjarðarsýslu árin 1931 og 1933
og á Akureyri 1937, því að þá
var hann fluttur úr Glerár-
þorpi í bæinn. Árið 1942 er svo
Steingrímur kosinn alþingis-
maður af verkalýðshreyfingu
Akureyrar og verður þá upp-
bótarþingm. Sósíialistaflokksins.
Steingrímur Aðalsteinsson sat
á Alþingi á annan áratug sem
glæsilegur fulltrúi íslenzkrar
verkalýðshreyfingar.
Á þessu tíimabili var hann
um mörg ár forseti efri deildar
Alþingis og ávann sér þar bæði
traust og virðingu allra. Hann
er fyrsti verkamaðurinn á ís-
landi sem skipað hefur þann
sess, svo mér sé kunnugt, og
gert það með glæsibrag. Já í
þessu sem öðrum trúnaðarstörf
um, þá þolir Steingrímur allan
samjöfnuð, og hafa þó setio
margir ágætismenn í þessu
virðingarsæti.
Á meðan Steingrímur var
búsettur á Akureyri hlóðust i
hann mikil og margvísleg trú"
aðarstörf. Hann var formaðr -
Verkr -"élags Akureyf'
Fulv"V Sós!"i:~' 'f’okksins í
bæjarstj. Akureyrar. 1 stjóm
Verkalýðssambands Norður-
lands svo nokkuð sé nefnt.
Eg sem rita þessar línur, um
Steingrím Aðalsteinsson sex-
tugan, átti þess kost að fylgj-
ast með þroskaferli hans innan
verkalýðshreyfingarinnar á
Norðurlandi um rúmlega ára-
tugs skeið- Já, mér verða marg-
ir atburðir minnisstæðir frá
þessum dögum. Hið svokallaða
Novuverkfall árið 1933, þegar
fylkja varð öllum \ verkalýð
Akureyrar, ásamt öllum frjáls-
lyndum öflum bæjarins gegn
því að sultarlaun verkamanna
yrðu lækkuð við tunnusmíði á
vegum bæjarins, sem þó átti að
veita sem atvinnubótavinnu.
í þessum, einum allra hörð-
ustu- stéttaátökum á íslandi
hafði Steingrímur Aðalsteins-
son forustu, sem fórm. Verka-
mannafélags Akureyrar.
Sama rólega fasið og æðru-
leysið á hverju sem gekk var
einkenni Steingríms í þessu
verkfalli sem jafnan áður og
síðar. Það gat því ekki farið
hjá því, að slíkur maður vekti
á sér traust. sem kæmi- fram í
svo ótrúlega fórnfúsri baráttu
allrar alþýðu langt út fyrir
raðir Verkamannafélags Akur-
eyrar, eins og raun bar um
vitni.
Þegar svo hildarleikur þessa
verkfalls náði hámarki á Torfu-
nefsbryggjunni á Akureyri, þar
sem handaflið réð úrslitum, að
undirlagi yfirvalda og annarra
þeirra manna, er mikið þóttust
eiga undir sér, þá kom ekki að-
eins verkalýður Akureyrar til
mótvarnar heldur einnig stór
hluti þeirrar millistéUar sem
byggði þann bæ, og braut alla
gervimennsku á bak aftur. og
sigur verkalýðsi.ns undir for-
ustu Steingríms var tryggður
Baráttan var oft hörð á þess-
um árum, en aldrei brást Stein-
grímur því trausti sem honum
var sýnt sem forustumanni
verkalýðshreyfingarinnar. I
sjómannaverkfallinu á Akur-
eyri 1936. sem háð var undir
forustu Tryggva Helgasonar
formanns Sjómannafélags Ak-
ureyrar, áttum við traustan
bakhjarl þar sem Steingríimur
var. Hann stóð uppi og tók
þátt í baráttunni, jafnt á nóttu
sem degi, og enginn sá honum
bregða á hverju sem gekk. og
varð þetta verkfall eitt það
allra harðasta sem háð hefur
verið á íslandi fyrr og s,íðar.
En þannig var Steingrímur,
hann brást aldrei skyldum sín
um sem forustumaður í verka-
lýðshreyfingunni. Það er ekki
hvað sízt slíkum mönnum að
þakka, hve sigramir urðu oft
glæsilegir, sé miðað við þá
tíma sem átökin fóru fram á.
Steingrímur Aðalsteinsson
hefur verið búsettur hér í
Reykjavík nú um mörg ár.
Hann hefur dregið sig út úr
stórátökum á þessum árum, en
stundað jöfnum höndum bif-
reiðaakstur og skrifstofustörf.
Eg efast ekki um, að öll störf
muni fara Steingrími vel úr
hendi. hvert svo sem starfið
er; hann er þannig vel af guði
gjörður. Steingrímur er tví-
kvæntur, fyrri kona hans var
Ingibjörg Eiríksdóttir kennari,
en síðari kona Sigriður Þór-
oddsdóttir og eiga bau þrjú
mannvænleg börn.
Ég vil enda þessar línur með
því að þakka Steingrími alla
kynningu frá árunum á Akur-
eyri. Og ég veit, að í dag verð-
ur mörgum norðlenzkum al-
þýðumanni hugsað til Stein-
gríms Aðalsteinssonar með hlý-
hug og þakklæti fyrir vel unn-
in störf í þágu ílslenzkrar al-
þýðu.
Lifðu heill, Steingrímur, og
gæfan fylgi jafnan þér og þín-
um.
Jóhann J. E. Kúld.
Steingrímur Aðalsteinsso.n er
sextugur i dag. Já, hann er það
vafalaust samkvæmt registri
kirkjubóka, þó fáum sem
manninn þekkja, muni finnast
hann vera það. i anda og at-
gerfi Því skýrari hugsun og
starfsamari maður fer ekki
saman í einni persónu á hverju
strái Enda eru nú 60 ár ekki
talin. vera neinn gamalmenna-
aldur nú á dögum og allra sízt
af þeim sem fylgja þá fast i
humátt á eftir að árum talið.
Ekki ætla ég að fara að
skrifa neina afmælisgrein um
Steingrím, enda veit ég ekki
hvort hann mundi kæra sig um
það. þvi hann er ekki sá sem
vill hafa mikið veður um eigin
persónu, til þess skipa hógværð
og prúðmennska hans of háan
En af þvi að ég hef verið
svo lánsamur að kynnast hon-
um og starfa nokkuð með hon-
um að ýmsum málum sem okk-
ur hafa verið sameiginleg á-
hugamál, langar mig til að tjá
honum þakklæti mitt fvrir þau
ánægjulegu kynni og góða sam-
starf, þar sem ég hef þó æfin-
lega verið þiggjandinn en hann
veitandinn.
En ég veit að ég er ekki einn
um að renna hlýjum hug til
Steinaríms í dag. að minnsta
kqsti veit ég að það gera marg-
ir í bifreiðastjórastéttinni bar
sem hann hefur mikið starfað
á undanförnum árum. ásamt
sínu opinbera starfi á skrif-
gtofi verðlassst.ióra. .Tá ég veit
að öll íslenzk albýða sendir
bonum hlýiar kveðíur á bessum
t.ímamótum. því henni hefur
bann helgað starfskrnfta sina
frá blautu barnsbeini og oft
staðið í fremstu vjglínu. enda
vígfær vel á þeim vettvangi
hvort. sem hann hefur kosið að
bregða brandinum á ritvelli eð=
í mæltu máli. En é" bvgg. u
marga kunni að bafa sviðið
undan geiri bans. hafi þeir þó
vart. kon-úzt hiá að b=ra virð-
ingu fyrir honum sakir sann-
virni hans og drenslyndis.
Xslenzk albýða á vissulega
marga góða liðsmenn og er það
bennar væfa. Steingrímur er
bar áreiðan’ega í framvarðar-
sveit, enda skortir bar bvorki
vilja né dugnað -Tafnframt
margskonar ábvrgðarstörfum
oR marghát.tu^um félp'Tsstörfum
ag léttara tagi. hefir Steingrími
tekizt að koma sér upp mvnd-
srlegri íbúð og vistlegu heimili.
Með þetta allt og margt fleira
óska ég honum og f.iölskyldu
hans hjartan’ega til hamingju
á sextugsafmælinu Og vona
iafnframt að við fáum að njóta
hans góðu starfskrafta sem
allra lengst.
í*. J.
Eggert Stefánsson
IN MEMORIAM
Eggert Stefánsson, söngvari
og rithöfundur. var af kynslóð
sem innblásin var trú á ísland
og kölluð til að leiða sjálfstæð-
isbaráttuna til lykta og gera
nafn íslands heyrum kunnugt
með öðrum þjóðum.
Hann fæddist í Reykjavík 1.
des. 1890. lifði bernsku sína
við Tjömina áratuginn fyrir
og eftir aldamótin. í hinum
kyrrláta bæ þar sem „ekkert
óvænt komst til manns nerna
með erfiðismunum” og inn i
bernskudrauma hans leið hið
aldagamla ísland. friðsældar-
innar paradís, það Island sem
„talaði persónulega við börn
sín“ og menn trúðu á. En líka
land ánauðar og manngreinar-
álits danskra verzlana þar sem-
„maður lærðj að vera hroka-
fullur við fátæklingana o?
bugtandi og stimamjúkur við
fína fólkið“ Þjóð felld við
foldu sem nú var vöknuð i
frelsisbaráttunni og breiddi ú1
draumavængi sína móti nýrr
öld.
Þá lýstu þeir Bjarni frá Vogi
Benedikt Sveinsson og Ari Arn.
a’.ds vegi æskunnar og það
kviknaði í brjósti Eggerts sá
þjóðrækniseldur sem brann þar
ástríðuheitur fram á síðasta
dag og varð á stundum að báli
er sindraði neistum. eins og við
lýðveldisstofnunina
Árið 1911 sigldi Eggert utan
til söngnáms og hófst löng úti-
vist og söngvaraferill með sigr-
um og ósigrum. Á maður nokk-
urn tíma að fara frá tjörninni
sinni? Er það nauðsynlegt. spyr
hnn í endurminningum sínum.
Lífið o.g ég. En hvað var ann-
að en hlýða kalli tímans og ör-
laganna? Örlögin velja sér
mann — eða hafna honum. Og
Eggert kvnntist heiminum og
bví hve ísland var óþekkt og
lítils virt og það steig í brjósti
hans aukinn metnaður fyrir
hönd þjóðar sinnar. Hann
brast ekki skilningsgáfu og
vissi vel að heimurinn þurfti
ekki söngvara frá íslandi
..Kannski vantar þá ekki söngv-
ara hérna á ítalíu", ritar hann <
dagbók sína er hann kom til
Mílanó 1920. En voru þó ekki
aðrir farnir á undan bonum út
í heiminn til að hefja nafn
íslands. eins og Pét.ur Jónsson
og Jóhann Sigurjónsson? O-
hann fann uppsprettuna h'A
innra. var með brjóstið fullt
=öng og draumum og ást á ís
landi. og þá gat hann ekki trú-
að öðru en menn hlytu að vilja
heyra rödd íslands. hins ó-
kunna dásamlega fslands. Og
hann varð í vöku sinni og
draumum sá íslendingur sem ber
orðstír þjóðar sinnar út um
heiminn og hann bjó oss af
sjálfum sér þá mynd sem við
tökum gilda og aldrei neina
aðra; af fslendingi sem syngur
fyrir heiminn og ísland inn
i hjörtu landa sinna.
Framhald á 10. síðu.
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, augjýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Draugar ásækja sjómean
gtjórnir tveggja félagasamtaka hafa á liðnu ári
vakið sérstaka athygli með árásum á sjó-
menn. Félagasamtök þessi eru Félag íslenzkra
botnvörpuskipaeigenda og Landssamband ís-
lenzkra útvegsmanna. Árásir þessar hafa borið
vitni svo glórulausu afturhaldi og skilningsleysi
hlutaðeigandi stjórnenda á samtíð sinni, að lík-
ara er því að þar ráði málum afturgöngur risnar
úr gröfum horfinna tíma en menn sem lifa á
sjöunda tugi tuttugustu aldar. Sé betur að gáð,
hafa hreiðrað um sig í stjórnum þessara félaga-
samtaka litlar klíkur úr þröngsýnasta og aftur-
haldssamasta hluta Sjálfstæðisflokksins, sem
ekkert sjá skýrt vegna auðsöfnunarglýju og
haldnir eru blindu hatri á verkalýðshreyfingunni
og því sem hún hefur unnið álþýðu landsins.
J^Jargir hrukku við þegar stjórn Félags íslenzkra
botnvörpuskipaeigenda sendi inn á sjálft Al-
þingi kröfu um að vökulögin yrðu eyðilögð í
núverandi mynd. Og stjórn Félags íslenzkra
botnvörpuskipaeigenda lét fylgja til Alþingis
þá hótun og úrslitakosti að yrði Alþingi ekki
við þessari kröfu gæti svo farið að togaraútgerð
yrði lögð niður á íslandi. Fast var tekið á móti
á Alþingi og af sjómönnunum sjálfum. Vöku-
lögin voru ekki skert. En Félag íslenzkra botn-
vörpuskipaeigenda reyndi að framkvæma hót-
un sína að leggja niður togaraútgerð á íslandi.
gíendurteknar árásir Landssambands íslenzkra
útvegsmanna á sjómenn á liðnu ári náðu
hámarki með kjaraskerðingarkröfunni á síld-
veiðunum. Samhengið við afturhaldsríkisstjórn
íhalds og Alþýðuflokksins kom þar skýr'f fram.
Þegar L.Í.Ú. var að renna á rassinn með kjara-
skerðingarkröfuna í byrjun sumarsíldveiðanna,
var gripið til þess að láta formann Alþýðuflokks-
ins, Emil Jónsson, gefa út bráðabirgðalög um
gerðardóm, sem síðan framkvæmdi kjaraskerð-
ingu þá sem ofstækismenn útgerðarmanna
heimtuðu. Með því tiltæki tókst að stela af síld-
veiðisjómönnum svo miklu af kaupi þeirra að
einstökum útgerðarmönnum voru beinlínis rétt-
ar nokkrar milljónir af kaupi sjómanna sem eins
konar verðlaun frá ríkisst.jórn Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins. Fyrir haustsíldveiðarn-
ar stöðvuðu svo ofstækismenn LÍÚ síldarflot-
ann og ætluðu að berja kjörin langt niður fyrir
gerðardóminn. Það tókst ekki, en þó fór svo að
kjörin voru skert nokkuð.
Jj^n LÍÚ-hetjurnar eru ekki af baki dottnar. Nú
hafa þær uppgötvað að engir síldveiðisamn-
ingar hafi verið í gildi síðan 1958 nema á Vesf-
fjörðum og í Vestmannaeyjum! Það truflar þá
ekki að LÍÚ hefur verið að bisa við að segja upp
þessum samningum, sem þeir segja nú að hvergi
hafi gilt! En frá hendi þessara manna virðist
ekkert of fáránlegt né fábjánalegt ef hægt væri
að nota það sem átyllu til að svína á sjómönn-
um. Þó mun í þessu svo langt gengið að hvern-
ig sem Félagsdómur dæmir, verður hlegið að
LÍÚ um land allt fyrir þessa síðustu uppgötvum
Og það er líka dómur. — s.