Þjóðviljinn - 30.04.1963, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 30.04.1963, Blaðsíða 4
4 SlÐA HCDVILTINN Þriðjudagur ,30. .apríl .1963 Otgefandi: Sameimngarflokkur aJþýðu — SósíaXistaílokk urinn, — • Ritstjórar: ívar H. Jónsson Magnús Kjartansson. Sigurð- ur Guðmundsson (áb) Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V Friffþjófsson. Ritst.m ' '• “""'vsmear orentsmiðia: Skólavörðust. 19 Simi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr 65 á mánuði. Minningarorð okkur jafn mikils; en hvað mun þá um konu háns óg ung- ar dætur, föður hans aldur- hniginn, systkin hans og annað venzlafólk. Við vottum þeim öllum innilegustu samúð í þungri raun, en væntum bcss jafnframt, að þau íái að búa áð því á ókomnum árum, hversu frábær sá maður var á flesta lund, sem nú verður lagður til hinztu hvíldar. Ölafur Jóh. Sigurðssón. ★ Baráttusamtök grindrekar stjórnarflokkanna í verklýðshreyf- ingunni halda því ósjaldan fram að þeir vilji berjast fyrir bættum kjörum launþega og réttind- um samtaka þeirra en vilji aðeins fara aðrar leiðir en hinir voðalegu kommúnistar. En í hvert skipti sem á reynir kemur í ljós að erindrekar þessir ’telja það raunar verkefni sitt að innlima alþýðu- samtökin í stjórnarkerfið, sveigja þau undir ríkis- valdið og flokka þess. Þetta hefur komið mjög greinilega í ljós að undanförnu. Á aðalfundi Full- trúaráðs verklýðsfélaganna í Reykjavík voru brotin lög með því að taka fulltrúa verzlunar- mannasambandsins inn í fulltrúaráðið áður en sambandið var orðinn formlegur aðili að Alþýðu- sambandi íslands. Með þessum lögbrotum töldu erindrekar stjómarflokkanna sig vera að styrkja vald sitt í fulltrúaráðinu. En síðan er þetta rang- fengna vald notað einmitt til þess að reyna að lama baráttu alþýðusamtakanna. Fyrsta verkefnið er að freista þess að koma í veg fyfir að alþýða Reykja- víkur fylki sér um hugsjónir sínar með kröfu- göngu 1. maí eins og hún hefur gert í fjóra ára- tugi; nú átti að halda 40 ára afmæiið hátíðlegt með því að leggja kröfugönguna niður! Jafnframt hafa fulltrúar stjórnarflokkanna komið í veg fyrir það með gerræði að forusíumenn launþegasamtakanna í landinu fengju að flytja boðskap þeirra í ríkis- útvarpinu 1. maí. ^ugljóst er hvernig á þessum viðbrögðum sterv’ ur. 1. maí hefur verklýðshreyfingin borið fram hugsjónakröfur sínar, bæði tímabundnar og langæjar. Slíkar kröfur hljóta að vera í fullkom- inni andstöðu við stefnu þeirra manna sem nú fara með völd í landinu og hafa einmití lagt á það sérstaka áherzlu að skerða kjör launþega og takmarka réttindi þeirra. En erindrekar stjórnar- flokkanna í verklýðssamtökunum gá'tu ekki þolað það að samtökin bæru fram kröfur sem brytu í bága við stefnu ríkisstjórnarinnar. Þeir líta .ekki á alþýðusamtökin sem sjálfstætt afl, heldur vilja þeir gera þau að undirdeild í valdakerfi stjórnar- flokkanna og láta þau hafa uppi þær kröfur einar sem ríkisstjórnin getur sætt sig við. JQeiIurnar um 1. maí eru þannig átök um reisn og sjálfstæði verklýðshreyfingarinnar á ís- landi. Erindrekar stjórnarflokkanna hafa látið sér vel lynda að öllum samningum launþegasamtak- anna væri hrundið með lagaboði, að bannað væri með lögum að launþegar fengju bætur fyrir sívax- andi dýrtíð, að dómstólarnir væru misnotaðir til afskipta af innri málefnum verklýðssamíakanna, og nú er að því stefnt að frelsi heildarsamtakanna verði enn heft með nýrri vinnulöggjöf. Það hefur því aldrei verið brýnna en nú að allt verkafólk og allir verklýðssinnar fylki sér 1. maí um frjáls og sterk og sókndjörf verklýðssamtök, að valdhöf- unum verði sannað það á eftirminnilegan hátt að Alþýðusamband íslands og Bandalag starfsmanna ríkis og bæia eru ekki hlut.i af vaidakerfi ríkis- stjórnarinnar heldur baráttusamtök. — m. Fyrát fyrir 6 árum kynntist ég Kjartani Sæmundssyni. Þó missi ég nú við fráfall hans, einn af beztu vinum, sem ég hofi eignazt. 1 júní 1957 atti eg fyrst tai við Kjartán. Þá vantaði kaup- félagsstjóra hjá KRON. Við höfðum hcyrt um störf Kjart- ans hjá Kaupfélagi Eyfirðinga og Sambandi íslenzkra sam- vinnufélaga, og með hve mikl- um ágætum hann hafði leyst þau af höndum. Stjórn Kaup- félagsins ákvað því að reyna að fá hann til að taka að sér kaupfélagsstjórastarfið. Það kom í minn hlut að tala við hann. Við áttum mörg viðtöl og hann spurði margs um starf- ið og kynnti sér rækilega allar aðstæður. Kaupfélagsstjórastarf- ið í KRON er erfitt, og launin eru ekki í hlutfalli við erfiði, En það var ekki það. sem Kjartan var að velta fyrir sér, heldur hitt hvort aðstæður væru þannig, að hann gæti með starfi sínu í KRON orðið sam- vinnuhreyfingunni að gagni. Kjartan taldi enga fóm of mikla, ef hagur samvinnuhreyf- ingarinnar var annars vegar. Þegar hann var orðinn sann- færður um, að það væri í þágu samvinnuhreyfingarinnar, að hann væri kaupfélagsstjóri í KRON, hikaði hann ekki við að taka starfið að sér. 1 þess- um samtölum varð mér ljóst, að Kjartan var mikill hugsjóna- og mannkostamaður. Enda brást hann ekki í starfinu. I þessi tæplega 6 ár, sem hann stjórnaði KRON hefur rekstur þess verið með ágætum. Hann var næmur á hvers konar nýj- ungar, sem horfðu til bóta, og óþreytandi að koma þeim á. Það' leikur ekki S tveim tungum, að verzlunar- menning Reykjavíkur hefur vaxið af starfi hans. Og enn var hann að vinna að nýbreytni og aukningu í starfsemi KRON, þegar hann féll frá. Hinar miklu framkvæmdir, sem Kjartan vann að. kostuðu mikla vinnu og hafa að sjálf- sögðu tekið á heilsu hans. Oft lagði hann dag og nótt saman, því allsstaðar vildi hann fylgj- ast með. Hann var jafnt heima í því, sem gerðist í minnstu búðunum, sem hinum stærstu. En Kjartan var, ekki aðeins mikill framkvaemda- og starfs- maður. Hann var einnig sér- stakur mannkostamaður, Ijúfur og kurteis í framkomu og örugg- ur við stjóm, enda vann hann sér traúst og virðingu starfs- manna og félagsmanna KRON og allra, sem við hann skiptu. Það er mikill harmur kveð- inn að okkur samvinnumönn- um. enda finnst okkur, sem skarð Kjartans verði aldrei fyllt. En það hygg ég að hon- um myndi lítt að skapi, að við horfum svo til þess, sem við höfum misst, að við gæt- um ekki starfsemi, sem fram- undan er. Kjartan Sæmundsson var fæddur 7. apríl 1911 í Ölafs- firði. Foreldrar hans voru hjón- in Sæmundur Steinsson verk- stjóri þar og kona hans Margrét Magnúsdóttir. Er Sæmundur enn lifandi. Kjartan gerðist ungur starfsmaður hjá Kaup- félagi Eyfirðinga. Á stríðsárun- um vann hann fyrir Innkaupa- nefnd ríkisins í New York. Þegar hejm kom, gerðist hann starfsmaður hjá Sambandi ís- lenzkra samvinnufélaga og vann þar, unz hann gerðist kaupfélagsstjóri hjó KRON 1. október 1957. En í þvi starfi var ha-nn til æviloka. Kjartan var giftur Ástu Bjamadóttur. Benediktssonar kaupmanns á Húsavík. Þau hjónin eignuðust fjórar dætur. : sem enn eru allar ungar. Kjart- I an var hinn ágætasti heimil- isfaðir. Það var gaman að sjá, þegar hann var erler.dis, hve mikla ánægju hann hafði af að velja smáhluti til að gleðja. Ég votta Ástu, dætrunum ungu og hinum aldraða íöður dýpstu samúð. Harmurinn er sár. En minningamar eru , góðar. Ragnar Ólafsson. * Svo höfðu ýmsir sagt mér, þeir sem gerst máttu vita, að Kjartan Sæmundsson ynni á við marga. Samverkamenn hans fyrr og siðar munu ef- laust rekja þá sögu miklu skil- merkilegar en mér væri unnt, því að við störfuðum aldrei saman, í venjuiegri merkingu þess orðs. Að vísu ræddi hann oft við mig um þau verkefni, sem hann var að takast á við. enda þótt honum væri jafn Kjartan Sæmundsson ljóst og mér, að þar talaði hann við mann, sem bar varla nokk- urt skynbragð á flest þeirra. Hann var einstaklega hógvær að eðlisfari og þóttist aldrei koma nógu miklu í verk, gerði jafnan lítið úr afköstum sínum og hefði víst seint litið um öxl til að stæra sig af þeim. Ég fór hinsvegar nærri um ósérplægni hans og samvizkusemi, kapp hans og viljafestu. Ég vissi mætavel, að hann kunni ekki að hlífa sér, og komst einatt að því, að hann lagði nótt við dag. Fyrir nokkru var mig einnig farið að gruna, að hann væri þegar búinn að ganga fram af sér, ofbjóða heilsu sinni og þreki. Annir hans og ábyrgðar- störf í miðjum erli athafna og umsvifa voru í stuttu máli harla ólík dundi mínu I ein- rúmi, en samt urðu kynni okk- ar bæði löng og náin, samveru- stundir okkar' margar um tveggja áratuga skeið. ýmist á heimilum okkar beggja eða þegar honum veittist tóm til að bregða sér undir bert loft á sumrin. Síðan hann hné niður örendur á miðjum starfsdegi hefur dimmur hljómur verjð í huga mér, líkt og viðlag við þau orð Jónasar Hallgrímsson- ar. að nú reiki harmur í hús- um og hryggð á bjóðbrautum. ★ Kjartan Sæmundsson var einn þeirra atgervismanna. sem hefjast af sjálfum sér. Hann var ekki borinn til auðs og átt' bess öngvan kost að ganga menntaveginn. sem svo er kall- að, byrjaði að vinna fyrir sér iafnskjótt og kraftarnir leyfð’u og reyndist brátt foreldrum sínum og systkinum hin styrk- asta stoð. Þegar horft er vfir starfsferil hans. allt frá þvi að hann réðst sendisveinn á ferm- :ngaraldri til Kaupfélags Éy- firðinga á Akureyri. unz hanr var orðinn fulltrúi hjá Sam- bandi fslenzkra samvinnufé- laga og loks framkvæmdastiór Kaupfélags Reykjavíkur og ná- grennis, mætti éf til ímynda sér, að hann hafi verið máður íramgjam. Þeir sem kynntust honum, geta þó um það borið. að því fór viðs íjarri. Kjart- an otaði sér ekki, heldur leysti hann hvert verk þannig af hendi, að hann komst blátt á- fram ekki undan því, að hon- um væri lögð síaukin ábyrgð á herðar. Hann ferðaðist víða um lönd að reka erindi beirra stofnana, sem hann vann hjá. og dvaldist stundum langdvöl- um erlendis, gegndi til dæmis störfum vestanhafs öll styrjald- arárin. hjá Innkaupanefnd ís- lenzka ríkisins í New York. Vissulega mundi það hafa reynzt honum harður fjötur um fót. að hann hafði farið á mis við aðra skólakennslu en barnafræðslu, ef hann hefði skort gáfur og elju til að bæta úr því sjálfur. Hann aflaði sér snemma traustrar þekkingar um allt. sem laut að starfi hans, jók sífellt við hana og lét ekki heldur undir höfuð ■ leggjast að mennta sig á öðr- um sviðum. Mér var það ein- lægt ráðgáta, hversu mikið jafn önnum kafinn maður komst yfir að lesa í tómstund- um sínum, bæði fræðirit um ýmis efni og innlendar og er- lendar nútímabókmenntir. Ég undraðist ekki síður minni hans og gerhygli. Að loknum lestri bókar hafði hann ekki aðeins myndað sér um hana skoðun, rýnt hana ofan í kjöl- inn, heldur gat hann endursagt efni hennar svo vel og skil- merkilega, að unun var á að •lilýöáV 'Úr hVétri’ utaúföf' 1tom ( hann ævinlega klyfjaður nýj- um bókum, sem fengur var að kynnast,,,-r, sumar. þættust, við safn hans, en ófáar rétti' hann vinum sínum. Hann var orðinn fjölmenntaður um það er lauk, enda þótt hann færi því nær alveg á mis við skólakennslu, eins og áður er sagt, og ynni löngum á við marga. Hugsjón samvinnu og bræðra- lags, ofar flokkastreitu og dægurþrasi, var leiðarljós Kjartans Sæmundssonar allt frá bernsku. Hann var frjáls- lyndur maður og félagslyndur, víðsýnn og hreinskiftinn, við- horf hans öll mótuð af snör- ustu þáttunum í skapgerð hans. fágætri drenglund og góðvild. í öllum þeim sæg manna, bæði hér á landi og erlendis, sem höfðu einhver kynni af honum. hygg ég að sá muni torfundinn. sem minnist hans ekki með virðingu. Hann lét ekki mikið yfir sér, hæglátur I fasi og varla laus við feimni í návist ókunnugra, mjög dujur um sjálfan sig og óvílsamur, en að því skapi nærgætinn við aðra. Meðal vina og félaga var hann hress í bragði. hvemig sem á stóð, glaðvær og kíminn á sinn ljúfmannlega hátt. Það hefði seint hvarflað að honum að samræma laun sín og vinnu- stundir, ellegar safna í kom- hlöður. því að honum var á- sköpuð ósérplægni og örlæti. Fá hjón hef ég þekkt eins sam- hent og hann og Astu Biama- dóttur konu hans um hvers- konar rausn og höfðingsbrag enda var tíðum fiölmennt é heimili þeirra og ekkert til sparað að gera gestum kom- una sem ánægjulegasta. Nú reikar harmur I húsum og hryggð á þjóðbrautum. I Kjartan Sæmundsson er horf- inn siónum okkar. fallinn í val- !nn fyrir aldur fram. Vjð sem óttum því láni að fagna að kynnast honum og nióta vin- ittu hans og trvggðar. kveðj- um hann með bakklæti og djúpum trega. Okkur finnst sem kall klukkunnar hafi sjald- j an verið sviplegra eða fengið ' Fráfall Kjartans Sæmunds- sonar kaupfélagsstjóra ér mér reynsla, sem ég seint gieymi. Mér varð fyrst fyrir að draga í efa að þetta gæti verið rétt. En brátt varð mér ljóst að þetta var staðreynd. Þessi hrausti starfssami, lífsglaði, hlýi maður var ekki lengur I tölu lifenda. Menn á mínum aldri eru orðnir því vanir að frændur, vinir og samherjar á ýmsum sviðum falli í valinn og hverfi úr röðunum með einum og öðr- um hætti. Venjulega förum við að vega og meta hvað gerzt hafi. Oftast jafnar betta sig furðu fljótt. Maður kemur í manns stað og lygna yfirborðs- ins ríkir á ný. Stundum ler þetta á annan veg. Eftir stend- ur tóm, opið og ófyllt skarð. Við minnumst þess oft á hiióð- um stundum og ávallt vitum við að það er til staðar. En það eru líka minningar. hlýjar og bjartar. Þær hefir Kjartan Sæmundsson einnig skilið okkur eftir frá samstarfi og kynningu þessara síðustu ára. Hann hóf starf í KRON að mörgu leyti á erfiðum tíma. Mér fannst koma með honum hressandi blær trúnaðartrau=ts og félagsanda. Mér fannst sá blær sem nýr enda bótt ég minntist hans ljóslega frá fyrri tíð, sérstaklega á áratugnum milli 1930—1940. Hann ’nófst þegar handa af mikilli starfs- gleði og óbilandi dugnaði. Ég ætla ekki að rekia bá sögu hér. enda verður það sjálfsagt gert af öðrum. En ávallt hitti m.aðar Kjartan glaðan og reifan og ! önnum kafinn og þó búinn þeim dásamlega hæfileika; mik- illa starfsmanna að virðast á- vallt hafa nægan tíma til alls. Ég held að KRON hafi .verið starfssvið honum mjög að skapi. öflugt og óháð kaupfé- lag i Reykjavík var draumur hans og hugsjón. öflugt KRON sem hefði forustu I smásölj- verzlun borgarinnar. Ég veit að mörgum KRON-félögum finnst mikið hafa gerzt á bessum síð- ustu árum. En ég hygg að Kjartan Sæmundsson hafi litið á- það sem upphaf bess. sem koma skyldi og koma þyrfti. En nú er hann fallinn hessi aóði maður langt fvrir alöur fram i mikilli önn í stórhrnt- inni baráttu f.vrir sigri mikill- ar hugsiónar. þeirrar að hoka albýðu landsins fram ti) meiri félagslegrar og andlegrar reisn- ar. Við, sem eftir stön.dum drúpum höfði í söknuði og bökk. En engu verður brevtt. í röðum íslenzkra drengskap- armanna er einum færra. Okkur í KRON finnst mikjð skarð höggvið í okkar raði" En það er annað skarð sárafa og stærra, sem eftir hann st.endur og enean veginn verð- ur fyllt. Fiölskvldá hans er svipt, stoð sinni og st.vttn og öruggasta skióli Ég vofta honn’ innilega samúð mína og ðcka henni af alhug meiri miir); * ókomnum árum m nn hovfir um skeið Minnist,hess < hi-rrti miklti raun að manninn gevn’- ir minningin. Vertu sæll Tngólfur Ctiiy.ui 2 m - ■* 'TÚsrTÖGN HNOTAN húsgagrtaverzlun,; sórsgötu 1 U

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.