Þjóðviljinn - 13.06.1963, Blaðsíða 3

Timmtudagur 13. júní 1963-
ÞI6ÐVIUSNN
SfÐA 3
Eftir Profumohneykslið
Háværar kröfur í Bretlandi
um að Macmillan segi af sér
Macmillan
LONDON 12/6 — Með hverjum degi verða
háværari kröfurnar um að Harold Mac-
millan segi af sér embætti forsætisráð-
herra og láti af forystu íhaldsflokksins,
og hefur staða hans veikzt stórum við
Profumohneykslið og var hún þó ekki
sterk fyrir. Það er ebki eingöngu stjórn-
arandstaðan sem ber fram þessar kröf-
ur, heldur einnig áhrifamenn og stuðn-
ngsblöð íhaldsflokksins sjálfs. Vikublað-
ð Time and Tide krefst þess þannig í
orysugrein í dag að Macmillan segi
■>egar af sér og rjúfi þing, svo að þjóð-
n fái tækifæri til að leggja dóm á stjórn-
\rforystu hans. Blaðið er í litlum vafa
im að íhaldsflokkurinn myndi tapa þeim
kosningum-
Macmillan boðaði ráðherra
sína á fund í dag til að ræða
Profumomálið og undirbúa við-
brögð stjórnarinnar við árásum
stjómarandstöðunnar á hana
fyrir hlut hennar að því, en
Verkamannaflokkurinn hefur
krafizt umræðna um málið á
þingi og fara þær fram á
mánudag. Sú krafa var eink-
um studd þeim rökum að hætta
gæti verið á því að Profumo
sem var hermálaráðherra hefði
ljóstað upp hernaðarleyndarmál-
um við vinkonu sína, fyrirsæt-
una Christine Keeler, en hún
þá komið þeim áleiðis til ann-
ars vinar síns, sem var flota-
málafulltrúi sovézka sendiráðs-
ins i London og var að sögn
blaða grunaður um að hafa
stundað njósnir.
Ráðherrarnir styðja Macmillan
Eftir fund ráðherranna var
það látið spyrjast að þeir hefðu
allir vottað Macmillan traust
sitt, en sögusagnir höfðu geng-
ið um það. að einhverjir þeirra
hefðu í hyggju að segja af sér
embættum í mótmælaskyni við
alla framkomu sftjórnarforyst-
unnar í Profumomálinu og
reyndar í öðrum málum Uka.
Þeir munu hins vegar hafa horf-
ið frá þeirri ráðagerð, enda
mjmdu slíkar afsagnir stórum
spilla fyrir íhaldsflokknum í
næstu kosningum.
Á ekki annan kost
í greininni í „Time and Tide“
sem áður var nefnd var sagt
að Macmillan ætti í rauninni
engan annan kost en að segja
af sér og rjúfa þing. Hvorki af
stjórnmála- né siðferðisástæðum
væri honum kleift að sitja á-
fram. Hann hefur í rauninni
misst öll völd í flokknum. segir
þetta íhaldsblað. og reyndar í
ríkisstjórninni líka. Hann hefur
því engu að tapa þótt hann við-
urkenni þá staðreynd og dragi
sig í hlé. Blaðið telur víst að
íhaldsflokkurinn myndi tapa
þingkosningum sem nú yrðu
haldnar, en tekur fram að senni-
lega hefði hann gert það hvort
sem var, enda þótt Profumo-
hneykslið hefði ekki komið upp.
ViU annan foringja
Vitað er að meðal þingmanna
íhaldsflokksins ríkir megn ó-
ánægja með alla stjórnarfor-
ystu Macmillans, enda þótt fæst-
ir þeirra hafi haft kjark í sér
til að ganga í berhögg við
hann. Einn íhaldsþingmaður,
Donald Johnson, gaf þó út í
dag yfirlýsingu til kjósenda
sinna, þar sem segir að Mac
millan verði að láta af embætti.
Ef nokkur von á að vera til þess
að íhaldsflokkurinn haldi . velli
í væntanlegum þingkosningum,
verður Macmillan að draga sig
í hlé nú þegar, svo að við get-
um valið okkur nýjan leiðtoga
og fylkt okkur um hann, sagði
þingmaðurinn.
Horfur á stjórnar-
kreppu í Finnlundi
HELSINKI 12°6 — Horfur eru á
því að samsteypustjóm Karjal-
ainens í Finnlandi verði ekki
ianglíf úr þessu. Ágreiningur er
innan stjórnarinnar um fyrirhug-
aðar ráðstafanir til að draga úr
útgjöldum ríkisins og auka tekj-
ur þess í því skyni að jafna rík-
isreikningana.
Það er talið ósennilegt að hægt
verði að ná samkomulagi og
getur vel svo farið að ríkisstjórn-
in neyðist til að segja af sér áð-
ur en vikan er á enda. Sennilega
mun það ráðast á föstudag hvort
stjómin heldur velli.
Finnska alþýðusambandið á
fulltrúa í ríkisstjórninni, en mörg
verkalýðssambönd hafa krafizt
þess að þeir verði látnir víkja,
Nasser býður
Krústjoff heim
MOSKVU 12/6 Haft er eftir góð-
um heimildum að Nasser, forseti
Sambandslýðveldis araba, hafi
boðið Krústjoff að koma til
Kaíro í opinbera heimsókn.
Varaforseti lýðveldisins, Hakim,
sem nú er á ferð í Sovétríkjun-
um mun hafa fært Krústjoff
boðið.
Harold Wilson er
nú í Leníngrad
LENINGRAD 12/6 — Harold
Wilson, leiðtogi brezka Verka-
mannaflokksins, sem nú er á
ferðalagi um Sovétríkin í boði
sovétstjórnarinnar kom í dag til
Leníngrad frá Moskvu.
ef þingið samþykkir ráðstafanir
Karjalainens, sem m.a. eru fólgn-
ar f hækkun á nefsköttum sem
rýra myndu kjör allra launa-
manna.
Neita að skipa
upp varningi
frá Suður-Afríku
KAUPMANNAHÖFN 12/6 —
Hafnarverkamenn i Kaupmanna-
höfn samþykktu í dag að hætta
frá 1. júlí að skipa upp öllum
vörum frá Suður-Afríku og er
þetta gert í mótmælaskyni við
stefnu stjómar Suður-Afríku
kynþáttamálum. Þeir hafa einnig
farið þess á leit við starfsbræður
sína á öðrum Norðurlöndum að
gera slíkt hið sama.
Bein símatengsl
að komast á ?
GENF 12/6 — Horfur eru á því
að samkomulag takist milli
stjóma Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna um að koma á beinu
og stöðugu símasambandi milli
stjórnarleiðtoganna. sagði banda-
ríski fulltrúinn í afvopnunarvið-
ræðunum í Genf í dag, en sov-
ézki fulltrúinn þar Tsarapkin,
átti uppástunguna að því.
jSÍb.
Abú Simbel-mus terin í Nílardal
Horfur eru nú á því aS takast
megi að bjarga Abú Simbel
PARÍS 12/6 — Allar horfur eru
nú á því að takast muni að
bj arga hinum óviðjafnanlegu
Abú Simbel-musterum í Nílar-
dalnum, en Mennjngarstofnun
SÞ, UNESCO, hefur lagt mikið
kapp á að það yrði gert.
Þegar bin mikla stífla í Níl
sem Egyptar eru nú að gera við
Assúan með aðstoð Sovétríkj-
anna verður fullgerð, myndu
Stjórnzrkreppan
í Grikklandi
AÞENU 12/6 — Páll Grikkjakon-
ungur hóf í dag viðræður við
foringja stjórnmálaflokkanna f
því skyni að binda endaástjórn-
arkreppuna sem hófst í gær þeg-
arf Karamanlis forsætisráðherra
baðst lausnar, vegna þess að
konungur hafði ekki viljað fara
að ráðum hans að hætta við
fyrirhugaða heimsókn konungs-
hjónanna til Bretlands. Flokkur
Karamanljs hefur hreinan meiri.
hluta á þingi, 180 af 300 þing-
mönnum.
musterin, ef ekkert væri að
gert, og öll þau einslæðu lista-
verk sem þar eru, lenda á botni
uppistöðunnar. Ýmsar tillögur
hafa komið fram urn hvernig
bezt og hagkvæmast væri að
koma þeim undan, en UNESCO
hefur fallizt á sænska tillögu
sem gerir ráð fyrir að musterin
verði hlutuð sundur í stórar
steinblakkir sem síðan verði
settar saman aftur. Gert er rað
fyrir að þetta myndi kosta um
það bil 36 milljónir dollara, eða
sem næst hálfum öðrum milljarð
íslenzkra króna. Heldur hefur
gengið treglega að fá reitt af
höndum þessa háu upphæð, en
í dag bauðst Bandaríkjastjórn
til að legigja fram þriðjung
hennar. Kennedy forseti féllst í
dag á að fara þess á leit við
þingið að það veitti fé í þessu
skyni, með þeim skilyrðum þó,
að kostnaður við framkvæmd-
irnar færi ekki fram úr 38 millj-
ónum dollara og að önnur ríki
legðu af mörkum það sem á
vantar. Áður höfðu borizt loforð
frá 43 aðildarríkjum UNESCO
um fjárframlög samtals að upp-
hæð 7,7 milljónir doálara.
Egyptar fordæma
árásina á Kúrda
KAlRÓ 12°6 — Það hefur vakið
mikla athygli að egypzka ríkis-
útvarpið hefur fordæmt hcrferð
írönsku stjórnarinnar gegn þjóð-
arbroti Kúrda og segir að öll ír-
aska þjóðin sé andvíg hcnni.
Þetta er eitt gleggsta dæmið um
Kennedy boðar frumvörp gegn mismunun kynþáttanna
Morð eins leiðtoga svertingia
magnar kynþáttaóeirðir í USA
WASHINGTON 12/6 — Skömmu eftir að Kennedy for-
seti ávarpaði bandarísku þjóðina á þriðjudagskvöld til
að hvetja hana þess að gera gangskör að afnámi kyn-
þáttamisréttisins og skoraði á menn að sýna hófsemi og
stillingu, frömdu svertingjahatarar í Jackson í Mississippi
það níðingsverk að vega einn af leiðtogum blökkumanna
í frelsisbaráttu þeirra, Medgar Evers. Hann var skotinn
í bakið. Talið er vást að morð hans muni verða til að
magna enn hinar miklu kynþáttaóeirðir sem verið hafa
í suðurfylkjum Bandaríkjanna undanfarnar vikur.
Framfarafélag blökkumanna í
Bandaríkjunum (NAACP) hét í
dag 10.000 dollara verðlaunum
hverjum þeim sem sagt gæti til
morðingja Evers. Skömmu síðar
gaf Kennedy út tilkynningu þar
sem hann lýsti viðbjóði sínum á
þessu níðingsverki og sagði að
stjóm sín myndi leggja lögreglu-
yfirvöldum í Jackson allt það
lið sem hún mætti til að hafa
upp á morðingja eða morðingj-
um Evers.
Boðar frumvörp
1 sjónvarpsræðu sinni sem
Kennedy hélt um kynþáttavanda-
málið í gærkvöld sagði hann að
hver Bandaríkjamaður yrði að
grandskoða samvizku sína vegna
afstöðu sinnar í þessu mikla
vandamáli. Þegar við sendum
menn til að þjóna hagsmunum
þjóðarinnar, hvort heldur er 1
Vietnam eða Berlín, sagði hann,
spyrjum við ekki að því hvaða
hörundslit þeir hafa. Því ættu
allir Bandaríkjamenn, hver sem
litarháttur þeirra væri að hafa
sama og jafnan rétt til að ganga
á þá skóla sem þeir velja sér.
Bandarísku þjóðinni væri nú
mikill vandi á höndum og væri
kominn tími til að gerð yrði
gangskör að því að útrýma kyn-
þáttamisréttinu. Þingið verður að
láta málið til sín taka, en einnig
hvert fylki yrði að gera sínar
ráðstafanir og enginn einstak-
lingur mætti halda að sér hönd-
um. Kennedy boðaði að hann
myndi í næstu viku leggja fyrir
þingið frumvörp sem miða að
jafnrétti kynþáttanna í öllum op-
inberum stofnunum, en einnig í
skólum, veitingahúsum, leikhús-
um og verzlunum og einnig mun
hann fara þess á leit við þingið
verndunar jöfnum kosningarétti
allra.
Ótrúlegt er talið að þessi frum-
vörp forsetans muni ná fram að
ganga, enda þótt víst megi telja
að meirihluti sé fyrir þeim á
þingi. Einn af þingmönnum
Demókrata, AUen EUender frá
Louisiana, sagði þannig í dag að
blóðugar óeirðir myndu geta hlot-
izt af því í sjálfri höfuðborginni
Washington ef forsetinn reyndi
að knýja mannréttindafrumvörp
sín gegnum þingið og hann gaf
fyllilega í skyn að þingmenn
suðurfylkjanna myndu beita mál-
þófi til að koma í veg fyrir af-
greiðslu þeirra.
Frestar handteknir
Lögreglan í Jackson í Miss-
issippi handtók í kvöld fjórtán
presta sem fóru í hóp um götur
borgarinnar til að mótmæla
morðinu á Evers. Flestir prest-
að það samþykki ráðstafanir til1 anna voru þeldökkir.
hve mjög hefur versnað sambúð-
in milli stjórnanna I Irak og
Egyptalandi eftir stutt tilhuga-
Iíf skömmu eftir byltinguna í
frak í vor.
Útvarpið segir að íranska stjórn-
in geti ekki einu sinni reitt sig
á sinn eigin her og mörg dæmi
þess að hermenn hennar hafi
gengið í lið með Kúrdum. Kaíró-
útvarpið segir að íraska stjómin
hafi hafið herferðina gegn Kúrd-
um af þeirri ástæðu einni að
hún sé völt í sessi og óttist að
almenningur muni rísa upp gegn
henni.
Aref, forseti íraks, stjómar
sjálfur hemaðaraðgerðum gegn
Kúrdum í norðurhluta landsins,
en talið er að Kúrdar muni geta
varizt lengi. Þeir eru sagðir vel
vopnum búnir og hafa komið sér
vel fyrir í fjallahéruðunum.
Isvestia birtir
Kennedyræðu
MOSKVU 12/6 — Málgagn Sovét-
stjómarinnar Isvestia, birtir í
dag orðrétta þýðingu á ræðu
sem Kennedy Bandaríkjaforseti
flutti við háskólann í Washing-
ton á mánudaginn, en hún fjall-
aði um vandamál friðarins. Eng-
ar skýringar fylgdu ræðunni,
en í henni voru ýmsir kaflar
þar sem Kennedy gagnrýndi Sov-
étríkin og stefnu þeirra.
★ Franskj utanríkisráðherran de
Murvjlle hvatti í gærkvöld
franska þingið til að viður-
kenna fransk-þýzka sáttmálann
sem mikilvægt skref í áttjna til
sameiningar Evrópu.