Þjóðviljinn - 13.06.1963, Blaðsíða 4

4 SÍÐA
HðÐVILIINN
Fimmtudagur 13 jún; 1963
títgclandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Réttlætismál
Síðusíu vikurnar hafa verkalýðsfélög um allt land
sett fram kröfur sínar og óskir um endurskoð-
un gildandi kjarasamninga, enda er það viður-
kennt af öllum, að kaupgjald hér á landi er ó-
hæfilega lágt, miðað við verðlag á vörum og þjón-
ustu. Og það er athyglisvert, að a't'vinnurekendur
viðurkenna þetta víða á borði með því að greiða
hærra kaup en umsaminn taxta, enda að nokkru
knúðir til þess vegna mikillar eftirspurnar eftir
vinnuafli. Umframgreiðslurnar tíðkast þó ekki
nema í vissum greinum atvinnulífsins; flest störf
við aðalframleiðsluvegina eru greidd á lægsta
taxía, enda þótt þar sé um að ræða einhver allra
verðmætustu störf, sem unnin eru í okkar þjóð-
félagi og hvergi sé verðmætasköpunin meiri- í
annan stað kemur svo hin gífurlega yfirvinna,
sem einnig sýnir, að atvinnurekendur hika ekki
við að greiða kaupgjald, sem er allt að því 'tvöfalt
á við venjulegan dagvinnutaxta verkamanna, ef
þeir aðeins fá nægilegt vinnuafl.
f»að hefur því aldrei verið jafn augljóst og nú, að
* hin sígildu „rök“ atvinnurekenda um- að ,,at-
vinnuvegirnir standi ekki undir hærra kaupi“, er
markleysa ein. Og sé jafnframt tekið tiliit til þess,
að árferði hefur undanfarið verið sérlega hagstætt
bæði til lands og sjávar og þjóðartekjurnar þar af
leiðandi sjaldan vaxið eins ört, verður það rang-
læti með engu varið, að hlutur vinnandi fólks í
þjóðartekjunum rýrni jafnt og þétt að verðmæti
á sama tíma. Þessi þróun hefur leitt til þess, að
vinnustéttirnar hafa neyðst til þess að lengja
vinnutíma sinn stöðugt til þess að geta haldið í
horfinu og séð fjölskyldum sínum sómasamlega
farborða. En haldist slíkt ástand til lengdar, bitn-
ar það ekki aðeins á heilsu vinnandi fólks. Það
sviptir það möguleikum á heilbrigðu menningar-
og félagslífi og eyðileggur fyrr eða síðar eðlilegt
heimilislíf. Og það er einnig vert að benda á það,
að reynslan sýnir að afköst manna minnka til
muna. þegar þeir vinna til lengdar of langan
vinnudag.
jlyfeginkröfur verkalýðshreyfingarinnar núna, —
stytting vinnuvikunnar og dagvinnukaup veiti
mönnum viðunandi lífskjör, —- eru því réttlætis-
mál, sem ekki verður staðið á móti með rökum.
Og þessar kröfur eru ekki aðeins réttmætar og
sjálfsagðar frá sjónarmiði verkalýðshreyfingarinn-
ar, heldur er það þjóðfélagsleg nauðsyn, að þeim
verði mætt með skilningi og þær nái fram að
ganga. Vinnuaflið er dýrmætasta orka, sem
hver þjóð á, og forsenda allrar verðmætasköpun-
ar. Ofnýting þess í formi vinnuþrælkunar er því
þjóðfélagslegt vandamál, ekki síður en vannýting
þess. En fyrst og síðast ber að hafa í huga, að
þetta afl er lifandi og starfandi einstaklingar, sem
með vinnu sinni leggja grundvöll þeirrar hagsæld-
ar. sem hvert þjoðfélag býr við og eiga því öðrum
fremur kröfu á réttlátri skiptingu þeirra verð-
mæta, sem vinna þeirra skapar. Og frá þeirri kröfu
mun verkalýðshreyfingin hvergi hvika- — b.
FORMENN FLOKKANNA UM ÚRSLIT KOSNINGANNA
Baráttan fyrir réttlátri skipt-
ingu þjóðarteknanna heldur áfram
Formenn stjórnmálaflokkanna gerðu í fyrra-
kvöld stutta grein fyrir áliti sínu á úrslitum kosn-
inganna í Ríkisútvarpinu og birtast ummæli þeirra
hér á síðunni.
HANNIBAL VALDIMARSSON:
Góðir hlu&tendur.
Alþýðubandalagið má í heild
una sæmilega sínum hlut. Or-
slitin í Reykjavík valda þvi að
vísu nokkrum vonbrigðum. Það
eru þau, sem því valda. að
þrátt fyrir óbreytta tölu kjör-
inna þingmanna, fær Alþýðu-
bandalagið nú einu uppbótar-
þingsæti færra en áður. Með
falli þingmanns í Reykjavík
fékk forystuflokkur stjómarinn-
ar áminningu, en ekki þá hegn-
ingu, sem ég hefði vænzt. að
EYSTEINN JÓNSSON:
Mér er nú efst í huga. að
þessar alþingiskosningar urðu
mikill sigur fyrir Framsóknar-
flokkinn. Tveir nýir þingmenn
bættust við og flokkurinn jók
verulega heildaratkvæðatölu
sína. Framhald varð af þeirri
þróun, sem kom fram í bæjar-
stjórnarkosningunum fyrir ári,
að flokkurinn eykur mest fylgi
sitt þar sem hann var veikast-
ur áður, í kaupstöðunum. Leyn-
ír sér ekki, að Framsóknar-
flokkurinn er orðinn næst
stærsti flokkurinn í kaupstöð-
unum en áður hefur hann
jafnan verið mjög sterkur utan
þeirra og eflist þar enn víðast
hvar. Mér virðist þessi þróun
sýna ótvírætt, að umbótafólk
hvar sem er á landinu. vill efla
stóran flökk og skipa sér sam-
an í hann um meginstefnu.
Sýnist umbótasinnað fólk í
landinu hafa vaxandi ótrú á
því að dreifa kröftunum. enda
Emil Jónsson
EMIL JÓNSSON:
Meginatriðið, sem um var
kosið var það, hvort ríkisstjóm-
in skyldi halda áfram að fara
með völd eða ekki. Hvort nú-
verandi stjómarstefnu yrði
haldið áfram eða eitthvað ann-
að, sem maður raunar ekki
vissi nákvæmlega hvað var.
þjóðin gæfi viðreisnarstefnunni.
Það er því skoðun mín, að
stjómarflokkarnir hafi rétt
skriðið gegnum þessar kosning-
ar og beri þó hallan haus eftir.
En sigur hafa þeir engan unnið.
Svar þjóðarinnar við því, hvort
hún vill áframhaldandi við-
reisn, er vægast sagt dræmt og
hikandi.
1 ýmsum landshlutum, eins
og til dæmis á Vestfjörðum. er
svarið hins vegar ákveðið neit-
andi. Það liggur alveg ljóst fyr-
ir, hvort sem litið er á kosn-
ingaúrslit Sjálfstæðisflokksins
Eysteinn Jónsson
vo'it allir geti ekki alltaf verið
sammála um allt Þetta er heil-
brigt og æskilegt ög mun margt
gott af þessu leiða. Og ég tel
yrði látið koma í staðinn. Þetta
mistókst stjómarandstöðuflokk-
unum. Þó að eitt þingsæti hafi
að vísu tapazt, og eftir því og
þeim manni sé ég alveg sér-
staklega, þá breytir það ekki
heildarniðurstöðum. Þjóðin hef-
ur vottað ríkisstjórninni traust
og ég tel að Alþýðuflokkurinn
megi eftir atvikum sæmilega
una við úrsiitin. Hann fékk
1959 eina mestu atkvæðaaukn-
ingu, sem hann hefur nokkurn
tíma fengið og langt meiri en
flokksfylgi hans þá var. Nú
hefur flokkurinn haldið þessu
fylgi nokkurn veginn óskertu,
sem væntanlega þýðír það að
eitthvað af því, sem hann fékk
þá hefur snúizt frá honum en
annað komið í staðinn. Sé mið-
að við bæjarstjórnarkosning-
amar síðustu í Reykjavík, hef-
ur fylgi flokksins aukizt mjög
verulega eða um hátt á annáð
þúsund atkvæði. Ég tel því að
flokkurinn megi eftir atvikum
vel við una.
Og að lokum vil ég aðeins
segja það, sem er aðalatriðið.
að stjómarsamstarfinu verður
Hannibal Valdimarsson
þessar kosningar og úrslit
þeirra sýna. að Framsóknar-
flokkurinn eflist nú drjúgum
skrefum til að sinna þessu hlut-
verki og verður um leið æ bet-
ur fær um að rækja það.
Það munaði ekki nema hárs-
breidd að ríkisstjómin missti
meiríhluta sinn í kosningunum
þrátt fyrir alveg óvenjulega
öfluga hjálp góðærisins. Og
kosningasigur Framsóknar-
flokksins er áfellisdómur um
stjórnarstefnuna og bending um
hug manna varðandi aðild að
Efnahagsbandalagi Evrópu, þótt
of vel tækist að leiða hugi
manna frá þvi máli. Rfkis-
stjórnin stendur einnig verr á
Alþingi eftir kosningamar og
má þar ekkert tæpara standa
og orðið mjög veikt. Ég vil þá
ekki heldur trúa þvi, að lagt
verði út í að taka á þjóðina
varanlegar skuldbindingar út á
við með svo tæpum meirihluta
eða gera harkalegar ráðstafan-
ir inn á við.
haldið áfram á svipuðum
grundvelli og hingað tiL
BJARNI BENEDIKTSSON:
Auðvitað urðum við Sjálf-
stæðismenn fyrir vonbrigðum
af því að tapa einu þingsæti
í Reykjavík úr því að við unn-
um stórlega á í fylgi. En við
því var ekki að gera, enda
kom þingsætafjöldinn hér áður
af því að atkvæði skiptust á
milli andstæðinga á okkur mjög
hagkvæman hátt. Einkennilegra
var, að tap Alþýðubandalags-
ins í Suðurlandskjördæmi til
Framsóknar skyldi verða tii
þess að við fengjum einu þing-
sæti færra en ella. Hvorugt
þetta skiptir verulegu máli.
því að þrátt fyrir þetta vann
flokkurinn nú einn sinn fræki-
legasta sigur, og þakka ég öll-
um, sem að honum hafa stuðl-
að. Úrslitum ræður. að ríkis-
stjómin hefur hlotið ótvíræða
traustsyfirlýsingu kjósenda.
Auðveidara er að gagnrýna
en gera vel sjálfur. enda telst
það til undahtekninga að stjóm
þar eða stjómarandstöðuflokk-
anna. En ég endurtek nú það.
sem ég lagði áherzlu á í út-
varpsumræðunum fyrir kosn-
ingarnar. Vinnusléttirnar, fram-
leiðslustéttirnar og allir laun-
þegar hafa ekki fengið rétt-
mæta hlutdeild í vaxandi þjóð-
artekjum undir viðreisn. Þess
vegna munu þessar þjóðfélags-
stéttir nú hiklaust bera fram
réttmætar kröfur sínar. Hörö
barátta hinna stríðandi al-
þýðustétta við íhaldsöflin er
framundan. Og sú barátta
stendur um réttláta skiptingu
þeirra miklu bjóðartekna. sem
forsjónin hefur gefið, þrétt fyr-
ir en ekki vegna ríkjandi
stjómarstefnu. Og það er bjarg-
föst sanníæring mín, að ef
viðreisnarflokkarnir eiga ekk-
ert annað svar að gefa þjóð-
inni en það. að veiðreiSninni
skuli áfram haldið óbreyttri,
það er að haldið skuli áfram
að íþyngja atvinnuvegunum
með okurvöxtum, haldið skuli
sifellt áfram að fella íslenzku
krónuna, og að ekkert lát skuli
áfram verða á dýrtíðarmögnun
síðasta kjörtímabils, þá fá þeir
næst, þegar þjóðin verður
spurð, skýrt og ákveðið svar.
og það verður hvorki dræmt
né hikandi. Það verður neitandi
svar, þá tapa þeir svo um mun-
ar.
Alþýðubandalagið var stofn-
að fyrir 7 árum til að sameina
vinstri öflin. Það hefur í sjö
ára baráttu við sterka and-
stæðinga sannfærzt um að þessi
sameiningarstefna þess er rétt.
Henni verður því áfram haldið.
Þeir, sem enn eru andvígir,
verða að velja sér vettvang
annars staðar.
Þjóðvarnarflokknum þökkum
við samstarfið í þessum kosn-
ingum. Viðreisnarflokkarnir
hafa nú tilkynnt þjóðinni, að
viðreisninni verði áfram haldið.
Þeirri stefnu er Alþýðubanda-
lagið og verkalýðssamtökin
andvíg í grundvallaratriðum.
Þeirri stefnu viljum við
hnekkja. Þess vegna boðar Al-
þýðubandalagiðnú stríð en ekki
frið, og það veit, að viðreisninni
verður hnekkt. Alþýðustéttun-
um verður tryggð réttmæt hlut-
deild í vaxandi þjóðartekjum.
Bjarni Benediktsson
skuli vinna á eftir að hafa set-
ið heilt kjörtímabil, bvi að ætíð
eru einhverjir óánægðir. sem
safnast til þess sem ófriðlegast
lætur. Því eftirminnilegra er,
að viðreisnarstjórnin skuli nú
hafa hlotið aukið fylgi kjós-
enda frá því, sem flokkar
hennar hlutu fyrir tæpum fjór-
um árum. Stuðningur 56% kjós-
enda við ríkisstjóm myr;di
hvarvetna talinn til stórtíðinda.
Þetta mikla fylgi sýnir. að
þjóðin metur þau störf. sem
við höfum unnið. enda mun
stjómin að sjálfsöiðu halda »-
fram á sömu braut. sem vd#
vonum að leiði til heilla og
hamingju héðan <• fvA oin«
hingað til.
Framsóknarsigur var efst í
huga Eysteins Jónssonar
Áframhaldandi samstarf
Alþýðu- og SjálfstæðisfL