Þjóðviljinn - 13.06.1963, Blaðsíða 6

g SlÐA
HÖÐVIUINN
Plíwmtudagur 13. júwí 19G3

•WH

tm
■ - 4 •v'.:A>4
■ ■■■'.' :.
• * > .£
MSlli

Þróunarsagan
Á þróunartima reidhjólsins
komu margar stasrðir og gerð-
ir fram. Bandaríkin og England
hófu fljótlega framleiðslu á
hjólum í stórum stíl og notuðu
stál í það sem áður var úr tré,
og einnig höfðu þeir gúmmí á
hjólunum.
1 fyrstu tíðkaðist mikið að hafa
íramhjólið allmiklu stærra en
hitt, og helzt það nokkuð
lengi aðallega vegna þess að
fólki fannst það sniðugt.
Síðar kom meira samræmi i
stærðarhlutföll hjólanna og
keðjan var tekin í notkun til
að flytja afl pedalanna einnig
á afturhjólið. Dýralæknir að
nafni Dunlop vann svo það
þrekvirki á þessum árum að
finna upp lofthjólbarðana.
Smám saman voru reiðhjójin
þannig endurbætt, þau urðu
þægilegri og öruggari. og síð-
ustu áratugina hafa þau raun-
verulega lítið breytzt.
sigursælir, enda er land þeirra
vel fallið til hjólreiða og þær
mikið stundaðar þar.
Hjólid og heilsan
Vinsældir hjólhestsins eru
ekki einungis af þeim ástæðum,
hve þægilegur hann er í um-
ferðinni. heldur liggja einnig
til grundvallar þær staðreyndir,
að hjólreiðar eru mjög heilsu-
samlegar. Á siðustu árum, þeg-
ar flestir annaðhvort sitja eða
liggja meiri hluta sólarhringsr
ins, hafa hjartasjúkdómar færzt
ískyggilega mikið í vöxt, af
þeirri einföldu ástar*ðu, að fólk
hreyfir sig ekki nógu mikið.
Hjólhesturinn skapar hjólreiða-
manninum hreyfingu og þjálf-
un, og kemur þannig í veg fyr-
ir, að hann verði eitt af fórn-
ardýrum hjartasjúkdómanna.
Áð öllum líkimium eru
ekki margir sem vita, að á
þessu ári getum við fagnað
aldarafmæli reáðhjólsins.
Á þessum tímum vélmenn-
lngar, þegar öll farartæki æða
áfram með hávaða og látum,
og iburður í útliti og allri fram-
leiðslu bifreiðanna eykst
meira og meira, lætur þessi
gamli vinur okkar, hjólhest-
urinn, heldur lítið yfir sér, en
samt sem áður vaxa vinsældir
hans stöðugt a.m.k. víðasthvar
um heim annarstaðar en á Is-
landi. Orsökin er sú. að hjól-
hesturinn er léttur og þægi-
legur, og í mikilli umferð borg-
anna er auðveit að komast
leiðar sinnar á reiðhjóli. Aldrei
tefjast hjólreiðarmenn langtím-
um saman vegna stæðisvand-
ræða, en það er vandamál, sem
getur komið prúðasta bílstjóra
algjörlega úr jafnvægi, að
hringsóla um götumar og fá
hvergi stæði fyrir bilinn.
Hlaupahjólið
Hlaupahjólið var einskonar
fyrirrenry i reiðhjólsins, og
Iifði það sitt blómaskeið á ár-
unum 1ÍI17—1830. en það var
allt úr tré og haria ólíkt því
hjóli sem við þekkjum í dag.
Það var Þjóðverjinn Karlvon
Drais, sem fann upp hlaupa-
hjólið. Það var auðvitað
mjög frumstætt í byrjun, á
því voru hvorki pedalar, né
keðja, og sá sem ók varð að
hafa fæturna á jörðinni og
ýta sér áfram með tánum. Með
smáendurbótum i útliti og að-
alþægindinu, sætinu, urðu þessi
hjól vinsælt tízkufyrirbrigði í
Þýzkalandi, Frakklandi og Eng-
landi. 1 Frakklandi sýndu menn
þá hugvitsemi að gera fram-
hjólið hreyfanlegt, þannig að
hægt var að stýra með því.
1 Englandi komst sá siður á
meðal ungra galgojxa að fara
„rúntinn” á hlaupahjólum sín-
um. og vakti það að vonum
hneyksli meðal eldri og virðu-
legri borgara. Eftir 1830 hurfu
hlaujiahjólin svo til alveg af
sjónarsviðinu.
Reiðhjólið
verður til
Það má segja með sanni að
hjólhesturinn hafi orðið til á
verkstæði í París árið 1863. Þá
kom eitt hinna gömlu hlaupa-
hjóla þangað til viðgerðar;
sonur verkstæðiseiganda og
vinur hans fengu áhuga á þessu
undri, og eftir miklar vanga-
veltur og heilabrot komust
þeir að þeirri niðurstöðu, að
á framhjólið mætti smíða ped-
ala og stíga hjólið áfram. Þetta
gerðu þeir og urðu frægir fyrir,
en hjólið vakti mikla athygli á
heimssýningunni í París 1867.
Þannig varö hið stigna hjól tiL
Það var franski smiðurinn Michaux scm datt n iður á það snjallracði að sctja pcdala á hjólhestinn
fyxir röskum hundrað árum. Vegna þcssa hlaut hann frægð, cn rckstur hjólhestaverksmiðju, sem
hann setti á stofn, fór algerlega út um þúfur.
Hjólreiðakeppni
Erlendis hefur víða risið upp
mikill keppnisáhugi í kringum
þessi farartæki ekki síður en
önnur. Háðir eru spennandi
hjólreiðakappleikir um heims-
meistaratitla og annað slíkt, og
veltur þá á ýmsu. Frændur
vorir Danir hafa oft verið
Hjólhestunnn eða reiðhjólið hefur tekið á sig margvislegar mynd-
ir og miklum breytingum frá því fyrsta og þar til núverandi út-
lit varð rikjandi.
REIÐHJÓLIÐ 100 ÁRA
Norrænt þjóBdansa-
mót haídiB í Osló
Tuttugasta þjóðdansamót Norð-
urlanda (20. nordiska bygdeung-
domsstevne) verður haldið í
Osló dagana 28.-30. júní næst-
komandi. Hittast þar flokkar frá
öllum Norðuriöndum. Slík mót
eru haldin á þriggia ára fresti
til skiptis i höfuðborgum þeirra
landa, sem eru aðilar að norrænu
þj óðdansasamtökunum.
Island mun nú í fyrsta sinni
taka þátt í þessu móti, þar sem
Þjóðdansafélagi Reykjavíkur hef-
ur borizt boð frá vinafélagi sinu
Leikarringen i Bondeungdoms-
laget, að senda 35 manna flokk
til þátttöku í mótinu. Verður
þetta gagnheimsókn, en 38 manna
flokkur frá Leikarringen var
gestur Þjóðdansafélagsins sumar-
ið 1959. Fyrirhugaðar eru miklar
setningarhátíð í ráðhúsi Ösló-
SKRIFSTOFUR SAKADÓMS REYKJAVÍKUP
0G BANNSÓKNARLÖGREGLUNNAR
að Fríkirkjuvegi 11 verða lokaðar á morgun, föstudag
14. jútií vegna flutninga. Laugardaginn 15. júní verða
Skrifstofumar opnaðar að nýju í Borgartúni 7 á 3. og
4. hæð
Yfirsakadómarinn í Reykjavík.
mótinu stendur. Hefst það með
settningarhátíð í ráðhúsi Osló-
borgar föstudaginn 28. júní. j
Seinna um daginn verða útisýn-
ingar víða um borgina. Um
kvöldið er öllum þátttakcndum
boðið til sameiginlegrar skemmt-
unar í ráðhúsinu og verða þar
meðal annars sýndir dansar og
búningar írá öllum löndunum. Á
laugardag 29. júní verður farið
í skrúðgöngu um aðalgötur Osló-
borgar i þjóðbúningum og kl. 19
verður sameiginleg útisýning á
Jordal Amfi íþróttaleikvanginum.
Sunnudaginn 30. júní verða sýn-
ingar úti á Bygdö, norska bygg-
ingasafninu, kl. 13 og aftur kl.
17.00.
Að loknu þessu móti er fyrir-
huguð sameiginleg ferð norður
til Bodö, sem er 1300 km leið frá
Osló, þar verður haldið norskt
þjóðdansamót 5.-7. júlí og verða
margir þátttakendur frá Norður-
landamótinu á þessu móti.
1 tilefni af þessari ferð hefur
Þjóðdansafélag Reykjavíkur ráð-
ist í að koma upp gömlum ís-
lenzkum þjóðbúningum, bæði
karla- og kvenbúningum, sem
ekki hafa verið í notkun áratug-
um saman og sumir ennþá eldri
Eru það félagar úr sýningarfiok’
félagsins, sem vinna mikið s1'
þessu starfi í tómstundavinnu í
samráði við stjórn félagsins og
njóta einnig aðstoðar frá Þjóð-
minjasafni Islands.
Hiiífar (eða öllu heldur pennar) brezku skopteiknaranna komust heldur en ekki í
feltt, þegar Profumo hermálaráöherra neyddist til að játa að hann hefði logið að
binginu um samband sitt við fyrirsætuna Christine Keeler, en grunur leikur á að
fleiri háttsettir menn hafi notið blíðu ung frúarinnar, enda var hún tíðuf gestur á
heimilum brezks fyrirfólks. Textinn með þessari teikningu Giles hljóðar svo: „Fyrst
pú hittir aldrei þessa Christine Keeler, hvernig stendur þá á því að þú sprettur jafn-
an upp, pegar síminn hringir?”