Þjóðviljinn - 28.09.1963, Blaðsíða 6

0 SlÐA
HÖÐVILJ5NN
Latigardagur 28. september 1963
Skæruliðarí Suður- Vietnam
„Staðgengíllinn", leikrit vest-
ur-þýzka rithöfundarins Rolfs
Hochuths um Píus páfa tólfta
og Gyðingana, hefur allt frá
því að það var frumsýnt í
Vestur-Berlín vakið mikla at-
hygli — og úlfúð meðal þeirra
sem eklú þola að hans heilag-
leiki sé gagnrýndur. 1 leikrit-
inu er Píus sakaöur um að
Tillagan um
tugakerfíð
vekur fögnuð
Hugmyndin um að aðlaga
brezku myntina tugakerf-
inu hefur vakið mikinn fögn-
uð í brezkum blöðum. Því hef-
ur hinsvegar verið minni gaum-
ur gefinn hvaða hátt eigi að
hafa á þessum umskiptum —
hvort 100 smáeiningar eigi að
vera í pundinu eða hvort taka
eigi upp nýtt pund sem iafn-
gildi shillingum.
The Times hefur lýst því
yfir að ríkisstjórnin verði nú
að velja á milli þessara tveggja
kosta — og því fyrr því betra.
The Guardian segir að rann-
sóknir sérfrasðinganefndarinn-
ar sem tiMögur gerði um breyt-
inguna bendi heldur í þá átt-
ina að hentugra væri að taka
upp tíu shillinga pundið.
Daily Mirror skorar á stjóm-
ina að láta hendur standa
fram úr ermum og taka tuga-
kerfið upp, hið skjótasta.
Daily Sketch minnir á að
í heila öld hafi verið rætt um
nauðsyn þess að endurbæta
myntkerfið í Bretlandi og seg-
ir að sannarlega sé mál til
þess komið að af því verði.
Aðeins Daily Express, sem
er i eign Beaverbrooks lávarð-
ar. er andvígt umskiptunum og
segir að Bretar geti veitt tíma
og fé til mun mikilvægari verk-
efna.
é>-
Píus XII.
hafa látiið hjá líða að koma
Gyðingunum til hjálpar á
þeim tímum er böðlar hund-
eltu þá og myrtu þúsundum
saman.
Verður að flýja land
Nú er svo komið að höfund-
ur lei'kritsins hefúr ákveðið að
yfirgefa Vestur-Þýzkaland þar
sem hann telur sér ekki vært
þar í landi sökum árása páp-
ista. Leikritið hefur verið tek-
ið til sýningar í Basél í Sviss.
Fyrir írumsýninguna streymdu
nafnlaus bréf til leikaranna
og var þeim hótað öllu iliu
ef þeir hættu ekki við að
leika hlutverk í Staðgenglinum.
Ennfremur barst lögreglunni í
borginni bréf þar sem hótað
var að sprengja bæði gyðinga-
kirkjuna og frímúraraheimilið
í loft upp ef lei'kritið yrði sýnt.
Kaþólskir ofstækismenn í Bas-
el hafa auk þess efnt til fjölda-
göngu þar sem leiksýningunni
var mótmælt.
Bréf frá Schweitser
Meðal þeirra sem látið háfa
mál þetta til sín taka er frum-
skógalæknirinn Albert Schweit-
ser. Hann ritaði nýlega bréf
til Rowolt-útgáfunnar í Ham-
burg, sem gefið hefur Stað-
gengilinn út í bókarformi. t
bréfi sínu segir Schweitser að
kaþólska kirkjan beri sinn
hluta af ábyrgðinni á gyðinga-
ofsóknunum í Þýzkalandi, en
mótmælendakirkjan sé að
þessu leyti undir sömu sök
seld. Ábyrgð mótmælendakirkj-
unnar felist í þvi að hún leit
á ofsóknimar sem hverja aðra
staðreynd. Hinsvegar sé ka-
þðlska kirkjan sekari þar sem
hún var — andstætt mótmæl-
endakirkjunni — skipulagður og
alþjóðlegur valdaaðili. — Við
öll sem lifðum þessa ómennsku
og hræðiiegu tíma erum þó
sek, þar sem við svikum Gyð-
ingana, bætir Schweitser við.
☆ ☆ ☆
— Okkar timar eru einnig
án mannúðar og því er leik-
rit Hochmuths meira en rétt-
mæt greinargerð um horfið
tímabil — það er hróp til okk-
ar alira um að halda vöku
okkar.
Frú Ngo Dinh Nhu, mágkona Diiems forseta í Suður-Víetnam, er nú farin til Bandaríkjanna til
þess að tryggja það að þarlendir ráðamenn haldi áfram að senda einræðisstjórninni fé, vopn og
„sérfræðinga" henni til fulltingis í „baráttunni gegn kommúnsmanum“. Nú liggur mikið við því
að fregnir herma að þjóðfrelsishreyfingin Víetcong hyggi á umfangsmikla sókn. Myndin sýnir
Vfetcongliða á göngu um frumskóginn — þeir eru einnig á mýrlendinu og uppi í fjöllum.
Haft eftir ,góðum heimildum' í Vínarborg
Sovézki herinn verður fluttur
úr Ungverjalandi fyrir vorið
Það er haft eftir „góðum heimildum“ í Vínarborg að
senn muni hefjast brottflutningur sovézka herliðsins
í Ungverjalandi og sé ætlunin að honum verði lokið
fyrir næsta vor. Sagt er að sovétstjómin hafi orðið
við tilmælum ungversku stjórnarinnar um brottflutning
sovézka hersins, en hann er í Ungverjalandi á vegum
Varsj árbandalagsins.
Það er fréttaritari norska
„Dagbladets" í Bonn, Jon-
Hjalmar Smith, sem segir þessi
Farartálma breytt í orkulind
Járnhliðið mun verða full-
virkjað eftir tæpan áratug
Eftir nokkur ár mun enginn
ferðamaður þekkja aftur Jám-
hliðið fræga í Dóná sem lengi
hefur verið rómað fyrir feg-
urðar sakir. Þá verður búið að
reisa stíflu sem hækkar yfir-
borð árinnar um 35 metra og
og myndar 150 kflómetra uppi-
stöðu til virkjunar. Virkjun
jómhliðsins á að framleiða um^-
10 milljarði kílóvattstunda á
ári og er það jafnmikið og
allar virkjanir í Rúmeníu
framleiddu á síðasta ári.
Við Járnhliðið eru landamæri
Rúmeníu og Júgóslavíu. Dóná
brýzt þar í gegnum syðri
Karpatafjöll í 150 metra breið
um þrengslum en breidd henn-
ar er annars frá einum til
eins og hálfs kílómetra. Járn-
hliðið hefur alltaf verið verstr
hindrunin fyrir skipaferðir ur
næst-s.tærsta fljót í Evrópu.
1 lok síðustu aldar var gral
inn stuttur og tiltöluleg'
grunnur skipas,kurður á hægr
bakkanum og gátu skip eftir
það sneitt hjá þrengslunum.
Rannsóknir
1 mörg ár hafa sérfraéðingar
rannsakað möguleika á þvi
að virkja vatnsaflið og leysa
siglingavandamálið á þann
hátt sem samsvarar samgöngu-
kröfum nútímans.
Árið 1956 skipuðu Rúmenar
og Júgóslavar í sameiningu
nefnd til þess að kanna málið
frá tæknilegu og fjárhagslegu
sjónarmiði. Rikisstjómir beggja
landanna samþykkktu tillögur
nefndar þessarar og í júní-
mánuði síðastliðnum var í
Bukarest gengið frá samning-
um um sameiginlegar fram-
Framh. á 8. síðu.
tíðindi og ber fyrir sig, eins
og áður segir, „áreiðanlegar
heimildir" í Vínarborg. Hann
hefur fyrir satt að Kadar, for-
sætisráðherra Ungverja, hafi
fengið loforð fyrir því, að all-
up sovézki herinn í Ungverja-
landi verði fliuttur þaðan í
síðasta lagi fyrir 1. apríl næsta
vor.
Ekki í fyrsta sinn
Á það er bent að þetta sé
ekki í fyrsta sinn sem orðróm-
ur kemur upp um að til standi
að flytja burt sovézka herlið-
ið úr Ungverjalandi, en í því
munu vera um 80.000 manns.
Blöð á vesturlöndum töldu sig
þannig í vetur sem leið hafa
ástæðu til að ætla að tilkynn-
ing um brottflutning hersins
myndi birt í Ungverjalandi í
apríl sl. Úr þvi varð þó ekki,
en í þess stað var tilkynnt al-
menn sakaruppgjöf og voru þá
nær allir látnir lausir þeirra

sem dæmdir voru í fangelsi
eftir atburðina haustið 1956.
„Kadar trausíur
í séssi“
Fréttaritari „Dagbladets" seg-
ir, að nú beri öllum saman
um, að sovézki herinn
verði fluttur burt úr
landinu í vetur. Bæði fylgis-
menn og andstæðingar Kadars
séu þeirrar skoðunar að stjórn
hans njóti svo mikilla vinsælda
í Iandinu, að engin hætta sé
á því að atburðimir haustið
1956 endurtaki sig. Hann sé
traustur í sessi, en brottflutn-
ingur hins erlenda herliðs
myndi enn auka á vinsældir
hans. Því fari fjarri að honum
sé nokkur stuðningur að hinu
erlenda herliði, nema þá síð-
ur sé.
Hundruð þúsundu minnust Kóreustríðsins
Dómur á Spáni
Tveir andfasistar
í 30 ára fangelsi
Það gífurlega mannhaf scm sést á myndinni var á aöaltorginu í Pjongjang í Noröur-Kóreu ekki
alls fyrir löngu og var mannfjöldinn þar saman kominn til þcss að miinnast Kórustríðsins en
I sumar voru liöin tíu ár frá lokum þcss.
Spænskur herréttur dæmdi
fyrir skömmu tvo Spánverja
í 30 ára fangelsi fyrir hermd-
arverk. Annar hinna dæmdu
heitir Manuel Borrero Lopez,
34 ára að aldri, múrari að at-
vinnu og sex barna faðir. Hinn
er 27 ára myndhöggvari, Juan
Saloedo Martin að nafni.
Að sögn yfirvaldanna viður-
lcenndu þeir báðir að hafa
komið fyrir sprengjum við að-
álbækistöðvar hcrsins og dóms-
höllina í Valenciu 2. descm-
ber síðastliðinn og hafa þar
með farið eftír fyrirmælum frá
íberísku anarkistasamtökunum
sem bækistöðvar hafa í Frakk-
landi.
Ennfremur á Martin að hafa
viðurkennt að harm hafi kom-
ið fyrir sprengju í skrifstofu
spænska flugfélagsins Iberiu í
Róm.
Til að steypa Franco
Verjandi hinna dæmdu sagði
Cyrir réttinum að skjólstæðing-
ar hafi komið sprengjunum
þannig fyrir og á þeim tíma
að þær hefðu ekki skaðað fólk.
Fór hann fram á að dómur-
inn yrði mildaður um 18 ár
en þau tilmæli komu fyrir
ekki.
Mennimir tveir voru hand-
teknir fyrr í þessum mánuði,
annar í Gerona, hinn í Se-
villu. Martin sagði fyrir rétt-
inum að starfsemi hans hefði
miðað að því að velta Franco
einræðisherra úr sessi en ekki
að því að valda spænsku þjóð-
inni tjóni.
Sprengingar í Madrid
Þetta er í fyrsta sinn sem
Spánverjar eru dæmdir fyrir
hermdarverk, síðan andfasist-
amir tveir voru kyrktir í iám-
um 17. ágúst síðastliðinn. Þrír
Frakkar sem setið hafa í
spænsku fangelsi frá þvi í
marz munu verða dregnir fyr-
ir rétt innan skamms.
Fyrir fáeinum dögum sprakk
sprengja að næturþeli við
kirkju eina í Madrid, ekki
langt frá bandariska sendiráð-
inu. Sendiráðsvörðurinn flýtti
sér á staðinn en kom ekki
auga á neinn grunsamlegan.
Skömmu áður höfðu tvær aðr-
ar sprengjur sprungið í Madrid.
önnur við vestur-þýzka sendi-
ráðið, hin í námunda við það
marokkanska.
Ábyrgð kirkjunnar á Gyðingaofsóknum
Pápistar æfir vegna leik
rits um Píus páfa tólfta