Þjóðviljinn - 27.06.1964, Blaðsíða 7

Laugardagur 27. Júní 1964
HÖDVILIINN
SÍÐA 7
fFrelsissumariB' hefst með
hvarfí manna / Mississippi
í Revkiavík 8.-9, júlí
Nordisk Union for Alkoholfri
Trafik er samband bindindis-
félaga ökumanna á Norður-
löndum. I sambandinu eru 6
félög. 2 f Finnlandi, 1 í Dan-
mörku, 1 { Svíþjóð. 1 { Noregi
og 1 á fslandi. Félagatala
þessara félága er nú samtals
um 250 þúsundir. Að auki eru
svo í sambandinu tryggingafé-
lögin Ansvar í Svíþjóð og
Varde í Noregi. Er því hér
u/n fjölmenn samtök að rseða.
Nordisk Union for Alkohol-
fri Trafik (NUAT) heldur
þing sitt (Generalforsamling) í
höfuðborgum Norðurlandánna
til skiptis. annað hvort ár. Er
nú komið að Revkjavík og
verður þingið háð hér 8. og 9.
júlí nk. Munu útlendu fulltrú-
arnir verða alls 13, en íslenkir
fulltrúar 7. þannig að alls sitja
þingið 20 fulltrúar. Er þetta
mun lægri tala en venjulega.
bar eð sum hinna útlendu fé-
laga senda fáa fulltrúa, en
flestir geta þeir verið 7 frá
hverju félagi, og því alls 42 ef
öll félögin senda fulla tölu.
Auk k.iörinna fulltrúa munu
konur nokkurra þeirra koma.
svo og nokkur hópur af
skemmtiferðafólki en ekki er
enn vitað, hve margt það fólk
verður.
Þing NUAT fjallar um öll
sameiginleg mál innan norræna
^ambandsins. Það -kipar stjóm
þess, og sameiginlegar starfs-
nefndir, leggur drög að ýmsum
Wallace fylkisstjóri i Alabama, ötulasti málsvari kynþáttamis-
réttisins, umkringdur lífverði sínum.
sameiginlegum aðgerðum í um-
ferðar- og bindindismálum og
samvinnu á milli félaganna.
ræðir og leggur drög að ýmsum
aðgerðum á alþjóðavettvangi,
beitir sér fyrir sameiginlegum
félagsfríðindum o.s.frv. Þó á-
kveður þingið hverju sinni árs-
gjöld hinna einstöku félaga til
sambandsins.
Geta má þess, að NUAT er í ;
heimssamtökum bindindisfélaga I
ökumanna, Intemational Ab- 1
staining Motorists Association
(IAMA) og sterkasti aðilinn
innan þessara samtaka.
Hinir útlendu fulltrúar mun’
koma hingað um kvöldið r
júlí. Á miðvikudag kl. 10 hef'
þingið í sal Slysavarnafélags 1
lands á Grandagarði, og iýk’
því næsta dag um kl. 16. S"
ari hluta miðvikudagsins ver'
ur fulltrúum og gestum þeirr
sýnd Reykjavík og ’ igrenni.
Eftir þingslit tekur Reykjavík- í
Framhald á 9. slðu.
Hvítir lögregluþjónar handtaka syngjandi sv crtingjakonur í bxöfugönpu í suduríylkjaborg.
nokkru sinni fyrr. Allur þessi
gauragangur gerði marga Miss-
issippibúa hálfærða. Allskonar
sögusagnir kömust á kreik, svo
sem það að erindi stúdentanna
að norðan væri að nauðga
hvitu kvenfólki hópum saman,
að því Claude Sitton, frétta-
ritari New York Times, segir.
Valdhaíar í Mississippi og
ýmsum öðrum suðurfylkj-
um vita að valdadagar þeirra
væru taldir ef það yrði al-
mennt að svertingjar fengju
neytt kosningaréttar. Kosn-
ingaþátttaka í Bandarikjunum
er jafnan litil miðað við það
sem tíðkast í Evrópu. Gott
þykir ef yfir 60% kosninga-
bærra manna greiða atkvæði
í forsetakosningum, og er það
þó hátíð hjá því sem gengur
og gerist í suðurfylkýunum.
Þar er kosningaþátttaka oft
innan við 20%, enda hefur eins
flokks kerfi ríkt þar í meira
en áttatíu ár. Full borgararétt-
indi svertingjum til handa
myndu því ekki aðeins þýða
félagslega heldur einnig póli-
tíska byltingu í þessum lands-
hluta. Yfirstéttin svifst einskis
til að varðveita forréttindaað-
stöðu sína. Johnson forseti hef-
ur lýst vantrausti á að fylkis-
stjóminni í Mississippi sé
treystandi til að rannsaka til
hlítar hvarf stúdentanna
þriggja. Hann hefur falið All-
en Dulles, fyrrverandi yfir-
manni leyniþjónustunnar, að
stjóma rannsókninni og sent
200 manna sveit úr landgöngu-
liði flotans honum til fullting-
is.
Alls hafa um 700 stúdentar
úr háskólum norðurfylkj-
anna gerzt sjálfboðaliðar til
þátttöku í „Frelsissumrinu", en
það er aðeins einn þáttur af
mörgum í baráttuáætlun
mannréttindasamtakanna. Eins
og fyrr einbeitir séra Martin
Luther King og samtök hans,
Kristilega suðurfylkjasam-
bandið, sér að mótmælaaðgerð-
um í einstökum borgum til að
knýja fram afnám kynþátta-
misréttis. Undanfamar vikur
hefur ekki linnt átökum í St.
Augustine í Flórida, elztu borg
Bandaríkjanna. Hundruðum
manna, þar á meðal séra King,
hefur verið Varpað í fangelsi
Um miðjan þennan mánuð
lauk í háskólaborginni Ox-
ford í Ohio námskeiði sem 200
stúdentar víðsvegar að úr
Bandaríkjunum sóttu. Á þessu
námskeiði voru ekki iðkaðar
neinar þær fræðigreinar sem
skólar krefjast af nemendum
sínum til prófs. Stúdentamir,
bæði karlar og konur, svert-
ingjar og hvítir menn, voru að
búa sig undir herferð í barátt-
unni fyrir borgararéttindum til
handa bandarískum svertingj-
um. Þeim voru kennd svör við
Námskeiðið í Oxford héldu
samtök sem nefnast Sam-
ræmingarnefnd stúdenta án
valdbeitingar (Student Nonvi-
olent Coordination Committee).
Þessi samtök hafa um nokkurt
skeið verið í fylkingarbrjósti
þeirra sem skipuleggja rétt-
indabaráttu svertingja. Eins og
kunnugt er af fréttum hafa
baráttuaðferðimar til þessa
einkum verið hópgöngur, inni-
seta á opinberum stöðum þar
sem kynþáttamisrétti ríkir og
í skrifstofum embættismanna
til að knýja þá til að gera
skyldu sína. Nefndin ákvað
fyrir alllöngu að breyta um
starfsaðferð í sumar og
íeggja nú megináherzlu á
íræðslustarf meðal svertingja
og að koma þeim á kjörskrá
í þeim suðurfylkjanna þar sem
kynþáttamisrétti er rótgrón-
ast, Mississippi, Lousiana og
inni Philadelphia tók menn
þessa, tvo hvíta menn og einn
svertingjá, fasta og gaf þeim
að sök of hraðan akstur. Dóm-
arinn dæmdi þá í snatri eins
og til var ætlazt, og síðan vís-
aði lögreglan þeim burt úr
borginni. Bíll þeira fannst
siðan brunninn til ösku þar
sem lögreglan þykist hafa skil-
ið við þá heila á húfi, en af
mönnunum hefur hvorki fund-
izt tangur né tetur.
Reyndist það rctt að þre-
menningarnir hafi verið
myrtir, bera yfirvöld Mississ-
ippi meginábyrgð á ódæðis-
verkinu. Strax þegar kunnugt
varð um fyrirætlun Samræm-
ingarnefndar stúdenta um rétt-
indaherferðina sem hlaut nafn-
ið „Frelsissumar" rauk fylkis-
stjórnin upp til handa og fóta.
Fylkisþingið setti í skyndi
Stúdentarnir á námskeiðinu í Oxford búa sig undir ,,Freisissumarið“.
vífilengjum embættismanna
sem neita að taka svertingja
á kjörskrá, þeir voru þjálfað-
ir í að kenna tilvonandi kjós-
endum að taka tilskilin próf
í lestri og skrift og stjórnar-
skrá Bandaríkjanna, og síðast
en ekki sízt fengu þeir æfingu
í að mæta ofsóknum, aðkasti
og ofbeldi án þess að komast
úr jafuvægi. Stúdentar tóku að
sér að leika æsta kynþáttaof-
stækismenn, usu svívirðingum
yfir félaga sína, hræktu i and-
lit þeim, ógnuðu þeim með bar-
eflum, eggjárnum og byssum
og lumbruðu jafnvel á þeim.
Nemendur sem þoldu slíka
meðferð án þess að láta sér
bregða þóttu hafa staðizt próf
sitt með prýði.
Alabama. f Mississippi mun
láta nærri að svertingjar séu
helmingur íbúa, en þeir hafa
alls engin áhrif á stjórn fylk-
isins, borga- og sveitarfélaga,
vegna þess að þeim er mein-
að að neyta kosningaréttar
hvað sem lögin segja. Víða í
Mississippi jafngildir það
dauðadómi fyrir svertingja að
reyna að fá sig skráðan á kjör-
skrá, og nú virðist komið s.á
daginn að ekki- sé síður lifs-
hættulegt að reyna að stappa
í þá stálinu að neyta lögvernd-
aðra réttinda sinna. Þrír af
fyrstu nemendum námskeiðs-
ins í Oxford sem tóku til
starfa í Mississippi eru horfn-
ir og talið víst að þeir hafi
verið myrtir. Lögreglan i borg-
hvorki meira né minna cn
tuttugu lagabálka um ráðstaf-
anir til að gera réttindabarátt-
una óframkvæmamlega. Þessi
nýju lög veita lögreglunni vald
til að handtaka hvern sem
henni sýnist af hvaða tylli-
ástæðu sem vera skal. Johnson
fylkisstjóri tvöfaldaði varalög-
regluna og heimilaði fylkis-
hernum að Iáta til sín taka
hvar sem er í fylkinu. Lög-
reglulið í borgum og sveitum
fékk aukinn mannafla, meira
af vopnum og fleiri farartæki.
Viðbúnaður yfirvaldanna ýtti
undir óbreytta borgara að
hefjast einnig handa. Kyn-
þáttakúgarar komu sér upp
vopnuðum sveitum og Ku Klux
Klan lét meira á sér bera en
fyrir að krefjast aðgangs fyrir
svertingja að veitingastöðum
og baðströndum. Siðar í sum-
ar hyggst séra King, leggja til
nýrrar atlögu { Alabama, en í
borginni Birmingham í því
fylki urðu átökin hörðust í
fyrra og náðu hámarki þegar
sprengju var varpað inn í
kirkju svertingja svo sex böm
biðu bana. Tilræði^mennimir
sem þar voru að verki em ó-
fundnir. Aftur á móti náðust
tveir hvítir unglingar sem
skutu svertingjaböm til bana
á götum úti. Þeir vom dæmd-
ir til sex mánaða vistar í upp-
eldishæli, skilorðsbundið.
Ráttarhneyksli hefur einnig
siglt í kjölfar morðsins á
Medgar Evers, svertingjaleið-
toga í Mississippi, sem sko.tinn
var í bakið þegar hann var
að koma heim til sín að kvöldi
dags. Hvítur kynþáttaofstækis-
maður, Byron de la Bockwith,
var handtekinn fyrir morðið
og lagðar fram að þvi er virð-
ast óyggjandi sannanir fyrir
sekt hans, en í tvennum rétt-
arhöldum hafa kviðdómar neit-
að að sakfella manninn. Eru
því allar horfur á að hann
sleppi við refsingu. Sú hefð að
ekki sé- saknæmt að drepa
svertingja virðist ekkert íar-
in að dofna í fylkjum eins og
Alabama og Mississippi, og of-
beldishneigðin sem löngum
hefur verið grunnt á í banda-
risku þjóðlífi er ríkari þar en
annarsstaðar.
Jafnréttisfrumvarpið sem báð-
ar deildir Bandarikjaþings
hafa samþykkt verður dauður
bókstafur meðan svertingjar
eru sviptir pólitískum áhrif-
um á þeim landshluta þar sem
þeir eru fjölmennastir og kyn-
þáttamisréttið er rótgrónast
Horfur eru því á að kyn’þátta-
átökin eigi eftir að harðna og
setja vaxandi svip á banda-
ríska stjónnmálabaráttu. Ár-
angurinn sem Wallace fylkis-
stjóri í Alabama náði í kosn-
ingu fulltrúa á flokksþing
demókrata leiddi í ljós að víða
í norðurfylkjunum á kynþátta-
hatursboðskapur hans tölu-
verðan hljómgrunn. Þetta
hyggst Barry Gojdwater, fram-
bjóðandaefni repúblikana, nota
sér. Hann greiddi atkvæði
gegn jafnréttislögunum, enda
þótt mikill meirihluti flokks-
bræðra hans og öll forusta
þingflokksins styddi þau, eins
og eðlilegt er um flokk Linc-
olns.
Atburðir eins og hvarf stúd-
entanna þriggja í Phila-
delphia geta endurtekið sig
hvenær sem er víða um suður-
fylk'in, og upp úr getur soð-
ið á hverri stundu- i fátækra-
hverfum stórborganna í norðri,
þar sem svertingjum er hrúg-
að saman í gettóum við- at-
vinnuleysi og misrétti, sem er
máske enn sárara vegna þess
að það er dulbúið en ekki op-
inskátt eins og í suðurfylkjun-
um. Ef leysa á kynþáttavanda-
málið í Bandaríkjunum dug-
ar ekkert minna en gerbreyting
á bandarískum þjóðfélagshátt.
um. Framsýnustu mönnum af
báðum kynþáttum er orðið
þetta Ijðst, en eftir er að vita
hvort þorri hins hvíta meiri-
hluta veit hvað til hans friðar
heyrir. Horfur eru á að á-
standið eigi enn eftir að
versna til muna áður en það
getur batnað.
M.T.Ó.