Þjóðviljinn - 23.09.1964, Blaðsíða 2

2 slÐA
ÞJÖÐVILIINN
Miðvikudagtir 23. september 1964
Þarna er tækið um borð í olíuskipinu Þyrli. Síldinni cr dælt
úr veiðiskipinu úti á miðunum.
Dánartala ungbarna
á Norðurlöndum lág
| | Nýfædd stúlkubörn í Svíþjóð og á íslandi geta að
jafnaði horft fram til 75 ára æviferils. Meðalaldur drengj-
anna verður ekki alveg eins langur, en fer þó yfir 70 ár
í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og á íslandi. Á Norðurlönd-
um í heild er dánartala ungbarna lægri en nokkurs stað-
ar annars staðar. Hlutfallstala hjónaskilnaða er há á Norð-
urlöndum, en þó er hún hærri í öðrum löndum, bæði í
austri og vestri.
Þessar staðreyndir og ótal-
margar aðrar er að finna i
nýútkominni árbók Sameinuðu
þjóðanna. „Demographic Year-
book“, sem hefur að geyma
allra handa upplýsingar um
fólksfjölda og annað sem það
efni varðar.
Af skránum yfir væntanleg-
an aldur nýfæddra stúlkubarna
er ljóst, að hann er 75,3 ár
í Svíþjóð, 75 ár á Islandi, 74.R
í Hollandi, 74,8 í Sviss, 74,7 i
Noregi, 74, í Frakklandi, 74
í Bretlandi og 73,7 ár í Dan-
mörku. önnur 20 lönd hafa
meðalaldur kvenna yfir 70 ár,
þeirra á meðal Finnland með
71,5 ár.
Drengir. sem nú fæðast, geta
vænzt þess að lifa lengst j
Svíþjóð eða 71,5 ár. Þar næst
Fyrsta síldarlöndunardælan
í Evrópu keypt til íslands
Eins og getið hefur
verið í fréttum keypti r
Einar Guðfinnsson út-
gerðarmaður í Bolung-1
arvík til reynslu síldar-
löndunardælu og notaði
um borð í olíuskipinu
Þyrli. Var tæki þetta,
hið fyrsta sinnar teg-
undar sem selt er á
Evrópumarkað, reynt
undir stjórn Haralds
Ásgeirssonar verkfræð-
ings og Hjalta Einars-
sonar fiskiðnfræðings,
og telia þeir að tilraun-
in hafi tekizt með ágæt-
um.
Dæla þessi er bandarísk,
framleidd af Harco Marine
International í Kalifomiu.
Þetta er fyrirferðarlítið tæki
og létt og sogar slldina upp
úr sk,pinu um digrar gúm-
slöngur. Þegar síldin kemur
úr sogtækinu, fellur bún á ^
flutningaband. sem flutt getur
hana beint í síldarþró eða síld-
arkassa á söltunarplönum eða
verksmiðju, þar sem unnið er
á annan hátt úr aflanum, síld-
in t.d. flökuð eða fryst. Eng-
ar skemmdir verða á síldinni
þó að hún fari um sogtæki
og slöngur
Umboðsmaður þessa tækis
hér á landi, Geir Stefánsson
stórkaupmaður, hefur þetta um
framannefnt tæki að segja
m.a.:
Hið merkasta fyrir íslenzk-
ar síldve'ðar er það, að með
tæki þessu er hægt einnig að
losa síldina úr sildveiðiskipun-
um á hafi úti. á sjálfu veiði-
svæðinu, yfir í síldarflutninga-
skip. og þurfa þá veiðiskipin
eigi að yfirgefa veiðisvæðið og
sigla til hafnar til löndunar
og tapa við bað dýrmætum
tíma veiðutTum. Þetta eitt
”t af fyrir sig veldur stærri
byltingu fyri’’ s’idveiðamar en
menn órar tj4.ir. Ef nægilega
mörg flutningaskip eru á mið-
unum með veiðiflotanum, út-
búin þessu tæki, geta skipin
því haldið kyrru fyrir á veiði-
svæðinu á meðan veiði og
veiðivpðjJfty helztí,- ..GffitUFf íSÍÍkt
svo margfaldað veiðiafköstin
að ekki verður með tölum tai-
ið.
Þá veldur tilkoma tækis
þessa því, að í framtíðinni má
fullnýta allar þær síldarverk-
smiðjur, sem nú eru til á
landinu, hvar svo sem síldin
annars heldur sig í sjónum
við stréndur landsins. Þetta
hefur þá mikilvægu þýðingu,
að eigi verður nauðsynlegt að
festa fé f nýjum verksmiðj-
um og stækkunum verksmiðja
á því landshominu, sem síld-
in í augnablikinu heldur sig
mest við
Löndunartæki það. sem hér
er um að ræða, er framleítt
af Harco Marine International,
í Kaliforniu. Uppfinningamað-
urinn H. J Kimmerle kom
fyrst fram með tæki þetta ár-
ið 1949. Hann fékk einkaleyfi
á tækinu 1954 og aftur á end-
urbættri gerð þess 1956. Um
þær mundir keypti fyrirtækið
Harco Marine Intemational
einkaleyfið, og setti þegar i
stað nokkra verkfræðinga og
tæknifræðinga í það að full-
komna tækið. Ennfremur
beindust lagfæringar sérstak-
lega að því, að gera tækið
'þannig úr garði. að það skil-
aði síldinni og öðrum smáfiski
gersamlega óskaddaðri í land,
svo það hæfði sem bezt nið-
urlagningar- og niðursuðuverk-
smiðjum. Er nú tækið í notk-
un hjá öllum stærstu fisknið-
ursuðuverksmiðjum Bandaríkj-
anna, svo sem, StarKist, Van
Camp og Cal. Pack, svo nokk-
ur séu nefnd, og hefur all-
staðar reynzt með ágætum. Þá
hafa tækin verið í notkun
nokkur undanfarin ár í Suður-
Afriku, Perú og Chile, og
allstaðar reynzt mjög vel. Er
eftirspum nú svo mikil, að
verksmiðjan hefur vart undan
að anna þeim.
Fjöldi fyrirspurna hafa þeg-
ar borizt frá Noregi, eftir að
blöð hér höfðu skýrt frá ár-
angri tilraunarinnar með lönd-
unartækið. Hyggjast Norðmenn
setja tækin í stór flutningaskip,
er flutt geti síldina af Islands-
miðum til norskra verksmiðja,
Virðast Norðmenn hafa hug á
að missa nú eigi af strætis-
vagninum, eins og var í byrjún
um kraftblökkina.
koma Holland með 71,4 ár,
Noregur með 71,1, ísland 70.7
Israel 70,7 og Danmörk 70,3
ár. Væntanlegur aldur drengja
er yfir 70 ár i aðeins sex lönd-
um, en í 28 löndum er meðal-
aldur stúlkna yfir 70 ár. Með-
alaldur karla í Finnlandi er
64.9.
Dánartala ungbarna
Þrátt fyrir það að dánartala
ungbarna hefur lækkað um
heim allan, er mismunurinn
á hæstu og lægstu tölum enn
geys:mikill. Svíþjóð hefur
lægstu dánartöluna eða 15
barnslát á hver 1000 böm sem
fæðast lifandi. Þar næst kem-
ur Holland með 15,8, ísland
með 17, Noregur með 17,7
Finnland með 18. Nýja Sjáland
með 19,6, Ástralía með 20 og
Danmörk með 20,1. Há dán-
artala er m.a. á Haítí með 180
barnslát á hver 1000 fædd
börn, í Tyrklandi með 165 og
Burma með 139 af þúsundi.
Skýrslur yfir hjónaskilnaði
leiða eftirfarandi tölur í ljós,
miðað við 1000 íbúa: Danmörk
1,38, Finhland 0,89, Island 0,69,
Noregur 0,67, Svíþjóð 1,17.
Hærri tölur eru m.a. skráð-
ar fyrir Austur-Berlín 2,89,
Puerto Rico 2,42, Bandaríkin
2,18, Vestur-Berlín 2,01 og
Rúmeníu 2,01.
Bækur frá
Evrópuráðinu
Evrópuráðið í Strasþourg
hefur að undanförnu aukið
mjög starfsemi sína á sviði
menntamála og m.a. hafið út-
gáfu rita um efni, sem eru
ofarlega á baugi á þessu sviði.
Er þar oft gerð grein fyrir
rannsóknum, sem fram hafa
farið á vegum Evrópuráðsins.
eða fyrir námskeiðum Qg ráð-
stefnum á þess vegum. Þar
sem ætla má, að áhugi sé á
bókum þessum hér á landi,
skal hér birt skrá um þær.
Titlamir eru hafðir á ensku,
en bækurnar eru einnig fáan-
legar á frönsku:
ENGINEERING EDUCATION
(80 bls.).
PRIMARY AND SECOND-
ARY EDUCATION (140 bls.).
CIVICS AND EUROPEAN
EDUCATION (160 bls.).
YOUTH AND DEVELOP-
MENT AID (114 bls.).
Framhald á 9. síðu
Skjót hjálp gæti bjargað
lífi fimmta hvers manns
Af þeim rúmlega 100.000
mönnum sem árlega láta lífið
í umferðarslysum um heim all-
an, mundu 20.000 geta haldið
lífi, ef fyrir hendi væri betri
hjálp og hjúkrun meðan hinir
slösuðu eru fluttir af slysstað
á sjúkrahús, segir i grein j op-
inberu tímariti Alþjóðaheil-
hrí p(S\sm ó 1 q s f.of n 11 n o ví np u r (W
HO), „WHO Chronicle".
í greininni er bent á, að
umferðarslysin taki nú æ fleiri
mannslíf, þrátt fyrir ýmsar
varúðarráðstafanir. svo sem
bætta vegi, öryggisútbúnað i
bílum og látlausan áróður gegn
gálausum akstri. Menn verða
að gera sér ljóst, að fjöldi
þeirra sem farast í umferðar-
slysum mundi lækka um 20 af
hundraði, ef þeir sem slasast
fengju skjóta og rétta hjálp.
Þar sem að jafnaði eru :kki
”°inir læknar nálægir þegar
slys ber að höndum, er riauð-
synlegt að kenna bæði almenn-
ingi Qg sjúkrabílstjórum hjálp
i viðlögum Læknar eru reynd-
ar ekki ævinlega þjálfaðir til
að fást við slasaða menn.
Meiðsli á höfði eru algeng-
ust i umferðarslysum — þau
nema 50—80 af Iiundraði
meiðsla i umferðarslysum —
og meiðsli á brjósti eru algeng
— 10-40 af hundraði. Hvor-
tveggja þessi meiðsli hafa á-
hrif á öndunarfærin, og rann-
sóknir sem gerðar hafa verið
í mörguin Evrópulöndum leiða
í Ijós, hve oft stíflun öndunar-
færanna er banameinið.
Mua»-'rið-munn-aðferðin er
Framhald á 9. síðu.
Trésmiðafélas
Reykjavíkur
Allsherjaratkvæðagreiðslc
um kjör sex aðalfulltrúa og sex varafull-
trúa Trésmiðafélags Reykjavíkur á 29. þing
Alþýðusambands íslands, fer fram laugar
daginn 26. þ.m. kl. 14—22 og sunnudaginn
27. þ.m. kl. 10—12 og kl. 13—22.
Kosið verður í skrifstofu félagsins að Lauf-
ásvegi 8.
Kjörstjórn Trésmiðafélags Reykjavíkur.
Laus staða
fyrir verkfræðing eða tæknifræðing.
Slökkvistöðin í Reykjavík óskar að ráða verkfræð-
ing eða tæknifræðing til að stjóma eftirliti eld-
varna. — Umsóknarfrestur til 10. október.
Upplýsingar gefur undirritaður.
Slókkviliðsstjórinn í Reykjavík.
Sendisveinar
Sendisveinar óskast
fyrir hádegi
Olíufélagið h.f.
Ráðstefna M.Í.R.
10. ráðstefna Menningartengsla íslands og Ráð-
stjórnarríkjanna hefst í Reykjavík, laugardaginn
31. október 1964.
Dágskrá verður auglýst síðar.
Framkvæmdanefnd M.Í.R.
Nokkrir trésmiðir
óskast nú þegar. Upplýsingar gefur Óskar Eyjólfs-
son, Ármúla 3.
Samband ísl. samvinnufélaga.
Skrifstofumaður óskast
Upplýsingar um menntun og fyrri störf
sendist 1 pósthólf 4b8 fyrir n\. föstudag.
4
i
Þ