Þjóðviljinn - 09.03.1965, Blaðsíða 4

4 SfÐA
ÞTÖÐVILIINN
Þriðjudagur 9. marz 1965
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Ritstjóm, afgreiðsla, augiýsingar, prentsmiðja, Skólavörðust. 19.
Slmi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 90.00 á mánuði.
* ' : ' .’ '.
Að stela frá
framtíðinni
jyjorgunblaðið boðar í fyrradag þá kenningu í for-
ustugrein að raforkustöðvar knúnar vatnsafli
séu að verða úreltar með öllu; kjarnorkuver sem
framleiði rafmagn á miklu ódýrari og hagkvæm-
ari hátt séu á næsta leiti, og því séu nú síðus'tu
forvöð fyrir okkur að koma vatnsföllunum í verð.
Samkvæmt þessari kenningu hafa samningamir
við alúmínhringinn þann tilgang að narra hann
og gabba til þess að kaupa hér vöru sem sé að
verða óseljanleg. En er þá ekki hæpið af Morg-
unblaðinu að skýra opinskátt frá þessu óheiðar-
lega ráðabruggi? Enda þótt ráðamenn auðhrings-
ins séu þvílíkir afglapar að þeir hafi ekki gert sér
neina grein fyrir þróun orkumála í heiminum,
hljóta þeir að fara að hugsa sig um eftir að Morg-
unblaðið hefur skýrt frá bragðvísi hinna íslenzku
snillinga.
,1 Í'M AjM «.# '4 étt* ,
J^J'álflutningur af þessu tagi er til marks um rök-
þrot íslenzkra stjómafvalda.’ Það er víssulega
rétt að kjarnorkan mun í sívaxandi mæli verða
notuð til rafmagnsframleiðslu, og þáttaskil munu
verða í orkubúskap mannkynsins þegar vísinda-
mönnum tekst að hemja vetnisorkuna í þessu
skyni. En vísindamönnum ber saman um að hag-
kvæmar vatnsaflsstöðvar muni um ófyrirsjáanlega
framtíð framleiða ódýrara rafmagn en kjarnorku-
ver. Ástæðan til þess að iðnþróaðar þjóðir um-
hverfis okkur eru engu að síður að reisa kjarn-
orkustöðvar til rafmagnsframleiðslu er sú og sú
ein, að búið er að hagnýta vatnsorkuna í þessum
löndum; ísland má heita eina landið í Evrópu þar
sem enn er hægt að láta vatn knýja verulegar raf-
orkustöðvar. Þær auðlindir eru sannarlega ekkert
úrelt þing sem við verðum að losna við sem allra
fyrst, heldur færa þær okkur yfirburði sem okkur
ber sjálfum að hagnýta af sem mestri skynsemi.
Og það er mikil fjarstæða þegar stundum er kom-
izt svo að orði að vatnsorka okkar sé „óþrjótandi“;
sérfræðingar hafa reiknað út að með eðlilegri
þróun íslenzkra atvinnuvega verði vatnsorkan full-
nýtt á 60—70 árum; sú kynslóð sem nú er að fæð-
ast mun á æviskeiði sínu þurfa að nota alla þá
orku sem felst í íslenzkum vatnsföllum. Ódýr orka
er undirstöðuatriði iðnaðarþjóðfélags, og það er
ekki áhyggjumál heldur sérstakt ánægjuefni að
við eigum orkulindir sem geta enzt okkur svo-
lítið fram yfir næstu aldamót. Ef við hagnýtum
orkuna sjálf jafnt til útflutnings og iðnaðar sem
annarra þarfa mun hún margfaldast að verð-
mæti, og það mun styrkja íslendinga mjög í við-
skintum við aðrar þjóðir að við eigum kost á ó-
dýrari og hagkvæmari orkulindum en þær. En ef
við förgum þessum auðæfum fyrir ábata, sem
skammsýnir menn þykjast geta reiknað út á
blaði pT’ntn itía i vaiim'nm' aðpinc ori ^tela fra Irnrr
tíðinni, börnum okkar og barnabörnum. — m.
Ríkið beiti sér fyrir stofnun sani'
taka til að annast síldarflutninga
□ Á miðvikudaginn var kom til umræðu í
Sameinuðu þingi tillaga Bjöms Jónssonar og
Ragnars Arnalds um skipulega síldarflutninga
og löndunarmiðstöðvar. Björn hafði framsögu
fyrir tillögunni og fer framsöguræða hans hér
á eftir:
ÞINCSIA Þ|ÓÐVIL|ANS
Herra forseti. Tillaga sú til
þinggályk-tunar, sem ég flyt hér
ásamt 5 landskjömum þing-
manni, Ragnari Arnalds, fjallar
um síldarflutninga og síldar-
löndun. Efnislega er tillagan á
þá lund, að Alþingi álykti að
skora á ríkisstjómina að beita
sér fyrir stofnun samtaka með
síldarverksmiðjum og söltun-
arstöðvum um rekstur flutn-
ingaskipa, sem annazt gætu
síldarflutninga til vinnslu-
stöðva, þegar slíkir flutningar
henta betur en flutningar veiði-
skipanna sjálfra á eigin afla.
Annað efnisatriði tillögunnar
er svo það, að rannsakað sé,
hvort ekki sé timabaert orðið
og nauðsynlegt, að komið verði
upp með samstarfi réttra aðila
miðstöð, sem stjórni allri lönd-
un síldveiðiskipa með tilliti til
þegs, að sem fyllst nýting verði
á afkastagetu vinnslustöðvanna
og jafnframt á veiðimöguleik-
um síldveiðiflotans.
í greinargerð, sem tillögunni
fylgir, er í megindráttum rakið.
hvernig við höfum á undan-
fömum áratugum reynt að að-
laga verksmiðjukost okkar í
síldarbræðslu þeim mikla
breytileik, sem verið hefur á
veiðísvæðum sildarinnar. Sú
þróun, gem þar er greint frá,
hefur að flestu verið næsta
eðlileg. Fram á síðustu ár voru
síldveiðar að langmestu leyti
stundaðar á tiltölulega litlum
bátum allt niður í 30—40 tonna
og jafnvel enn minni og sjaldn-
ast yfir 100 tonna. Möguleikar
slíks flota, til þess að sigla
langleiðir með afla og það jafn
hættulega farma og síldin er,
voru litlir. Umskipun í stærri
skip til fiutninga var útilokuð
af tæknilegum ástæðum og
geymsluþol aflans lítið. Afleið-
ingin varð því sú, að árangur
í veiðum og vinnslu byggðist á
því, að nægur kostur síldar-
verksmiðja og söltunarstöðva
væri nærri veiðisvæðunum og
þá var sá kostur einn fyrir
hendi að byggja nýjar verk-
smiðjur eftir því, sem unnt var
í námunda við hin breytilegu
mið, Þannig höfum við í dag
eignazt mikinn fjölda síldir-
verksmiðja í öllum landshlut-
um og söltunarstöðvar hið
sama.
Mikil fjárfesting
f engri atvinnugrein hefur
verið meiri fjárfesting nú um
langt skeið en í síldariðnaðin-
um, og hún telst jainvel í
hundruðum miljóna króna allra
síðustu árin og allt bendir til
þess, að hún muni fara vax-
andi á næstu tímum. Það er
augljóst, að árangur af þessari
miklu fjárfestingu í verksmiðj-
um, söltunarstöðvum, skipum
og síðast en ekki sízt margs
jconar tækniútbúnaði hefur orð-
ið mikiil og hlutur síldariðn-
aðarins i þjóðarframleiðslunni
er nú orðinn stærri og vænt-
anlega árvissari heldur en
nokkru sinni áður.
Þannig mun t.d. verðmæti
síldarafurða 28,4% af heildar-
útflutningl 1962 og um 32% af
heildarútflutningi árið 1963.
HIuíut sildariðnaðarins
gæti þó vafalaust vaxið enn. ef
meiri áherzla væri lögð á meirj
fullvinnslu til manneldis en
gert hefur verið, en á þvi sviði
virðast möguleikamir vera
stórkostlegir. En þó að segja
megi, að árangur hafi vissulega
orðið mikill og möguleikar í
heild vaxið á því að taka við
þeim síldarafla, sem flotinn er
færumað skila að landi, stönd-
um við þó í rauninni enn í
miðjum þeim vanda, sem ávallt
hefur verið til staðar í þessari
atvinnugrein, þ.e.a.s. þeim að
aðlaga vinnslumöguleikana í
landi þeim veiðimöguleikum,
sem miðin bjóða.
Norður- oe Suðvestur-
land
Undanfarin sumur hefur síld-
veiði fyrir Norðuriandi, þar
sem langsamlega mestur verk-
smiðju- og vinnslustöðvakostur
er fyrir hendi tregazt mjög og
Björn Jónsson
þó mest á s-1. sumri, þegar nær
engin síld veiddist fyrir vest-
an Melrakkasléttu. En jafn-
hliða hefur veiði út af Aust-
fjörðum orðið óhemjumikil og
staðið yfir lengri tíma heldur
en nokkru sinni áður. Og nú
hefur það svo enn skeð, að
síldveiðí við Suður- og Suð-
vesturland sem virtist vera
nsesta örugg að hausti og fyrri
hluta vetrar síðustu 4—5 árin,
hefur svo til alveg brugðizt á
nýliðnu ári, en jafnframt hefur
farið fram vetrarsíldveiði fyrir
Austfjörðum og mjög mikill
afli borizt þar á land langt
fram á vetur.
Á s.l. sumri voru verksmiðj-
umar á Norðurlandi, sem eru
nú 11 að tölu, flestar aðgerðar-
litlar . þrátt fyrir afkastagetu,
sem mun nema um 60 þúsund
málum á sólarhring og nægan
mannafla, og 40 söltunarstöðv-
ar voru einnig vpl mannaðar
en því nær algerlega verkefna-
lausar og því reknar flestar
með geigvænlegu tapi.
Á s.l. hausti og vetri hafa
svo verksmiðjumar og söltun-
argtöðvamar á Suðvesturlandi
hlqtið ekki ósvipað hlutskipti.
Afleiðingar þessara sviptibylja
i atvinnulífinu og á vinnumark-
aðinum eru svo auðvitað marg-
víslegar og leiða af sér marg-
vísleg vandamál, m.a. mikla
lægð í atvinnu og atvinnu-
rekstri í síldarbæjunum á Norð-
urlandi, sem að verulegu leyti
hefur byggzt á síldveiðum og
sildarvinnslu. Fleiri slík ár í
röð munu vafalaust leika þá
svo, að þeir bera sumir hverj-
ir varla sitt barr og almennur
fólkgflótti frá ónýttum at-
vinnutækjum, eignum og hús-
um brestyr á, ef ekki koma
Framhald á 9 síðu.

Eins og venjulega er deilt og þráttað um
margt á íslandi í dag, menn geta ekki einu
sinni verið sammála um hvort það séu
Raunhæfar
kjarabæfur
að eiga kost á jafn góðri vöru og JURTA-
SMJÖRLÍFI er, fyrir ótrúlega lágt verð.
En allir ættu þó að geta verið sammála um
að JURTA-SMJÖRLÍKI er framúrskarandi
gott, og staðreynd er að pakkinn kostar að-
eins 12 krónur og 20 aura. —

Juria
«4*
jurta
Minnist þess að:
HAGStN HOSMÓÐIR NOTAR
JURT A-SM JÖRLÍKI.
AFGREIÐSLA
SMJÖRLÍKISGERÐANNA HF
v-í
jurta