Þjóðviljinn - 10.07.1965, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJÓÐVXLJHSTN — Lattgardagur 10. Júlí 1965,
• Magnaravörður á Landsmótinu
• Hann hefur komið tækjum sínum og tólum fyrir í Volkswagen-
bíl og sat yfir þeim þolinmóður í steikjandi hitanum báða daga
Landsmótsins að Laugarvatni, enda gegndi hann því ábyrgöac-
mikla starfi að sjá um hátalarakerfi á mótsvaeðinu og fórst það
vel út hendi: Jón Alexandersson heitir hann og er magnaravöröur
hjá útvarpinu. (Ljósm. Þjóðv. Hj.G.)
• Þröng fyrir
dyrum Sjálfstæð-
ismanna á Hellis-
sandi
• Þeir munu brosa góðlátlega
á Hellissandi þegar þeir sjá
myndina, sem birtist í Morg-
unblaðinu s.l. miðvikudag af
héraðsmóti íhaldsmanna þar á
Staðnum. Svo hagar nefnilega
til að aftast í salnum, þar sem
fréttaþjónusta Morgunblaðsins
sér fjölda standandi manna,
sitja nokkrar hræður á breið-
um upphækkuðum palli og
njóta hvíldarinnar dottandi,
enda vafalaust langt að reknar.
Hitt er svo ánægjulegt að
íhaldsmenn staðarins skuli vera
famir að sjá að vonlaust er að
kyrja lengur þann söng að Fé-
iagsheimilið sé of stórt og verði
til þess að koma hreppsfélaginu
á vonarvöl. Ferðamannastraum-
ur er mikill undir Jökli og væri
þó eflaust meiri ef samgöngur
yrðu bætar að sunnanverðu.
Það er að vísu vafalaust að
flokksfundir íhaldsmanna yrðu
fjölsóttari á Helligsandi en ver-
ið hefur, en á öðrum samkom-
um þyrfti ekki töfrabrögð
Svavars Gests til að sýna hús-
fýlli, heldur myndu gamlir og
nýir Sandarar skipa þar hvert
stæði með gestum sínum.
R.A.
• Afmæli
• Sjötugur er í dag Friðrik
Júlíusson verzlunarmaður Sauð-
árkróki. Hann dvelur í dag að •
heimili dóttur sinnar, Sólvöll-
um 13. Selfossi.
• Bardaginn í
Dodge City
• Þessi mynd er hreint ekKi
sem verst, miðað við hrossa-
óperur almennt, Joel McCrea —
sem nú mun orðinn siðvæddur,
enda farin að eldast — leikur
hetju með heldur vafasama for-
tíð og framtíð, sem hann veit
ekki almennilega hvort deila
skuli með prestdóttur eða
knæpukvendi. Sem sagt: Ekki
óspennandi, hafi menn á am-
að borð gaman af slíkum
myndum.
J.Th.H.
• Guð gefi að
henni takist það
• Daman heitir Iona, og er sú
eina. sem vill halda áfram v>ð
áform sín um að drepa Bond,
eftir að hafa legið með honum.
(Alþýðublaðið 8/7)
• Að skrifa sjálfsævisögu sina
er nú orðið jafn algengt og að
drýgja hór og varla neltt
hneykslanlegra.
Lord Altrincham.
• Hver er
maðurinn?
• 1 kvöld flytur Ólafur ólafs-
son erindi, en hann er Iíkl. sá
guðsmaður íslenzkur sem einna
áheyrilegastur er og hæfastur
til að setja mál sitt fram á
skemmtilegan og alþýðlegan
hátt. Og við sem heyrðum hann
börn eigum honum óþalckað
• Brúðkaup
• Nýlega voru gefin saman í hjónaband í Langholtskirkju af séra
Árelíusi Níelssyni ungfrú Lilja Jóhannesdóttir og Antoni Pleres
frá Bexhill, Englandi. Heimili þeirra verður í Englandi. Ennfrem-
ur ungfrú Svana Jóhannsdóttir og Slgurður Jónsson Kársnesbraut
67, Kópavogi.
fyrir furðulegar sögur af Kín-
verjum og öðrum framandi
þjóðum.
Leikritið er eftir rúsneskan
höfund, Nikolaí Ostrowskí.
Maður með því nafni skrifaði
hetjusögur úr byltingunni, en
ekki var okkur kunnugt um
að hann hefði skrifað leikrit.
Hinsvegar var Alexander Ost-
rovskí dugmesta leikskáld
Rússa á öldinni er leið og
löngu tími til kominn að kynna
hann Islendingum. Ef til vill
er það hann, þrátt fyrir a’it,
sem er leikinn í kvöld?
★
13.00 Óskalög sjúklinga. Krist-
ín Anna Þórarinsdóttir kynn-
ir lögin. I óskalagatímanum
flytur Pétur Sveinbjamarson
stutta þætti um umferðarmál.
14.30 1 vikulokin, þáttur í um-
sjá Jónasar Jónassonar.
16.00 Andrés Indriðason kynnir
fjörug lög.
16.30 Söngvar í léttum tón.
17.00 Þetta vil ég heyra: Guð-
mundur Amlaugsson mennía-
skólakennari velur sér hljóm-
plötur.
18.00 Tvítekin lög.
20.00 Ebenezer Henderson og
stofnun Hins íslenzka Bibl-
íufélags. Ólafur Ólafsson
kristniboði flytur erindi.
20.25 Sígild tónlist frá Rúss-
landi N. Milstein fiðluleikari
og hljómsveit flytja; R. Irv-
ing stj..
20.45 Leikrit: Hamingjudagur,
eftir Nikolaj Oistrovský. Þýð-
andi: Óskar Ingimarsson.
Leikstjóri: Benedikt Amason.
22.10 Danslög.
24.00 Dagskrárlok
á líkbörunum. Ég horfði lengi
á þessa dásamlegu hauskúpu;
hún vakti ekki hugsanir um
líffærafræði, heldur bygging-
arlist.
(Mörgum árum síðar, eftir
dauða Leníns, tók ég mér end-
urminningar Nadézdu Konst-
antínovnu í hönd. Hún segir
frá því, að Lenín hafi lesið
fyrstu skáldsögu mína. „Veiztu
að þetta er hann Ilja Loðni?“
(flokksheiti Erenbúrgs), sagði
hann sigri hrósandi. „Honum
hefur tekizt vel upp“. Ég
heimsótti Lenín í arsbyrjun
1909; ég vissi ekki að ég hafði
skömmu fyrir dauða hans aft.ur
átt tal við hann í huganum —
árið 1922 þegar hann las bók
mína Julio Jurenito).
Nokkrum sinnum heyrði ég
Lenín tala á fundum; hann
talaði rólega, án mælsku og
ákafa, skrollaði lítið eitt, glotti
stundum við. Ræður hans
minntu á hringskrúfulínu —
þegar hann óttaðist misskiln-
ing kom hann aftur að hugsun
sem hann hafði áður látið í
ljós, en hann endurtók hana
aldrei, heldur bættl einhverju
nýju við. (Sumir sem hafa stælt
þennan ræðustíl, gleymdu að
spírall líkist hring og líkist
honum ekki — spírallinn held-
ur áfram).
Lenín fylgdist af gaumgæfni
með pólitísku lífi Frakklands.
Kynnti sér sögu þess og at-
vinnulíf, þekkti líf verka-
manna Parísar. Hann ekki að-
eins talaði frönsku heldur gat
hann og skrifað greinar á því
máli.
I maí 1909 var ég í kröfu-
göngu við Vegg kommúnarð-
anna. Fremstir gengu komm-
únarðar, enn voru margir
þeirra á lífi og þeir gengu
rösklega. Mér fannst þeir
ævagamlir öldungar — és
hafði hugsað um kommúnuna
eins og blað úr fomaldarsðgv.
því þrjátíu og átta ár voru
liðin. Við Vegg kommúnarð-
anna sá ég Lenín; hann stóð
í hópi bolsévika og horfðl á
vegginn — á steinunum brá
fyrir skugga federatanna.
Ég sá Lenín einnig í Sainl-
Geneviéve bókasafninu, á
bekk í Montsouris-garðinum
innan um gamlar konur og
börn og í verkamannaleikhúsi
í Gaité-götu þar sem söngvar-
inn Montégus söng byltingar-
söngva.
I hita deilunnar við þjóð-
byltingarmenn, sem létu sig
þróunarlögmál þjóðfélagsins
litlu skipta, afneitaði ég auð-
vitað hlutverki einstaklings-
ins í sögunni. Fyrir nokkr-
um árum fékk setning úr
einu bréfa Engels mér nokk-
urrar umhugsunar: „Við Marx
eigum sjá’lfir nokkra sök á
því, að ungu mennimir leggja
stundum meiri áherzlu á hina
hagfræðilegu hlið en rétt er.
Þegar við andmæltum and-
stæðingum okkar urðum við
að undirstrika þá meginreglu,
sem þeir afneituðu, og þá var,
ekki alltaf tfmi, rúm eða á-
stæða til að gefa nægilega
gaum að öðrum þáttum sem
miklu skipta í gagnverkaninni"
Fordæmi Leníns setti margt á
sinn rétta stað.
Þegar ég kom til Leníns
skipaði dyragæzlan mér strang-
lega að þurrka af fótunum.
Gat hún skilið hver leigjandi
hennar var? Gat þjónninn á
kaffihúsinu við Avenu d’Arle-
ans skilið að eftir átta ár
myndi allur heimurinn tala
um þennan mann, sem var að
panta hjá honum bjórkrús?
Gátu bókasafnsgestir getið sér
þess til að maður þessi, sem
með mikilli nákvæmni skrifaði
niður tölur og nöfn úr ýms-
um bókum, myndi breyta rás
sögunnar?, að um hann myndu
tugþúsundir höfunda skrifa á
öllum tungum heimsins? Já og
gat ég, sem horfði þá með
lotningu á Vlalímír ílítsj, í-
myndað mér að ég sat and-
spænis manni, sem við yrði
tengt upphaf nýs tíma í
mannkynssögu?
Ég gleymi aldrei þeim fjór-
um nóttum, fyrir jarðarför
Lenfns, þegar Moskva kvaddi
Vladímír Ílítsj. Úti var hörku-
frost, eldar brunnu á torgum.
Fullorðnir menn, hermenn sem
fyrir skömmu höfðu barizt I
rauða varðliðinu, gengu inn í
Súlnasalinn. grátandi eins og
börn. Kraftaverk hafði gerzt:
á þessum fjórum nóttum opin-
beraðist sagan öllum: það sem
fyrir skömmu hafði virzt óá-
reiðanlegur annáll dagblað-
anna varð allt í einu að gran-
ftblökk — al'lir skildu hvað
Lenín hafði skapað.
Vladímír llitsj var blátt á-
frám, alþýðlegur, nærgætinn
við félaga. Hann hló ekki einu
sinni að ósvífnum unglings-
strák . . . Slýkur alþýðleiki
er aðeins mikilmönnum eig-
inlegur, og oft þegar ég hugs-
aði um Lenín spurði ég sjálf-
an mig: má vera að persónu-
dýrkun eigi í raun og sann-
leika ekkert skylt við mikinn
persónuleika, sé honum jafn-
vel ógeðfelld?
Lenín var mikill maður og
margbrotinn. Á hinum storma-
sömu árum borgarastyrjaldar-
innar sagði Lenín við Gorkí
eftir að hafa hlýtt á Isai Dob-
rovein leika Beethoven: „Ég
veit ekkert betra en Appasíon-
ötu, og ég er reiðubúinn að
hlusta á þessa sónötu á hverj-
um degi. Dásamleg yfirmann-
leg tónlist. Ég hugsa alltaf
með stolti, kannski barnalegu
stolti: hvflík furðuverk geta
mennimir ekki skapað: Og
hann bætti við, með dapurri
röddu: En ég get ekki hlust-
að oft á tónlist. Hún hefur þau
áhrif á mig að mig langar til
að segja allskonar blíðlega
vitleysu og klappa á kollinn á
mönnunum, sem geta skapað
slíka fegurð f þessu skítuga
helvíti sem þeir lifa f. En
í dag er ekki hægt að klappa
neinum á kollinn — það verð-
ur bitin af þér höndin, og
við verðum að berja menn í
hausinn, berja án miskunnar,
þótt við séum samkvæmt hug-
sjón á móti því að beita fólk-
ið ofbeldi. Hm, hm, þetta er
helvíti erfitt verkefni.“
Ég tilfæri þessa löngu ívitn-
un úr endurminningum Gorkís
vegna þess hve hún er ná-
tengd lífi mfnu og hugsunum
mínum, — nei. réttara væri að
segja: okkar öld. okkar örlög-
um.
i
i