Þjóðviljinn - 18.11.1966, Blaðsíða 1

I
Föstudagur 18. nóvember 1966 — 31. árgangur — 264. tölublað.
HANDRITIN
Lögin um afhendingu handrifanna voru
staSfest i gœr af hœsfarétti Dana
□ Hæstiréttur Danmerkur kvað í gærmorgun upp úrskurð sinn í hand-
ritamálinu og fór sú dómsuppkvaðnng fram með mjög óvenjulegum hætti.
Þannig var sjónvarpsmönnum og ljósmyndunar leyfður aðgangur að dóms-
salnum sem er nýtt í sögunni og áheyrendur voru eins margir og komust í
salinn, en það er mjög sjaldgæft við slíkt tækifæri.
□ Úrskurður hæstaréttar var í stuttu máli sá að undirréttardómurinn var
staðfestur og danska ríkisstjómin sýknuð af þeirri ákæru stjómamefndar
Ámasafns að lögin um afhendingu handritanna bryti í bága við stjómar-
skiána.
Bíll fauk í fárviðri í Borgarfirði
Mjög hvasst var í Rorgar-
firði í gærdag og gekk 4 með
hörðum hryðjum. Undir
Hafnarfjalli var veðrið svo
óskaplegt í byljunum, að stór
vöruflutningabíll frá kaupfé-
laginu á Hvammstanga fauk
út af veginum og lenti á
hliðinni. Bílstjórinn var einn
í bílnum, en .sakaði ekki.
Brotnuðu allar rúður í stjórn-
húsi bílsins og það skemmd-
ist. Hins vegar skemmdist
VÖruhús ekki.
Bíll þessi var af Henchel
gerð, 9-10 tonna á leið norð-
ur.
Veðrið olli því, að bílar,
sem ætluðu fyrir fjallið, urðu
að bíða af sér veðrið líkt og
skip, sem leita í landvar.
Þannig voru Ólafsvíkur- og
Stykkishólmsbílar 2 stundum
á eftir áætlun til Borgarness
á vesturieið í gærkvöld.
Þetta feikna veður virðist
hafa verið nokkuð einangrað
sunnarlega í Borgarfjarðar-
héraði. Vestur á Snæfellsnesi,
norðan fjalla, var steytings-
vindur, en logn að kalla fyrir
sunnan og aílt suður á Mýr-
ar.
Meðal áheyrenda við upp-
kvaðningu dómsins var Gunnar
Thóroddsen ambassador íslands
,í Kaupmannahöfn og átti Þjóð-
viljinn stutt tal við hann í gær
í tilefni af úrskurðinum.
' — Það er ákaflega rrtikið
fagnaðarefni að dómurinn skyldi
verða á þessa lund í þessu við-
kvæma deilumáli, sagði am-
bassadorinn."
Það var einróma niðurstaða
dómaranna að lögin íim afhend-
ingu handritanna skyldu gilda
en um forsendur fyrir þessum
úrskurði var nokkur ágreining-
ur meðal dómendanna. Átta
dómaranna töldu að Árnasafn
væri sjálfseignarstofnun og lög-
in fælu því í sér eignarnám en
hins vegar töldu þeir að þau
brytu ekki í bága við stjórnar-
skrána og ekki bæri að greiða
neinar bætur til Árnasafns
vegna afhendingar handritanna.
Hinir dómararnir fimm töldu
einnig að Árnasafn væri sjálfs-
eignarstofnun en þrátt fyrir það
væri ekki um eignarnám að
ræða. »
— Næsta skrefið er að full-
gilda handritasáttmálann milli
íslands og Danmerkur sem gerð-
ur var 1. júlí 1965, sagði am-
bassadorinn. Síðan eiga. Háskóii
íslands og Kaupmannahafnar-
háskóli að tilnefna hvor um sig
tvo fulltrúa í nefnd til þess að
gera tillögur um hvaða handrit
eigi að fara til Islands sam-
kvæmt anda laganna, því í þeim
er ekki kveðið á um afhendingu
einstakra handrita í Ámasafni.
Þó eru tveir mestu dýrgripirnir
þarna undanskildir, þ. e. Sæ-
mundar-Edda og Flateyjarbók
sem varðveittgr eru í Konungs-
bókhlöðunni. í lögunum er
kveðið svo á að þau skuli bæði
afhent. Annars er i lögunum
talað um að afhenda skuli þau
handrit sem tilheyri menningar-
arfi fslendinga og hafa þau á-
kvæði veri<5 skilin svo að þar
sé átt við handrit sem samin
éru eða þýdd áf íslendingum og
fjalla aðallega eða einvörðungu
um íslenzk efni. Þessi fjögurra
manna nefnd háskólanna gerir
tillögur sínar til forsætisráð-
herra Danmerkur sem hefur
æðsta úrskurðarvald.
Þá sagði ambassadorinn að
það gæti tekið nokkurn tíma
að handritin yrðu afhent. Sum
þyrftu viðgerðar við og einnig
verða þau öll ljósmynduð, þau
sem ekki hafa þegar verið
mynduð. Loks þurfa sum hand-
ritanna að vera í Kaupmanna-
höfn um sinn vegna samningar
orðabókarinnar miklu sem nú
er' verið að semja við Kaup-
mannahafnarháskóla.
Að lokum sagði ambassador-
inn að hann vonaðist til að and-
stæðingar handritamálsins í
Danmörku sættu • sig við þessi
úrslit og friður kæmist á um
málið. Hann sagði að dómurinn
hefði vakið mjög mikla athygli
í Danmörku og umtal og ís-
lenzka sendiráðinu í Kaup-
mannahöfn hefði borizt fjöldi
heillaóska í gær í tilefni af
dómnum, bæði frá Dönum og
íslendingum.
Rækjubát
livolfdi á
Skötufirði
í fyrradag hvolfdi báti
sem var að rækjuveiðum
á Skötufirði. Um borð í
bátnum, Einari, sem er 8
lesta, voru tveir menn,
Hjörtur Bjamason og nafni
hans Kristjánsson.
Bátnum hvolfdi mjög
skyndilega og náðu þeir
ekki kð losa björgunarbát
sem var fastur við stýris-
hús bátsins. Báturinn seig
niður að aftan en þeir
nafnarnir sátu á stefninu
þar til hjálp barst um klst.
síðar frá bóndanum á
Skarði. Varð þeim ekki
meint af hrakningunum
svo að teljandi sé.
Gamalt íslenzkt skinnhandrit.
Hitaveitan fær litla fyrír■
greiðslu hja hönkum hér
Af þeim sökum hefur reynzt óhjákvæmilegt að
taka óhagkvæmt erlent lán til skamms tíma
■ í>að var upplýst á borgarstjórnarfundi í gærkvöld, að
innlendu viðskiptabankamir hafa tekið svo illa lánsfjár-
umleitun Hitaveitu Reykjavíkur að nausynlegt hefur reynzt
að taka óhagkvæmt lán erlendis til þess að þetta þjóð-
hagslega hagkvæma og trygga fyrirtæki .geti staðið fyrir
eðlilegum framkvæmdum. Njóta þó bankarnir margvís-
legrar fyrirgreiðslu og þjónustu af hálfu bæjarfélagsins
og borgarstofnana, án þes að greiða eyri í útsvar til þess.
Starísmenn við Biírfellsvirkjun sam-
þykktu samninga á fundi í fyrradag
■ í fyrrádag samþykktu starfsmenn við Búrfellsvirkjun
á fundi samninga þá sem gerðir voru sl. mánudag milli
Vinnuveitendasámbandsins annars vegar fyrir hönd verk-
takans Fosskrafts s.f. og hins vegar Verkamannasambands
íslands, Sambands byggingamanna, Málm- og skipasmiða-
sambands íslands, Fulltrúaráðs verklýðsfélaganna í Árnes-
sýslu og Félags' íslénzkra rafvirkja fyrir hönd átta verklýðs-
félaga 'í Reykjavík og Árnessýslu. Áður hafði stjórn Vinnu-
veitendasambands íslands samþykkt samningana að við-
hafðri leynilegri atkvæðagreiðslu.
Þjóðviljinn náði í gær tali af
Þóri Daníelssyni framkvæmda-
stjóra Verkamannasambands ís-
lands og innti hann. eftir efni
samninganna.
Þórjr kvað það hafa verið
eina af aðalkröfum verkalýðs-
félaganna að starfsmenn ,við
Búrfell fengju greidda staðar-
uppbót, svo og að ferðir heim
um helgar, sem farnar eru hálfs-
mánaðarlega reiknuðust ívinnu-
tímanum. Á þessu vildu full-
trúar Vinnuveitendasambandsins
ekki Ijá máls í samningavið-
ræðunum í vor og-sumar en eft-
ir að sáttasemjari ríkisins fékk
deiluna til mieðferðar beitti
hann sér fyrir þeirri lausn
þessa máls sem samningar að
lokum tókust um. Er ákvæði
samninganna um þetta atriði á
þá leið að stárfsmennirnir skuli
fá greiddár 630 krónur á viku
til að standa straum af kostn-
aði við ferðalög heim til sín um
helgar. Er þetta að sjálfsögðu
mun hærri upphæð en fargjald-
ið til og frá Búrfelli nemur og
auk þess greidd hvort sem
mennirnir fara heim til sín éða
ekki svo að hér er raunveru-
lega um staðaruppbót að ræða
þótt það nafn sé ekki notað í
samningunum.
Annað aðalatriði hinna nýju
samninga fjallar um vaktaskipt-
ingu, vaktaálag og áhættuþókn-
un í vinnu við jarðgöngin. Sam-
ið var um að unnið skyldi á
tveim 10 tíma vöktum á sólar-
hring, þ.e. frá kl. 6 að morgni
til kl. 4 síðdegis og frá kl. 4
til kl. 2 að nóttu og gefið mat-
arhlé í þrjú kórter og kaffihlé
í 1 korter á hvorri vakt. 8 tím-
ar af hverri vakt greiðast með
dagvinnukaupi og 30% álagi en
2 tímar á morgunvaktinni greið-
ast með eftirvinnukaupi og 2
tímar á kvöldvaktinni með næt-
urvinnukaupi.
Þá var samið um áhættuþókn-
un í vinnu við jarðgöngin. Er
það föst upphæð kr. 5.70 í
grunnlaun meðan göngin eru
lokuð en kr. 4,19 í grunnlaun
eftir að búið er að opna göngin.
Loks var samið um nokkrar
taxtatilfærslur, sagði Þórir að
lokum.
Umræðurnar um lánsfjártöku
hitaveitunnar vakti Guðmundur
Vigfússon, borgarfulltrúi Alþýðu-
bandalagsins, er til staðfestingar
var heimild til handa borgar-
stjóra að ganga frá lápi hjá
Hambros Bank í Englandi vegna
Hitaveitu Reykjavíkur. Frá þessu
láni var skýrt hér í blaðinu í gær,
en það er að upphæð 600 þús.
Bandaríkjadollarar eða um 25
milj. ísl. króna. Lánstíminn er
5 ár, ársvextir 8% og 1% lán-
tökugjald í eitt skipti fyrir öll.
Skilningsleysi bankanna
Guðmundur Vigfússon benti á
að mikið hafi verið reynt til að
fá lán til framkvæmda Hitaveit-
unnar hjá innlendum lánastofn-
unum,"en aðeins fengizt fyrirheit
hjá 5 bönkum um samtals 10%
milj. króna. Iðnaðarbankinn
hefði heitið 3% milj., Samvinnu-
bankinn 3 milj, Verzlunarbank-
inn 3. milj. Útvegsbankinn 1
milj. og Búnaðarbankinn 1 milj.
Engin fyrirheit hefðu fengizt hjá
Landsbankanum til Hitaveitunn-
ar.
Guðmundur benti á hversu
smávaxin væru þessi framlög
bankanna, sérstaklega þeirra jer
öflugastir eru: Verzlunarbankans,
Útvegsbankans og Búnaðarbank-
ans, svo ekki sé talað um aðal-
lánsfjárstofnun landsmanna,
Landsbankann.
Ræðumaður sagði ennfremur,
að þetta skilningsleysi viðskipta-
bankanna ætti mikinn þátt í því
að framkvæmdaáætlun Hitaveit-
unnar hefur farið meira og
minna úr skorðum og bein af-
leiðing bankapólitfkuriimar væri
erlenda lántakan, óhagkvæm á
ýmsan hátt.
Tillaga Guðmundar
Guðmundur Vigfússon flutti
svofellda tillögu í málinu:
„Borgarstjórnin lýsir undrun
sinni yfir þeirri afstöðu við-
skiptabankanna að neita að veita
Hitaveitu Reykjavíkur nauðsyn-
leg framkvæmdalán og neyða
þannig fyrirtækið til óhagstæðr-
ar lántöku erlendis. Bendir borg-
arstjórnin á þá staðreynd, að
viðskiptabankarnir njóta marg-
víslegrar fyrirgreiðslu og þjón-
ustú borgarfélagsins, svo sem
aðrar stofnanir er í borginni
starfa en greiða hinsvegar engin
útsvör .til borgarsjóðs af starf-
semi sinni og gróða. Ætti þetta,
Framhald á 3. síðu.
A.
Vinnutími bjá
Sumargjöf
Margrét Auðunsdóttir
formaður starfsstúlknafé-
lagsins Sóknar biður þess
getið að gefnu tilefni að
vinnutími starfsstúlkna
hjá Sumargjöf hafi alltaf
verið frá kl. 8 á morgnana
til kl. 6 á kvöldin, þar til
nú að sú breyting hefur
verið gerð sem alkunn er.
Starfsstúlkur í eldhúsihafa
alltaf byrjað störf sínr kl.
8; sömuleiðis hafa stúlkur
og fóstrur komið til skipt-
is til að taka á móti böm-
um frá kl. til 9 á morgn-
ana.
■■■••«■•»■•■••■■■■i