Þjóðviljinn - 17.05.1967, Blaðsíða 7

w

SigurðuT Skúlason og Brynja Benediktedóttir.
JffjðviteuKÍaiguj* 17. maí 1967 — ÞJÓÐVTLJIiN'N — SlÐA ”
Þjóðleikhúsið — Lindarbær:
Hunangsi
eftir SHELAGH DELANEY
Leikstjóri: KEVIN PALMER
Fyrir níu árum gerðist það
ævintýri í leikhúsheiminum
enska að írumsýnt var í Lond-
on leikrit eftir nítján ára verk-
smiðjustúlku í Salford í Lan-
cashire, og hlaut svo einróma
lof gagnrýnenda og almanna-
hylli að skáldkonan unga varð
fræg á svipstundu; síðan fór
„Hunangsilmur" sigurför víða
um lönd á næstu árum. Þess er
skylt að geta að leikstjórinn
frægi Joan Littlewood mun
hafa átt ólítinn þátt í sigrin-
um, enda vön að fara um byrj-
endaverk snillingshöndum. Það
er ekki vonum fyrr að verk
þetta skuli flútt hér á landi, en
að mínu viti hefur það ekki
fyrnzt eða bliknað með árun-
um, enda er efnið algilt og
sammannlegt, þótt bundið sé
vissum stað og tíma.
Það er allt annað en „fagurt
mannlíf“ sem ber fyrir augu —
sagan gerist í sóðalegu fátækra-
hverfi í • Salford, heimaborg
skáldkonunnar, iðnaðarbæ
svörtum af sóti; sviðið er forn-
fáleg íbúð í hrörlegum leigu-
hjalli. Þangað flytja þær Jo
litla, stúlka á átjánda ári og
móðir hennar lauslætisdrósin
Helen sem enn getur unnið
hylli vissra karlmanna þótt
komin sé til ára sinna og beri
öll merki skuggalegrar fortíð-
ar. Hún er á sífelldu flakki,
skammar dóttur sina án afláts,
hleypst á brott með hverjum
kærastanum af öðrum og skil-
ur hana ein aeftir. Að þessu
sinni giftist hún ungum ein-
eygðum braskara með móður-
bindingu, drykkfelldum kvenna-
bósa og rudda. Jo býr ein í
Frumsýningunni í Lindarbæ
á dögunum var tekið með kost-
um og kynjum, leikurinn vann
auðsæílega hug og hjarta á-
horfenda — vel samið verk á
flesta lund, raunsætt og skáld-
legt í senn, ekki stórt í snið-
um, en svo ríkum kostum búið
að fáan eða engan lætur 6-
snortinn.
Brynja Benediktsdóttir, Ilclga Valtýsdóttir, Bessi Bjamason og Sigurður Skúlason.
íbúðinni og kynnist ungum
léttlyndum svertingja, hjúkr-
unarmanni í flotanum og gef-
ur honum ást sína; hann ger-
ir henni bam og hverfur síðan.
Þá gerist kynvilltur fátækur
listnemi félagi hennar og reyn-
ist Jo hin bezta systir eða móð-
ir, gætir hennar eins og sjáald-
urs auga síns; en sú huggun
Ritgerðir um Sovétrikin
Menningartengsl Islands og
Ráðstjórnarríkjanna hafa á-
kveðið að efna til ritgerðarsam-
kcppni í sambandi við fímmtíu
ára afmæli Sovétríkjanna.
I frétt frá MÍR segir, að til
þátttöku sé boðið þeim sem
stunduðu nám við mennbaskál-
ana eða framhaidsdeiid Verzl-
unarskólans veturinn- 1966 —
1967. Efnið er Sovétríkin fimm-
tíu ára og á ritgerðin helzt að
fjaila um einhvem þátt sov-
éxkrar nútfimamennángar (hug-
vísindi, listir, þjöðféiagið, raun-
vísindi, tækni, o.s.frv.) eða þró-
un sftóks þáttar eftir byltinguna
1917. Lengd er ekiki tiltekin en
miða má við venjuiega heima-
ritgerð í skólanum.
Fyrstu verðiaun eru ferð til
Sovétríkjanna, önnur verðlaun
eru kvik myndatökuvél og þriðju
verðlaun ljósmyndavél. Ritgerð-
ir í samkeppninni sikal merkja
duilnetfni (lykill að því fylgi í
loikuðu umslagi) og koma þeim,
annaðhvort beint eða í ábyrgð-
arpósti, á skrifstofu MÍR, Þing-
hofltsstræti 27, Rvík, fyrir 1. ofct.
n.k. — (Frá MlR).
tekur einnig enda. Helen snýr
heim aftur þegar friðill hennar
er orðinn leiður á henni og rek-
ur hana á dyr, og aumingja
pilturinn verður að hrökklast
á burt; fæðingaríhríðirnar byrja.
Jo var óvelkomin í heiminn og
hlaut hið hörmulegasta uppeldi
— og tæpast verða betri örlög
múlattans litla sem hún ber
undir belti.
Segja má að meginhugsun ‘
leiksins sé þessi: Tilveran er
óbærileg og sár, en okkur er
ekki annað líf gefið og því£ber
að taka öllu með karlmennsku
og ró. Skáldkonan er hreinskil-
in og sannsögul og blessunar-
lega laus við alla tæpitungu
tilfinningasomi, og sú algera
svartsýni sem einkennir Beck-
ett og aðra nútímahöfúnda er
henni víðs fjarri. Hún greinir
frá sorglegri sögu, en á þó
framar öllu til ríka kímni og
kátínu, fólk hennar er þrung-
ið lífslöngun þrátt fyrir allan
ósómann, kann vel að meta
hinar fáu og strjálu sólskins-
stundir ástar og leiks, lætur
ekki bugast; búið ódrepandi
seiglu öreiganna í iðnaðarborg-
um okkar daga.
Sviðið er of þröngt ó alla
vegu og leikendurnir ærið ólík-
ir að hæfileikum og þroska, en
slíka erfiðleika lætur Kevin
Palmer ekki á sig fá; sýning-
in er samstilltari, þróttmeiri og
áhrifaríkari en ég hafði þorað
að vænta. Leikstjórinn er ná-
kunnugur leikritinu og skáld-
konunni, réttan skilning hans
þarf ekki að draga í efa. Hann
sparar sízt af öllu sterka liti
og hörð átök, líf og fjör og
rétt hrynjandi virðast helztu
einkunnarorð hans, og leikend-^
um sínum hefur hann reynzt
mikill leiðbeinandi og kennari.
„Hunangsilmur" er í flestu ný-
tízkt verk í sniðum, tónlist,
dans og látbragðsleikur eiga
þar miklu hlutverki að gegna,
og njóta sín yfirleitt með ágæt-
um; hljómsveit rúmast reyndr
ar ekki í Lindarbæ og verður
að flytja tónlistina af segul-
bandL Og oftlega snúa leik-
endur máli sínu beint til á-
heyrenda, og má þar einhig
glöggt kenna óhrif frá hinu
epíska leikhúsi Bertolts Brechts.
Þó að ef til viH hefði þurft
nokkru lengri æfingartíma
verður ekki ahnað sagt en
Kevin Palmer haldi á öllum
þráðum í styrkum höndum.
Sviðsmyndina gerði Una Coll-
ins og hefur leyst það vanda-
sama verk af listfengi og hug-
kvæmni og tekizt að nýta hið
örlitla rými til hins ýtrasta.
Búningar hennar eru mjög
skemmtileg og gerhugsuð verk
og þarf ekki að minna á annað
en skartið sem gleðikonan Hel-
en skrýðist á sínum veltidögum;
en Una Collins teiknaði raunar
búningana fyrir frumsvningu
leiksins í' London.
Jo er alltaf á sviðinu, enda
eru atburðirnir framar öllu
séðir með hennar augum, mik-
ið og vandasamt hlutverk og
falið Brynju Benediktsdóttur,
hinni ungu leikkonu. Útlit henn-
ar er mjög við hæfl, hún er
eins krakkaleg í látbragði,
vexti og hreyfingum og heimt-
að verður með sanngimi. Til-
svörin voru að vísu ekki alltaf
nógu hnitmiðuð og sannfær-
andi, nógu ríka innlifun kann
að hafa skort á suimim stöðum.
En hún lýsti hinni kornungu
hrjáðu stúlku djarflega, hrein-
skilningslega og skynsamlega,
sýndi það ljóslega að Jo er ekki
neinn engill heldur fómardýr
rangsnúins uppeldis og erfða;
hún er hugrökk, viðkvæm og
einlæg og þráir ástina, en frek
og brögðótt þegar svo ber und-
ir. Og oft lék Brynja af ósvikn-
um þrótti, ekki sízt þegar dækj-
an móðir hennar ræðst á Jo
með kjafti og klóm — eitt
minnisverðast atriðanna allra.
Brynja Benediktsdóttir hefur
aldrei farið með jafnstórt hlut-
verk áður, þessi frammistaða
hennar spáir góðu.
Það sópar að sjálfsögðu veru-
lega að Helgu Valtýsdóttur í
ágætu gervi hinnar mannóðu
gleðikonu og hirðulausu móður,
þar er bæði um að ræða skarp-
lega skapgerðarlýsingu og auð-
uga og blæbrigðaríka kímni.
Ekki verður sagt að leikkon-
an og leikstjórinn hlífi hinni
ósvífnu og grófgerðu konu, hún
hefði kannski mátt vera ofur-
lítið mannlegri þrátt fyrir allt.
En hitt er víst að í snjöllum
meðförum Helgu verður inn-
ræti og öU saga Helenar ljós
og lifandi, hún er „mædd af of
löngu flugi“, en lifnar öll við
þegar karlmenn og peningar
eru annarsvegar, hún gefst
sannarlega ekki upp fyrr en
í fulla hnefana. Bessi Bjama-
son er blátt áfram óaðfinnan-
legur og óborganlegur sem Pet-
er, slarkarinn og ílagarinn
maður Helenar, og fer svo vel
með hvert einasta orðsvar að
til fyrirmyndar má telja, en
útUt hans og öll framganga
í íullkomnu samfæmi. Túlkun
hans er í senn hnitmiðuð og
mjög fyndin en hann yfirleik-
ur aldrei, hvort sem Peter kem-
ur inn íullur eða ófuHur; nær-
vera hans hleypir æmu lífi í
leikinn.
Gísli Alfreðsson er sverting-
inn ástmaður Jo, og fer
skemmtilega og notalega með
Mw*verkið. Piltur þessi er
barnalegur og myndarlegur í
senr> eins og hann á að vera,
og áhyggjuleysi hans og skeyt-
ingarleysi lýsir Gísli skýrt og
skilmerkilega. Loks er leiknem-
anum Sigurði Skúlasyni falið
það vandaverk að lýsa vininum
óg viðrminu Geoffrey, kven-
legum tilburðum hans og góð-
mennsku. Sigurður hefur áður
sýnt að hann er efnilegur pilt-
ur, en fær að vonum ekki við
allt ■ ráðið; framsögn hans er
oft helzti viðvaningsleg og ó-
þroskuð sem að líkum lætur.
En við útlit hans og framgöngu
mátti vel una og hann hafði
réttilega samúðina sín megin;
og oft var gaman að samleik
unga fólksins. Sigurðar og
Brynju.
Eftir frábærum viðtökum
leikgesta að dæma ætti „Hun-
angsilmur", ekki að þurfa að
kvíða komandi degi. Að því ég
veit bezt hefur komið til mála
að flytja sýninguna á aðalsvið
leikhússins. þá tilraun tel ég
rétt og skylt að gera.
Á. Hj.
Lyfjafræiiitgsr
méfmæfa bráða-
birgðalögunum
í gær sendi stjórn Lyfjafræð-
inga félags íslands Jóhanni
heilbrigðismálaráSherra
bréf þar sem mótmælt er harð-
lega setningu bráðabirgðalag-
anna um að banna verkfall
lyfjafræðinga og skylda þá til
að vinna áfram eftir óbreyttum
samningum. Er hréfið svohljóð-
andi:
„Herra heilbrigSismálaráð-
herra, Jóhann Hafstein, Reykja-
vík.
Stjóm Lyfjafraeóingafélags ís-
lands mótmælir hérmeð harð-
lega setningu bráðabirgðalag-
sem einsdæmi eru í ís-
lenzkri löggjöf og löggilt hafa
uppsagða samninga okkar við
Apótekaraféiag íslands. Þamiig
erum við knúin til að hefj»
vinnu við algerlega óviðunandi
kjör eftir fjögurra vikna vcrSt-
fall. Oss þykir sem þér haffS
með afskiptum yðar algerlega
tekið málstað Apótekarafélags
íslands enda þótt könnun sú
sem ráðuneyti yðar stóð fyrir
sýndi réttmæti launakröfu- okk-
ar.
F.h. stjómar Lyfjafræðingafé-
lags íslands
Axel Sigurðsson.“
Jbúaskrá Borgar-
fjarðar og Mýra-
sýslu gefin út
Nýlega er komin út á vegum
Sögufélags Borgarfjarðar rbúa-
skrá Borgarfjarðar- og Mýra-
sýslu samitovæmt manntali l.des-
ember 1964. Rit þetta greinir
nöfn þeirra bæja er þá voru í
byggð ásamt nöfnum, fæðingár-
degi og ári og fæðingarstað allra
þeirra er áttu þá Iögheimili á
þessu svæði, svo o*g stöðu hvers
og eins á .heimili. Petra Péturs-
dóttir á Skarði tók rit þettasam-
an að mestu leyti. Félagar Sogii-
félags Borgarfjarðar geta vitjað
rits þessa til Sigurðar Jónssqnar
frá Haukagili, Víðimel 35, og er
þess vænzt að ársfélagar greiði
þá um leið árgjaild 1967.
Minningarsjóður
Stofnaður hefur verið minning-
arsjóður um Ragnheiði Jónsdótt-
ur rithöfund og verður honum
varið til að styrkja búnaðbarna-
herbergis í fyrirhugaðri bygg-
ingu yfir Listasafn AJþýðusam-
bandsins að Laugavegi 18, 4.
hæð, og í Bókábúð Helgafettis,
Laugavegi 100.
(Frá Listasafni ASÍ).
LISTSYNINGAR
myndlist
Mikil gróska virftisi vera
i myndlistarlífinu um þess-
ar mundir og voru opnaðar
fjórar sýningar í Reykjavík
og nágrenni um hvítasunn-
una.
Guðni Hermansen frá Vest-
mannaeýjum sýnir rúmlega 40
olíumálverk og nokkrar kríla-
litmyndir í Listamannaskálan-
um og verður sýning hans opin
út þessa vi'ku. Guðni Herman-
sen hefur tvisvar haldið sýn-
ingu í Vestmannaéyjum en
þetta er hans fyrsta sýn-
ing í Reykjavík. Er ekki ‘að
efa að margir munu leggja
leið sína í Listamannaskálann
næstu daga.því að hér er nm
sérstæða sýningu að ræða.
Benedikt Gunnarsson listmál-
ari opnaði um síðustu helgi
■sýningu á verkum sínum að
Kastalagerði 13 í Kópavogi.
Þar eru til sýnis ékki færri
en 80 verk, mest otíumélverfc,
en einnig teikningar og nokkr-
ar svartlistarmyndir. Sýning-
unni er komið fyrir í húsi sem
listmálarinn er að byggja og
eru öll herbergi undirlögð.
Þama gefst mönnum t.d- kost-
ur á að sjé málverfcasýningu
í baðherhergi.
Benedikt hefur áður haldið
sjö sýningar í Reykjavík en
þessi er sú fyrsta í Kópavogi,
einnig hefur hann verið með
á öllum sarrmorrænum sýning-
um að nndanfömu. Nú á hann
t.d. verk á nwrænni málverka-
sýningu í HasseJbyhöll í Stokk-
hólmi ásamt fimm öörum ís-
lenzkum málurum. — Sýningin
í Kópavogi verður opin kl. 3-
19 daglega út -þessa vifcu.
Þá var eirmig opnuð sýn-
ing Eggierts Guðmundssonar
á 3Ú mólverkum í vinnusal
hans' að Hátúni 11 og rmm
hún standa í tíu daga. Þótt
liðrn sén á þessu vori 40 ár
frá fyrstu sýningu Eggerts tel-
ur hann ástæðuiaust að kalla
þetta afmælissýnrngtj enda er
efcfci wm yfirlitssýningu að
ræða heldur er mönmum aðeins
gefinn kostur á að sjá ýmis
nýjustu verka hans aufc nofck-
urra eldri.
Bcncdikt Gunnarsson.
Sýning Eggerts verður serr
fyrr segir opin í tíu daga nem;
sérstakt tílefni gefist til a<
framlengja hana. — Sýningar
tími daglega er klukkan 2-10
Sýning Myndlista- og hand
íðaskóla Islands var opnuð ;
laugardag í húsakynnum skól
ans að Sfcipholti 1. Var sýrr
ingunni skipt i þrennt: 1
Myndmótun í sambarndi vá
teiknun, 2. Vefnaður og 3
Au glýsingateik nun.
Að lokum skal þess getrð a<
nú stendur yfir sýrung í Ás
mundarsal víð Freyjugotu. Þa
sýnir ísleifur Koniáðisswn. otía
málverfc og er þetta 4. sýrwrt;
hans.
I
á