Þjóðviljinn - 09.01.1968, Page 6

w
flutt inn skozkan mó til að
þurrka við maltbyggið, undir-
stöðu viskísins.
•
Er menn heimsækja skozk
brugghús, heyra menn enga
gagnrýni á þær tilraunir sem
gerðar eru um víða veröld.
Eigendur þeirra gefa diplómat-
ísk svör við spurningum: að
þær geti vel leitt af sér tilorðn-
ingu ófengs drykkjar, drykkjar
sem hægt sé að drekka, en
viskí sé það nú samt ekki. Vel-
viljaðar sólir hafa einnig reynt
að selja skozkum framleiðend-
um efnafræðiformúlur sem eiga
að geta skilað 'tilbúnu viskíi á
einu ári eða skemmri tíma, en
til þessa hefur engin þeirra
dugað.
Hér við bætist að skozkir
framleiðendur hafa alls ekkert
á móti því að halda við þjóð-
sögunum um viskíbruggið. Því
þær taka góðan þátt í sölu
viskísins, ekki sízt á tíma þeg-
ar troðið er í neytendur miklu
áf fjöldaframleiðsluvamingi.
Þeir daðra líka dálítið rrieð
hinar upprunalegu skozku eig-
Tíu miljónir gallóna af
skozku viskíi hverfa á óri
hverju út í loftið. Þetta var ný-
lega staðfest við málaferli sem
urðu í Alloa, Clackmannashire,
en þar hafði komið til deilu
um það, hvort greiða skyldi
skatt af húsi þar sem viskí
var geymt, sem af geymslu eða
sem af framleiðsluhúsnæði.
The Scottish Grain Distillers
Ltd. lýáti yfir því, að sá þroski
sem viskí nær í tunnum sé
hluti af framleiðsluferlinum.
Til að verða að góðu viskíi
verður framleiðslan að geym-
ast að meðaltali sjö ár á tunn-
um, nokkrar tegundir enn
lengur, og menn gera ráð fyrir
því að á þessum tima gufi
nokkur gallón út um eikar-
stafi tunnanna, Hé» er því um
að ræða beint framhald af
framleiðslunni. og komst rétt-
urinn reyndar að þeirri niður-
stöðu, og sparaði fyrirtækinu
þar með verulega upphæð í
skatti, þar eð af framleiðslu-
húsnæði er greiddur helmingi
lægri skattur en, af geymslu-
húsnæði. .
Skozkir framleiðendur gætu
að sjálfsögðu selt sem svarar
þvi magni sem áriega gufar
upp umfram það sem þeir nú
selja á heimsmarkaði. Því
viskí er þrátt fyrir hátt verð
orðinn. tízkudrykkur, ekki sízt
meðal efnaðri hluta æskufólks.
En eins og kunnugt er tekur
það sinn tíma að búa til viskí.
Ef hægt væri að setja bygg í
einn enda vélar og fá tilbúnar
flöskur út úr hinum þá væri
ekki lengi verið að fullnægja
eftirspurninni. En þótt víða um
heim sitji sérfróðir menn og
reyni að finna efnafræðlega
aðferð til að líkja eftir hinni
hægfara skozku „náttúruað-
ferð“, hefur enginn fram til
þessa komizt að því hvernig
hægt er að búa til viskí sem
bragðast eins og það skozka.
Og utan Skotlands verður það
visk! ekki eins og skozkt viskí
á bragðið sem búið er til með
sömu aðferðum og meðlimir
skozka viskísambandsins nota.
Veðurfarið, hið mjúka vatn og
sá mór sem notaður er í brugg-
húsunum — allt þetta hefur að
því er talið er svo mikil áhrif
á brágðið að eftiriíking er ó-
möguleg-
Japanir kaupa
skozkan mó
Japanir hafa til dæmis geng-
ið svo langt í eftirlíkingartil-
raunum sínum að þeir hafa
indir; segja frá þeim furðutíð-
indum að Ameríkanar flytji nú
einnig inn litlar flöskur með
hinu mjúka skozka vatni, sem
selt er á veitingahúsum til þess
að blanda því í ekta sközkt
viskí. Ein flaska kostar næstum
því eins mikið og það viskí
sem á að hella því í, en það
skiptir bersýnilega ekki máli,
ef menn vilja láta telja sig
sanna unnendur hinna göfugu
dropa. Fyrir þá sem telja samt,
að hið skozka vatn sé fulldýrt,
eru seldir plastteningar með
vatni frá Loch Lompnd. Þegar
þeir hafa farið um frystihólf
geta menn sett þá í sitt viskí
og drukkið það ,,on Scotch
rocks“.
Malt og grain
Skozkt viskí er tvennskonar,
malt viskí, sem er eingöngu
gert ' úr maltbyggi og grain
viskí, sem utan byggs inniheld-
ur maís og ýmislegt annað.
Flestar viskítegundir sem seld-
ar eru eru „blandaðar", í þeim
er bæði malt viskí og grain
viskí. Þékkt vörumerki geta
verið úr viskí frá ekki færri en
50-60 brugghúsum. Þótt til séu
meira en 100 brugghús sem
framleiða maltviskí og aðeins
nokkur sem framleiða grain
viskí, er aðeins 40-50 prósent
af maltviski i samanlagðri
framleiðslunni. Grain viskí-
brugghúsin eru miklu stærri en
maltviskíbrugghúsin og í
sem ekki er hægt að kaupa
skozkt viski.
Blandarar að
verki
Það er eins og að horfa á
forna gullgerðarmenn að virða
fyrir sér þá menn sém hafa
eftirlit með blöndun í skozk-
um viskíhúsum. Frammi fyrir
þeim stendur' löng glasaröð
með viskí frá öllum brugghús-
um Skotlands, sem fyrirtækið
sækir viskítegundir sínar til.
Þar eru hreinar maltviskíteg-
undir, maltviskítegundir sem
hafa staðið í sherrytunnum, og
fengið bæði lit og sætleika af
því sherry sem áður var í
tunnunni, þar eru grainvískí-
tegundir frá ýmsum héruðum,
hver með sínum sérkennum í
bragði og ilmi og þar eru glös
með vökva sem er ávöxtur
„vatting" (blöndun grain viskís
og annarrar tegundar af grain
eða maltvískíi við annað malt-
viskí) eða „blending" (blönd-
un malt- og gráin viskís). Ef
um er að ræða „vatting", þá
hafa t.a.m. nokkrar maltvískí-
"tegundir legið saman á tunnu
f 2-3 mánuði þannig að úr
þeim verður ný æðri eining,
óður en þær eru blandaðar enn
öðrum tegundum í nýrri tunnu
en þar eru þær sex mánuði f
samruna sem kallast gifting
(,,marrying“). Blöndunarmeist-
að það verði að nota gamlar,
notaðar shterrytunnur til að
viskíið fái réttan lit og bragð-
Gott blandað viskí hefur
verið að meðaltali 7V2 ár á
tunnu. Menn gera ráð fyrir
fimm ára þroskunartíma fyrir
maltvískí en 7-15 ár fyrir grain
viskí. Og til eru þeir við-
skiptamenn sem krefjast miklu
eldra viskís. í Macallan Glen-
liVet Distillery segja menn frá
kaupendum sem heimtuðu viskí
frá 1940 og sumir viskí allt frá
1936. I margra hæða geymslu-
húsi liggja þar tíu miljónir
lítra af ýmsum árgöngum á
lager og því eru engir erfið-
leikar á að uppfylla ólíkar ósk-
ir.
%
Og svo er það
rómantíkin
✓
önnur brugghús eru smá óg
umlukt notalegri rómantík í
fallegu landslagi, sem er ekki
einu sinni spillt af sfnálægum
tollheimtumanni sem vakir yf-
ir því að viskíið allt frá því
það verður VISKl, yfirgefi ekki
brugghúsið allt þar til settur
hefur verið hengilás fyrir vagn-
inn sem ekur þvf á brott. Það
er einnig hengilás. á „sprútt-
skápnum“ þar sem fylgzt er
með vínandainnihaldi vökvans,
og að honum hefur enginn lyk-
il nema eigandinn og toll-
heimtumaðurinn. En þegar toll-
Menning og ómenning
Hr. ritstjóri.
1 dag er fyrsti janúar 1963
og óska ég því öllum árs og
friðar. Hvað er framundan á
nýbyrjuðu ári hugsa nú marg-
ir og sitt sýnist hverjum og
vita að sjálfsögðu fæstir, en
við getum þó komizt að því
rétta með því að líta aftur og
álykta út frá því sem við vit-
um.
Við lifum á öld mestu vis-
inda og tækni, en andlega fer
mannkyninu ékkert fram og'
getur það leitt til heimsstyrj-
aldar innan skamms, tortím-
ingu heimsbyggðarinnar. Styrj-
öldin í Vietnam sýnir okkur
að dauðaverksmiðjur nazista í
heimsstýrjöldinni síðari, þar
sem miljónir voru myrtar, og
allar hörmungar styrjaldarinnar
hafa ekkj haft nein áhrif á
forráðamenn stórveldanna nema
síður sé. Eftir því sem nú á
sér stað f 'Víetnam, þá hefði
átt að heiðra Adolf Hitler og
stríðsglæpamennina í stað þess
að taka þá af lífi. Hvað verður
gert við stríðsglæpamennina
sem stjórna Vietnamstyrjöld-
inni?
Það gegnir furðu hvað Banda-
ríkjamenn geta gert sig að af-
ar litHum mönnum. Ár eftir ár
leika þeir sér að myrða fólk,
en líkjast þó helzt ketti sem
er að leika sér að mús, sem
hann ætlar þó ekki að geta
unnið. Allur heimurinn erfyrir
löngu búinn að fordæmaþessa
smán, sem einkennist af mis-
kunnarleysi, grimmd og eyði-
leggingarfýsn villimennskúnn-
ar. Menn hafa viljað réttlæta
þessa villimemjsku með því að
segja fólki að Norður-Vietnam-
menn væru ekki menn heldur
skepnur, en ég spyr: Er þetta
þá aðstoð við vanþróuð rfki?
Hvort ríkið er vanþróaðra?
Rfki, sem hefur yfir vfsindum
og tækni að ráða gétur verið
andlega vanþróað, og hefur
það komið berlega í ljós síð-
ustu árin, en það er krabba-
meinið sem veldur næstu
heimsstyrjöld, verði það mein
ekki læknað.
Á söguöld voru íslendingar
ekker't betri, stóðu í stöðugum."
manndrápum, en ’ er nú ein
andlega 'heilbrigðasta þjóð í
heiminum, hvað þetta snertir,
þótt það hafi augljóslega verið
spor til vanþróunar, þegarþjóð-
in lét erlendan her setjast hér
að, sem verður íslendingum til
óhamingju.
Framhald á 9. síðu
hlandaðri tegund eins og t.d.
Vatt 69, eru að vísu ekki færri
en 50-55 mismunandi malt-
viskítegundir og aðeins 6 mis-
munandi tegundir af grain, en
svo mi'kið af þeim síðamefndu
að þær eru 50-60 prósent af
víninu tilbúnu. Maltviskí er
mjög dýr vara. Þessvegna er
ekki mikið af þvi í ódýrari
viskítegundum.
Pestin hjálpaði
arinn hefur litið á viskíið læt-
lyklar en hans eigin séu í um-
ferð.
Verkamenn í brugghúsi búa
í húsum í grennd sem fyrir-
tækið á, og það er fylgzt með
því að allt líti sem bezt út á
þeim stað þar sem viskíið verð-
ur til. Á skilti við brugghúsið
ur hann pappír í skráargatið
til að geta vitað hvort aðrir
má t.d. lesa svofellda áminn-
ingar: Allir garðar sem heyra
brugghúsinu til eiga að líta vel
út — bæði götu- og bakdyra-
megin.
Skozkir viskíframleiðendur
reyna þannig á allan hátt að
halda lífi í öllu því sem selur
framleiðsluna fyrir utan bragð-
ið. Því ef bragðið dygði ekki
kæmi rómantík og þjóðsögur
að 'litlu haldi. Þeir efnafrasð-
ingar um allan heim sem reyna
að líkja eftir skozku viskíi
hafa sett sér erfitt verkefni.
Því að þeir eru neyddir til að
búa til vöra sem er svo góð
að það er hægt að selja hana
— líka án þeirrar rómantísku
hefðar sem sknzka viskíið hef-
ur fengið í vöggugjöf.
Bygginu er snúið reglulega með tréskóflu meðan það liggur og spírar alit þar til það fer í þurrk-
ofninn, þar sem móreykurinn leggur fram sinn skerf til bragðsins. — Maltið er blandað vátni í
svonefndri „mash tun“ (t.h.) og þaðan síast vökvinn, sem nú nefnist „wort“ út um sigti á botn-
inum. Leifarnar, „draff“, eru notaðar til skepnufóðurs.
Eftir gerjun í keri þar sem sykurinn í vökvanum breytist í alkóhól fer það ’ sem nú er að verða
að viskí inn í eimingartæki eins og þessi, sem eru alltaf gerð úr kopar. — Viskíið verður að
standa í mörg ár á tunnum (t.h.) til að fá hinn rétta keim, og bezt er að nota tunnur undan
sherry.
Mörg skozk brugghús eru í rómantísku umhverfi.
Viskíframleiðslan skozka
byrjaði sem framleiðsla á
hreinu maltvískíi, sem Skotar
voru einir um að drekka. Fyr-
ir um það bil hundrað áram
var viskí ekki einu sinni sér-
lega útbreitt í' London. Það
var fyrst þegar past nokkur
herjaði frönsk vínræktarhéruð
frá því urn 1860 fram t.il alda-
móta, að viskí byrjaði . að
þrengja að konjaki sem drykk-
ur hástétta og millistétta. En
það var ekki fyrr en menn fóra
að búa til blandað viskí að
heimsmarkaðurinn opnaðist. Og
nú er það land tbrfundið þar
ararnir bragða aldrei á visk-
ínu. Þeir bera hvert glas upp
að nefinu og . þefa sig áfram
til réttrar blöndu.
Stærri viskífirmu hafa ná-
kvæmt eftirlit með brugghús-
unum sem þau kaupa af.
Nokkur þeirra sjá sjálf um að
senda þeim tunnur, og sherry-
tunrjur era mjög eftirspurðar.
Þegar ekki er hægt að ná í
sannar sherrytunnur kemur það
fyrir að menn þjappa sherry
inn í tunnurnar til að fá bragð-
ið í tréið, en þeir sem kröfu-
harða.stir era halda því fram
g SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðýudagur 9. jailúar 1968.
Á ÞENNNAN HÁTT
VERÐUR
SK0ZKT VISKÍ TIL
1
]