Þjóðviljinn - 18.01.1968, Blaðsíða 7

F3m!wbtK^a^^M• M. Janráar 1968 — WÖÐVIIjíIWNI — (J
Vaxandi húsnæðisskortur í
heiminum mikið vandamál

□ Ástandið í húsnæöismálum í heiminum versnar
stöðugt, enda þótt mörg lönd gefi þessu vandamáli æ
meiri gaum og þrátt fyrir að aðstoð Sameinuðu þjóð-
anna á þessu sviði fer vaxandi, sagði framkvæmdastjóri
samtakanna í skýrslu sinni til húsnæðis-, bygginga- og
áætlunamefndar Sameinuðu þjóðanna, en hún kom
saman til fundar í Genf dagana 16.-27. október sl. í
vanþróuðu löndunum er ástandið orðið ískyggilegt, og
stórborgirnar hafa mjög brýna þörf fyrir hjálp.
Nefndin fjallaði m.a. um um-
fang vandamálsins, alþjóðlega
hjálp til íbúðabygginga og börf-
ina ,á meiri upplýsingum um
húsnæðisekluna og um ]iær að-
gerðir sem börf er á:
□ Áður en bróunaráratugurinn
(1960—70) hófst, höfðu Sam-
einuðu bíóðirnar sett van-
bróuðu löndunum bað mark
að reisa 10 fbúðir á hverja
1000 ibúa. Síðustu rannsókn-
ir sýna að framleiðslan hef-
ur numið að jafnaði tveimur
fbúðum á 1000 íbúa. í mörg-
um borgum verða miiTi 25
og 50 prósent íbúanna að
búa og láta böm sín alast
upp i fátækrahverfum.
...
Fréttir í
stuttu máli
frá SÞ
Flestar íbúðir byggðar
í Svíþjóð 1
Á árinu 1966 voru. að með-
altáli byggðar 7,9 íbúðir á
hverja búsund Xbúa, segir i
nýútkomnu ársriti um bygg-
í ingarskýrslur frá Efnaihags-
| nefnd Sameinuðu bjóðanna
! fyrir Evrópu. Svíar byggja
| flestar íbúöir í hlutfalli við
| fbúafjöldann eða 12,4 á hverja
i búsund íbúa, næst kemur V-
; Þýzkaland með 10,1, bar næst
I Niðurlönd með 9,8 og bá Sov-
! étríkin með 9,7. Önnur Norð-
| urlönd voru um eða yfir
i meðallagið í Evrópu: Dan-
; mörk 8,3; Finnland 7,9; fs-
j land 8,6; Noregur 7,7.
Melri járnsteinn cn
■ talið var
■ I
Um miðjan síðasta ' áratug
■ var bað mat hóps sérfræð-
: inga a vegum Sameinuðu
| þjóðanna, að samanlagðar
■ birgðir heimsins af járnsteini
: næmu 85 miHjörðum tonna. Á
| síðasta ári endurskoðaði annar
: hópur sérfræðinga þe.ssa út-
• reikninga og komst að þeirri
■ niðurstöðu, að birgðirnar
i næmu a.m.k. 250 miljöröum
: tonna eða væru með öðrum
: orðum þrefalt meiri en gert
■ hafði verið ráð fyrir. Auk þess
; álítur hópurinn, sem saman-
[ stendur af tólf jarðfræðingum
I og verkfræðingm frá 9 lönd-
: um, að enn geti fundizt álíka
; mikið magn, sem menn hafi
[ ekki uppgötvað. Útrejkning-
j arnir eru byggðir á sVæðis-
> bundnum könnunum.
[ Borgir með vaxtarverki
’l Búizt er við að íbúatalan í
■ horgum heimsins muni tvö-
; faldast á tímabilinu 1960-
; 1980, og að sjálfsögðu gerir
| þetta geysilegar kröfur til
í matvælaöflunar, íbúðabygg-
; inga, heilbrigðiseftirlits og
• skólamála, segir í skýrsllu sem
| mannfjölgunarnefnd SÞ hefur
: nýlega fjallað um. Ibúar borgá
• (með 20.000 fbúa og þar yfir)
; þrefölduðust á árunum 1920-
; 1960, úr 266 miljónum í 760
; miljónir. Aukningin á nasstu
| tveimur áratugum er talin
■ munu nema 600-750 miljönum
; Aukningin er sérstaklega ör
: borgum með yfir hálfa miljón
: íbúa.
«■•■•••■■■■■■■■■••■■■■»■■■»■■■»■■■■■■■■■■’
□ Til að ráða bót á húsnæðis-
eklunni, útrýma silæmu hús-
næði og fullnægja þörfinni
sem skapast. af fólksfjölgun
þyrftu vanþróuðu löndin i
Afriku, Asiu og Rómönsku
Ameriku að fá 268.000.000
nýjar fbúðir á áratugnum
1965—1975.
□ Á fyrra helmingi yfirstand-
andi áratugs fimmfaldaðist
hjálp Sameinuðu þjóðanna á
vettvangi húsnæðismála í
vanþróuðu löndunum. Lönd
sem nutu hjálpar á árinu
1966 vora kringum 60 tals-
ins. Hin' alþjóðiega hjálp er
þó mjög litil í samjöfnuði ^
við bæði hina samanllögðu
þörf og við mikilvægi í-
búðabygginga í einstökum
löndum.
□ Meöal ráðstafana sem áæti-
að er að gera til að efla
stuðninginn við íbúðabygg-
ingar er að gera árið 1970
að „aBþjóðlegu húnæðismála-
éri“ og að efna til alþjóða-
náðstefnu um húsnæðismál
með þötttoku ríkisstjórna.
Alvarlegt ástand
1 yfirlilinu yfir hið alþjóð-
Qega ástand í húsnæöismálum,
sem framkvæmdastjóri Sam-
einuðu þjóðanna hefur látið
gera, segir að ástandið í flest-
um iöndum Asíu sé mjög ai-
variegt. 1 indversku borginui
Kalkútta deila 30 prósent borg-
arbúa einu herbergi með tveim-
ur öðrum fjölskyldum og ’7
prósent þeirro eiga alls ekkert
heimiii.
1 allri Afríku er húsnæði á
þéttbýlum svæðum offyllt og
þar skortir einföldustu þægindi.
A mörgum stöðum eru ibúða-
hverfi borganna þröng, hrörileg
og gömul hús og skúrar úr
blikki, tunnum og fjölum sem
safnað hefur verið á leifahaug-
um og uppskipunarstöðum.
i Rómönsku Amerfku er
fólksfjölgunin ákaflega ör og
straumurinn til borganna strið-
ur, sem m.a. kemur fnam í
geysibáum byggingarkostnaöi
og gífurlegum erfiðleikum í
sambandi við heilbrigðisráðstaf-
anir og annað þess háttar. Tai-
ið er að 25 prósent af fbúum
Argentínu búi við ófullnægj-
andi húsnæði. f Bólivíu eru
60 prósent af húsnæðinu ófbúð-
arhæft. i
á síðustu 3—i árum, en er eftir
sem áður mjög óveruleg í sam-
anburði við þarfirnar.
’Á árinu 1966 lögðu Samein-
uðu þjóðimar fram um 2,5
miljónir dollara af hjálpinni,
en einungis 0,5 miljónir árið
1960. Verullegur hluti aukning-
arinnar gengur til lángdrægra
áætlana í stórum stfl. Hingað
til hafa 11 slíkar áætlanir ver-
ið sa.mþykktar og nemur kostn-
aður við þær rúmlega 30 milj-
ónum dollara’. Þessar ' áætlanir
eru kostaðar í sameiningu af
hiutaðeigandi löndum og þróun-
aráætlun Sameinuðu þjóðanna
(UN'DP), og nemur hllutur Sam-
einuðu þjóðanna 11 miljónum
dollara.
Meiri upplýsingar
í skýrslu framkvæmdastjór-
ans segir, að mikilvæg skil-
yrði fyrir verulegri þróun á
þessu sviði séu almennari vitn-
eskja um vandamálið og auk-
inn stuðningur við viðleitnina.
Framhald á 9.(síðu.
Vantar byggingariftnað
I
Þróun innlendrar framlleiðslu
á byggingarvörum hefur ekki
haldið í við aukna eftirspurn,
segir í annarri skýrsiu til bygg-
ingárnefndarinnar. Svipaða sögu
er að segja um menntun og
þjálfun húsameistara, bygging-
arverkfræðinga og faglærðra
manna. Þó Afríka sé auðug af
skógum eru t.d. aðeins í þrem-
ur löndum álfunnar verksmiðj-
ur sem framleiða krossvið, og
þær hTTÖkkva ekki tfl, þar sem
bæði verður afi flytja inn tré
og krossvið.
Alþjóftahjálp
Samanlögð a-lþjóðah'iélpi við
byggingaframkvaemdir í van-
þróuðu Höndunum nemur senni-
iega 300—400 miljónum dollara
árlega, samkvæmt upplýsingum
Sameinuðu þjóðanna, og eru pá
meðtalin lán, gjafir, ’ fjárfesting-
artryggingar og tæknfhjálp.
Hjálpin hefur aukizt eitthvað
3
Þannig er umhorfs á götunum I fátækrahverfum margra stórborga.
Eyjan Nárú er langminnsta
sjálfstæða ríki í heiminum
Á árunum 1920—30 fækkaði
Nárú-búum ört vegna inílú-
enzufaraldurs. Japanir fluttu
þá burt þúsundum saman í
seinni hcimsstyrjöld, en þeir
sem lifftu hörmungamar af
sneru heim aftur. Reynt hcfur
verift aft fá l>á til aft sam-
einast öðru ríki eða flytja til
annarrar eyju, þar sem þeirra
cigið eyland er sundurgrafið
vcgna fosfatsvinnslu. En ekkert
fær hnikaft Nárúbúum, sem eru
3000 talsinis og búa á kóral-
eynni Nárú í KYrrahafi, en hún
cr 21 ferkílómetri að stærð.
Þeir halda hópinn og ætla aft
vera um kyrrt þar sem for-
feður þcirra hafa hafzt vift öld-
um saman. Þann 31. janúar
hlýtur Nárú sjálfstæði og verft-
ur þá langminnsta ríki hcims,
en samt meðal þeirra ríkustu.
Nárú liggur fyrir vestan G:l-
bert-eyjar rétt við miðbaug.
Eyjan komst fyrst í samband
við umheiminn árið 1798.
Hundrað árum síðar varð hún
þýzkt yfirráðasvæði. 1 fyrri
heimsstyrjöld hernámu Ástrai-
íumenn eyna og var hún þá
fyrst gerð að umboðs*væði, en
árið 1947 varð hún gæzluvernd-
arsvæði Sameinuðu þjóðanna.
Ástralía hefur haft á hendi
stjórn eyjarinnar, einnig fyrir
hönd Nýja-Sjálands og Bret-
iands. Samkvæmt siðustu upp-
lýsingum búa á Nárú samtals
6048 manns. Þar af er 2921
hreinræktaður Nárú-búi. 1532
íbúar annarra eyjá Kyrraihafs,
1167 Kínverjar og 428 Evrópu-
menn.
Nárú-búar hafa krafizt þess,
að Qöndin sem annazt hafa
gæzluverndina samþykktu að
þeir hlytu sjálfstæði 31. janúar
1968, en það er afmælisnjggur
heimkomu þeirra sem fluttir
voru burt frá eynni í seinni
heimsstyrjöld.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
fellt úr gildi gæzluvemdina frá
þeim degi að telja. Jafnframt
hefur Allsherjarþingið hvatt öll
aðildarríki sín til að virða sjálf-
stæði Nárú.
Engar varnir
Fulltrúi Nárú-búa Hatnmer
de Roburt* hershöfðingi, sem er
forseti núvérandi rfkisráðs, 'ét
þess getið hjá Sameinuðu þjóð-
unum, að ekki væri ætlunin
að leggja neina sérstaka á-
herzlu á varnir. Vilji stórþjóð-
irnar vinna Nárú tjón er haria
fátt sem eyjaskeggjar geta gert
til að koma í veg fyrir það.
sagði hann.
Nárú er meðal auðugustu
rikja heims. Þjóðartekjur nema
rúmum 1800 dollurum á hvert
mannsbarn árlega. Þannig er
ríkið áttunda auðugasta land
veraldar, auðugra en löndin
sem fóru þar með gæzluvemd
og auðugra en Norðurlönd, að
Svíþjóð frátalinni. Velmegun-
inni er tilltölulega jafnt skipt
meðal eyjarskeggja, og þar fyr-
irfinnst ekki eymd. Skólaganga
er lögboðin og ókeypis fyrir
alla.
Orsök velmeguninpar er fos-
fat. Fundizt hefur mikið magn
af efnismiklu fosfati á eýnni,
en það er eftirsótt til áburðar.
Vinnsluna annast fyrirtæki sem
er í eigu þeirra þriggja landa
sem höfðu á hendi gæzluvernd-
ina og nefnist „British Phosp-
hate Commission."
Helzt I 25 ár
Nú hafa verið gerðir samning-
ar um að fosfat-fyrirtækið skuli
verða eign Nárú-búa sjálfra.
Reiknað er með að fosfat-lögin
sem eftir eru endist í 25 ár með
sama vinnslumagni og nú, 2
miljónum tonna árlega. Haldist
hlutfaTlið milli verðlags á fos-
fati og framleiðslukostnaðar ó-
breytt og spari Nárú-búar fram-
vegis jafnmikið af tekjunumog
þeir gera nú, er gert ráð fyrir
að spamaðurinn muni nema 400
Framhald á 8. síðu.
YFIRL ÝSING UM AFNÁM
SÉRMEÐFERÐAR Á K0NUM
ÞJóftlegar jafnt og alþjóft-
legar framfarir krefjast þess
ekki síður en efling friðarins,
aft á öllum sviðum mannlífs-
ins láti sem flestir til sín
taka, bæði karlar og konur,
segir í Yfirlýsingu um afnám
sérm^ðferðar á konum, scm
nýlega var samþykkt af Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna. í yfirlýsingunni er
kveðið svo aft orði að sér-
meðferft á konum sé fulikom-
lega óréttlát og bein móðgun
við manngildi þcirra. Er þess
krafizt, að aðildarríkin felli
úr gildi lagalcga, efnahags-
lega, félagslega og mcnningar-
Iega sérmeðferð kvenna.
Yfirlýsingin var samin af
nefnd Sameinuðu þjóðanna,
sem fjallar um stöðu kvenna,
að undirlagi Allsherjarþings-
ins 1963. 1 uimræðunum létu
margir fullltrúar í ljós þá
skoðun, að Sámeihuðu þjóð-
irnar ættu loka að standa að
sáttmála um sama efni, sem
aðildarríkin yrðu að staðfesta
og væri bindandi fyrir þau.
Um það kom þó ekki fram
nein formleg tillaga.
Hin nýja yfirlýsing er sem
sé ekki bindandi, heldur er
hún á sama hátt og Mann-
réttindayfirlýsingin takmark
eða mælikvarði. 1 yfiriýsing-
unni era ríki, frjáls samtök
og einstáklingar hvött til að
stuðla að því, að grundvallar-
atriði hennar nái fnam að
ganga í dagHegu lífi. Laga-
fyrirmæli, siðvenjur, úrskurð-
ir og fraimkvæmdir, sem halla
á rétt kvenna, verða að falla
úr gildi, segir í yfirlýsing-
unni, og í staðinn ber að
vemda með lögum jafnræði
og jafnrétti karla og kvenna.
Hafa ber áhrif á almennings-
álitið, og í þjóðfélaginu á al-
merynt að leitast við að upp-
ræta fordóma og afnema sið-
venjur, sem byggjast á hug-
myndinni um síðri hæfileika
kvenna en karla.
Vantar atkvæðisrétt.
ian grein yfirlýsingarinnar
fjalllar um rétt kvenna til að
neyta atkvæðisréttar með
sömu skilmálum og karlar,
vera kjörgengar, gegna opin-
berum störfum og æðstu emb-
ættum. Greinin er í stórum
dráttu.m samhijóða sáttmála
Sameinuðu þjóðanna frá 1952
um pólitísk réttindi kvenna.
Þessi sáttmáli hefur nú verið
staðfestur af 55 löndum, þeirra
á meðal öllum Norðurlöndun-
um. Síðasta skýrsla Samein-
uðu þjóðanna sýnir, að á ár-
inu 1966 höfðu konur 'jafnrétti
við karia að því er snerti at-
kvæðisrétt í 114 löndum, en i
8 löndum höfðu þær ekki at-
kvæðisrétt.
1 yfirfýsingunni eru mörg
ákvæði, sem eiga rætur að
rekja til fyrri sáttmála. Þann-
ig segir t.d„ afi konur eigi að
hafa sama rétt og karlar til
að hljóta, hreyta eða halda
ríkisborgararétti. — Hjúskapur
við útlendinga á ekki að hafa
sjálfkrafa áhrif á borgara-
réttindi konunnar, hvort sem
um er áð ræða að hún verði
ríkisfangslaus eða neyðist til
að taka upp ríkisfang eigin-
mannsins. ‘ Árið 1957 sam-
þykktu Sameinuðu þjóðirnar
sáttmála um ríkisfang giftra
kvenna, sem nú hefur verið
staðfestur af 36 löndum. Af
Norðurlöndunum hafa Dan-
mörk, Noregur og Sviþjóð
staðfest hann.
Einn kafli yfirlýsingarinn-
ar f jallar um konur og einka-
málarétt og segir bar m.a. að
konur skulli hafa sama rétt
og karlar til að eignast,
stjórna, eiga, afhenda og erfa
eignir, einnig eignir sem þeim
áskotnast í hjónabandi. Hjóna-
bönd bama og trúlofanir
stúlkna áður en þær eru
komnar á kynþroskaskeið á
að banna og lögfesta lág-
mafks giftingaraldur. Skrán-
ing hjónabands á að vera
lögskyld. Vændi og önnur
verzlun með konur á að
hverfa. (Frá SÞ)
i
*